Բրանկո Գավելլա

Բրանկո Գավելլա; խորվ.՝ Branko Gavella
Ծնվել է	հուլիսի 29, 1885
Ծննդավայր	Զագրեբ, Ավստրո-Հունգարիա
Մահացել է	ապրիլի 8, 1962[…] (76 տարեկան)
Մահվան վայր	Զագրեբ, Խորվաթիա, ՀՍՖՀ
Գերեզման	Միրոգոյ գերեզմանատուն
Կրթություն	Վիեննայի համալսարան
Քաղաքացիություն	Հունգարիայի թագավորություն, Սերբերի, խորվաթների և սլովակների թագավորություն, Հարավսլավիայի Թագավորություն, Խորվաթիայի անկախ պետություն և ՀՍՖՀ
Մասնագիտություն	լեզվաբան, թարգմանիչ, թատերական քննադատ, թատերագետ, օպերային ռեժիսոր և թատերական ռեժիսոր
Երեխա(ներ)	Ivana Batušić?
Պարգևներ և մրցանակներ	Վլադիմիր Նազորի մրցանակ
Անդամություն	Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիա

Բրանկո Գավելլա (անգլ.՝ Branko Gavella, հուլիսի 29, 1885(1885-07-29)^[1], Զագրեբ, Ավստրո-Հունգարիա^[2] - ապրիլի 8, 1962(1962-04-08)^[2]^[3]^[4]^[…], Զագրեբ, Խորվաթիա, ՀՍՖՀ^[2]), թատրոնի խորվաթ ռեժիսոր, քննադատ և էսսեիստ։

Կենսագրություն

Բրանկո Գավելլան ծնվել է Զագրեբում (այն ժամանակ Ավստրո-Հունգարիայի կազմում)։ Ավարտել է տեղի ավագ դպրոցը, այնուհետև ընդունվել Վիեննայի համալսարան, որտեղ ուսանել է փիլիսոփայություն և անցել գերմաներեն ուսումնասիրություններ։ 1908 թվականին ստացել է դոկտորի կոչում և վերադարձել Զագրեբ^[6]։ 1909 թվականին աշխատանքի է անցել Զագրեբի ազգային և համալսարանական գրադարանում։ Հաջորդ տարում սկսել է գրել թատերական ակնարկներ, 1910-1918 թվականներին հրատաարկվել է տեղական գերմանալեզու Agramer Tagblatt օրաերթում։

Միաժամանակ եղել է HAŠK սպորտային միության ակտիվ անդամ^[7], ինչպես նաև անդրադարձել է խորվաթական առաջին ֆուտբոլային ասոցիացիայի լիգայի առաջնությանը, որը տեղի է ունեցել 1912 թվականի սեպտեմբերին, որին մասնակցել են HŠK Croatia և Tipografski ŠK HAŠK-ի դաշտում, որն էլ հետագայում դարձել է Մակսիմիր ստադիոն^[8]։

1914 թվականին Գավելլան եղել է Խորվաթիայի ազգային թատրոնի ռեժիսոր, իսկ 1930-ական թվականներին նրա թատերական էսսեները հրատարակվել են տարբեր մշակութային ամսագրերում, այդ թվում՝ Danas գրական ամսագրում, որի խմբագիրն է եղել Միրոսլավ Կռլեժան (հիմնվել է 1934 թվականի հունվարին Բելգրադում, թողարկվել է ամսագրի միայն հինգ համար, այնուհետև՝ 1934 թվականի մայիսին, արգելվել է Հարավսլավիայի իշխանությունների կողմից)^[6]^[9]։ Հետագա տասնամյակներում մեծ է եղել Գավելլայի ազդեցությունը Խորվաթիայի ազգային թատրոնի վրա, հատկապես երբ նա դարձել է թատրոնի դրամատիկական բաժնի ռեժիսոր և բեմադրել է մի շարք պիեսներ և օպերաներ և կառուցողական դեր է խաղացել թատրոնի դրամատիկական դպրոցի ձևավորման գործում։ Թատրոնում բեմադրել է այնպիսի հեղինակների ստեղծագորխություններ, ինպիսիք են՝ Մարին Դրժիչը, Իվան Գուդուլիչը, Տիտուշ Բրեզովաչկին, Միրոսլավ Կռլեժան, Միլան Բեգովիչը, ինչպես նաև աշխարհահռչակ հեղինակների գործեր՝ Ուիլյամ Շեքսպիրի, Լուիջի Պիրանդելլոյի և Ռիխարդ Վագների։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Գավելլան մի քանի տարի որպես ռեժիսոր աշխատել է Բրատիսլավայում, Օստրավայում և Լյուբլյանայում նախքան 1949 թվականին կրկին Զագրեբ վերադարձնալը։ Լյուբլյանայում կատարած աշխատանքի համար (մասնավորապես Ջեյմս Գոուի և Առնոդ դ՛Ուսյոյի Deep are the Roots և Իվան Տուրգենևի «Մեկ ամիս գյուղում» պիեսների և Լեոշ Յանաչեկի Jenůfa օպերայի բեմադրություն) 1949 թվականին Գավելլան պարգևատրվել է Սլովենիայի բարձրագուն պարգևով՝ Ֆրանց Պրեշերնի անվան մրցանակով^[10]։

Զագրեբ վերադառնալով՝ 1950 թվականին հիմնադրել է Թատերական արվեստի ակադեմիան (խորվ.՝ Akademija za kazališnu umjetnost, այժմ՝ Դրամատիկական արվեստի ակադեմիա (Զագրեբի համալսարան))։ Երեք տարի անց, դժգոհ լինելով Խորվաթիայի ազգային թատրոնի պահպանողական մոտեցումից, Գավելլան 1953 թվականի մայիսին եղել է այլընտրանքային Զագրեբի դրամատիկական թատրոնի հիմնադիրներից^[6], որի պրեմիերան կայացել է 1953 թվականի հոկտեմբերին՝ Միրոսլավ Կռլեժայի «Գողգոթա» պիեսի բեմադրությամբ (1970 թվականին թատրոնը, ի պատիվ հիմնադրի, կոչվել է նրա անունով)։

