Վիքիպեդիա

Ստավրոպոլ

Ստավրոպոլ (ռուս.՝ Ставрополь, հուն․՝ σταυρός — «խաչ», πόλις — «քաղաք» բառերից[4]), քաղաք Ռուսաստանի Դաշնության հարավային մասում, Ստավրոպոլի երկրամասի վարչական կենտրոնը։

Քաղաք
Ստավրոպոլ
ռուս.՝ Ставрополь
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՌուսաստան Ռուսաստան
Դաշնային սուբյեկտՍտավրոպոլի երկրամաս
Քաղաքային օկրուգՍտավրոպոլի քաղաքային օկրուգ
Ներքին բաժանումՀոկտեմբերյան շրջան, Արդյունաբերական շրջան և Լենինի շրջան
ՔաղաքապետԱնդրե Խասանովիչ[1]
Հիմնադրված է1777 թ.
Մակերես276,689[2] կմ²
ԲԾՄ620 մետր
Կլիմայի տեսակԲարեխառն ցամաքային
Պաշտոնական լեզուՌուսերեն
Բնակչություն419816 մարդ (2014)
Խտություն1517,28 մարդ/կմ²
Ազգային կազմռուսներ, հայեր, ուկրաինացիներ և ուրիշներ
Կրոնական կազմուղղափառություն և այլ դավանանքներ
Տեղաբնականունստավրոպոլցի[3]
Ժամային գոտիUTC+3
Հեռախոսային կոդ+7 865-2
Փոստային դասիչ355000-355099
Ավտոմոբիլային կոդ26,126
Պաշտոնական կայքставрополь.рф
Ստավրոպոլ (Ռուսաստան)##
Ստավրոպոլ (Ռուսաստան)
Ստավրոպոլ (Ստավրոպոլի երկրամաս)##
Ստավրոպոլ (Ստավրոպոլի երկրամաս)

Գրյուշովի խուտորի հետ կազմավորում է Ստավրոպոլի քաղաքային օկրուգը։

Մշակութային, գործարար և արդյունաբերական կենտրոն է։ Հյուսիսային Կովկասի խոշոր քաղաքներից մեկն է։ Ստավրոպոլի հեռավորությունը Մոսկվայից 1410 կմ է։

Հիմնադրվել է 1777 թվականին, քաղաքի կարգավիճակ է ստացել 1785 թվականին։ Մինչև 1935 թվականը՝ Կովկասյան Ստավրոպոլ, իսկ 1935-1943 թվականներին՝ Վորոշիլովսկի։ 1918 թվականին հռչակվել է Ստավրոպոլի Խորհրդային Հանրապետության մայրաքաղաք։

Ֆիզիկական առանձնահատկություններ խմբագրել

Աշխարհագրական դիրք խմբագրել

Ստավրոպոլը շրջապատված է լեռներով և գտնվում է կենտրոնական մասում, Նախակովկասում է գտնվում Ստավրոպոլի լեռնախարհը, Տաշլա գետի ակունքները 1450 կմ հարավ Մոսկվայի մայրուղիներում խաչվում են Ռոստով-Ստավրոպոլ և Աստրախան-Էլիստա-Նեվինոմիսկ-Թբիլիսի։ Ծովի մակարդակից բարձր է 230-660 մ։ Քաղաքի փողոցներից մեկը կոչվում է 45 զուգահեռներ, որն արտացոլվում է ճշգրիտ դիրքորոշմամբ։ Քաղաքի մեջ նշվում է նաև մեկ այլ հարթություն։ Կանգնած մեկը մեկի վրա, որը ամենաբարձրն է Նախակովկասում, նա եղել է ջրաբաժան Ազովի և Կասպից ծովերի միջև։

Քաղաքի տարածքը ընդգրկում է 276,689 կմ2։ Քաղաքի տարածքը պատկանում է Սենգիլևսկայա ջրամբարին, որի մակերեսը 42 կմ2 է։ Ջրամբարը ունի կարևոր տնտեսական արժեք, հատկապես քաղաքի ջրի մատակարարումը։ Ստավրոպոլի երկրեմասը ձգվել է հարավ-արևելք ՝ 30,5 կմ, իսկ հյուսիսից-հարավ՝ 16,5 կմ։ Երկարությունը սահմանամերձ քաղաքներում 165,3 կմ է։ Հեռավորությունը Սուրբ Միքայել քաղաքից 5 կմ է։

Այսօր Ստավրոպոլը ունի 530 փողոց, որոնց ընդհանուր երկարությունը 482 կմ է, ավելի քան 28,000 շենքեր, որից 23,8 բնակելի։ Քաղաքում կան 149 ուսումնական հաստատություններ, այդ թվում ՝ 20 լավագույն, 36 բյշկական, 2 թատրոն, 20 հասարակական գրադարաններ, 219 հուշարձաններ և պատմության և մշակույթի և ճարտարապետության։

Ռուսաստանի կանաչ քաղաքներից մեկն է։ Առանձնահատկություններից մեկն այն է, որ անտառները շատ են, և կանաչ տարածքը 4494 հա. է։

Ժամային գոտի խմբագրել

Ստավրոպոլի ժամային գոտին համապատասխանում է միջազգային չափանիշներին, ինչպես նաև Մոսկվայի ժամանակին։

Կլիմա խմբագրել

Ստավրոպոլը հարավային քաղաք է։ Ամենակարճ օրը՝ դեկտեմբերի 22-ը, սկսվում է Ստավրոպոլի 8 ժամ 40 րոպե, իսկ ամենաերկարը հունիսի 22-15-ը։ Մեծ թվով արեգակնային ջերմության (ընդհանուր արեգակի ճառագայթումը տարեկան 121.3 կկալ / սմ ) որուշում է աճող սեզոնի տևողությունը 160 օր ապրիլի 22-ից հոկտեմբերի 15-ը։

Քաղաքը նաև հայտնի է քամիների ուժգնությամբ 20-25 մ/վ։ Առավել քամոտ ամիսներ են՝ փետրվար, մարտ ամիսները։ Քամու ուղղությունները գերակշռում են արևելք և արևմուտք ուղղություններով։ Տարվա մեջ գերակշռում է բարեխառն և ցամաքային եղականը։ Ամռանը դա կապված է չոր, տաք, անամպ եղանակի հետ։ Ձմռանը Սիբիրից և Ղասախստանից գալիս են ցրտաշունչ, չոր, հստակ եղանակ։ Ատլանտյան օվկիանոսից գալիս են ցրտաղունչ օդային քամիներ, ամռանը անձրև և ամպրոպ, ձմռանը ջյուն։ Արկտիկայի օդը Բարենցովի ծովում, ուղոկցվում է ցուրտ ամպամած, իսկ Կարա ծովը սովորաբար նվազեցնում է ջերմաստիճանը, մեխացնում քամիների ուժգնությունը պատճառելով սառը ալիքներ։ Թերևս բոլոր եղանակներին էլ ներթաձանցում են արևադարձային օդի ցամաքային տեսակը, դա գալիս է Մերձավոր արևելքից և փոքր Ասիայից, նաև Իրանից բերելով տաք քամիներ։ Միջերկրական ծովի քամիները բերում են խեղդուկ, խոնավ եղանակ, ձմռանը հալեցում, գարնանը և աշնանը տաքացում։

  Ջերմաստիճանի և տեղումների տարեկան միջին ցուցանիշները Ստավրոպոլի եղանակաը
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ տարին
բացարձակ առավելագույնը (°C) −27,7 −28,3 −19,4 −10,7 −2,3 3,1 8,5 6,0 −3,5 −12,0 −19,9 −24,3 −28,3
միջին առավելագույնը (°C) 1,2 1,7 7,3 15,5 20,5 24,9 28,2 28,0 22,4 15,3 7,5 2,9 14,6
միջին ջերմաստիճանը (°C) −2,3 −2,3 2,3 9,6 14,8 19,2 22,3 21,8 16,4 10,0 3,4 −0,7 9,5
միջին նվազագույնը (°C) −5,1 −5,3 −1,1 5,1 10,0 14,5 17,1 16,5 11,8 6,3 0,5 −3,5 5,6
բացարձակ նվազագույնը (°C) 16,7 20,9 30,2 35,0 32,5 36,3 38,5 39,7 37,3 34,2 24,8 22,0 39,7
տեղումների քանակը (մմ) 29 28 34 44 66 80 58 43 47 49 45 33 556
Աղբյուր՝ Погода и климат

Ստավրոպոլի միջին տարեկան տեղումները 633 մմ, տաք շրջանում 471 մմ, իսկ ցուրտ շրջանում 192 մմ։ Առավելագույնը հունիսին (192 մմ) նվազագույնը փետրվարին (28 մմ)[5]։

Ստավրոպոլի պատմությունը խմբագրել

 
Հատակագիծ

Ստավրոպոլի նախագծի առաջին հայտնի ամսաթիվը թվագրաված է 1778 թվականին, և փաստերը ցույց են տալիս, որ ամրոցը կառուցվել է բոլոր կանոնների ժամանակ։ Այն զբաղեցնում է 10 հա։

Ամրոցը շրջապատված է բերդապատնեշներով և խրամով։ Ռազմավարական առումով ընտրությունը հաջող էր։ Լեռները գերիշխում են միջավայրից դուրս։ Հյուսիսից սահմանափակված է Տաշլի գետով, հարավից առավել վտանգավոր կողմում, իսկ պաշտպանող բերդը ձգվում է արևմուտքից դեպի արևելք։

Գրեթե ամենուր, բերդի կառուցմանը զուգահեռ կառույցներ էին կառուցում։ Այսպես, արդեն 1778 թվականին Ստավրոպոլ գյուղում, որտեղ գտնվում էր գնդի շտաբը կային 197 տներ, մի պահակատուն, և մի քանի շենքեր։

1824 թվականի սեպտեմբերի 6-ին հետևակի գեներալ Էրմոլոֆ Ալեքսանդրը պետքե հաշվետվություն փոխանցեր տարածաշրջանի պետական վայրին ՝ Գեորգրևսկի Ստավրոպոլ[6]։

1824 թվականի, հոկտեմբերի 2-ին Ալեքսանդր I-ի հրամանագրով, բոլոր մարզային գրասենյակները թարգմանվել են Գեորգևսկի Ստավրոպոլում[7]։ Քանի որ 1935 թվականին կոչվել է Վորոշիլովի ի պատիվ Վորոշիլովսկիին։

 
1 ռուբլի

1938 թվականին Վորոշիլովին ձևավորել է 3 տարածքներ ՝ Կագանովի, Օրջոնիկովի և Ստալինի[7]։ 1942 թվականի օգոստոսի 3-ին գրավել են գերմանացիները։ Ստավրոպոլի քաղաքի անունը վերադարձվել է 1943 թվականի հունվարի 12-ին ՌՍՖՍՀ գերագույն խորհրդի հրամանով։ 1956 թվականի օգոստոսի 7-ին Ստավրոպոլը վերացվել էր քաղաքային բնակավայրի՝ Կագանովի Օրջոնիկովի և Ստալինի[8]։

Վարչական բաժանումը խմբագրել

Ազգային կազմը խմբագրել

Ըստ 2010 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ Ստավրոպոլի բնակչությունը կազմում է 398,236 մարդ։ Նրանցից 393,236 բնիկ են։

Տեղական ինքնակառավարում խմբագրել

Վարչական կենտրոնը Ստավրոպոլի թաղամասում է։

 
Ստավրոպոլի թաղամաս

Քաղաքպետ խմբագրել

  • Գեորգի Սեմյոնովիչ Կոլյագին[9]։

Վարչակազմի ղեկավար խմբագրել

  • Ջատդոև Անդրեյ Հասանովիչ

Ժողովրդագրություն խմբագրել

1837 1849 1853 1856 1873 1896 1897 1904 1913 1916
2200 974 623 300 617 690 590 613 400 000
1923 1926 1931 1937 1939 1956 1959 1961 1962 1967
900 405 926 844 000 000 023 000 000 000
1970 1973 1976 1979 1982 1986 1987 1989 1990 1991
251 000 000 233 000 000 000 298 802 262
1992 1995 1996 1998 200 2001 2002 2003 2004 2005
800 161 500 200 261 100 867 900 000 900
2006 2008 2009 2010 2012 2013 2014
400 742 699 055 539 181 606

Տնտեսություն խմբագրել

Այսօր տնտեսության հիմքը ժամանակակից արդյունաբերական ներուժն է. քաղաքում կան ավելի քան 400 ձեռնարկություններ։ Վերջին տարիների հանձնարարվել է նոր գործարանների բացումը, բժշկական դեղերի արտադրելը, տեխնիկայի զարգացմանը և այլն։ Մոդեռն արտադրություններն են՝ գարեջուր, հյութեր, պաղպաղակ և այլ արտադրանքներ։ Վերջին տարիների ապրանքների արտադրության ծավալն ավելացել է 1.6 անգամ։ Մարզի կառուցվածքի ամբողջ արդյունաբերական արտադրության տեսակարար կշռի մոտ 24%-է։

Արդյուանաբերություն խմբագրել

Հիմնակական տեղը արդյունաբերության մեջ մեքենաշինությւոնն է։ Ստավրոպոլի արտադրության մեջ մեծ դեր են խաղում ՝ էլեկտրոնային սարքավորումները, ավտոմեքենաների պահեստամասերը, լիցքավորիչները, նավերի կառավարման համակարգերը, էլեկտրաքիմիական պաշտպանությանն համակարգերը և էլեկտրական հոսանքի հաշվիչները։ Քաղաքի արտադրության 35% պարենային ապրանքներն են։ Սա ըստ սննդի։ Երշիկեղենի, պահածոյացված ապրանքների, ալյուր, պանիր, կենդանական և բուսական յուղ, գարեջուր, բայց ոչ ոգելից խմիչք։ Բացի այդ տարածաշրջանը արտադրում է քիմիական բարձր տեխնոլոգիաներ։

Ճարտարագիտություն և մետաղամշակում խմբագրել

  • Գործարան «Կցասայլ-կամազ»
  • Գործարան «Կարմիր փականագործ», ամենահին հաստոցաշինական ընկերությունը Ռուսաստանում։ Հիմնադրվել է 1902 թվականին[10]։
  • Ստավրոպոլի գործարան «Օղակաձև մխոց»

Գործիքավորում խմբագրել

  • «Նոպտան»
  • «Էելեկտրաավտոմատիկա»
  • «Էներգոմեր»

Քիմիա և բիոքիմիա խմբագրել

  • «Ստավրոպոլի բիոգործարան»
  • «Գիտական արտադրությքան կոնցեռն»
  • «Ստավխիմ»

Բարձրորակ տեխնալոգիաներ խմբագրել

  • «Եզակի բյուրեղ»
  • «Էքսիտոն»
  • «Յում»

Նավթի և գազի արդյունաբերություն խմբագրել

  • «Ստավգազսերվիզ»
  • «Ստավրոպոլի տրանսգազ»

Հասարական սննդի հաստատություններ խմբագրել

 
  • Պիցցերիաների ցանց «Սինյորա»
  • Պիցցերիաների ցանց «Жар-пицца»
  • Պիցցերիաների ցանց «Դուդու»
  • Արճարանների ցանց «KFC»
  • Սրճարանների ցանց «Ֆլորա»
  • Սուշի սրճարանների ցանց «Սուշի մոլորակ»
  • Սուշի սրճարանների ցանց «Sushi-Club»

Տրանսպորտ խմբագրել

Ստավրոպոլում գործում է փոխադրման հետևյալ եղանակները՝ օդային, երկաթուղային, ավտոբուսային և ծովային։

Երկաթյուղային խմբագրել

XIX դարի երկրորդ կեսին ու XX դարի սկզբին երկաթգիծ է անցկացվել նաև Հյուսիսային Կովկասում։ Սակայն երկաթուղու հիմնական գիծն է՝ Ռոստով - Կովկասյան Արմավիր - Միներալնիե վոդի- Վլադիկավկազ։ 1897 թվականին կառուցվել է Կովկաս-Ստավրոպոլ մասնաճյուղը, բայց քանի որ հաստատվել են բարձր գները, դա միայն խոչընդոտ է հանդիսացել Ստավրոպոլի զարգացմանը, քանի որ Ստավրոպոլը դադարում էր լինել փակուղային երկաթուղի։ Կա երկու երկաթուղային կայան, որը կառուցվել է 1897 թվականին։ Քաղաքացիական պատերազմի հետևանքով Արմավիր-Ստավրոպոլ հատվածը շատ վնասվեց, խորհրդային ղեկավարությունը զգաց, որ աննպատակահարմար է վերականգնումը, քանի որ երկու երկաթուղիները կառուցվել են քաղաքում, և բոլոր գնացքները շարժվում են Պետրոպավսկո գյուղից, որը գնում է քաղաքի միջով։ Քաղաքը կրկին դարձավ փակուղի նաև տնտեսական և մշակութային առումով[11]։

Երկաթուղու առկայությունը հիշեցնում է կամուրջներ։ Ներկայումս Ստավրոպոլում գործում է մեկ կցան՝ Ստավրոպոլ-Ռոստով։ Անմիջապես Ստավրոպոլից կարող ենք գնալ Մոսկվա, Վորոնեժ, Դոնի Ռոստովև այլն։

Ըստ ռազմավարության սոցիալ-տնտեսական զարգացման Հյուսիասային Կովկասի և դաշնային օկրուգի միջև 2025 թվականին ակնարկվում է կառուցել երկաթուղաին գիծ՝ Ստավրոպոլ-Նեվինոմս, որպեսզի օպտիմալացնենք տրանսպորտային կապը։

Օդային տրանսպորտ խմբագրել

Ստավրոպոլի օդանավակայանը հանդիսանում է միջազգային օդանավակայան։ Առաջին ինքնաթիռը ուղևորվել է նոյեմբերի կեսին 1935 թվականին ուղևորվել է՝ Ստավրոպոլ-Պյատիգորսկ։ Ստավրոպոլի հետ կապված սեփականության իրավունքի փոխանցման տարածաշրջանային օդանավակայանում զարգացման տեմպերը արագացրել է, և չվերթի գինը նվազում էր։ Ստավրոպոլի ինքնաթիռները թռչում են մի շարք ավիաընկերություններից UTair, S7 Airlines,DonAvia, և Թուրքական ավիաուղիներ։

Կրթություն խմբագրել

Հիմնական հոդված՝ Ստավրոպոլի կրթությունը

Ներկայումս կրթական համակարգը ներառում է 48 կրթական հաստատություններ, այդ թվում չորս վարժարաններ։ Քաղաքն ունի 69 մանկապարտեզներ, որոնցից 57 մանկատներ և 27 հավելյալ կրթութական հաստատություններ։ Ստավրոպոլի 20 բարձրագույն հաստատություններ։

Գիտահետազոտական համալսարաններ խմբագրել

  • Հյուսիսային-Կովկասում կա բնական գազի քիտահետազոտական համալսարան
  • Կաթի հետազոտական համալսարաններ
  • Ստավրոպոլի գիտահետազոտական համալսարաններ
  • Ստավրոպոլի գիտահետազոտական հակա ժանտախտային համալսարան։ Հիմանադրվել է 1952 թվականին, որպես գիտահետազոտական համալսարան Կովկասում և Անդրկովկասից դուրս[12]։

Մշակույթ խմբագրել

Ցանցի մշակութային հաստատությունները բաղկացած են ՝20 քրադարան, 6 թանգարան, 17 ակումբներ։

Գրադարաններ խմբագրել

  • Լոմոնոսովի անվան Ստավրոպոլի մարզային համընդհանուր գիտական գրադարան[13]։
  • Ստավրոպոլի մարզային գրադարան երիտասարդների համր։ Փակվել է 1978 թվականին[14]։

Թանգարաններ խմբագրել

 
  • Պրոզրիտելովայի անվան Ստավրոպոլի պետական երկրագիտական թանգարան[15]
  • Կերպարվեստի տարաջաշրջանային թանգարան[16]
  • Հայրենական պատերազմի թանգարան հիշատակվում է 1941-1945 թվականներից[17]։

