Բացել գլխավոր ցանկը
Վիքիպեդիա

Մարիս Յանսոնս

Սա հոդված է վերջերս մահացած մարդու մասին:
Որոշակի տեղեկությունները, ինչպիսիք են՝ մահվան կամ դրան նախորդող իրադարձությունների հանգամանքները, կարող են հաճախակի փոփոխվել՝ կախված այդ հանգամանքների ի հայտ գալուց: Այն դեպքում, երբ ապակառուցողական խմբագրումներ են եղել, դիմե՛ք ադմինիստրատորներին:

Մարիս Յանսոնս (լատիշ․՝ Mariss Ivars Georgs Jansons, հունվարի 14, 1943(1943-01-14)[1][2][3][4][5], Ռիգա, Reichskommissariat Ostland, Նացիստական Գերմանիա - դեկտեմբերի 1, 2019(2019-12-01)[6][7][8][9][10][11][12], Սանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան[13]), լատիշ խորհրդային[18] դիրիժոր, մանկավարժ, ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ (1986): Անվանի ջութակահար և դիրիժոր Արվիդ Յանսոնսի որդին է:

Մարիս Յանսոնս
2015 Jansons Mariss-0242 (18794705869) (2) (cropped).jpg
Ծնվել էհունվարի 14, 1943(1943-01-14)[1][2][3][4][5]
ԾննդավայրՌիգա, Reichskommissariat Ostland, Նացիստական Գերմանիա
Մահացել էդեկտեմբերի 1, 2019(2019-12-01)[6][7][8][9][10][11][12] (76 տարեկանում)
Մահվան վայրՍանկտ Պետերբուրգ, Ռուսաստան[13]
ՔաղաքացիությունFlag of the Soviet Union.svg ԽՍՀՄ
Flag of Latvia.svg Լատվիա
Flag of Russia.svg Ռուսաստան
Կրոնլյութերականություն[14]
ԿրթությունՍանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա և Վիեննայի երաժշտության և կատարողական արվեստի համալսարան
Մասնագիտությունդիրիժոր և երաժշտության ուսուցիչ
ԱշխատավայրRoyal Concertgebouw Orchestra?[8], Bavarian Radio Symphony Orchestra?, Pittsburgh Symphony Orchestra? և Oslo Philharmonic?
Ծնողներհայր՝ Արվիդ Յանսոնս
Պարգևներ և
մրցանակներ		«Վաստակների համար» բավարիական շքանշան Ռուսաստանի Դաշնության ժողովրդական արտիստ «Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետությանը մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի սպայական մեծ խաչ Վիեննա քաղաքին մատուցած ծառայությունների համար ոսկե նշան Ավստրիական պատվո նշան «Գիտության և արվեստի համար» Spellemann Award for classical record of the year? Օսլո քաղաքի մշակութային մրցանակ Spellemann Award for classical record of the year? Spellemann Award for choir record of the year? Spellemann Award for choir record of the year? Երեք աստղերի շքանշան Գիտության և արվեստի Բաբարիական Մաքսիմիլիանի շքանշան ՌԽՖՍՀ ժողովրդական արտիստ ՌԽՖՍՀ վաստակավոր արտիստ Medal of Honor for St. Petersburg? Պատվո շքանշան Նիդերլանդական արյուծի շքանշան Լեոնի Սոնինգի մրցանակ Ernst von Siemens Music Prize?[15] և Hans von Bülow Medal?
ԱնդամությունՎիեննայի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ[16] և Բեռլինի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբ[17]
Mariss Jansons Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունԽմբագրել

Մարիսի մայրը՝ օպերային երգչուհի Իռաիդա Յանսոնսը[19][20], նրան ունեցել է թաքստոցում, որտեղ, ազգությամբ հրեուհի լինելով, պահվել էր՝ Ռիգան զավթած գերմանական ֆաշիստների ճանկը չընկնելու համար (Յանսոնսի մայրական գծով բոլոր հարազատները Հոլոքոստի զոհ են դարձել):

Դեռ մանուկ հասակից Յանսոնսը հորից ջութակ նվագել է սովորել[21]:

1962 թվականին ավարտել է Լենինգրադի Ռիմսկի-Կորսակովի անվան կոնսերվատորիային առընթեր հատուկ երաժշտական դպրոցը և ընդունվել կոնսերվատորիայի դաշնամուրի ու նվագավարության դասարանները:

1969-ից 1972 թվականներին կատարելագործվել է Վիեննայում՝ Հանս Սվարովսկու և Զալցբուրգում՝ Հերբերտ ֆոն Կարայանի ղեկավարությամբ: Կարայանը երիտասարդ երաժիշտին առաջարկել է դառնալ իր ասիստենտը Բեռլինի ֆիլհարմոնիկում, բայց խորհրդային իշխանություններն արգելել են, որ նա ընդունի այդ գայթակղիչ առաջարկությունը[22]:

1971 թվականին Յանսոնսը դիրիժորների՝ Հերբերտ ֆոն Կարայանի անվան միջազգային մրցույթում գրավել է մրցանակային երկրորդ տեղը, 1973-ին նշանակվել Լենինգրադի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի դիրիժորի ասիստենտ, 1979-ին՝ Նորվեգիայի մայրաքաղաք Օսլոյի ֆիլհարմոնիկի երաժշտական մասի տնօրեն և այդ կոլեկտիվի հետ եռանդուն ու չափազանց արդյունավետ աշխատանք է կատարել. բազմաթիվ համերգային, այդ թվում՝ հյուրախաղային ելույթներ է ունեցել, բազմաթիվ ձայնագրություններ իրականացրել... Սակայն 2000 թվականին Օսլոյի համերգասրահի (Oslo Concert Hall-ի) ակուստիկայի առնչությամբ քաղաքի իշխանությունների հետ ունեցած վեճից հետո, հրաժարական է ներկայացրել[23]:

1992 թվականին Յանսոնսն ընդունվել է որպես Լոնդոնի ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի հետ հրավերքով աշխատող հիմնական դիրիժոր, ապա այդ նույն կարգավիճակով աշխատելով Լոնդոնի սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ՝ LSO Live label-ի պատվերով ձայնագրել է Մալերի No. 6 սիմֆոնիան[24][25]:

1996-ի ապրիլին 53-ամյա դիրիժորը քիչ է մնացել՝ ինֆարկտից մահանա հենց դիրիժորական վահանակի վրա, «Բոհեմ»-ի վերջնամասը նվագավարելիս[26]: Վերականգնվել է Շվեյցարիայում, իսկ որոշ ժամանակ անց Փիթսբուրգում վիրաբույժները նրա կրծքավանդակում հարմարեցրել են էլեկտրական խթանիչ՝ կրիտիկական պահերին սրտի աշխատանքն ապահովելու համար (ի դեպ, Յանսոնսի հայրը՝ անվանի դիրիժոր Արվիդ Յանսոնսը, 1984 թվականին մահացել է դիրիժորական վահանակի վրա, ինֆարկտից՝ Հալլեի նվագախումի համերգը նվագավարելու ժամանակ[27]:

1997-ին Յանսոնսը երեք տարվա աշխատանքային պայմանագիր է կնքել Փիթսբուրգի սիմֆոնիկ նվագախմբի երաժշտական մասի տնօրեն աշխատելու համար, բայց պայմանագիրն անընդհատ նորացվել է, երկարաձգվել: 2002-ին անվանի դիրիժորը հայտնել է, որ ինքնաթիռում՝ թռիչքի ժամանակ առողջական լուրջ խնդիրներ ունենալու պատճառով[28] 2004 թվականին հրաժեշտ կտա պաշտոնին[29]:

2003/2004 տարեշրջանի սկզբին Յանսոնսն աշխատանքի է անցել որպես Բավարական ռադիոյի սիմֆոնիկ նվագախմբի գլխավոր դիրիժոր[30](պայմանագիրը սկզբնապես կնքվել է երեք տարի ժամկետով, յուրաքանչյուր տարեշրջանում առնվազն 10 շաբաթ աշխատելու պայմանով)[31] [32]: 2006-ի սեպտեմբերին պայմանագիրը երկարաձգվել է մինչև 2009-ի օգոստոս ամիսը[33], 2007-ի հուլիսին նորից է երկարաձգվել, այս անգամ՝ մինչև 2012-ի օգոստոս[34]: Դրանից հետո պայմանագիրը մի քանի անգամ ևս նորացվել է, և դրա գործողության ժամկետը հասցվել է մինչև 2024 թվականը[35][36][37][38]: Իր հիմնական պարտականությունները կատարելու հետ մեկտեղ՝ անվանի դիրիժորը կանոնավոր կերպով բարեգործական համերգներ է ղեկավարել և շարունակում է ղեկավարել՝ նվագախմբի նոր համերգասրահի շինարարությանն անհրաժեշտ գումարներ հայթայթելու նպատակով[39]:

Բավարական ռադիոյի սիմֆոնիկ նվագախմբում իր աշխատանքային պարտականությունների կատարումից ազատ որոշ շաբաթներ Յանսոնսը 2002-2015 թվականներին աշխատել է որպես Ամստերդամի Royal Concertgebouw Orchestra-ի (RCO) գլխավոր դիրիժոր[40][41][42][43]: Այդտեղ իր վերջին համերգը նա նվագավարել է 2015 թվականի մարտի 20-ին, Նիդերլանդների թագուհի Մաքսիմայի ներկայությամբ[44]:

2006-ին Յանսենսը նվագավարել է Վիեննայի ֆիլհարմոնիկի ամանորյա համերգը, օրեր անց, ճանաչվելով տարվա արտիստ, այդ կապակցությամբ Կաննում արժանացել MIDEM-ի հատուկ մրցանակին: 2007-ի հոկտեմբերին նա, դավանանքով լյութերական լինելով հանդերձ[45], Հռոմի Բենեդիկտոս 16-րդ պապի և 7 հազար այլ ունկնդիրների համար պապական Auditorio Paul VI սրահում նվագավարել է Բեթհովենի իններորդ սիմֆոնիայի կատարումը Բավարական ռադիոյի սիմֆոնիկ նվագախմբի կողմից: Վիեննական ամանորյա համերգի նվագավարումը նրան է վստահվել նաև 2012 և 2016 թվականներին, ընդ որում՝ այդ համերգներից առաջինը հեռարձակվել է աշխարհի յոթանասուներեք, երկրորդը՝ ավելի քան իննսուն երկրներում, ունկնդրվել ու դիտվել շուրջ 50 միլիոն հեռուստադիտողների կողմից:

Անձնական կյանքըԽմբագրել

Յանսոնսը ամուսնացել է երկու անգամ: Առաջին կնոջից մի դուստր ունի, ով աշխատում է Սանկտ Պետերբուրգի Մարիինյան թատրոնում: Երկրորդ կնոջ հետ ապրում է պետերբուրգյան իր բնակարանում, որտեղ էլ հենց պահում պարտիտուրաների հարուստ հավաքածուն[46]:

ՊարգևներԽմբագրել

Արվեստի ասպարեզում ձեռք բերած նվաճումների համար Մարիս Յանսոնսին շնորհվել են միջազգային բազմաթիվ պարգևներ, այդ թվում՝

  • «Վաստակի համար» նորվեգական թագավորական շքանշան
  • Լոնդոնի Երաժշտության թագավորական ակադեմիայի անդամի կոչում
  • Վիեննայի Երաժշտության բարեկամների ընկերության անդամ
  • Սուրբ Հալվարդի մեդալ (1996 թ.)[47]
  • «Երեք աստղի» երկրորդ աստիճանի շքանշան, որ Լատվիայի բարձրագույն պետական պարգևն է (2006 թ.)
  • «Վաստակի համար» բավարական շքանշան (2007 թ. և 2010 թ.)
  • Գիտության և արվեստի համար բավարական Մաքսիմիլիան շքանշան (2007 թ. և 2010 թ.)
  • Գիտությաn և արվեստի համար ավստրիակաn «Պատվո խաչ» շքանշան (2008 թ.)[48]
  • «Գրեմմի» մրցանակ՝ Դմիտրի Շոստակովիչի No. 13 սիմֆոնիայի ձայնագրության համար (2006 թ.)՝ որպես լավագույն նվագախմբային կատարում
  • Կաննի դասական պարգև՝ Midem-ի մրցանակ՝ որպես «Տարվա արտիստ» (2006 թ.)
  • Գերմանական Phono Academy-ի Echo Klassik մրցանակ՝ որպես «Տարվա դիրիժոր» (2007 թ.)
  • Գերմանական Opernwelt ամսագրի մրցանակ՝ որպես «Տարվա դիրիժոր» (2011 թ.)[49]
  • Ernst von Siemens երաժշտական մրցանակ (2013)[50]
  • «Սանկտ Պետերբուրգին մատուցած ծառայությունների համար» մեդալ (2013 թ.)
  • Գերմանիայի Դաշնային Հանրապետության «Վաստակի համար մեծ խաչ և աստղ»[51]
  • 2017 թվականի նոյեմբերի 23-ի մամլո հաղորդագրությունում[53] Թագավորական ֆիլհարմոնիկ ընկերությունը հայտարարեց, որ Մարիս Յանսոնսին արժանացրել է իր ոսկե մեդալին, որը դասական երաժշտության ասպարեզում բարձրագույն պարգևներից մեկն է: Մեդալը նրան հանձնվեց հայտարարման հենց հաջորդ օրը, Լոնդոնի Բարբիքան-հոլում Բավարական ռադիոյի սիմֆոնիկ նվագախմբի համերգի ժամանակ, աշխարհահռչակ դաշնակահար Միցուկո Ուչիդայի ձեռքով[54]:

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 SNAC — 2010.
  2. ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Discogs — 2000.
  4. ↑ 4,0 4,1 Munzinger-Archiv — 1913.
  5. ↑ 5,0 5,1 Brockhaus Enzyklopädie
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 https://www.deutschlandfunkkultur.de/zum-tod-von-mariss-jansons-ein-dirigent-von-weltruhm.1013.de.html?dram:article_id=464753
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 https://www.concertgebouworkest.nl/nl/conductor-emeritus-mariss-jansons-1943-2019
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 https://www.mensenlinq.nl/mensenlinqads/full/Persgroep/20191202/80429321.jpg
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 https://www.bbc.com/news/entertainment-arts-50630050
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 https://www.nytimes.com/2019/12/02/arts/music/mariss-jansons-dead.html
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 https://www.nrc.nl/nieuws/2019/12/01/mariss-jansons-bezielde-perfectionistische-klankpolijster-a3982264
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 https://www.br-so.com/orchestra/maestro-mariss-jansons/
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 https://www.lemonde.fr/culture/article/2019/12/01/le-chef-d-orchestre-letton-mariss-jansons-est-mort_6021241_3246.html
  14. ↑ https://www.theguardian.com/music/2012/may/04/mariss-jansons-interview-fiona-maddocks
  15. ↑ https://www.evs-musikstiftung.ch/en/prize/prize/archive/prize-winner-archive.html
  16. ↑ https://www.wienerphilharmoniker.at/orchestra/philharmonic-journal/blogitemid/1307
  17. ↑ https://www.berliner-philharmoniker.de/en/titelgeschichten/20172018/jansons-75/
  18. ↑ Орфей. Сайт Российского государственного телерадиоцентра
  19. ↑ Умерла в 2003 году в Санкт-Петербурге, похоронена в одной могиле с мужем на Литераторских мостках Волковского православного кладбища. (Фото надгробного памятника) [1]
  20. ↑ Расположение надгробного памятника Арвида Янсонса и Ирены Янсонс на кладбище. Могила № 101
  21. ↑ Ludwig Heinrich (20 August 2011)։ «Viele Werte sind verloren gegangen»։ Oberösterreichische Nachrichten։ Վերցված է 21 August 2011 
  22. ↑ Colin Hughes (1 May 1999)։ «Straight from the heart»։ The Guardian։ Վերցված է 19 August 2007 
  23. ↑ Hugh Canning (15 January 2006)։ «On the upbeat»։ The Times։ Վերցված է 19 August 2007 
  24. ↑ Richard Morrison (6 December 2003)։ «A hundred to one»։ The Times։ Վերցված է 19 August 2007  (չաշխատող հղում)
  25. ↑ Hugh Canning (27 July 2003)։ «Classical CD of the Week: Mahler: Symphony No 6»։ The Times։ Վերցված է 20 April 2008 
  26. ↑ Geoff Brown (12 April 2003)։ «Brave heart»։ The Times։ Արխիվացված է օրիգինալից 17 May 2011-ին։ Վերցված է 22 February 2007 
  27. ↑ Tom Service (9 February 2007)։ «It's good to have dreams»։ The Guardian։ Վերցված է 11 February 2007 
  28. ↑ Geoffrey Norris (12 September 2002)։ «Musician, magician»։ The Daily Telegraph։ Վերցված է 24 February 2007 
  29. ↑ Mark Kanny (7 June 2002)։ «Jansons to bid city adieu in '04»։ Pittsburgh Tribune-Review։ Արխիվացված է օրիգինալից 8 February 2009-ին։ Վերցված է 17 March 2007 
  30. ↑ Martin Kettle (30 January 2004)։ «Prime Timer»։ The Guardian։ Վերցված է 3 February 2007 
  31. ↑ Hilary Finch (26 August 2003)։ «Every performance is a brave new world»։ The Times։ Վերցված է 22 February 2007 
