Վիքիպեդիա

Վահագն Դավթյան

հայ լեզվաբան, թարգմանիչ, բանաստեղծ, գրող

Վահագն Արմենակի Դավթյան (օգոստոսի 15, 1922(1922-08-15)[1], Արաբկիր, Մալաթիայի մարզ, Թուրքիա - փետրվարի 21, 1996(1996-02-21), Երևան, Հայաստան), հայ բանաստեղծ, հրապարակախոս, թարգմանիչ, դրամատուրգ: Հայկական ԽՍՀ 1977 թվականի պետական մրցանակի դափնեկիր («Կոմունիրտներ» բանաստեղծության և «Տաղարան» բանաստեղծությունների շարքի համար), Չարենցի անվան մրցանակի դափնեկիր (1979): ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ: ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1996): ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1949 թվականից: ԽՄԿԿ անդամ 1953 թվականից:

Վահագն Արմենակի Դավթյան
Vahagn Davtyan.JPG
Ծնվել էօգոստոսի 15, 1922(1922-08-15)[1]
ԾննդավայրԱրաբկիր, Մալաթիայի մարզ, Թուրքիա
Վախճանվել էփետրվարի 21, 1996(1996-02-21) (73 տարեկանում)
Վախճանի վայրԵրևան, Հայաստան
Մասնագիտությունբանաստեղծ, թարգմանիչ
Լեզուհայերեն
Ազգությունհայ
ՔաղաքացիությունՀայաստան Հայաստան
ԿրթությունԵրևանի պետական համալսարան
ԱնդամակցությունԽՍՀՄ Գրողների միություն
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
Պարգևներ«Պատվո նշան» շքանշան Հայրենական պատերազմի II աստիճանի շքանշան Աշխատանքային Կարմիր դրոշի շքանշան և «Աշխատանքային գերազանցության համար» մեդալ
[[:q:tob anasun




վիքիդարան =|Վահագն Դավթյան]] Վիքիքաղվածքում
Վահագն Դավթյան Վիքիդարանում
Vahagn Davtyan Վիքիպահեստում

ԿենսագրությունEdit

 
Վահագն Դավթյանի հուշարձանը Արաբկիրում, քանդակագործ՝ Լևոն Թոքմաջյան

Ծնվել է 1922 թվականին Արաբկիրում (Արևմտյան Հայաստան), որը ծվարած է Եփրատի ափին գտնվող Ոսկեգետակի մոտ։ 4 տարեկան է եղել, երբ Տրապիզոնից նավով գաղթել են և ժամանակավորապես հաստատվել Կրասնոդարում: Գաղթական արաբկիրցիները 1930-ական թվականներին եկել և Երևանում հիմնել են նոր Արաբկիր թաղամասը: Այդ մասին իմանալով՝ 1932 թվականին մոր և քրոջ հետ վերադառնում և հաստատվում են Երևանում, հայրը ավելի ուշ միանում է իրենց, քանի որ Կրասնոդարում փռնչիություն էր անում և օգնում ընտանիքին։

Դպրոցն ավարտելուց հետո ուղարկել են բանակ, անմիջապես սկսվել է երկրորդ համաշխարհային պատերազմը։ Մասնակցել է Հայրենական մեծ պատերազմին, վիրավորվել է և վերադարձել տուն, ընդունվել համալսարան։ 1948 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանը: Եղել է «Ավանգարդ» թերթի աշխատակից՝ 1945-1954 թվականներին, «Գրական թերթի» պատասխանատու քարտուղար՝ 1954-1962 թվականներին, «Գրական թերթի» գլխավոր խմբագիր՝ 1962-1965 թվականներին, «Հայրենիքի ձայն» թերթի հիմնադիր-գլխավոր խմբագիր՝ 1965-1967 թվականներին, Սփյուռքահայության հետ մշակութային կապի կոմիտեի նախագահի տեղակալ՝ 1967-1981 թվականներին, «Վերածնված Հայաստան» հանդեսի գլխավոր խմբագիր՝ 1981-1991 թվականներին, Հայաստանի գրողների միության նախագահ՝ 1991-1994 թվականներին, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ՝ 1986 թվականին, ակադեմիկոս՝ 1996 թվականին: Մահացել է 1996 թվականի փետրվարի 21-ին Երևանում, աճյունն ամփոփած է Երևանի Կոմիտասի անվան պանթեոնում[2][3]:

ՍտեղծագործություններEdit

Մոտ 40 բանաստեղծական ժողովածուի, գրական- հրապարակախոսական հոդվածների 2 գրքի, մամուլում տպագրված մոտ 1000 հոդվածի, գրախոսությունների, էսսեների, հուշագրությունների հեղինակ է:Վահագն Դավթյանի ստեղծագործությունները սկսել են տպագրվել 1935 թվականից։ Հեղինակ է 40-ից ավելի բանաստեղծական ժողովածուների, գրական- հրապարակախոսական հոդվածների, 2 գրքերի՝ «Բարի հսկան», «Վիլյամ Սարոյանի մասին» գրքի, «Համառոտ պատմություն հայոց», «Անխորագիր» վիպակ, «Զուգահեռ Ճանապարհ», «Ի սկզբանե էր բանն», մամուլում տպագրված մոտ 1000 հոդվածների, գրախոսությունների, էսսեների, հուշագրությունների։

Թարգմանել է Ա. Ս. Պուշկինի, Ս. Ա. Եսենինի, Ա. Բլոկի, Շ. Պետեֆիի, Ռոբերտ Բըրնսի, Ռուդաքի, Մեժելայտիս, Ա. Կիրակոսյանի և այլոց բանաստեղծություններից։

ՀիշատակEdit

Վահագն Դավթյանի անունով է կոչվում Երևանի թիվ 149 դպրոցը և Արաբկիրի այգին, որտեղ տեղադրված է բանաստեղծի հուշարձանը։ Արաբկիր վարչական շրջանում Դավթյանի անունով է կոչվել նաև փողոց։ 2012 թվականին Երևանի Արաբկիր համայնքի Նաիրի Զարյանի փողոցի 80 հասցեում բացվել է Վահագն Դավթյանի հուշատախտակը[4]:

1976 թվականին գեղանկարիչ Հրանտ Ստեփանյանը վրձնել է Վահագն Դավթյանի դիմանկարը, որը գտնվում է Չարենցի անվան արվեստի և գրականության թանգարանում:

 
Վահագն Դավթյանի գերեզմանը Երևանի Կոմիտասի անվան պանթեոնում
 
Վահագն Դավթյանի հուշատախտակը Երևանի Արաբկիր վարչական շրջանի Նաիրի Զարյան 80 հացեում

ՊարգևներEdit

  • «Հայրենական պատերազմի երկրորդ աստիճանի» շքանշան
  • ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ
  • «Աշխատանքային կարմիր դրոշի» շքանշան
  • «Պատվո նշան» շքանշան
  • Հայաստանի պետական մրցանակի կրկնակի դափնեկիր
  • Չարենցի անվան մրցանակի դափնեկիր

Երկերի մատենագիտությունEdit

  • Առաջին սեր, Երևան, 1947 թվական:
  • Աշխարհի առավոտը, Երևան, 1950 թվական:
  • Ճանապարհ սրտի միջով, Երևան, 1955 թվական:
  • Լուսաբացը լեռներում, Երևան, 1957 թվական, 227 էջ:
  • Թոնդրակեցիներ, Երևան, 1961 թվական, 196 էջ:
  • Թոնդրակեցիներ, Թեհրան, 1962 թվական, 169 էջ:
  • Ամառային ամպրոպ, Երևան, 1964 թվական, 384 էջ:
  • Բայց ծնվեցի, Երևան, 1965 թվական:
  • Գինու երգը, Երևան, 1966 թվական, 192 էջ:
  • Ծուխ ծխանի, Երևան, 1969 թվական, 239 էջ:
  • Անկեզ մորենի, Երևան, 1972 թվական, 256 էջ:
  • Երկերի ժողովածու 2 հատորով, հատ. 1-2, Երևան, 1973-1975 թվական:
  • Զուգահեռ ճանապարհ (հուշագրություններ, ուղեգրություններ, հրապարակախոսություն), Երևան, 1976 թվական, 404 էջ:
  • Կապույտ գիրք, Երևան, 1978 թվական, 356 էջ:
  • Բարի հսկան (հանդիպումներ Վիլյամ Սարոյանի հետ), Երևան, 1979 թվական, 208 էջ:
  • Լույսն իբրև հաց (հատընտիր), Երևան, 1980 թվական, 196 էջ:
  • Ասք սիրո, Երևան, 1982 թվական, 460 էջ:
  • Լույս առավոտի, Երևան, 1984 թվական, 216 էջ:
  • Երկերի ժողովածու 2 հատորով, հատ. 1-2, Երևան, 1985 թվական:
  • Անքնություն, Երևան, 1987 թվական, 350 էջ:
  • Ծննդավայր, Երևան, 1988 թվական[5]:
  • Հայերգություն, Երևան, 1988 թվական, 237 էջ:
  • Ի սկզբանե էր Բանն (հոդվածներ, էսսեներ), Երևան, 1989 թվական, 606 էջ:
  • Հայաստան 88, Երևան, 1991 թվական:
  • Համառոտ պատմություն հայոց, Երևան, 1992 թ․:
  • Գիրք ողբի և գովքի, Երևան, 1994 թվական:
  • Հողմաշունչ գիշերներ, Երևան, 1995 թվական, 126 էջ:
  • Անխորագիր (էսսե վիպակ), Երևան, 2003 թվական, 163 էջ[6]:
  • Օրհնության նվագներ, Երևան, 2003 թվական, 158 էջ[7]:
  • Արևոտ հովիտ, Երևան, 2007 թվական, 248 էջ:
  • Հայերգություն, Երևան, 2008 թվական:
  • Ընտրանի, Երևան, 2012 թվական, 192 էջ:
Գրքեր Վահագն Դավթյանի թարգմանությամբ
  • Շպիվաչով Ստեփան, Հատընտիր, Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 203 էջ:
  • Հիքմեթ Նաղիմ, Զոյա, Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 16 էջ:
  • Նայդենովա Նինա, Ես շատ գործեր ունեմ, Երևան, Հայպետհրատ, 1953, 28 էջ:
  • Մարշակ Ս., Ձախորդ վարպետը, Երևան, Հայպետհրատ, 1956, 15 էջ:
  • Պետեֆի Շանդոր, Բանաստեղծություններ, Երևան, Հայպետհրատ, 1957, 198 էջ:
  • Եսենին Սերգեյ, Հատընտիր (ժողովածուի բանաստեղծությունների մի մասը թարգմանել է Վ. Դավթյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1961, 397 էջ:
  • Արմատ և Էություն, Ա․Կիրակոսյան (1967 թ.), (1971 թ.)
  • Ռոբերտ Ռոժդեստվենսկի (1975 թ.)
  • Իմ սիրտը լեռներում է, Ռոբերտ Բյորնս (1977)
  • Քարե գինի, Է․ Մեժելայտիս (1980 թվական)
  • Շանդոր Պետեֆի (1981 թվական)
  • Աստղային ձայներ (թարգմանությունների ժողովածու) (1983 թվական)
  • Արյունոտ Հարսանիք, Գարսիա Լորկա (1986 թվական)
  • Ռուդաքի (1995 թվական)

* Դավթյանը օտար լեզուներով

  • Рассвет в горах (1960 թվական)
  • Летний зной (1960 թվական)
  • Poème d'amour et d'épée (1974)
  • Неопалимая купина (1980 թվական)
  • Свет как хлеб (1981 թվական)
  • Libro Azul (1981 թվական)
  • Сказания о любви (1984 թվական)
  • Ռեքվիեմ՝
    • լիտվերեն (1980 թվական)
    • իսպաներեն (1981 թվական),
    • ռուսերեն (1981 թվական),
    • գերմաներեն (1986 թվական),
    • ֆրանսերեն(1986 թվական),
    • արաբերեն (1996 թվական),
    • վրացերեն (2015 թվական)

ՄամուլEdit

ԳրականությունEdit

  • Վահագն Դավթյանի պոեզիան, Հենրիկ Գալստյան, 1978 թվական
  • Վահագն Դավթյան, Ժենյա Քալանթարյան, 1991 թվական
  • Վահագն Դավթյանի խոսքարվեստը, Լ․Հ․ Հայրապետյան, 1999 թվական
  • Անցողիկն ու հավիտենականը, Վահագն Դավթյանի հիշատակին, կազմող՝ Ս․ Յուզբաշյան, խմբ․՝ Գ․ Ջանիկյան, 2005 թվական
  • Վահագն Դավթյան, Դավիթ Գասպարյան, 2007 թվական

ԾանոթագրություններEdit

  1. ↑ 1,0 1,1 Давтян Ваагн Арменакович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ «Ով ով է: Հայեր» հանրագիտարան, հատոր առաջին, գլխավոր խմբագիր՝ Հովհաննես Այվազյան, Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, Երևան, 2007:
  3. ↑ «Դավթյան Վահագն | armenianlanguage.am»։ www.armenianlanguage.am։ Վերցված է 2019-02-25 
  4. ↑ Բացվել է Վահագն Դավթյանի հուշատախտակը
  5. ↑ Դավթյան Վահագն Արմենակի (1988)։ Ծննդավայր: Բանաստեղծություններ և պոեմ (հայերեն)։ Լույս։ ISBN 9785545000692 
  6. ↑ Դավթյան Vahagn Davtyan; Վահագն (2014-04-16)։ Ankhoragir; Անխորագիր: Memoirs – Essay; Հուշագրություններ-էսսե (հայերեն)։ Armenian eBooks Initiative 
  7. ↑ Դավթյան Վահագն Արմենակի (2003)։ Օրհնության նվագներ: Բանաստեղծւթյուններ (հայերեն)։ ՀԳՄ հրատ.։ ISBN 9789994134083 

Արտաքին հղումներEdit

  Նյութեր Վիքիքաղվածքում
  Նյութեր Վիքիդարանում
  Վահագն Դավթյան Վիքիպահեստում
Retrieved from "https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վահագն_Դավթյան&oldid=6745014"