Թատերական նվաճումների համար 1959 թվականին Գավելլան արժանացել է Վլադիմիր Նազորի անվան մրցանակի^[11] և 1961 թվականին դարձել Հարավսլավիայի գիտության և արվեստի ակադեմիայի անդամ (այժմ՝ Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիա)։

Մահացել է 1962 թվականին՝ 76 տարեկան հասակում։ Թաղված է Միրոգոյ գերեզմանատանը^[12]։

Գործունեության ընթացքում Գավելլան գրել է շուրջ 270 պիես, օպերաներ ու օպերետներ^[6], ինչպես նաև հեղինակել է մի շարք էսսեներ խորվաթ դրամատուրգների մասին, այդ թվում՝ Դրժիչի, Ավգուստ Շենոայի, Իվո Վոյնովիչի, Կռլեժայի մասին։ Խորվաթիայի պատմության և թատրոնի տեսության մասին նրա աշխատությունները զետեղվել են մի քանի գրքերում, որոնցից մի քանիսը հրատարակվել են հետմահու։ Խորվաթերեն է թարգմանել մի շարք պիեսներ և լիբրետոներ^[13]։

Գրքեր

Hrvatsko glumište (Croatian Theatre, Zagreb, 1953, OCLC 26510493)
Glumac i kazalište (Actor and Theatre, Novi Sad, 1967, OCLC 450752764)
Književnost i kazalište (Literature and Theatre, Zagreb, 1970, OCLC 439908133)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Гавелла Бранко // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
↑ Gradska groblja Zagreb - Tražilica pokojnika — Gradska groblja Zagreb.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 «dr. Branko Gavella». Gavella Drama Theatre. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.
↑ «Povijest kluba» (Croatian). NK HAŠK. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Purić, Bojan (2002 թ․ սեպտեմբերի 22). «90 godina od prve hrvatske prvenstvene utakmice». Sportnet.hr (Croatian). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ Visković, Velimir. «Krleža - kronologija» (PDF) (Croatian). Zagreb City Museum. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Prešernove nagrade» (PDF) (Slovenian). Slovenian Ministry of Culture. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Dobitnici 1959-2005» (Croatian). Ministry of Culture. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Znameniti ljudi pokopani na Mirogoju» (Croatian). Mirogoj Cemetery. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)
↑ «Shakespeare u kompletu nakon 500 godina». Jutarnji list (Croatian). 2008 թ․ փետրվարի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

Գիտական ակադեմիական պաշտոններ
Նախորդող: Յոսիպ Շկավիչ	00Դրամատիկական արվեստի ակադեմիայի ռեկտոր00 1954–1962	Հաջորդող: Կոստա Սպայիչ

[_92a192fd747d8f0a-1] 1,0 ^1,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.

[_40447b5747829c1c-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 ^2,8 Гавелла Бранко // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_4ba98470c8cc9730-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_160f358746a254af-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.

[_767652de016a19e0-5] Gradska groblja Zagreb - Tražilica pokojnika — Gradska groblja Zagreb.

[about-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 «dr. Branko Gavella». Gavella Drama Theatre. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.

[povijestkluba-7] «Povijest kluba» (Croatian). NK HAŠK. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[prvahrvatska-8] Purić, Bojan (2002 թ․ սեպտեմբերի 22). «90 godina od prve hrvatske prvenstvene utakmice». Sportnet.hr (Croatian). Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[krlezakrono-9] Visković, Velimir. «Krleža - kronologija» (PDF) (Croatian). Zagreb City Museum. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ օգոստոսի 20-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[presern-10] «Prešernove nagrade» (PDF) (Slovenian). Slovenian Ministry of Culture. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ հուլիսի 17-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[nazor-11] «Dobitnici 1959-2005» (Croatian). Ministry of Culture. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[mirogoj-12] «Znameniti ljudi pokopani na Mirogoju» (Croatian). Mirogoj Cemetery. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 9-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[prijevodi-13] «Shakespeare u kompletu nakon 500 godina». Jutarnji list (Croatian). 2008 թ․ փետրվարի 11. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2010 թ․ նոյեմբերի 7-ին.{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Բրանկո Գավելլա խորվ.՝ Branko Gavella

Ծնվել է	հուլիսի 29, 1885(1885-07-29)^[1]
Ծննդավայր	Զագրեբ, Ավստրո-Հունգարիա^[2]
Մահացել է	ապրիլի 8, 1962(1962-04-08)^[2]^[3]^[4]^[…] (76 տարեկան)
Մահվան վայր	Զագրեբ, Խորվաթիա, ՀՍՖՀ^[2]
Գերեզման	Միրոգոյ գերեզմանատուն^[5]
Կրթություն	Վիեննայի համալսարան
Քաղաքացիություն	Հունգարիայի թագավորություն, Սերբերի, խորվաթների և սլովակների թագավորություն, Հարավսլավիայի Թագավորություն, Խորվաթիայի անկախ պետություն և ՀՍՖՀ
Մասնագիտություն	լեզվաբան, թարգմանիչ, թատերական քննադատ, թատերագետ, օպերային ռեժիսոր և թատերական ռեժիսոր
Երեխա(ներ)	Ivana Batušić?
Պարգևներ և մրցանակներ	Վլադիմիր Նազորի մրցանակ
Անդամություն	Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիա