Վիքիպեդիա

Բրանկո Գավելլա

թատերական ռեժիսոր

Բրանկո Գավելլա (անգլ.՝ Branko Gavella, հուլիսի 29, 1885(1885-07-29) կամ հուլիսի 28, 1885(1885-07-28)[1][2], Զագրեբ, Ավստրո-Հունգարիա[3] - ապրիլի 8, 1962(1962-04-08)[3][1][4][…], Զագրեբ, Խորվաթիա, ՀՍՖՀ[3]), թատրոնի խորվաթ ռեժիսոր, քննադատ և էսսեիստ։

Բրանկո Գավելլա
խորվ.՝ Branko Gavella
Ծնվել էհուլիսի 29, 1885(1885-07-29) կամ հուլիսի 28, 1885(1885-07-28)[1][2]
ԾննդավայրԶագրեբ, Ավստրո-Հունգարիա[3]
Մահացել էապրիլի 8, 1962(1962-04-08)[3][1][4][…] (76 տարեկան)
Մահվան վայրԶագրեբ, Խորվաթիա, ՀՍՖՀ[3]
ԳերեզմանՄիրոգոյ գերեզմանատուն
ԿրթությունՎիեննայի համալսարան
Քաղաքացիություն ՀՍՖՀ և  Ավստրո-Հունգարիա
Մասնագիտությունլեզվաբան, թարգմանիչ, թատերական քննադատ, թատերագետ, օպերային ռեժիսոր և թատերական ռեժիսոր
Երեխա(ներ)Ivana Batušić?
Պարգևներ և մրցանակներ

Կենսագրություն խմբագրել

Բրանկո Գավելլան ծնվել է Զագրեբում (այն ժամանակ Ավստրո-Հունգարիայի կազմում)։ Ավարտել է տեղի ավագ դպրոցը, այնուհետև ընդունվել Վիեննայի համալսարան, որտեղ ուսանել է փիլիսոփայություն և անցել գերմաներեն ուսումնասիրություններ։ 1908 թվականին ստացել է դոկտորի կոչում և վերադարձել Զագրեբ[5]։ 1909 թվականին աշխատանքի է անցել Զագրեբի ազգային և համալսարանական գրադարանում։ Հաջորդ տարում սկսել է գրել թատերական ակնարկներ, 1910-1918 թվականներին հրատաարկվել է տեղական գերմանալեզու Agramer Tagblatt օրաերթում։

Միաժամանակ եղել է HAŠK սպորտային միության ակտիվ անդամ[6], ինչպես նաև անդրադարձել է խորվաթական առաջին ֆուտբոլային ասոցիացիայի լիգայի առաջնությանը, որը տեղի է ունեցել 1912 թվականի սեպտեմբերին, որին մասնակցել են HŠK Croatia և Tipografski ŠK HAŠK-ի դաշտում, որն էլ հետագայում դարձել է Մակսիմիր ստադիոն[7]։

1914 թվականին Գավելլան եղել է Խորվաթիայի ազգային թատրոնի ռեժիսոր, իսկ 1930-ական թվականներին նրա թատերական էսսեները հրատարակվել են տարբեր մշակութային ամսագրերում, այդ թվում՝ Danas գրական ամսագրում, որի խմբագիրն է եղել Միրոսլավ Կռլեժան (հիմնվել է 1934 թվականի հունվարին Բելգրադում, թողարկվել է ամսագրի միայն հինգ համար, այնուհետև՝ 1934 թվականի մայիսին, արգելվել է Հարավսլավիայի իշխանությունների կողմից)[5][8]։ Հետագա տասնամյակներում մեծ է եղել Գավելլայի ազդեցությունը Խորվաթիայի ազգային թատրոնի վրա, հատկապես երբ նա դարձել է թատրոնի դրամատիկական բաժնի ռեժիսոր և բեմադրել է մի շարք պիեսներ և օպերաներ և կառուցողական դեր է խաղացել թատրոնի դրամատիկական դպրոցի ձևավորման գործում։ Թատրոնում բեմադրել է այնպիսի հեղինակների ստեղծագորխություններ, ինպիսիք են՝ Մարին Դրժիչը, Իվան Գուդուլիչը, Տիտուշ Բրեզովաչկին, Միրոսլավ Կռլեժան, Միլան Բեգովիչը, ինչպես նաև աշխարհահռչակ հեղինակների գործեր՝ Ուիլյամ Շեքսպիրի, Լուիջի Պիրանդելլոյի և Ռիխարդ Վագների։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Գավելլան մի քանի տարի որպես ռեժիսոր աշխատել է Բրատիսլավայում, Օստրավայում և Լյուբլյանայում նախքան 1949 թվականին կրկին Զագրեբ վերադարձնալը։ Լյուբլյանայում կատարած աշխատանքի համար (մասնավորապես Ջեյմս Գոուի և Առնոդ դ՛Ուսյոյի Deep are the Roots և Իվան Տուրգենևի «Մեկ ամիս գյուղում» պիեսների և Լեոշ Յանաչեկի Jenůfa օպերայի բեմադրություն) 1949 թվականին Գավելլան պարգևատրվել է Սլովենիայի բարձրագուն պարգևով՝ Ֆրանց Պրեշերնի անվան մրցանակով[9]։

Զագրեբ վերադառնալով՝ 1950 թվականին հիմնադրել է Թատերական արվեստի ակադեմիան (խորվ.՝ Akademija za kazališnu umjetnost, այժմ՝ Դրամատիկական արվեստի ակադեմիա (Զագրեբի համալսարան))։ Երեք տարի անց, դժգոհ լինելով Խորվաթիայի ազգային թատրոնի պահպանողական մոտեցումից, Գավելլան 1953 թվականի մայիսին եղել է այլընտրանքային Զագրեբի դրամատիկական թատրոնի հիմնադիրներից[5], որի պրեմիերան կայացել է 1953 թվականի հոկտեմբերին՝ Միրոսլավ Կռլեժայի «Գողգոթա» պիեսի բեմադրությամբ (1970 թվականին թատրոնը, ի պատիվ հիմնադրի, կոչվել է նրա անունով)։

Թատերական նվաճումների համար 1959 թվականին Գավելլան արժանացել է Վլադիմիր Նազորի անվան մրցանակի[10] և 1961 թվականին դարձել Հարավսլավիայի գիտության և արվեստի ակադեմիայի անդամ (այժմ՝ Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիա)։

Մահացել է 1962 թվականին՝ 76 տարեկան հասակում։ Թաղված է Միրոգոյ գերեզմանատանը[11]։

Գործունեության ընթացքում Գավելլան գրել է շուրջ 270 պիես, օպերաներ ու օպերետներ[5], ինչպես նաև հեղինակել է մի շարք էսսեներ խորվաթ դրամատուրգների մասին, այդ թվում՝ Դրժիչի, Ավգուստ Շենոայի, Իվո Վոյնովիչի, Կռլեժայի մասին։ Խորվաթիայի պատմության և թատրոնի տեսության մասին նրա աշխատությունները զետեղվել են մի քանի գրքերում, որոնցից մի քանիսը հրատարակվել են հետմահու։ Խորվաթերեն է թարգմանել մի շարք պիեսներ և լիբրետոներ[12]։

Գրքեր խմբագրել

  • Hrvatsko glumište (Croatian Theatre, Zagreb, 1953, OCLC 26510493)
  • Glumac i kazalište (Actor and Theatre, Novi Sad, 1967, OCLC 450752764)
  • Književnost i kazalište (Literature and Theatre, Zagreb, 1970, OCLC 439908133)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  2. ↑ 2,0 2,1 Vědecká knihovna v Olomouci REGO (չեխերեն)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 Гавелла Бранко // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 «dr. Branko Gavella». Gavella Drama Theatre. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
  6. ↑ «Povijest kluba» (Croatian). NK HAŠK. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  7. ↑ Purić, Bojan (2002 թ․ սեպտեմբերի 22). «90 godina od prve hrvatske prvenstvene utakmice». Sportnet.hr (Croatian). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  8. ↑ Visković, Velimir. «Krleža - kronologija» (PDF) (Croatian). Zagreb City Museum. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  9. ↑ «Prešernove nagrade» (PDF) (Slovenian). Slovenian Ministry of Culture. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  10. ↑ «Dobitnici 1959-2005» (Croatian). Ministry of Culture. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  11. ↑ «Znameniti ljudi pokopani na Mirogoju» (Croatian). Mirogoj Cemetery. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
  12. ↑ «Shakespeare u kompletu nakon 500 godina». Jutarnji list (Croatian). 2008 թ․ փետրվարի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
Գիտական ակադեմիական պաշտոններ
Նախորդող:
Յոսիպ Շկավիչ 		00Դրամատիկական արվեստի ակադեմիայի ռեկտոր00
1954–1962 		Հաջորդող:
Կոստա Սպայիչ
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բրանկո_Գավելլա&oldid=9566610» էջից