Տնային կինոթատրոն
Տնային կինոթատրոն (անգլ.՝ Home cinema), հայտնի նաև տնային թատրոն և թատրոնի սենյակ անվանումներով, տնային ժամանցի տեսաձայնային համակարգ, որը ձգտում է վերարտադրել կինոթատրոնի փորձն ու մթնոլորտը՝ օգտագործելով սպառողական էլեկտրոնիկայի վիդեո և աուդիո սարքավորումներ։ Տեղադրվում է առանձնատան որևէ սենյակում կամ բակում։ Որոշ ուսումնասիրություններ ցույց են տալիս, որ ֆիլմերն ավելի լավ են գնահատվում և ավելի բուռն էմոցիաներ են առաջացնում կինոդահլիճում դիտելիս[1], սակայն հարմարավետությունը մշտապես գրավիչ է և մեծ առավելություն է հանդիսանում տնային կինոթատրոնների դեպքում[2]: 1980-ական թվականներին տնային կինոթատրոնները սովորաբար բաղկացած էին LaserDisc կամ VHS ժապավենների վրա նախապես ձայնագրված ֆիլմից, LaserDisc նվագարկչից կամ տեսամագնիտոֆոնից և մեծ, ծանր, կաթոդային-ճառագայթային խողովակով հեռուստացույցից, թեև երբեմն օգտագործվում էին նաև CRT պրոյեկտորներ: 2000-ական թվականներին ձայնային համակարգերում, վիդեոնվագարկիչ սարքավորումներում, հեռուստատեսային էկրաններում և վիդեոպրոյեկտորներում կատարված տեխնոլոգիական նորամուծությունները փոխեցին տնային կինոթատրոնի սարքավորումները՝ օգտատերերին հնարավորություն տալով ունենալ բարձրորակ էկրանային պատկեր, բարելավված ձայնային հնչողություն և այլ բազմաթիվ տարբերակներ առաջարկող բաղադրիչներ (օրինակ՝ 2020-ականների թանկարժեք Blu-ray նվագարկիչների մեծ մասը հնարավորություն ունի ֆիլմեր և հեռուստաշոուներ հեռարձակել համացանցի միջոցով՝ օգտագործելով բաժանորդային ծառայություններ, ինչպիսին է Նեթֆլիքսը): Ինտերնետային բաժանորդային ծառայությունների զարգացումը նշանակում է, որ ներկայումս տնային կինոթատրոն օգտագործողները այլևս կարիք չունեն վիդեո վարձույթի խանութներ գնալու, ինչպես տարածված էր 1980-ականներին և 1990-ականներին։ Այդուհանդերձ, որոշ կինոմաններ դեռ շարունակում են գնել իրենց սիրելի ֆիլմերի DVD կամ Blue-ray սկավառակները։
| Ենթակատեգորիա | կենցաղային էլեկտրոնիկա, audio players & recorder  | |
|---|---|---|
| Հիման վրա | կինոթատրոն | |
Ներկայումս, տնային կինոթատրոնների համակարգը սովորաբար օգտագործում է լայնորեն պրոյեկտված պատկեր՝ տեսապրոյեկտորի կամ մեծ, բարձր լուծաչափով հարթ էկրանային HDTV համակարգ, իսկ ձայնն ուժեղացվում է բազմալիքային ուժեղացուցիչով։ Անկախ նրանից, թե տնային կինոթատրոնի սիրահարները ունեն ստերեո կարգավորիչ, թե 5.1 ալիքային շրջապատող համակարգ, նրանք սովորաբար օգտագործում են առնվազն մեկ սաբվուֆեր (անգլ.՝ subwoofer) բարձրախոս՝ ֆիլմերի սաունդթրեքերի ցածր հաճախականության էֆեկտները ուժեղացնելու և խորքային ձայները վերարտադրելու համար։
Ներածություն
խմբագրել.jpg)
Կինետոսկոպը՝ ստեղծված 1912 թվականին, տնային կինոթատրոնի առաջին հաջողված սարքերից մեկն էր: Թեև այն օգտագործում էր 22 մմ ֆիլմի ձևաչափ, պատկերի չափը մոտ էր 6 մմ-ին, ինչը երբևէ թողարկվածներից ամենափոքրն էր: Արդյունքն այն էր, որ մի ամբողջ ֆիլմ կարելի էր թողարկել մեկ պտույտի վրա՝ առանց խմբագրման[3]:
_(27287735062).jpg)
Տնային կինոթատրոնի համակարգերը ստեղծվել են 1920-ական թվականներին՝ 16 մմ պրոյեկտորներով։ Տեխնոլոգիական բարելավումները 1930-ական թվականներին հանգեցրեն են 8 մմ և ձայնային 16 մմ պրոյեկտորների ստեղծմանը։ 1950-ականներին տնային կինոների ցուցադրությունը դարձել է սիրված զբաղմունք ԱՄՆ-ում՝ միջին և բարձր խավերի ընտանիքների համար, քանի որ Կոդակի 8 մմ կինոպրոյեկտորների սարքավորումները դարձել են ավելի մատչելի։ 1980-ականներին բազմալիք ձայնային համակարգերի և LaserDisc-ի զարգացումը ստեղծել են նոր միջավայր տնային տեսանյութերի համար՝ թույլ տալով կինոյի սիրահարներին ներդնել ավելի