Մշակույթի կենտրոններ և մշակույթի տներ խմբագրել

  • Ստավրոպոլի Պալատում մշակույթ և սպորտ[18](1462 տեղ)
  • Ստավրոպոլի Պալատում մանկական արվեստ (750 տեղ)
  • Ստավրւպոլի քաղաքային մշակույթի Տուն (150 տեղ)
  • Մշակույթի տուն «Ստավրոպոլեց» (163 տեղ)
  • Մշակույթի տուն «Աշխարհ»(135 տեղ)

Թատրոններ խմբագրել

 
  • Լերմոնտովի անվան Ստավրոպոլի դրամատիկական թատրոն (630 տեղ)
  • Ստավրւպոլի տիկնիկային թատրոն

Բացի այդ խմբագրել

  • Ստավրոպոլի մարզային պետական ֆիլարմոնիկ
  • Ստավրոպոլի պետական կրկես
  • Ստավրոպոլի մարզային զոեկզոտարիում

Համերգային կազմակերպություններ խմբագրել

  • Համերգների և ստեղծագործական ասոցացիայի համաձայնություն
  • Կազակների երգի և պարի համույթ «Ազատ տափաստան»[19]
  • Համույթ «կազակների պիկետ»»[20]
  • Պետական կազակային երգի և պարի համույթ «Ստավրոպոլ»

Զբոսայգիներ և հանգստի տներ խմբագրել

  • Սպառողական հասարակության ակտիվ հանգստի զբոսայգի
  • Սպառողական հասարակության ակտիվ հանգստի զբոսայգի «Հաղթանակ»

Թատրոններ խմբագրել

Քաղաքն ունի 8 կինոթատրոններ[21][22]։

  • «Ատլանտիս»
  • «Мир»
  • «Հոկտեմբեր»(3D-կինո) (երկու սրահներ, 295 և 108 տեղ)
  • «Պիոներ» (փակված)
  • «Պրեմիերա» - կինոթատրոնը ժամանակավորապես փակ է[23][24]
  • «Սալյուտ» (3D-կինո) (երկու սրահները, 440 և 293 տեղ)
  • «Ստավրոպոլեց» - փակ է

Ցուցահանդեսի կենտրոններ խմբագրել

  • Մասնագիտացված ցուցահանդեսի կենտրոն «Պրոգրես»[25]
  • Մասնագիտացված ցուցահանդես կենտրոն «Ստավրոպոլ»

Կրոն խմբագրել

Ռուս ուղղափառ եկեղեցիներ խմբագրել

Ստավրոպոլ՝ քաղաք Ստավրոպոլում է գտնվում արքեպիսկոպոսի նստավայրը։

  • Տիրամոր տաճար Կազան քաղաքում[26]
  • Սուրբ Ալեքսանդր Նևսկի
  • Մեծ իշխան Դմիտրիի եկեղեցի
  • Սուրբ և արդար նախնիների տաճար
  • Սուրբ երրորդություն
  • Սեմֆիրոպպոլու Լյուկ արքեպիսկոպոսի եկեղեցի

Հայկական եկեղեցի խմբագրել

Իսլամ խմբագրել

Հոգևոր վարչակազմե մուսուլմաններ

Այլ կրոններ խմբագրել

  • Եկեղէցի «կերպարանափոխում» ավետարանական եկեղեցիներ
  • Քրիստոնեական եկեղեցի յոթերորդ օրվա ադվենիստներ[27]

Առողջապահություն խմբագրել

Քաղաքն ունի 13047 առողջապահական հաստատություններ։

  • Տարածաշրջանի կլինիկական հիվանդանոցշ բացվել, օգոստոսի 1, 1953 թվական[28]
  • Հոգեբուժական հիվանդանոգ № 1[29]
  • Սահմանային հիմքերի կենտրոն[30]
  • Սահմանային մանկական առողջարան, բագվել է հունվար, 1951 թվականին[31]
  • Տարածաջրջանային սրտաբանության կլինիկա[32]
  • Տարածաջրջանային մաշկավեներական հիվանդությունների կլինիկաр[32]
  • Տարածաջրջանային կլինակական խորհրդատվական, ախտորոջիչշ ուռուցքաբանական կենտրոն[33]
  • Տարածաջրջանային պերինտալ կենտրոն[34]
  • