Թաիլանդի ֆոնդային բորսա
Թաիլանդի ֆոնդային բորսա (թաի.՝ ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย, անգլ.՝ Stock Exchange of Thailand, SET), Թաիլանդի միակ ֆոնդային բորսան, որը հիմնադրվել է 1975 թվականի ապրիլի 30-ին, այն ԱՍԵԱՆ-ի 3-րդ ամենամեծ բորսան է Ինդոնեզիայի ֆոնդային բորսայից և Սինգապուրի բորսայից հետո՝ 2023 թվականի նոյեմբերի դրությամբ՝ 489,95 միլիարդ ԱՄՆ դոլար շուկայական կապիտալիզացիայով[1] : 2015 թվականից մինչև 2020 թվականի հունիսը այն եղել է Հարավարևելյան Ասիայի IPO-ի ամենամեծ շուկան՝ կուտակած ֆոնդի առումով՝ 17,8 միլիարդ ԱՄՆ դոլար (598,0147 միլիարդ THB): Այն նաև տարածաշրջանի ամենաակտիվ բորսան է 10 տարի անընդմեջ, օրական առևտրային շրջանառությունը սովորաբար գերազանցում է 2 միլիարդ ԱՄՆ դոլարը:
| Ստեղծում | 30 Ապրիլի 1975 | |
|---|---|---|
| Երկիր | Թաիլանդ | |
| Գլխամասի վայր | Din Daeng | |
| Օգտագործվող լեզու | թայերեն, անգլերեն | |
| Նշանակալից իրադարձություն | Q13021026, 1997—1998 թվականների ասիական ֆինանսական ճգնաժամ | |
| Պաշտոնական կայք | www.set.or.th | |
Վերջին տարիներին շուկայի մասնակիցների թիվը կտրուկ աճել է[2]։ Առևտրային հաշիվները 2008-ից մինչև 2022 թվականն աճել են գրեթե 10 անգամ[3]։
SET ինդեքսը Թաիլանդում ամենահին և ամենաշատ մեջբերված սեփական կապիտալի ինդեքսն է։ Այն 2018 թվականի փետրվարի 27-ին կազմել է 1852,51 բոլոր ժամանակների ամենաբարձր մակարդակը՝ գերազանցելով 1994 թվականի հունվարի 5-ի 1789,16 նախկին առավելագույնը։
SET-ն ունի գների ավելի խիստ կանոնակարգեր, քան որոշ այլ բորսաներ․ սովորաբար բաժնետոմսերի գները մեկ օրվա ընթացքում թույլ չեն տալիս բարձրացնել կամ իջեցնել ավելի քան 30%-ով[4]։
Ակնարկ
խմբագրելԲորսան կառավարում է ցուցակված ընկերությունների 2 շուկա՝ SET և mai (այլընտրանքային ներդրումների շուկա), վերջինս նախատեսված է փոքր և միջին ձեռնարկությունների համար։
2024 թվականի հունվարի 2-ի դրությամբ գրանցված է 840 ընկերություն՝ 627 ընկերություն հիմնական բորսայում և 213՝ mai-ում[5]։
Բացի սովորական բաժնետոմսերից, ներդրողները կարող են առևտուր անել այլ տեսակի արժեթղթերով, ներառյալ վարանտը, ածանցյալ վարրանտը(DW), ավանդային անդորրագիրը (DR), բորսայական ֆոնդը (ETF), գույքային ֆոնդը (PF)/ անշարժ գույքի ներդրումային տրեստը (REIT) և ենթակառուցվածքների ֆոնդը։ Բորսան գործում է նաև ածանցյալ գործիքների առանձին շուկա։
2021 թվականի օգոստոսի դրությամբ Թաիլանդի բորսան ներդրողներ է ներգրավել 124 երկրներից՝ նախորդ տարվա 116-ի դիմաց։ Թաիլանդի բաժնետոմսերի առաջին տասնյակը կազմում է 147,5 միլիարդ ԱՄՆ դոլար (4,77 տրիլիոն THB), ինչը կազմում է օտարերկրյա բաժնետոմսերի ամբողջ սեփականության 93,7 տոկոսը։ Առաջին յոթ երկրների վարկանիշը 2020 թվականի համեմատ մնացել է անփոփոխ՝ Մեծ Բրիտանիա, Սինգապուր, Հոնկոնգ, Շվեյցարիա, ԱՄՆ, Ճապոնիա և Մավրիկիոս։
Հայրենական ներդրողների շրջանում աճում է հետաքրքրությունը արտասահմանյան ներդրումների նկատմամբ։ Ամենահայտնիներից են ԱՄՆ-ը, Չինաստանը (ներառյալ Հոնկոնգը) և Վիետնամը, որին հաջորդում են Եվրոպան և Հնդկաստանը։ Ներկայումս բորսան չունի օտարերկրյա լիստինգ, բայց կարելի է ներդրումներ կատարել արտասահմանում՝ գնելով DR (դեպոզիտարիայի անդորրագիր), որը գործարկվել է 2018 թվականից, ինչպես նաև ETF:
Օտարերկրյա ներդրողներ ներգրավելու և ԱՍԵԱՆ-ի շրջանակներում խաչաձև ներդրումները խրախուսելու համար տարածաշրջանի բորսաները համագործակցում են՝ հեշտացնելով ներդրումները Ինդոնեզիայում, Մալայզիայում, Ֆիլիպիններում, Սինգապուրում, Թաիլանդում և Վիետնամում[6]։ ԱՍԵԱՆ-ի այլ երկրներ՝ Կամբոջան, Լաոսը և Մյանման նույնպես բորսա ունեն, բացառությամբ Բրունեյի։
|
Ընթերցե՛ք «լիստինգ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։ |
|
|
Ընթերցե՛ք «վարրանտ» բառի բացատրությունը Հայերեն Վիքիբառարանում։ |
Պատմություն
խմբագրելԲանգկոկի ֆոնդային բորսան ստեղծվել է 1962 թվականի հուլիսին՝ որպես մասնավոր կազմակերպություն։ Այն վերջապես դադարեցրեց իր գործունեությունը 1970-ական թվականների սկզբին կառավարության աջակցության բացակայության և բնակչության շրջանում բաժնետոմսերի շուկայի սահմանափակ հետաքրքրության և ընկալման պատճառով[7]։
1972 թվականին Թաիլանդի կառավարությունը քայլ կատարեց կապիտալի շուկա ստեղծելու ուղղությամբ։ Փոփոխությունները ընդլայնեցին կառավարության վերահսկողությունը և կարգավորումը ֆինանսական և արժեթղթերի ընկերությունների գործունեության նկատմամբ, որոնք մինչ այդ գործում էին բավականին ազատ։ Այնուհետև 1974 թվականի մայիսին ընդունվեց երկար սպասված օրենսդրությունը SET-ի ստեղծման համար՝ արժեթղթերի առևտուրն ապահովելու, խնայողությունները խթանելու և ներքին կապիտալը մոբիլիզացնելու նպատակով։ Դրան հաջորդեցին տարեվերջին Եկամուտների օրենսգրքի վերանայումները՝ թույլ տալով խնայողությունների ներդրումը կապիտալի շուկայում։ Մինչև 1975 թվականը գործում էր հիմնական օրենսդրական բազան և 1975 թվականի ապրիլի 30-ին Թաիլանդի արժեթղթերի բորսան պաշտոնապես սկսեց առևտուրը։ 1991 թվականի հունվարի 1-ին անունը պաշտոնապես փոխվեց Թաիլանդի ֆոնդային բորսա (SET)[8]։
Thailand Futures Exchange (TFEX)՝ Թաիլանդի ֆոնդային բորսայի (SET) դուստր ձեռնարկությունը, հիմնադրվել է 2004 թվականի մայիսի 17-ին՝ որպես ածանցյալ գործիքների բորսա։ 2006 թվականի ապրիլի 28-ին SET50 Index Futures-ը թողարկվեց որպես առաջին արտադրանք։ Single Stock Futures-ն առաջին անգամ գործարկվել է 2008 թվականի նոյեմբերի 24-ին։ Ածանցյալ վարրանտը գործարկվել է 2009 թվականի հուլիսի 9-ին[9][10]։
2008 թվականին Թաիլանդի Արժեթղթերի և բորսաների հանձնաժողովը Կենտրոնական բանկի հետ համատեղ տեղական անհատ ներդրողներին առաջին անգամ թույլ տվեցին ուղղակիորեն արտասահմանում ներդրումներ կատարել Թաիլանդի բրոքերային գործակալության միջոցով։ Նախկինում միայն հաստատությունները կարող էին ներդրումներ կատարել արտասահմանում[11]։
Առևտուր
խմբագրելSET-ը ամբողջովին համակարգչային առևտուրը սկսեց 1991 թվականի ապրիլին։ Համակարգը թույլ է տալիս բրոքերներին գովազդել իրենց առքի կամ վաճառքի շահերը՝ հայտարարելով հայտի կամ առաջարկի գները։ Գները կարող են ճշգրտվել բանակցությունների ընթացքում։ Հետևաբար, արդյունավետ կատարման գինը կարող է չհամընկնել հայտարարված գնի հետ։ Բանակցություններն ավարտելուց հետո դիլերները պետք է ուղարկեն արդյունքների մանրամասները գրանցման նպատակով[12]։
Բջջային սարքերի միջոցով առևտուրը սկսվել է 2010 թվականին՝ iPhone-ի համար settrade հոսքի մեկնարկով՝ համաձայն SET-ի 2010 թվականի տարեկան հաշվետվության (էջ 36)[10]։
Ցուցանիշներ և ցուցակված արժեթղթեր
խմբագրելԲորսայի ինդեքսի ընթացիկ EPS-ը (բաժնետոմսի շահույթ) 83,46 է[13]։
SET-ը և mai-ը միավորող ընդհանուր ինդեքս չկա։ Որոշ mai ընկերություններ թվարկված են SET-ում։
Առևտրի առաջին օրը ցուցակում էին 8 ընկերություններ, որոնցից 5-ը դեռ մնում են՝ BBL, BJC, DUSIT, SCC և TCAP:
2023 թվականի մարտի 15-ի դրությամբ կա 12 DR՝
- E1VFVN3001, որը հետևում է VN30 ինդեքսին
- BABA80
- FUEVFVND01
- TENCENT80
- NDX100, որը հետևում է Nasdaq-100-ին
- TSLA80X
- CNTECH01
- PINGAN80
CHINA-ն ETF-ն (առևտրային ֆոնդ) է, որը հետևում է CSI 300 ինդեքսին։ Առայժմ դա միակ ETF-ն է, որը ներդրումներ է կատարում արտասահմանում։
Բորսայի ինդեքս
խմբագրել| միջոցառումներ | օրվա ընթացքում ցածրը կամ փակումը[14] | |
|---|---|---|
| ռեկորդային ցածր մակարդակ | 76.43 | Մարտի 17, 1976 |
| 1997—1998 թվականների ասիական ֆինանսական ճգնաժամ | 204.59 | Սեպտեմբերի 4, 1998 |
| ԱՄՆ հիպոթեքային ճգնաժամ | 387.43 | Հոկտեմբերի 27, 2008 |
Գնային շարժ
խմբագրել| գին | գնի ամենափոքր աճը |
|---|---|
| 2-ից պակաս | 0.01 |
| 2-ից մինչև 5 | 0.02 |
| 5-ից մինչև 10 | 0.05 |
| 10-ից մինչև 25 | 0.1 |
| 25-ից մինչև 100 | 0.25 |
| 100-ից մինչև 200 | 0.5 |
| 200 -ից մինչև 400 | 1.00 |
| 400-ից բարձր | 2.00 |
Խնդիրներ
խմբագրել2013 թվականից Թաիլանդի տնտեսության դանդաղ աճը՝ պայմանավորված այնպիսի գործոններով, ինչպիսիք են բնակչության ծերացումը և տեխնոլոգիական խափանումները, բացասաբար են ազդել հենանիշային SET ինդեքսի կատարողականի վրա։ Չնայած ցուցակների թիվը զգալիորեն ավելացել է, դրանց մեծ մասը եղել է ավելի հին ընկերություններից կամ առկա ցուցակված ընկերությունների սպին-օֆֆերից։ Շուկան նաև տեսել է մի քանի միաձուլումներ և կլանումներ։ Թեև ցուցակագրվել են նոր ընկերություններ, դրանք փոքր են և քիչ ազդեցություն ունեն SET ինդեքսի վրա[16]։
Արտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թաիլանդի ֆոնդային բորսա» հոդվածին։ |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Market Overview». Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2023 թ․ նոյեմբերի 15-ին.
- ↑ «ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย – สรุปสถิติสำคัญของตลาดหลักทรัพย์». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ «ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย – สรุปสถิติสำคัญของตลาดหลักทรัพย์». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2022 թ․ մարտի 27-ին.
- ↑ Eustance Huang (2020 թ․ ապրիլի 15). «Thai stock exchange president: Volatility has 'reduced significantly'». Cnbc.com. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย – สรุปจำนวนหลักทรัพย์และบริษัทจดทะเบียน». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 7-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 5-ին.
- ↑ «ASEAN exchanges». Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 18-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 29-ին.
- ↑ «The Stock Exchange of Thailand – About SET – SET Overview». Set.or.th. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մարտի 8-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «History & Roles». Stock Exchange of Thailand (SET). Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 13-ին. Վերցված է 2020 թ․ հուլիսի 24-ին.
- ↑ «Thailand Futures Exchange – About TFEX – At a Glance». TFEX. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ 10,0 10,1 «ตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย – เกี่ยวกับตลาดหลักทรัพย์ฯ – รายงานประจำปี». Set.or.th. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «2008 annual report» (PDF). Sec.or.th. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 19-ին.
- ↑ «The Stock Exchange of Thailand – Supervision of Market – Trading system and procedure». The Stock Exchange of Thailand. Արխիվացված օրիգինալից 2011 թ․ օգոստոսի 29-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 1-ին.
- ↑ «SET Quote - Stock Exchange of Thailand SET Index». Bloomberg News. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2023 թ․ մարտի 22-ին.
- ↑ «กางสถิติ SET Index ใช้เวลานานเท่าไหร่กว่าจะฟื้นจากวิกฤต». Արխիվացված օրիգինալից 2024 թ․ հունվարի 5-ին. Վերցված է 2022 թ․ մայիսի 14-ին.
- ↑ «The Stock Exchange of Thailand – Products & Services – Trading Procedure – Equities Trading». Set.or.th. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ ապրիլի 17-ին. Վերցված է 2022 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ «ความท้าทายของตลาดหุ้น จีน เกาหลีใต้ เวียดนาม และ ไทย». 2023 թ․ ապրիլի 21. Արխիվացված օրիգինալից 2023 թ․ ապրիլի 21-ին. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 21-ին.