լավ ձայն և պատկեր իրենց համակարգերում։ 1980-ականների կեսերից մինչև 1990-ականների կեսերը Միացյալ Նահանգներում տիպիկ տնային կինոթատրոնն ուներ LaserDisc կամ VHS նվագարկիչ, որը ֆիլմը ցուցադրում էր մեծ էկրանով պրոյեկցիոն հեռուստացույցի վրա, իսկ ձայնային ելքը կատարվում էր ստերեո համակարգով։ 1980-ականներին տնային պայմաններում VHS-ով ֆիլմ դիտելը դարձել է հայտնի ժամանց։ 1990-ականների վերջերից սկսած մինչև 2000-ականների մեծ մասը, տնային կինոթատրոնի տեխնոլոգիաները առաջընթաց են՝ կապված DVD-Վիդեո ձևաչափի (այն ուներ ավելի բարձր լուծաչափ, քան VHS-ը), Dolby թվային 5.1-ալիքանի ձայնային (շրջապատող ձայն) համակարգերի և բարձր լուծաչափով հեռուստատեսության (HDTV) զարգացման հետ, որը սկզբում ներառում էր մեծ, ծանր, կաթոդային-ճառագայթային խողովակներով HDTV սարքեր և բարակ էկրաններով հեռուստացույցներ։ 2010-ական թվականներին մատչելի դարձած մեծ HDTV բարակ էկրանները, բարձր լուծաչափով տեսապատկերների պրոյեկտորները (օրինակ՝ DLP), եռաչափ հեռուստատեսության տեխնոլոգիան և բարձր լուծաչափով Blu-ray Disc-ը (1080p) նոր ժամանակաշրջան են բերել տնային կինոթատրոնի համար։
Վերջին զարգացումներ
խմբագրել2010-ական թվականներին «տնային կինոթատրոն» հասկացությունը ընդգրկում էր մի շարք համակարգեր՝ նախատեսված տնային պայմաններում ֆիլմեր դիտելու համար։ Ամենահիմնական և մատչելի համակարգը կարող էր ներառել DVD նվագարկիչ, ստանդարտ լուծաչափի (SD) մեծ էկրանով հեռուստացույց՝ առնվազն 27 դյույմ (69 սմ) անկյունագծով, և մատչելի հավաքածու՝ ձայնային ուժեղացուցիչով և բարձրախոսների սաբվուֆերային (անգլ.՝ subwoofer) համակարգով։ Ավելի թանկարժեք տնային կինոթատրոնի կազմը կարող էր ներառել Blu-ray Disc նվագարկիչ, տնային կինոթատրոնի համակարգիչ (HTPC) կամ թվային մեդիա ընդունիչ սարքեր, բարձր լուծաչափով տեսապրոյեկտոր և պրոյեկցիոն էկրան՝ 100 դյույմ (2.5 մ) անկյունագծով (կամ մեծ էկրանով HDTV), և մի քանի հարյուր վատտ հզորությամբ տնային թատրոնի ընդունիչ՝ 5-11 հատ բարձրախոսներով, ինչպես նաև մեկ կամ երկու հզոր սաբվուֆերներ։ Եռաչափ տեխնոլոգիայով հագեցած տնային կինոթատրոնները օգտագործում են եռաչափ հեռուստացույցներ կամ պրոյեկտորներ և Blu-ray 3D նվագարկիչներ, որոնց պարագայում դիտողները կրում են 3D ակնոցներ։
Տնային կինոթատրոնի ձևավորումն ու դասավորությունը անձնական ընտրության հարցեր են, և այն, թե ինչ տեսակի տնային կինոթատրոն կարող է օգտատերը ստեղծել, կախված է նրա բյուջեից և տան ներսում հասանելի տարածքից։ Տնային թատրոնի համար նվազագույն պահանջներն են՝ մեծ հեռուստացույց կամ բարձրորակ վիդեոպրոյեկտոր (CRT, որի նոր մոդելներն այլևս ԱՄՆ-ում չեն վաճառվում, LCD, Digital Light Processing (DLP)), պլազմային էկրան, օրգանական լուսարձակող դիոդ (OLED), սիլիկոնային X-tal ռեֆլեկտիվ էկրան (SXRD), լազերային հեռուստացույց, հետևի պրոյեկցիոն հեռուստացույց, վիդեոպրոյեկտոր, ստանդարտ լուծաչափով հեռուստացույց (SDTV), HDTV կամ 3D TV՝ առնվազն 27 դյույմ (69 սմ) անկյունագծով, AV ընդունիչ, VHS HI-FI վիդեոձայնագրիչ, LaserDisc նվագարկիչ (որևէ նոր առանձին մոդելներ հասանելի չեն, VHS վիդեոձայնագրիչները սովորաբար համակցված են DVD նվագարկիչների հետ), DVD նվագարկիչ, Blu-ray Disc նվագարկիչ, կաբելային կամ արբանյակային ընդունիչ, վիդեոխաղերի համակարգ և այլն։ Վերջապես, անհրաժեշտ է բարձրախոսների հավաքածու` առնվազն երկու հատ, բայց ավելի տարածված են վեցից ութը՝ ցածր հաճախականության էֆեկտների համար[4]։ Ամենաթանկ տնային կինոթատրոնները, որոնք կարող են արժենալ ավելի քան 100,000 ԱՄՆ դոլար և հանդիպել գործադիր տնօրենների, հայտնի մարդկանց և բարձր եկամուտ ունեցող մասնագետների տներում, ունեն թանկարժեք, մեծ, բարձր լուծաչափով թվային պրոյեկտորներ և պրոյեկցիոն էկրաններ, և գուցե նույնիսկ հատուկ կառուցված դիտման սենյակներ, որոնք ներառում են կինոթատրոնի ոճի աթոռներ և աուդիոֆիլ որակի ձայնային սարքավորումներ՝ նախատեսված կրկնօրինակելու (կամ երբեմն նույնիսկ գերազանցելու) կինոթատրոններում ապահովվող որակը։
Նախագծեր
խմբագրել
2010-ական թվականներից սկսած շատ տնային կինոթատրոնների սիրահարներ ձգտում են ամեն կերպ վերարտադրել կինոթատրոնի զգացողությունները: Դա անելու համար շատերը գնում են ավելի բարձրորակ բաղադրիչներ՝ առօրյա, սովորական հեռուստացույց դիտելու փոխարեն, որը հիմնականում ունի փոքր էկրան և միայն ներկառուցված բարձրախոսներ։ Տիպիկ տնային կինոթատրոնն ընդգրկում է հետևյալ բաղադրիչները.
- Ֆիլմեր կամ այլ դիտվող բովանդակություն․ Ինչպես ենթադրում է անվանումը, տնային կինոթատրոն ստեղծելու հիմնական պատճառներից մեկը մեծ էկրանով ֆիլմեր դիտելն է, որն ավելի արդյունավետ է արտահայտում լայնամասշտաբ տեսարանները կամ էպիկական, մարտական դրվագները: 2016 թվականի դրությամբ տնային կինոթատրոնի սիրահարները, օգտագործելով խելացի Blu-ray նվագարկիչներ, կարող են դիտել նաև հեռուստատեսային շոուների DVD սկավառակներ, ձայնագրված կամ ուղիղ հեռարձակվող սպորտային իրադարձություններ և երաժշտական համերգներ: Ավելին, խելացի նվագարկիչի միջոցով օգտատերերը կարող են դիտել ցուցադրվող ֆիլմերը, հեռուստատեսային շոուները և այլ բովանդակությամբ տեսանյութեր ինտերնետի միջոցով: Շատ 2016 թվականի DVD և Blu-ray նվագարկիչներ ունեն մեխանիզմներ, որոնք թույլ են տալիս օգտատերերին դիտել թվային լուսանկարներ և այլ բովանդակություն՝ մեծ էկրանով:
- Վիդեո և աուդիո մուտքային սարքեր. Բարձր լուծաչափով ֆիլմերի մեդիա ֆորմատները, ինչպիսիք են Blu-ray սկավառակները, սովորաբար ավելի նախընտրելի են, թեև օգտագործվում են նաև DVD-ներ կամ վիդեոխաղերի վահանակային համակարգեր: Որոշ տնային կինոթատրոններ ներառում են HTPC (Home Theater PC) համակարգիչ՝ մեդիա կենտրոնի ծրագրային հավելվածով, որը ծառայում է որպես տեսանյութերի և երաժշտական բովանդակության հիմնական գրադարան՝ օգտագործելով օգտատերերի միջավայր և հեռակառավարման վահանակ: 2016 թվականի առավել թանկ Blu-ray նվագարկիչներից ոմանք կարող են ֆիլմեր և հեռուստաշոուներ ցուցադրել ինտերնետի միջոցով:
- Աուդիո և վիդեո մշակման սարքեր. Մուտքային ազդանշանները մշակվում են առանձին AV ընդունիչի կամ նախաամպլիֆիկատորի և ձայնային պրոցեսորի միջոցով՝ բարդ շրջապատող ձայնային ֆորմատների համար, ինչպիսիք են Dolby Pro-Logic և/կամ Pro-Logic II, X և Z, Dolby Digital, DTS, Dolby Digital EX, DTS-ES, Dolby Digital Plus, Dolby TrueHD, DTS-HD Master Audio, Dolby Atmos և DTS:X ֆորմատները: Օգտատերը ընտրում է մուտքը (օրինակ՝ DVD, Blu-ray նվագարկիչ, հոսքային վիդեո և այլն)` նախքան այն փոխանցվի ելքի փուլին: Որոշ AV ընդունիչներ թույլ են տալիս դիտողին օգտագործել հեռակառավարման վահանակ՝ ընտրելու, թե որ մուտքային սարքը կամ աղբյուրը պետք է օգտագործվի:
- Աուդիո ելք: Համակարգերը բաղկացած են նախաամպլիֆիկատորներից, հզորության ամպլիֆիկատորներից (երկուսն էլ կարող են ինտեգրվել մեկ AV ընդունիչի մեջ) և երկու կամ ավելի բարձրախոսներից՝ տեղադրված պատյանների մեջ: Աուդիո համակարգը պահանջում է առնվազն ստերեո հզորության ամպլիֆիկատոր և երկու բարձրախոս՝ բարձրորակ հնչողության համար, սակայն, սովորաբար, համակարգերում առկա են լինում բազմալիք շրջապատող ձայնի հզորության ամպլիֆիկատոր և վեց կամ ավելի բարձրախոսներ (5.1 շրջապատող ձայնի համակարգը ներառում է ձախ և աջ առջևի բարձրախոսներ, կենտրոնական բարձրախոս, ձախ և աջ հետին բարձրախոսներ և ցածր հաճախականությունների համար նախատեսված սաբվուֆեր): Որոշ օգտատերեր ունեն 7.1 հաճախականության Շրջապատող Ձայն (անգլ.՝ Surround Sound): Հնարավոր է ունենալ մինչև 11 բարձրախոս՝ հավելյալ սաբվուֆերներով:
- Վիդեո ելք: Ներառում է մեծ էկրանային ցուցասարք, սովորաբար՝ HDTV: Որոշ օգտատերեր կարող են ունենալ 3D հեռուստացույց: 2015 թվականից սկսած՝ բարակ էկրանով HDTV-ները դարձել են լայնորեն տարածված: Տարբերակներից են հեղուկային, բյուրեղային ցուցասարքերը (LCD), պլազմային հեռուստացույցերը և OLED տեխնոլոգիան: Տնային կինոթատրոնների օգտատերերը կարող են նաև օգտագործել վիդեոպրոյեկտոր և կինոէկրան[5] Home cinema users may also use a video projector and a movie screen: Եթե օգտագործվում է պրոյեկտոր, ապա հնարավոր է օգտագործել շարժական, ժամանակավոր էկրան, մշտական տեղադրված էկրան կամ պատին ուղղակիորեն պրոյեկցվող պատկեր:
- Նստատեղ և միջավայր:
Հարմարավետ նստարաններ հաճախ անհրաժեշտ են կինոթատրոնի զգացողությունը բարելավելու համար: Որոշ շքեղ տնային կինոթատրոններում առկա են կինոթատրոնի ոճով փափուկ նստարաններ՝ նախատեսված հյուրերի համար: Բարձրակարգ տնային կինոթատրոնները սովորաբար ունեն ձայնամեկուսացում՝ աղմուկը սենյակից դուրս չթողնելու համար, ինչպես նաև հատուկ պատերի մշակում՝ սենյակում ձայնը հավասարակշռելու համար: Պատերի գույնը նույնպես կարող է օպտիմիզացվել:
Բաղադրիչ համակարգե՞ր, թե՞ «Տնային թատրոն մեկ տուփում»
խմբագրել
Տնային կինոթատրոնները կարող են կազմվել թե՛ առանձին բաղադրիչներ գնելով (օրինակ՝ մուլտիալիքային ուժեղացուցիչ մի արտադրողի կողմից, Blu-ray նվագարկիչ մեկ այլ արտադրողի կողմից, բարձրախոսներ մեկ այլ ընկերությունից և այլն), թե՛ գնելով «Տնային թատրոն մեկ տուփում» (HTIB) փաթեթ, որը ներառում է բոլոր բաղադրիչները՝ արտադրված մեկ արտադրողի կողմից, բացառությամբ հեռուստացույցի կամ պրոյեկտորի։ HTIB համակարգերը սովորաբար ներառում են DVD կամ Blu-ray նվագարկիչ, ձայնային ուժեղացուցիչ, հինգ շրջապատող բարձրախոսներ, սաբվուֆերային տուփ, կաբելներ և հեռակառավարման վահանակ։ Առանձին բաղադրիչները մեկ առ մեկ գնելու առավելությունն այն է, որ սպառողները կարող են ստանալ ավելի բարձրորակ տեսանյութ կամ ձայն և ավելի լավ համապատասխանություն բաղադրիչների, սենյակի կամ սպառողի պահանջների միջև։
Սակայն, առանձին բաղադրիչներ գնելու համար սպառողը պետք է ունենա ձայնային և տեսանյութային համակարգերի նախագծերի ու էլեկտրոնիկայի գիտելիք և ուսումնասիրի յուրաքանչյուր բաղադրիչի տեխնիկական բնութագրերը։ Օրինակ՝ որոշ բարձրախոսներ ավելի լավ են աշխատում փոքր սենյակներում, իսկ մյուսները՝ ավելի մեծ սենյակներում, նստատեղի դիրքը նույպես պետք է հաշվի առնել։ Առանձին բաղադրիչներ գնելու մարտահրավերներից մեկն այն է, որ գնորդը պետք է հասկանա բարձրախոսների իմպեդանսը, ուժի դիմացկունությունը, HDMI համատեղելիությունը և լարերի ընտրությունը։ Տվյալ մարտահրավերների պատճառով «Տնային թատրոն մեկ տուփում» համակարգերը ավելի պարզ, և շահավետ լուծում են շատ ընտանիքների ու սպառողների համար, ինչպես նաև ավելի լավ են հարմարեցված փոքր բնակելի տարածքներին, որտեղ կարող է աղմուկի խնդիր լինել։ «Տնային թատրոն մեկ տուփում» փաթեթ գնելը հաճախ ավելի էժան է, քան առանձին բաղադրիչներ գնելը։
Հատկացվող սենյակներ
խմբագրել
Որոշ տնային կինոթատրոնի սիրահարներ իրենց տանը հատուկ սենյակ են կառուցում կինոթատրոնի համար։ Այս ավելի առաջադեմ տեղադրման համակարգերը հաճախ ներառում են բարդ ակուստիկ նախագծերի տարրեր, ներառյալ «սենյակ սենյակի մեջ» կառուցումը, որը մեկուսացնում է ձայնը և ապահովում է ավելի լավ լսելու միջավայր, և մեծ էկրան (հաճախ օգտագործվում է բարձր լուծաչափով պրոյեկտոր)։ Այս տարբերակները հաճախ անվանվում են էկրանային սենյակներ՝ դրանք ավելի պարզ, մատչելի տեսակներից տարբերակելու համար։ Որոշ կինոթատրոնի սիրահարների տներում այս գաղափարը կարող է ընդլայնվել մինչև ամբողջությամբ իրական փոքրածավալ կինոթատրոնի ստեղծում՝ պրոյեկտորով, սեփական պրոյեկցիոն խցիկով, մասնագիտացված կահույքով, վարագույրներով՝ պրոյեկցիոն էկրանի առջև, կինոֆիլմերի պաստառներով, պոպկորնի կամ առևտրի ավտոմատ սարքով՝ սնեքերի և քաղցրավենիքի համար։
2016 թվականից սկսած, 100,000 դոլար և ավելի մեծ գնով տնային կինոթատրոնների համակարգերի տեղը զբաղեցրել են թվային ձայնի և տեսանյութի տեխնոլոգիաների արագ զարգացումները, ինչը հանգեցրել է գների արագ իջեցման՝ տնային կինոթատրոնի տեղադրման համակարգը դարձնելով ավելի մատչելի, քան երբևէ։ Սա, իր հերթին, իրական թվային տնային կինոթատրոնների ստեղծման փորձը մոտեցրել է ինքնուրույն ստեղծողներին (DIY), որոնք դա անում են հաճախ շատ ավելի էժան, քան ցածր բյուջեով տնտեսական մեքենաների գնով։ 2016 թվականից սկսած, սպառողական դասի A/V սարքերը կարող են բավարարել փոքր ժամանակակից կոմերցիոն կինոթատրոնների որոշ չափանիշներ (օրինակ՝ THX ձայնային համակարգ)։
Նստատեղեր
խմբագրելՏնային կինոթատրոնի նստատեղերը բաղկացած են աթոռներից կամ բազմոցներից, որոնք հատուկ նախագծված և կառուցված են տանը ֆիլմեր դիտելու համար։ Որոշ տնային կինոթատրոնի նստատեղեր ունեն բաժակների համար նախատեսված հարմարություն՝ տեղադրված բազկաթոռների արանքում։ Որոշները ունեն նաև կինոթատրոնի ոճի աթոռներ՝ բարձրացվող փափուկ հենարաններով։ Կան նաև նստատեղեր, որոնք ունեն փափուկ կաշվե հանգստացնող բազկաթոռներ և ոտքերի բարձրացվող հենարաններ։ Հասանելի գորձառույթներից են նաև պահարանները, նախուտեստների համար նախատեսված սկուտեղները, զգայուն տրանսդյուսերները՝ ցածր հաճախականության էֆեկտների համար, որոնք կարելի է զգալ աթոռի միջոցով (առանց բարձր ձայների, որոնք կարող են խանգարել ընտանիքի մյուս անդամներին), և էլեկտրական շարժիչներ՝ աթոռի կարգավորումների համար։ Տնային կինոթատրոնի նստատեղերը, որպես կանոն, ավելի հարմարավետ են, քան հանրային կինոթատրոնների նստատեղերը։
Բակային կինոթատրոն
խմբագրելԱյն տներում, որտեղ կա համապատասխան չափի բակ, մարդկանց համար հնարավոր է բացօթյա տարածքում տնային կինոթատրոն հիմնել: Կախված առկա տարածքից՝ դա կարող է լինել պարզապես ժամանակավոր տարբերակ՝ ծալովի էկրանով, տեսապրոյեկտորով և մի քանի բարձրախոսով կամ մշտական սարք՝ հսկայական էկրանով և հատուկ ձայնային սարքավորումով, որը տեղադրվում է եղանակից պաշտպանված պահարանում: Բացօթյա տնային կինոթատրոնները հայտնի են խորովածի և լողավազանային երեկույթներով: Բացօթյա տնային կինոյի որոշ մասնագետ ընկերություններ այժմ առաջարկում են փչովի կինոէկրաններով և հատուկ կառուցված AV համակարգերով փաթեթներ: Որոշները նույնիսկ ընդլայնել են գաղափարը և ստեղծել շարժական Դրայվ-ին-Սինեմա, որի միջոցով հանրային բաց տարածքներում կարող են ֆիլմեր ցուցադրել: Սովորաբար դրանք պահանջում են հզոր պրոյեկտոր, նոութբուք կամ DVD նվագարկիչ, արտաքին բարձրախոսներ կամ FM հաղորդիչ՝ ֆիլմի ձայնը մեքենայի նվագարկիչով հեռարձակելու համար:
Պատմություն
խմբագրել1920-1940-ականներ
խմբագրել1920-ականներին ստեղծվել են առաջին տնային կինոթատրոնները՝ 16 մմ-անոց անձայն կինոպրոյեկտորների օգտագործմամբ, ինչպիսիք են Կոդասկոպն և Ֆիլմոն: Ավելի ուշ՝ 1930-ականներին, ներկայացվել են 8 մմ-անոց և ձայնային 16 մմ-անոց պրոյեկտորներ: Վերջիններս հազվագյուտ շքեղություններ էին: In the 1920s the first home cinemas were made using silent 16mm film projectors such as Kodascope and Filmo. Later, in the 1930s, 8mm and sound 16mm were introduced. These were rare luxuries.
1950-1970-ականներ
խմբագրել1950-ական թվականներին տանը ֆիլմեր դիտելու սովորությունը մեծ տարածում է գտել Միացյալ Նահանգներում և այլ երկրներում, քանի որ Կոդակ 8 մմ ֆիլմը (Ֆրանսիայում՝ Pathé 9.5 մմ), տեսախցիկները ու պրոյեկտորային սարքավորումները դարձել են մատչելի։ Փոքր կինոպրոյեկտորով, շարժական էկրանին հաճախ առանց ձայնի ցուցադրվող այս համակարգը դարձել է առաջին գործնական տնային կինոթատրոնը։ Դրանք սովորաբար օգտագործվում էին ընտանեկան ճանապարհորդությունների և տոնակատարությունների մասին ֆիլմեր ցուցադրելու նպատակով, սակայն դրանք նաև օգտագործվում էին որոշ կոմերցիոն կամ մասնավոր ֆիլմեր ցուցադրելու համար։ Այդ ժամանակ տնային կինոթատրոնները կոչվում էին դիտման սենյակներ և հագեցված էին 16 մմ կամ նույնիսկ 35 մմ պրոյեկտորներով՝ կոմերցիոն ֆիլմերի ցուցադրման համար։ Դրանք գրեթե բացառապես գտնվում էին հարուստների տներում, հատկապես կինոարդյունաբերության ոլորտում աշխատող մարդկանց։
Ժամանակի ընթացքում շարժական տնային կինոթատրոնները բարելավվել են գունավոր ֆիլմերի, Կոդակ Սուպեր 8 մմ ֆիլմի քարթրիջների և մոնո ձայնի օգտագործմամբ, սակայն մնացել են անհարմար և որոշակիորեն թանկ։ 1970 թվականների վերջում տանը դիտվող վիդեոների տարածումը սպառողական շուկայից գրեթե ամբողջությամբ վերացրել է 8 մմ ֆիլմի տեսախցիկները և պրոյեկտորները, քանի որ տեսամագնիտոֆոնները, որոնք միացվում էին սովորական հեռուստացույցներին, ապահովում էին ավելի պարզ և ճկուն մեխանիզմ։
1980-ականներ
խմբագրել1980-ականների բազմալիք ձայնային համակարգերի և LaserDisc-ի զարգացումը նոր հնարավորություններ են ավելացրել տնային կինոթատրոնի համար: Առաջին հայտնի տնային կինոթատրոնի համակարգը 1974 թվականին նախագծվել, կառուցվել և տեղադրվել է Սթիվ Ջ. ԼաՖոնտենի կողմից՝ որպես վաճառքի գործիք Կիրշմենս կահույքի խանութում, որը գտնվում էր Լուիզիանա նահանգի Մետերի քաղաքում: Նա կառուցել է հատուկ ձայնային սենյակ, որը ներառում էր քառաչափ ձայնային համակարգեր, ինչպես նաև նա փոփոխել է Sony Trinitron հեռուստացույցները՝ պատկերը պրոյեկտելու նպատակով: Հաջորդող տարիներին բազմաթիվ նմանատիպ համակարգեր են վաճառվել Նոր Օռլեանի շրջանում, մինչդեռ առաջին հանրային ցուցադրությունը տեղի է ունեցել 1982 թվականին Չիկագոյում կայացած Ամառային Սպառողական Էլեկտրոնիկայի ցուցադրության (Summer Consumer Electronics Show): NAD ամերիկյան ընկերությունից Փիթեր Տրիբեմանը կազմակերպել և ներկայացրել է ցուցադրությունը, որը հնարավոր էր դարձել NAD-ի, Proton-ի, ADS-ի, Lucasfilm-ի և Dolby Labs-ի համատեղ աշխատանքի շնորհիվ, ովքեր իրենց տեխնոլոգիաներն են ներդրել՝ ցույց տալու, թե ինչպիսին է լինելու տնային կինոթատրոնը:
Երեք օրվա ընթացքում մանրածախ առևտրի ներկայացուցիչներ, արտադրողներ և սպառողական էլեկտրոնիկայի մամուլի անդամներ ծանոթացել են բարձրորակ վիդեո աղբյուրի և բազմալիք շրջապատող ձայնի համադրմամբ առաջին տնային փորձին: Այդ մեկ ցուցադրությունը համարվում է այժմյան բազմամիլիարդանոց բիզնեսի հիմք։
1990-ականներ
խմբագրել1990-ական թվականների սկզբից մինչև կեսերը, սովորական տնային կինոթատրոնը ունեցել է LaserDisc նվագարկիչ կամ VHS վիդեոմագնիտոֆոն, որը միացվում էր մեծ էկրանին՝ ավելի մատչելի համակարգերում հետևի պրոյեկցիայով, իսկ ավելի բարդերում՝ LCD կամ CRT առջևի պրոյեկցիայով: 1990-ականների վերջին նոր հետաքրքրություն է առաջացել տնային կինոթատրոնների հանդեպ DVD-Video, Dolby Digital և DTS 5.1 ալիքային հնչողության, ինչպես նաև բարձրորակ առջևի վիդեոպրոյեկտորների զարգացմամբ, որոնք ապահովում էին կինոթատրոնի փորձ՝ մրցելով մեծ էկրանով HDTV-ի հետ:
2000-ականներ
խմբագրել
2000-ական թվականների զարգացումները, ինչպիսիք էին բարձր հստակությամբ տեսանյութը, Blu-ray սկավառակը (ինչպես նաև այժմ հնացած HD DVD ձևաչափը, որը պարտվել է Blu-ray-ի դեմ պատերազմը) և բարձր հստակությամբ 3D ցուցադրման նոր տեխնոլոգիաները մարդկանց հնարավորություն են տվել վայելել կինոյի զգացողություն սեփական տանը՝ ավելի մատչելի գնով: Ներկայացվել են նաև Dolby Digital Plus-ի, Dolby TrueHD-ի, DTS-HD Master Audio-ի և DTS-HD Master Audio-ի և ավելի շատ ձայնային ալիքներով (օրինակ՝ 6.1, 7.1, 9.1, 9.2, 10.2 և 22.2) համակարգերի նոր, առանց աուդիո կորուստների տարբերակներ՝ առավել լավ զգացողությունների համար:
2010-ականներ
խմբագրել
2010-ականների կեսերին Blu-ray Disc միջավայրը դարձել էր տնային մեդիա ստանդարտ, իսկ առցանց վիդեո հեռարձակման աղբյուրները, ինչպիսիք են Netflix-ը, Hulu-ն և YouTube-ը, առաջարկում էին բարձր որակի բովանդակություն, ներառյալ որոշ 4K բովանդակություն (կիրառվում էին տարբեր տեխնոլոգիաներ, որպեսզի հեռարձակումը հնարավոր լինի): Առաջին 4K Blu-ray սկավառակները թողարկվել են 2016 թվականին: Այդ ժամանակ 4K հեռուստացույցների և համակարգչային մոնիտորների գները արագորեն նվազում էին, և դրանք ավելի հաճախ էին հանդիպում՝ չնայած բուն 4K բովանդակության պակասին: Թեև շատ DSP համակարգեր գոյություն ունեին, DTS-HD Master Audio-ն մնում էր ստուդիայի ստանդարտը Blu-ray սկավառակների վրա անվճար շրջապատող հնչողության կոդավորման համար՝ հինգ կամ յոթ առանձին ալիքներով: Բարձրորակ վիդեո պրոյեկտորները նույնպես շարունակում էին բարելավվել և հարաբերականորեն գնային անկում ապրել:
Արժեքների շարունակական նվազման արդյունքում մեծ չափերի (մինչև 80 դյույմ) հեռուստացույցները դարձել են մրցունակ այլընտրանք թե՛ բնակարանների, թե՛ նույնիսկ ավելի փոքր հատուկ սենյակների նախագծման համար[6]: Տեղական տեխնոլոգիաները բարելավել են LCD էկրանների սև մակարդակները՝ դրանք ավելի հարմար դարձնելով մութ սենյակներում օգտագործման համար: Տնային օգտագործման համար նախատեսված OLED հեռուստացույցները, որոնք չափով 55 դյույմից ավելի էին, սկսել են հայտնվել տասնամյակի երկրորդ կեսին: Դրանք նույնիսկ ապահովում էին ավելի լավ սև մակարդակներ[7]: Սակայն 2020 թվականի դրությամբ վիդեո պրոյեկտորները մնացել են միակ կենսունակ տարբերակը, եթե անհրաժեշտ է 80 դյույմից ավելի մեծ էկրան:
Ժամանցային սարքավորումների ստանդարտներ
խմբագրելԱհա ձեր տեքստի հայերեն թարգմանությունը:
Աղմուկի չափանիշները (անգլ.՝ Noise Criteria (NC)) աղմուկի մակարդակի ուղեցույցներ են, որոնք կիրառվում են կինոթատրոնների և տնային կինոթատրոնների համար։ Այս դեպքում այն սենյակին շրջապատող աղմուկի մակարդակի չափանիշն է` տարբեր հաճախությունների համար։ Օրինակ՝ THX սերտիֆիկատ ստանալու համար կինոթատրոնում շրջապատող ձայնի մակարդակը պետք է լինի NC-30 կամ ավելի ցածր։ Սա օգնում է պահպանել համակարգի դինամիկ միջակայքը[8] Some NC levels are:։ Որոշ NC մակարդակներ են.
- NC 40՝ Էական, բայց ոչ սահմանափակող շրջապատող աղմուկի մակարդակ, ամենաբարձր ընդունելի աղմուկի մակարդակը։ 40 դեցիբելը նորմալ խոսելու ցածր ձայնային ճնշման մակարդակն է, 60 դեցիբելը՝ բարձրագույն։
- NC 30՝ Լավ NC մակարդակ, անհրաժեշտ է կինոթատրոնների THX սերտիֆիկացիայի համար։
- NC 20՝ Գերազանց NC մակարդակ, դժվար է ապահովել մեծ սենյակներում, բայց ցանկալի է տնային կինոթատրոնների համար։ Օրինակ՝ տնային կինոթատրոնին անհրաժեշտ է ունենալ NC 22 մակարդակ՝ THX սերտիֆիկացիայի համար[9]։
- NC 10՝ Գործնականում հասնելու համար անհնարին աղմուկի չափանիշ՝ 10 դեցիբելը կապված է հանգիստ շնչառության ձայնի մակարդակի հետ։
Տնային կինոթատրոնների համար օգտագործվող պրոյեկտորներն ունեն որոշակի առաջարկվող չափանիշներ.
- Պայծառություն, սովորաբար առնվազն 1800 լյումեն։
- Լուծում (պիքսելների քանակը, որոնք կազմում են պատկերը), սովորաբար առնվազն 1920x1080, որը համարվում է HDTV ստանդարտներից մեկը։
- Կոնտրաստ (չափանիշ, թե որքան լավ են ցուցադրվում սպիտակ, սև և մոխրագույն երանգները), նվազագույնը՝ 5000:1։
- HDMI միացման հնարավորություն (թեև որոշ մարդիկ դեռ օգտագործում են ավելի հին միացումներ, որոնք ունեն երեք տարբեր գույների լարերի միացման մեխանիզմ)։
- Լավ որակի արտադրողներ, թեև սա սուբյեկտիվ տարր է, որը կախված է օգտագործողի ճաշակից և բյուջեից։ Միջին բյուջեով օգտագործողի համար լավ որակը կարող է նշանակել հիմնական սպառողական էլեկտրոնիկայի ապրանքանիշը, ապահովված օգտագործողի համար Christie պրոյեկտորը կարող է լինել լավ որակի իրենց չափանիշը (Christie միավորները լայնորեն օգտագործվում են մասնագիտական, առևտրային կինոթատրոններում)։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Fröber, K., & Thomaschke, R. (2019). In the dark cube: Movie theater context enhances the valuation and aesthetic experience of watching films. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts. Advance online publication.
- ↑ Arnold, Andrew. «Convenience Vs. Experience: Millennials Love Streaming But Aren't Ready To Dump Cinema Just Yet». Forbes. Վերցված է 2021-05-21-ին.
- ↑ «Edison's 22mm Home Kinetoscope». Hugh M. Hefner Moving Image Archive, University of Southern California. Արխիվացված է օրիգինալից December 9, 2023-ին. Վերցված է December 9, 2023-ին.
- ↑ «How Much Cash Do I Need for a Home Theater Setup?». about.com. Արխիվացված է օրիգինալից 27 September 2016-ին. Վերցված է 5 April 2018-ին.
- ↑ Feldstein, Justin. «Next Generation Televisions: Beyond Conventional LED and LCD Technologies». Audio Den. Արխիվացված է օրիգինալից 14 April 2015-ին. Վերցված է 11 April 2015-ին.
- ↑ «Is there any reason to own a projector when big TVs are so cheap? Glad you asked». Digital Trends. 2017-12-29. Արխիվացված է օրիգինալից 2018-03-18-ին. Վերցված է 2018-03-17-ին.
- ↑ «OLED vs LED LCD: Which is the best display technology? | Trusted Reviews». Trusted Reviews. 2017-09-12. Վերցված է 2018-03-17-ին.
- ↑ Wood, Mike (2002). "Design the Ultimate Home Theater—On a Budget." Home Theater.
- ↑ DeBoer, Clint (2007)."THX Certified Home Theater Program." Audioholics Online A/V Magazine.
Արտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Տնային կինոթատրոն» հոդվածին։ |