Վիքիպեդիա

Դանիել (ֆիլմ)

Դանիել, բրիտանահայ գրող և ռեժիսոր Կարո Բերբերյանի կարճամետրաժ արտ հաուս ֆիլմ, որը արժանացել է բազմաթիվ մրցանակների։ Ֆիլմը պատմում է հայ գրող Դանիել Վարուժանի կյանքի վերջին ամիսների՝ մինչև Հայոց ցեղասպանության ժամանակ նրա մահվան պատմությունը 31 տարեկանում՝ որդու ծննդյան օրը։ Ֆիլմը առաջինն է, որտեղ պատմվում է Հայաստանի խոշորագույն բանաստեղծներից մեկի մասին, որը ունի նաև միջազգային համբավ։ Ֆիլմը նկարահանված է լրագրող Արամ Անտոնյանի հուշերի հիման վրա, որը 1915 թվականի ապրիլի 24-ին այն 250 մտավորականներից մեկն է եղել։ Նրան և մի շարք այլ մտավորականների հայոց ցեղասպանության ժամանակ արտաքսել էին, որոնց շարքերում է եղել նաև Դանիել Վարուժանը։ Մտավորականների տեղահանումը պատմության մեջ մնացել է «Կարմիր կիրակի» անունով։

Դանիել
անգլ.՝ Taniel
Երկիր Միացյալ Թագավորություն
Ժանրդրամա
Թվական2018
Լեզուանգլերեն
ԵրաժշտությունՏիգրան Համասյան

Ֆիլմը երկու լեզվով է նկարահանված՝ վտանգի տակ գտնվող արևմտահայերենով (ըստ ՅՈՒՆԵՍԿՈ-ի[1]) և անգլերենով։ Սաունդթրեքները Ֆիլիպ Գլասի «Glassworks» սյուիտը, որը կատարում է Վալենտինա Լիսիտցան, Մայքլ Նայմանի «Out of the Ruins», Ժորդի Սավալի «Armenian Spirit» և Տիգրան Համասյանի «Luis I Luso» ստեղծագործություններն են։

Ոճ խմբագրել

Ֆիլմը նկարահանված է նեո նուար ոճով՝ նուար ժանրի ֆիմի նմանությամբ և Օրսոն Ուելսի «Քաղաքացի Քեյնը» և Ռուբեն Մամուլյանի «Զորրոյի նշանը» ֆիլմերի ազդեցությամբ[2][3]։ Ֆիլմի պատմությունը ներկայացվում է պոեզիայի միջոցով։ Այն նկարահանված է երկու լեզվով. Վարուժանի բանաստեղծությունների տեսարանները ներկայացվում են արևմտահայերենով՝ Եղիա Ագյունի կատարմամբ, իսկ Անգլերենով ներկայացվում է գրող Բեն Հոջսոնի «Indelible» (անջնջելի) պոեմը՝ բազմակի մրցանակակիր Շոն Բինի կատարմամբ։

Ֆիլմի երաժշտությունը գրել են Ֆիլիպ Գլասը, Տիգրան Համասյանը, Մայքլ Նայմանը և այլք։ Առանց նրանց հիանալի երաժշտության պոեզիան և վիզուալը ամբողջական չէին լինի։

Արտադրություն խմբագրել

Բերբերյանը սկզբում նկարահանումների համար ընտրել էր Ստամբուլը, որտեղ ապրել և աշխատել է Վարուժանը։ Սակայն պլանները անհնարին էին, և Բերբերյանը որոշեց ֆիլմը նկարահանել Գյումրիում։ Դերասանների մեծ մասը հենց Գյումրու պետական դրամատիկական թատրոնի դերասաններն են։

Ֆիլմը նկարահանվել է Գյումրու երկաթուղային հանգույցում, Վարդանանց հրապարակում, Հովհաննես Շիրազի տուն-թանգարանում և Կումայրի պատմական թաղամասում, իսկ լրացուցիչ տեսարանները նկարահանվել են Անգլիայի Պորտսմութ քաղաքում և Պորտսմութի համալսարանում[2]։

Պոեզիա խմբագրել

Ֆիլմում ներկայացվում է պոեզիայի երկու շար՝ արևմտահայերեն և անգլերեն։ Վարուժանի պոեզիան արևմտահայերենով արտասանում է Եղիա Ագյունը, որը ուղեկցվում են Ալիս Սթոուն Բլեքուելի և Թաթուլ Սոնենց-Փափազյանի թարգմանած անգլերեն ենթագրերով։ Երիտասարդ Վարուժանը ականատես է եղել Համիդյան ջարդերին, որը, բնականաբար, մեծ ներգործություն է ունեցել նրա պոեզիայի վրա։ Ֆիլմում օգտագործվում են նրա ստեղծագործություններից մի քանիսը, որոնք կանխատեսել էին 1915 թվականի իրադարձությունները։ «Դանիել»-ի տեսարանները բացատրվում են հարուստ արևմտահայերենով, որոնցում բանաստեղծը գրել է կորստի, սիրո, աքսորի և մարդկության համար խաղախության իր ցանկության մասին։

Ֆիլմը եզրափակվում է «Ցեղին սիրտը» ժողովածուի «Նեմեսիս» էպիկական պոեմի հետևյալ հատվածով[4].

«Ո՛հ, ի՜նչ փոյթ կեանքը մեռնող,

Երբոր երազը կ’ապրի,

Երբոր երազն անմա՜հ է։»

Ֆլիմում հնչող անգլերեն «Indelible» բանաստեղծությունը գրել է Բեն Հոջսոնը, որը կարդում է Շոն Բինը։ Այն «Բինի կողմից ընթերցվող իրականության մասին ժամանակակից պատմություններ են, որոնք հետագայում պետք է ցուցադրվեն ֆիլմում»[5]։ Անգլերեն հատվածը ունի արևմտահայերեն ենթագրեր։

2018 թվականի օգոստոսին կայացած Վտանգի տակ գտնվող պոեզիայի նախագծի ժամանակ «Դանիել»-ը և այստեղ օգտագործված Վարուժանի բանաստեղծությունները հայտնվել են Ազգային պոեզիայի գրադարանի գրադարանավար և բանաստեղծ Քրիս ՄաքՔեյբի ուշադրության կենտրոնում։ Հետագայում, երբ նա աշխատում էր անթոլոգիայի և վտանգված լեզուներով գրված ստեղծագործությունների վրա, ՄաքՔեյբը իր համար 50 այլ գործերից առանձնացրել էր Վարուժանի ստեղծագործություններից «Ողորմություն»-ը։ «Ոչնչացման եզրին գտնվող ստեղծագործություններ» անթոլոգիայի մասին հայտարարել են 2019 թվականի մարտին, իսկ հրատարակել են 2019 թվականի սեպտեմբերին։ Այստեղ Վարուժանի բանաստեղծությունը ներկայացվում է և՛ արևմտահայերենով, և՛ անգլերենով՝ բանաստեղծի կյանքի, գրական լեզվի և ոճի մասին պատմող ներածությունով։ Գիրքը հանրության կողմից շատ լավ է ընդունվել և պաշտոնապես ներկայացվել է Southbank Centre-ում կայացած Լոնդոնի գրական փառատոնին[6]։

Դերակատարներ խմբագրել

  • Շոն Բին՝ ընթերցող
  • Տիգրան Գաբոյան՝ Դանիել Վարուժան - Taniel Varoujan
  • Եղիա Ագյուն՝ Դանիել Վարուժանի ձայնային դերակատար
  • Շողակաթ Մլքե Գալստյան՝ Արաքսյա Վարուժան
  • Սամվել Գրիգորյան՝ Բեդրի բեյ

Անձնակազմ խմբագրել

  • Կարո Բերբերյան՝ ռեժիսոր
  • Կարո Բերբերյան, Բեն Հոջսոն՝ գրողներ
  • Նարե Տեր-Գաբրիելյան՝ պրոդյուսեր
  • Գուրի Գոլիդաձե, Բեն Հոջսոն՝ օպերատորներ
  • Մարիամ Դվալիշվիլի՝ ռեժիսորի օգնական
  • Գարիկ Մանուկյան՝ նկարիչ-բեմադրող
  • Տաթևիկ Այվազյան՝ գրական պրոդյուսեր
  • Լորեյն Ուոնթ՝ խմբագիր
  • Ջեսսի Հոջսոն՝ նկարազարդող
  • Մարկ Կուրի՝ անիմացիոն դիզայներ
  • Ռիչարդ Հինթոն՝ ֆոլի (ձայնային էֆեկտների) դիզայներ

