Վիքիպեդիա

Դեյվիդ Քրիսթալ

Դեյվիդ Քրիսթալ (հուլիսի 6, 1941(1941-07-06)[1], Lisburn, Միացյալ Թագավորություն[2]), բրիտանացի լեզվաբան, ակադեմիկոս, գրող։

Դեյվիդ Քրիսթալ
անգլ.՝ David Crystal
Ծնվել էհուլիսի 6, 1941(1941-07-06)[1] (82 տարեկան)
Lisburn, Միացյալ Թագավորություն[2]
Քաղաքացիություն Միացյալ Թագավորություն
Մասնագիտությունլեզվաբան, գրող և լեզվի սոցիոլոգիա
Հաստատություն(ներ)Bangor University?
Գործունեության ոլորտանգլերեն
ԱնդամակցությունԲրիտանական ակադեմիա և Learned Society of Wales?[3]
Ալմա մատերԼոնդոնի համալսարանի քոլեջ և St Mary's College?
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[4][5]
Պարգևներ
Կայքdavidcrystal.com​(անգլ.)
 David Crystal Վիքիպահեստում

Ընտանիք խմբագրել

Քրիսթալը ծնվել է Լիսբերնում, Հյուսիսային Իռլանդիայում, 1941 թվականի հուլիսի 6-ին, այն բանից հետո, երբ իր մորը էվակուացրել են այդտեղ Բլիցի (ռմբակոծություն) ժամանակ։ Մինչև նրա մեկ տարին լրանալը, նրա ծնողները բաժանվում են։ Նա մնում է օտարացած և անտեղյակ իր հորից (Դոկտոր Սամուել Քրիսթալ) իր մանկության մեծ մասը, բայց ավելի ուշ (աշխատանքային շփումների և կիսով չափ հարազատ եղբոր միջոցով) տեղեկանում է իր հոր կյանքի և կարիերայի մասին Լոնդոնում, ինչպես նաև իր կիսով չափ հրեական ժառանգություն մասին։ Նա մեծացել է իր մոր հետ Հոլիհեդում՝ Հյուսիսային Ուելսում, և Լիվերպուլում՝ Անգլիայում, որտեղ 1951 թվականից սկսած նա հաճախել է Սուրբ Մերիի քոլեջը[6] : Քրիսթալը Կաթոլիկ եկեղեցու հետևորդ է[7]։

Նա ներկայումս ապրում է Հոլիլենդում իր կնոջ հետ, ով նախկինում խոսքի թերապևտ էր և այժմ մանկական հեղինակ է։ Նա ունի չորս չափահաս երեխա։ Նրա որդին՝ Բեն Քրիսթալը, նույնպես գրող է և իր հայրիկի հետ երեք գրքի համահեղինակ է[8] :

Կարիերա խմբագրել

Քրիսթալը ուսանել է Լոնդոնի համալսարանական քոլեջում 1959-1962 թվականներին, և 1962-1963 թվականներին Ռենդոլֆ Քվիրքի ղեկավարության ներքո եղել է հետազոտող՝ աշխատելով «Անգլերենի կիրառումն» ուսումնասիրության վրա[9] : Այդ ժամանակից ի վեր նա դասախոսել է Բանգորի համալսարանում և Ռիդինգի համալսարանում և լեզվաբանության պատվավոր պրոֆեսոր է Բենգորի համալսարանում[10] : Թոշակի անցնելովակադեմիայի լրիվ դրույք աշխատանքից ՝ նա աշխատում է որպես գրող, խմբագիր և խորհրդատու, ինչպես նաև նպաստում է հեռուստատեսության եւ ռադիոյի հեռարձակմանը։ BBC-ի (Բրիտանական հեռարձակման կորպորացիայի) հետ հրա համագործակցությունն ընդգրկում է ,նախկինում, BBC Ռադիո 4-ի հեռարձակումների շարքը՝ նվիրված լեզվական հարցերին, մինչև վերջերս, BBC World Serviceի կայքում ձայնագրություններն՝ անգլերեն սովորող մարդկանց համար[11]։

