Ռուբեն Մամուլյան
Ռուբեն Զաքարի Մամուլյան (անգլ.՝ Rouben Mamoulian, հոկտեմբերի 8, 1897[1][2][3][…], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[4] - դեկտեմբերի 4, 1987[5][1][2][…], Վուդլենդ Հիլզ, Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ), ամերիկահայ ռեժիսոր, համարվում է 20-րդ դարի աշխարհի խոշորագույն թատերական և կինոռեժիսորներից մեկը։ Նա է առաջին անգամ օգտագործել երկու խոսափողով ձայնագրումը և մոնտաժը մեկ ձայներիզի վրա։ Նա է առաջինը նկարահանել ստուդիայից դուրս, շարժվող տեսախցիկով` օգտագործելով միաժամանակ մի քանի տեսախցիկ։
 անգլ.՝ Rouben Mamoulian | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հոկտեմբերի 8, 1897[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[4] |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 4, 1987[5][1][2][…] (90 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Վուդլենդ Հիլզ, Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ |
| Կրթություն | Մոնտենի լիցեյ և Մոսկվայի կայսերական համալսարան[4] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և  ԱՄՆ |
| Գործունեության տարիներ | 1920 - 1963 |
| Ազգություն | հայ |
| Մասնագիտացում | կինոռեժիսոր, թատերական ռեժիսոր, ռեժիսոր և սցենարիստ |
| Պարգևներ | |
| IMDb | ID ID 0541149 |
Կենսագրություն
խմբագրելՌուբեն Մամուլյանը ծնվել է Թիֆլիսում 1897 թվականին, հայ մեծահարուստ բանկիրի՝ Զաքար և Վերժինե Մամուլյանների ընտանիքում։ Մոր շնորհիվ, ով Թիֆլիսի հայկական դրամատիկական ընկերության նախագահն էր, նա վաղ հասակից կապվել է թատրոնին։ Յոթ տարեկան հասակում ծնողների հետ մեկնել է Ֆրանսիա, որտեղ ուսանել է Փարիզի Մոնդենիի լիցեյում։ 1913 թվականին վերադարձել է Թիֆլիս, որտեղ շարունակել է ուսումը։ Այնուհետև ուսանել է Մոսկվայի և Լոնդոնի համալսարանների իրավաբանական ֆակուլտետներում։ Որոշ ժամանակ հաճախել է Եվգենի Վախթանգովի թատերական ստուդիան։ Վերադառնալով Թիֆլիս՝ Մամուլյանը Լևոն Քալանթարի և Ս. Ի. Խաչատրյանի հետ 1918 թվականին Թիֆլիսում հիմնադրել է բեմական արվեստի ստուդիա։ 1920 թվականից Լոնդոնի և Փարիզի, 1923 թվականից Նյու Յորքի թատրոններում իրականացրել է շուրջ 60 դրամատիկական և երաժշտական բեմականացումներ, որոնք մեծ ազդեցություն են թողել ամերիկյան թատրոնի և կինոյի ձևավորման և զարգացման վրա։ 1929 թվականից նկարահանել է կինոնկարներ, որտեղ իրագործել է մի շարք նորարարություններ։
Նրա լավագույն գործերից են՝ «Քաղաքի փողոցները» (1931), «Դոկտոր Ջեյքլը և միստր Հայդը», «Սիրիր ինձ այս գիշեր» (1932), 1933 թվականին Մամուլյանը նկարահանել է «Երգ-երգոց» կինոնկարը, «Քրիստինա թագուհին» պարգևատրվել է մրցանակով, «Նորից ապրում ենք» (Լև Տոլստոյի «Հարություն» վեպի մոտիվներով)։ 1964 թվականին գրել և հրատարակել է մանկական «Աբիգայլ» գիրքը։ Կյանքի վերջում թարգմանել է ժամանակակից անգլերենի Շեքսպիրի Համլետը։ 1968 թվականին այցելել է Հայաստան։ Մահացել է 1987 թվականի դեկտեմբերի 4-ին Լոս Անջելեսում (ԱՄՆ)[6][7]։
Նորարարություններ
խմբագրել- Առաջին անգամ է օգտագործել երկու խոսափողով ձայնագրումը և մոնտաժը մեկ ձայներիզի վրա։
- Առաջին անգամ է նկարահանել ստուդիայից դուրս, շարժվող տեսախցիկով, օգտագործել միաժամանակ մի քանի տեսախցիկ։
- Քաղաքի փողոցները ֆիլմում է առաջին անգամ հնչել ձայնը կադրից դուրս։
- Բեքքի Շարփ կինոնկարը կինոյի պատմության առաջին գունավոր լիամետրաժ կինոնկարն է։
Մրցանակներ
խմբագրել- Ուրախ ավազակը 1936 թ Նյու Յորքի կինոքննադատների կողմից համարվել է տարվա լավագույն կինոնկար։
- Արյուն և ավազ 1940 թ Վենետիկի կինոփառատոնում արժանացել է ժյուրիի հատուկ մրցանակի որպես լավագույն գունավոր կինոնկար։
- 1980 թվականին Մամուլյանի անունը մտցվել է «Բրոդվեյի փառքի դահլիճ»։
- 1983 թվականին ստացել է ամերիկյան կինոռեժիսորների բարձրագույն՝ Գրիֆֆիթի մրցանակը կինոյի ասպարեզում մեծագույն ավանդի համար։
- Մամուլյանի անունով աստղ է տեղադրվել Հոլիվուդի փառքի ծառուղում։
Թատերական գործեր
խմբագրել- Դռան թակոց (Օսթին Փեյջ) 1922 թ Լոնդոն
- Ֆաուստ (Գյոթե) 1925 թ Ռոչեստեր (ԱՄՆ)
- Կարմեն (Բիզե) 1926 թ Ռոչեստեր (ԱՄՆ)
- Քույր Բեատրիս (Մետերլինկ) 1926 թ Ռոչեստեր (ԱՄՆ)
- Պորգի (Հեյվորդ) 1927 թ Նյու Յորք (ԱՄՆ)
- Պորգի և Բես (Գերշվին) 1927 թ Նյու Յորք (ԱՄՆ)
- Մի ամիս գյուղում 1929 թ Նյու Յորք (ԱՄՆ)
- Օկլահոմա (Ռոջերս, Համմերստայն) 1943 թ Նյու Յորք (ԱՄՆ)
- Կարուսել (Ռոջերս, Համմերստայն) 1945 թ Նյու Յորք (ԱՄՆ)
Ֆիլմագրություն
խմբագրել
Գրականություն
խմբագրել- Սաբիր Ռիզաև. Ռուբեն Մամուլյան, «Գարուն», 1967, № 6
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Internet Broadway Database — 2000.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 filmportal.de — 2005.
- ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Ռուբեն Մամուլյանի մասին imdb.com կայքում
- ↑ Ռուբեն Մամուլյա
Արտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռուբեն Մամուլյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 198)։ 
|