Մրցանակներ և անվանակարգեր խմբագրել

  • 2018 — Bermuda International Film Festival: Outstanding Director (for Garo Berberian)[7]
  • 2018 — Bermuda International Film Festival: Audience Award[8]
  • 2018 — ARPA International Film Festival: Best Short Film[9]
  • 2019 — Avanca Film Festival: Don Quixote Special Mention Award[10]
  • 2019 — L'Age D'or International Arthouse Film Festival: Best Short Film[11]| Best Poster[11] | Special Mention for the trailer[11]
  • 2019 — Fresco International Film Festival: Special Mention
  • 2019 — Monochrome Film Festival: Best Cinematography | Best Foreign Film[12]
  • 2019 — Cyprus International Film Festival: Best Short Direction
  • 2019 — Art Visuals and Poetry Film Festival: International Audience Award[13]

«Դանիել»-ը ցուցադրվել և առաջադրվել է Սիդնեյի, Տորոնտոյի, Բուխարեստի, Վաշինգտոնի և մի շարք այլ կինոփառատոններին։ Այն ցուցադրվել է հայկական խոշորագույն Ոսկե ծիրան, նաև ScreenPlay և Մոնտեկատինի Եվրապական ֆիլմերի կինոփառատոններին[14][15][16]։

2019 թվականին ֆիլմի առաջին կինոփառատոնը եղել է Նյու Յորքի SR Film Festival-ում՝ մարտին, որին հաջորդել են Բուենոս Այրեսը, Ավանկան և Երևանը[17]։

Նշանավոր մշակութային ցուցադրություններ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Endangered languages: the full list». The Guardian. 2011 թ․ ապրիլի 15. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Short film about Taniel Varoujan wins two awards at Bermuda Int'l Film Festival». Armenpress.
  3. ↑ «ԳԵՂԵՑԿՈՒԹԵԱՆ ԽՈՐՀՐԴԱՆՇԱՆ». Jamanak.
  4. ↑ «ՆԵՄԵՍԻՍ». Digilib.
  5. ↑ «Sean Bean Gives Voice to Taniel». 2017 թ․ նոյեմբեր.
  6. ↑ Financial Times (2019 թ․ սեպտեմբերի 20). «Poems from the Edge of Extinction — lines on borrowed time». Financial Times.
  7. ↑ «BIFF 2018 Film Award Winners Announced». Bernews. 2018 թ․ մարտի 26. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  8. ↑ «BIFF 2018 Film Award Winners Announced». Bernews. 2018 թ․ մարտի 26. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  9. ↑ Festival, Arpa International Film (2018 թ․ նոյեմբերի 7). «Festival Highlights and Award Winners 2018 Arpa IFF». Arpa International Film Festival. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 12-ին.
  10. ↑ «Prizes at Avanca Film Festival 2019». Avanca Film Festival. Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ դեկտեմբերի 5-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «Garo Berberian's 'Taniel' Honored at LIAFF Arthouse Film Festival».
  12. ↑ «Monochrome Festival».
  13. ↑ «Poetry Film Festival Vienna».
  14. ↑ «Official selection 2018». Golden Apricot. Արխիվացված է օրիգինալից 2022 թ․ դեկտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  15. ↑ «Screenplay Festival Official Programme 2018». Shetland Arts.
  16. ↑ «Official Selection 2018». Montecatini International Short Film Festival. Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 2-ին. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 16-ին.
  17. ↑ «Narrative Shorts Official Selection 2019». Socially Relevant Film Festival New York.
  18. ↑ «THE SCREENING OF THE MOVIE "TANIEL" AT THE ARMENIAN GENOCIDE MUSEUM-INSTITUTE». Genocide Museum. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  19. ↑ «Armenian Filmmakers on the Global Stage». Voice of Armenians. Վերցված է 2018 թ․ նոյեմբերի 30-ին.
  20. ↑ «Tracing Varoujan's Footsteps». Zham Magazine. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 3-ին.
  21. ↑ «Դանիէլ ֆիլմը ներկայացվեց Ստամբուլում եւ Գենտում». Orer Magazine. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 3-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Դանիել_(ֆիլմ)&oldid=9710802» էջից