Քրիստալին շնորհվել է Բրիտանական կայսրության Շքանշան 1995 թվականին և դարձել է Բրիտանական ակադեմիայի անդամ 2000 թվականին[12] : Նա նաև Ուելսի Գիտական հասարակության հիմնադիր անդամ է և Լեզվաբանների իրավասու ինստիտուտի անդամ ։ Նրա բազմաթիվ գիտական հետաքրքրությունները ներառում են անգլերենի ուսումն և դասավանդումը, կլինիկական լեզվաբանությունը, դատական լեզվաբանությունը, լեզվի մահը, «Խաղային լեզվաբանությունը» (Քրիսթալի նորաբանությունը լեզվական խաղի համար), ոճը, անգլերենի գրական սեռերը , Շեքսպիրը, ինդեքսավորումն և բառարանագրությունը։ Նա անգլերենի՝ որպես օտար լեզվի, ուսուցիչների միջազգային ասոցիացիայի հովանավոր է , Խմբագիրների եւ Հրատաչակիչների Հասարակության պատվավոր փոխնախագահ և Մեծ Բրիտանիայի Ազգային գրագիտության ասոցիացիայի հովանավոր[13][14] : Նա «Բաբել» լեզվական ամսագրի խորհրդատու է, որի համար նա գրել է նաև հոդվածներ[15] :

Աշխատանք խմբագրել

Քրիսթալը հեղինակել, համահեղինակել և խմբագրել է ավելի քան 120 գիրք լայն բազմազանությամբ առարկաների վերաբերյալ, մասնագիտանալով նաև հղումների աշխատանքներ խմբագրման մեջ ներառյալ (որպես հեղինակ) Քեմբրիջի լեզվի հանրագիտարանը (1987, 1997, 2010) և Քեմբրիջի լեզվի հանրագիտարանը (1995, 2003) և (որպես խմբագիր) Քեմբրիջի կենսագրական բառարանը, Քեմբրիջի Factfinderը, Քեմբրիջի հանրագիտարանը և Նոր պինգվին հանրագիտարանը (2003)։ Նա նաև գրել է պիեսներ եւ պոեզիա[16] : Նա նաև հրատարակել է մի շարք գրքեր լեզվաբանության և անգլերենի վերաբերյալ ընդհանուր ընթերցողի համար, որոնք օգտագործում են տարբեր գրաֆիկա եւ կարճ ակնարկներ, տեխնիկական նյութը մատչելի ձևով հաղորդելու համար[17] : Իր « Ո՞րն է ստանդարտ անգլերենը » հոդվածի մեջ, Քրիսթալը մի վարկած է առաջ քաշում, որ համաշխարհային մասշտաբով անգլերենը և՛ կմասնատվի, և՛ կզուգամիտվի, տեղեկան տարբերակները կդառնան պակաս են փոխադարձաբար հասկանալի և հետևաբար, անհրաժեշտություն կստեղծվի այն բանի առաջացման, ինչն ինքն անվանում է «համաշխարհային ստանդարտ խոսացական անգլերեն»[18] : Իր 2004 թվականին «Անգլերենի պատմությունները» գրքում, անգլերեն լեզվի ընդհանուր պատմություն մեջ, նա նկարագրում է այն արժեքը, որը տեսնում է լեվական բազմազանության մեջ և համապատասխան հարգանք անգլերենի տարատեսակների նկատմամբ, որոնք ընդհանուր առմամբ համարվում են «ոչ ստանդարտ»[19] :2009 թվականին Ռութլիջը հրատարակեց իր ինքնակենսագրական հուշերը «Պարզապես մի արտահայտություն, որի միջով ես անցնում եմ. Իմ կյանքը լեզվի մեջ » , որ միժամանակ թողարկվել է նրա երեք դասախոսությունների DVD- ի հետ[20]։ Նրա « Տառ առ տառ ասա. անգլերենի ուղղագրության հետաքրքիր,գերող և արտառոց պատմությունը » գիրքը (2013), բացատրում է, թե ինչու է դժվար որոշ անգլերեն բառեր գրելը[21]։

Քրիսթալը հանդիսանում է նոր ուսումնասիրության ոլորտի՝ համացանցային լեզվաբանություն կողմնակից է և հրատարակել է «Լեզուն և Համացանցը» (2001) գիրքն այդ թեմայի վերաբերյալ[22] : Քրիսթալի գիրքը՝ Txtng: The Gr8 Db8 (2008) կենտրոնացած է տեքստի լեզվի և հասարակության վրա ունեցած դրա ազդեցության[23][24] :

2001-ից 2006 թվականը Քրիսթալը հանդիսանում էր Քրիսթալ տեղեկատվական համակարգեր սահմանափակ ընկերության նախագահ,որը տեղեկատու բովանդակության, ինտերնետի որոնման և գովազդային տեխնոլոգիայի մատակարար է։ Ընկերության iSense եւ Sitescreen արտադրանքները հիմնված են արտոնագրված Գլոբալ Տվյալների մոդելի՝ բարդ բովանդակային (սեմանտիկ) ցանցի վրա, որը Քրիսթալը մշակվել է 1980-ականների սկզբին և հարմարեցվել է ինտերնետում օգտագործելու համար 1990-ականների կեսերին։ Սրանք ընդգրկում են բովանդակային թիրախային տեխնոլոգիա(շուկայահանված որպես iSense փեփըր լրատվամիջոցների կողմից ) եւ բրենդների պաշտպանության տեխնոլոգիա (շուկայահանված `որպես SiteScreen Emediate ApS-ի կողմից )[25] : iSense տեխնոլոգիան արտոնագրերի առարկա է Միացյալ Թագավորությունում եւ Միացյալ Նահանգներում։ Այն բանից հետո երբ Ad Pepper Media NV- ին ձեռքբերեց ընկեերությունը, նա մնաց որպես ընկերության հետազոտության եւ զարգացման տնօրեն, մինչև 2009 թվականը[26] :

Քրիսթալը՝ ազդեցիկ էր Սուրբ Հուդայի վանական համալիրը քանդելուց փրկելու քարոզարշավում, որը հանգեցրեց Ուշլդերի կենտրոնի ստեղծմանը[27] :

Ներգրավվածություն Շեքսպիրյան ստեղծագործություններում խմբագրել

Որպես անգլերեն լեզվի զարգացման փորձագետ,Շեքսպիրյան Գլոբում 2004 և 2005 թվականներին նա ներգրավված էր Շեքսպիրյան ժանանակաշրջանին հատուկ «Բնօրինակային արտասանություն» բեմադրության մեջ, որտեղ նա գրում էր, դերասաններին սովորեցնում էր այդ ժամանակաշրջանին համապատասխան արտասանությունը, և այդ ժամանակից ի վեր նա եղել է խորհրդատու մի շարք այլ Շեքսպիրյան ներկայացումներում՝ բեմադրված «Բնօրինակային արտասանությամբ», ներառյալ «Միջամառային գիշերվա երազ», «Համլետ», «Մաքբեթ», «Պերիկլես», «Վենետիկի վաճառականը» և «Հենրի 5-րդ»[28][29]։

Գրականություն խմբագրել

Գրքեր խմբագրել

  • Crystal, David (1995). The Cambridge encyclopedia of the English language. Cambridge: Cambridge University Press.
  • Crystal, David (2002). "Language Death." Cambridge University Press.
  • Crystal, David and Crystal, Ben (2004). Shakespeare's Words: A Glossary and Language Companion. Penguin.
  • Crystal, David (2004). The Stories of English. The Overlook Press.
  • Crystal, David (2005). Pronouncing Shakespeare: The Globe Experiment. Cambridge University Press.
  • Crystal, David (2006). The Fight for English. Oxford University Press.
  • Crystal, David (2007). By Hook or By Crook; A Journey in Search of English. The Overlook Press.
  • Crystal, David (2010). A Little Book of Language. Yale University Press.
  • Crystal, David (2012). Think on my Words: Exploring Shakespeare's Language. Cambridge University Press.
  • Crystal, David (2012). Spell It Out. St.Martin's Press.
  • Crystal, David (2016). The Oxford Dictionary of Original Shakespearean Pronunciation. Oxford University Press.
  • Crystal, David (2017). Making Sense: The Glamorous Story of English Grammar. Profile Books.

