Մարալիկ

Մարալիկ
Քաղաք
	Մարալիկ
	Մարալիկի համայնապատկեր
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Շիրակի
Համայնքապետ	Արման Սարիբեկյան
Հիմնադրված է	1828 թ.
Առաջին հիշատակում	5-րդ դար
Այլ անվանումներ	Կապուտան
Մակերես	4.06 կմ²
ԲԾՄ	1750 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	5 300 մարդ (2021)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնականուն	մարալիկցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 (242)
Փոստային ինդեքս	2901
Փոստային դասիչ	2901
Ավտոմոբիլային կոդ	48
	Մարալիկ Վիքիպահեստում

Մարալիկ, քաղաք Հայաստանի Շիրակի մարզում։ Հանդիսանում է Անի խոշորացված համայնքի շրջկենտրոնը։

Այստեղով անցնում են Գյումրի-Թալին-Երևան մայրուղին և Մարալիկ-Արթիկ-Գյումրի երկաթգիծը։

ԱշխարհագրությունԽմբագրել

Մարալիկը մարզկենտրոն Գյումրի քաղաքից հեռու է 27 կմ դեպի հարավ։ Զբաղեցնում է 4․06 կմ² մակերես։

ՊատմությունԽմբագրել

Պարսկական և թուրքական տերությունների տիրապետությունից Արևելյան Հայաստանի վերջնական դուրս գալուց (1826-28 թթ) հետո Մարալիկում (այն ժամանակ՝ Մոլլա-Գյուկչա), ըստ ծխական հաշվառման, բնակություն հաստատեցին Արևմտյան Հայաստանի Մուշ, Տարոն, Խնուս, Վերին Բասեն, Ալաշկերտ, Էրզրում բնակավայրերից տեղափոխված 59 ընտանիք՝ 371 մարդ։

1927 թ. հոկտեմբերի 28-ին ՀԽՍՀ Կենտգործկոմի որոշմամբ Մոլլա-Գյոկչան վերանվանվեց Կապուտան։ 1929 թ. Կապուտանն ընդգրկվել է Լենինականի գավառի կազմում։ 1935 թ. հուլիսի 26-ին ՀԽՍՀ Կենտգործկոմի որոշմամբ Կապուտանը վերանվանվեց Մարալիկ։

1962 թ. Մարալիկն ստանում է քաղաքատիպ ավանի կարգավիճակ։ 1991 թ. սեպտեմբերի 21-ից Մարալիկը անկախ Հայաստանի Անիի շրջանային կենտրոնն էր։ 1996 թ. ընդգրկվել է Շիրակի մարզի կազմում։

ԲնակչությունԽմբագրել

Նախնիները 1828-1829 թթ.-ին գաղթել են Կարսից, Խնուսից, Ալաշկերտից և Մուշից։

Մարալիկի ազգաբնակչության փոփոխությունը.^[2]

Տարի	1831	1897	1926	1939	1959	1980	1989	2001	2004	2011	2015
Բնակիչ	971	1302	1646	1882	2177	4443	7590^[3]	5782	5800	5398^[4]	5500

ՏնտեսությունԽմբագրել

Քաղաքի վարչատարածքում կա 1800 հա վարելահող, որից 240 հա ոռոգելի։

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, հացահատիկի և կերային կուլտուրաների մշակությամբ, զարգանում է նաև արդյունաբերությունը։

Մարալիկի ամենախոշոր արդյունաբերական ձեռնարկությունը բամբակամանվածքային ֆաբրիկան է (ունեցել է մոտ 2000 աշխատող), որն այժմ մասամբ է գործում։ Ամենահինը Լուսատեխնիկական էլէկտրասարքավորումների գործարանն է (1962 թ.), որն ունեցել է 600 աշխատող, այժմ չի գործում։ Ներկայումս չեն գործում նաև շինանյութերի և շինիրերի կոմբինատը, երեք շինարարական կազմակերպությունները, պանրագործարանը, ավտոտրանսպորտային ձեռնարկությունը, երկաթուղային կայարանը, կինոթատրոնը, կենցաղային սպասարկման կոմբինատը։

Պատմամշակութային կառույցներԽմբագրել

Եկեղեցի Սուրբ Աստվածածին «Կարմիր վանք»

Մարալիկում պահպանվել են 1903 թվականիի Սուրբ Աստվածածին (Կարմիր վանք) եկեղեցին՝ վերակառուցված (1898-1903) 5-րդ դարի հինավուրց եկեղեցու հիմքի վրա, 19-րդ դարի Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցու ավերակները, և 19-րդ դարում վերակառուցված Սուրբ Ստեփանոսի վանքը։ Մարալիկի հյուսիս-արևելքում պապհպանվել են նաև Ք.ա. 2-րդ հազարամյակի կիկլոպյան ամրոց, դամբարանադաշտ և բնակատեղի։ «Ղուշի»-ի կոչված մատուռը որը պատկանում է ուշ միջնադարյան շրջանին, գտնվում է Մարալիկից 4.5 կմ հյուսիս-արևելք։

Քաղաքի վարչատարածքում կարելի է գտնել բազմաթիվ վաղ և ուշ միջնադարյան շրջանի խաչքարեր։

Հասարակական կառույցներԽմբագրել

Գործում են կապի և փոստային ծառայություններ, երկու դպրոց, ուսումնարան, մշակույթի տուն, շրջանային գրադարան, հյուրանոց, երկու նախադպրոցական հիմնարկ, հանրային սննդի օբյեկտներ և այլն։