Մարիա Յակոբսեն
Մարիա Յակոբսեն (դան․՝ Maria Jacobsen, նոյեմբերի 6, 1882[3], Siim, Skanderborg Municipality, Կենտրոնական Յուտլանդիա տարածաշրջան, Դանիա[4] - ապրիլի 6, 1960[1][2], Բիբլ, Լեռնային Լիբանան, Լիբանան), դանիացի միսիոներուհի։ Կրթությամբ՝ բժիշկ։
| Մարիա Յակոբսեն Maria Jacobsen | |
|---|---|
 Մարիա Յակոբսենը 1910 թվականի | |
| Ծնվել է | 1882, նոյեմբերի 6 |
| Ծննդավայր | Սիիմ, Դանիա |
| Մահացել է | 1960, ապրիլի 6 |
| Մահվան վայր | Բիբլոս, Լիբանան |
| Քաղաքացիություն |  Դանիա |
| Ազգություն | Դանիացի |
| Մասնագիտություն | միսիոներուհի |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
 Maria Jacobsen Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Հայաստանի և հայերի մասին առաջին անգամ լսել է 1895 թ. կոտորածների վերաբերյալ մի բանախոսության ժամանակ։ 1907 թ. ամերիկյան նպաստամատույց ընկերության միսիոներների հետ մեկնել է Կ. Պոլիս, այնտեղից էլ՝ Խարբերդ։ Տեսնելով հայերի տառապանքն ու որբերի անմխիթար կացությունը՝ Մարիա Յակոբսենը մյուս միսիոներների հետ (Կարեն Եփփե, Կարեն Փիթըրսոն, օրիորդ Բլեք, տիկին Կրունհակըն, Ջեսսի Հորդ և ուրիշներ) Խարբերդում, Մալաթիայում, Այնթապում և այլուր հիմնել է որբանոցներ ու հիվանդանոցներ։
1912-1914 թթ. բարեգործական առաքելությամբ եղել է Դանիայում։ 1915 թ. նախօրեին վերադարձել է Խարբերդ, ականատես դարձել թուրքական խժդժություններին ու հայերի կոտորածներին։ 1919 թ. վերադարձել է Դանիա։
Երբ քեմալական կառավարությունը Թուրքիայից վտարել է բոլոր եվրոպական և ամերիկյան բարեգործական կազմակերպությունները. Մարիա Յակոբսենը զրկվել է այնտեղ ողջ մնացած հայերին օգնելու հնարավորությունից և, գնալով Լիբանան, զբաղվել է որբահավաքությամբ։ 1922 թ. Սայդայում բացել է «Թռչնոց բույնը» որբանոցը (որբուհիների համար)։
1928 թ. որբանոցը փոխադրվել է Բեյրութի մերձակա Ջիբեյլի ավանը։ Յակոբսենը, փրկելով, խնամելով ու հայեցի կրթելով հազարավոր որբ-որբուհիների, արժանացել է «Մամա» անվանը։
Մարիա Յակոբսենը մահացել է 1960 թ. ապրիլի 6-ին և իր ցանկության համաձայն թաղվել է «Թռչնոց բույն» որբանոցի բակում[5]։
2010 թ. Հայոց Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը Մարիա Յակոբսենի ժառանգներից, որպես նվիրատվություն ստացավ վերջինիս արխիվի մի մասը. անձնական իրեր, մինչ այդ չհրապարակված լուսանկարներ, զեկույցներ, բացիկներ և այլն[5]։
Աշխատություններ խմբագրել
Թողել է «Օրագրություն» հուշագրությունը (սկսվում է 1907 թ. սեպտեմբերի 7-ից և ավարտվում 1919 թ. օգոստոսի 6-ին), որը մի արժեքավոր վկայություն է թուրքերի հայատյաց քաղաքականության մասին։ «Օրագրությունը» թարգմանվել է հայերեն և հրատարակվել բնագրի հետ՝ մեկ ամբողջական հատորով, ուր զետեղված է նաև Յակոբսենի արխիվից վերցված 80 լուսանկար։
Հիշատակի հավերժացում խմբագրել
- Յակոբսենն առաջին կինն է, որ արժանացել է Դանիայի թագավորության ոսկե մեդալի (1950)[5]
- 1954 թ. Լիբանանի կառավարության կողմից նա պարգևատրվել է Պատվո ոսկե շքանշանով[5]
- 2012 թ. Յակոբսենի 130-առթիվ Հայոց Ցեղասպանության թանգարան-ինստիտուտը թողարկել է հոբելյանական բացիկ[5]
- Յակոբսենի անունով է կոչվում ՀՀ Իջևան քաղաքի մանկապարտեզներից մեկը
- Յակոբսենի ու ևս չորս եվրոպացի հումանիստ կանանց կյանքի ու գործունեության մասին է պատմում 2015 թ. նկարահանված «Փրկության քարտեզ» ֆիլմը։
Պատկերասրահ խմբագրել
Լուսանկարներ Մարիա Յակոբսենի հավաքածուից.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 Library of Congress Authorities — Library of Congress.
- ↑ 2,0 2,1 Dansk kvindebiografisk leksikon (դան.) — 2001.
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 4,0 4,1 Fledelius K. Vidne til et folkemord (դան.) // Magasin fra Det Kongelige Bibliotek / E. K. Nielsen — Det Kgl. Bibliotek, 2016. — Vol. 29, Iss. 2. — P. 15—29. — 15 p. — ISSN 1904-4348; 0905-5533 — doi:10.7146/MAG.V29I2.66977
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Մարիա Յակոբսեն-130
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբանական տարբերակը վերցված է «Հայկական հարց» հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։ 
|