  32. ↑ Geoffrey Norris (6 May 2004)։ «'I've decided to cut myself in two'»։ The Daily Telegraph։ Վերցված է 19 April 2007 
  33. ↑ Vivien Schweitzer (22 September 2006)։ «Mariss Jansons and Bavarian Radio Symphony to Make First US Tour Together in November»։ Playbill Arts։ Վերցված է 19 April 2007 
  34. ↑ «Mariss Jansons bleibt Chef»։ Der Tagesspiegel։ 11 July 2007։ Վերցված է 10 September 2007 
  35. ↑ "BR verlängert Vertrag mit Mariss Jansons" (press release). Bayerischer Rundfunk, 15 April 2011.
  36. ↑ «Mariss Jansons – Vertragsverlängerung bis 2018» (Press release)։ Bayerischer Rundfunk։ 3 June 2013։ Վերցված է 16 June 2013 
  37. ↑ «Mariss Jansons bleibt bis 2021 Chefdirigent» (Press release)։ Bayerischer Rundfunk։ 8 May 2015։ Վերցված է 19 May 2015 
  38. ↑ «MARISS JANSONS EXTENDS HIS CONTRACT WITH BAYERISCHER RUNDFUNK» (Press release)։ Bayerischer Rundfunk։ 18 July 2018։ Վերցված է 18 July 2018 
  39. ↑ David Lister (8 April 2009)։ «Mariss Jansons: Maestro with a mission»։ The Independent։ Վերցված է 26 March 2011 
  40. ↑ Martin Cullingford, "Jansons confirmed as Royal Concertgebouw head". Gramophone, 17 October 2002.
  41. ↑ Guido van Oorschot, "Mariss Jansons to Succeed Riccardo Chailly at the Concertgebouw Orchestra". andante.com (overall website now defunct), 16 October 2002.
  42. ↑ «Mariss Jansons Bids Farewell» (Press release)։ Royal Concertgebouw Orchestra։ 22 April 2014։ Արխիվացված է օրիգինալից 24 April 2014-ին։ Վերցված է 23 April 2014 
  43. ↑ Imogen Tilden (22 April 2014)։ «Mariss Jansons announces Royal Concertgebouw Orchestra departure»։ The Guardian։ Վերցված է 23 April 2014 
  44. ↑ «Koning en koningin bij afscheidsconcert Mariss Jansons»։ Nederlandse Omroep Stichting։ 20 March 2015։ Վերցված է 21 March 2015 
  45. ↑ Markus Thiel (26 October 2007)։ «Götterfunken im Vatikan»։ Müncher Merkur։ Վերցված է 10 November 2007 
  46. ↑ Richard Morrison (31 March 2006)։ «My other band's the Concertgebouw»։ The Times։ Վերցված է 3 February 2007 
  47. ↑ «Seks ble hedret med St.Hallvard-medaljen» (Norwegian)։ Norwegian News Agency։ 15 May 1986 
  48. ↑ «Reply to a parliamentary question» (pdf) (German)։ էջ 1877։ Վերցված է 27 December 2012 
  49. ↑ «Die Ergebnisse der jährlichen Kritikerumfrage von Opernwelt»։ Opernwelt (German)։ 4 October 2011։ Վերցված է 22 October 2011 
  50. ↑ «Preisverleihung 2013» (Press release)։ Ernst von Siemens Musikpreis։ 4 June 2013։ Արխիվացված է օրիգինալից 27 December 2013-ին։ Վերցված է 16 June 2013 
  51. ↑ «Ordensverleihung zum Tag der Deutschen Einheit»։ bundespraesident.de (German)։ 4 October 2013։ Վերցված է 3 October 2013 
  52. ↑ «Mariss Jansons Made A Knight of The Order of The Lion of The Netherlands»։ concertgebouworkest.nl։ 5 November 2013։ Արխիվացված է օրիգինալից 5 November 2013-ին։ Վերցված է 5 November 2013 
  53. ↑ «Mariss Jansons awarded with the RPS Gold Medal»։ Royal Philharmonic Society։ 23 November 2017։ Վերցված է 23 November 2017 
  54. ↑ «Goldmedaille der Royal Philharmonic Society London für Mariss Jansons» (Press release) (German)։ München: Bayerischer Rundfunk։ 23 November 2017։ Վերցված է 23 November 2017 
  55. ↑ «Honorary Membership for Mariss Jansons»։ Berliner Philharmoniker։ 2018։ Վերցված է 2 January 2019 

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մարիս_Յանսոնս&oldid=6634498» էջից