Քննադատական ուսումնասիրություններ եւ ակնարկներ խմբագրել

  • Morrisby, Edwin (Oct 1995). "A gallimaufry of Englishes". Books. Quadrant. 39 (10): 84–86. Review of The Cambridge encyclopedia of the English language.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Babelio (ֆր.) — 2007.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #108484866 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  3. ↑ 3,0 3,1 https://www.learnedsociety.wales/fellowship/fellows/
  4. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ CONOR.Sl
  6. ↑ "All About...The Author". Cambridge University Press. Archived from the original on 19 March 2006. Retrieved 22 May 2015.
  7. ↑ Crace, John (15 September 2008). "Interview: John Crace meets language guru David Crystal". The Guardian.
  8. ↑ Lo Dico, Joy (14 March 2010). "Watch what you're saying!: Linguist David Crystal on Twitter, texting and our native tongue". The Independent. Retrieved 21 May 2015.
  9. ↑ "Staff Profile of Professor David Crystal". Prifysgol Bangor University. Archived from the original on 17 November 2012. Retrieved 22 May 2015.
  10. ↑ "David Crystal profile". The Guardian. Retrieved 22 May 2015.
  11. ↑ "Biography". Crystal Reference. 2005. Archived from the original on 26 October 2007. Retrieved 15 October 2007.
  12. ↑ Hazel Bell (1 October 1999). "David Crystal". Journal of Scholarly Publishing. Archived from the original on 29 September 2007. Retrieved 15 October 2007.
  13. ↑ David Crystal, "Carrolludicity" Archived 27 February 2008 at the Wayback Machine.
  14. ↑ Marks, Paul (25 June 2010). "Innovation: Smarter books aim to win back the kids". new Scientist. Retrieved 22 May 201
  15. ↑ "Babel The Language Magazine". babelzine.com. Retrieved 22 May 2015.
  16. ↑ "David Crystal Books & Articles". www.davidcrystal.com. Retrieved 22 May 2015.
  17. ↑ "David Crystal: Books in chronological order". Crystal Reference. 2005. Archived from the original on 14 May 2008.
  18. ↑ "What Is Standard English". davidcrystal.com. Retrieved 22 May 2015.
  19. ↑ Crystal, David (2004). The Stories of English. Penguin Books. ISBN 0 713 99752 4.
  20. ↑ Balik, Rachel (29 September 2009). "Just A Phrase I'm Going Through : My Life in Language David Crystal review". PopMatters. Retrieved 22 May 2015.
  21. ↑ Leith, Sam (14 September 2012). "Spell It Out by David Crystal – review". The Guardian. Retrieved 22 May 2015.
  22. ↑ Crystal, David (25 January 2001). "Weaving a Web of linguistic diversity". The Guardian. Retrieved 22 May 2015.
  23. ↑ The Times Review, Txtng: The Gr8 Db8
  24. ↑ Gr8 db8r takes on linguistic luddites, The Guardian.
  25. ↑ "Executive Profile David Crystal O.B.E". Bloomberg Business. Retrieved 22 May 2015
  26. ↑ "Crystal Semantics: About Us". Retrieved 2007-10-15.
  27. ↑ "The Ucheldre Story". www.ucheldre.org. Retrieved 22 May 2015.
  28. ↑ Robert Siegel, "Shakespeare's Tongue, Heard at the Globe", All Things Considered (NPR), 19 July 2005. Retrieved 2013-09-13.
  29. ↑ The Open University, "Shakespeare: Original Pronunciation" on YouTube, 17 October 2011. Retrieved 2013-09-13.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Դեյվիդ Քրիսթալ» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դեյվիդ_Քրիսթալ&oldid=9469975» էջից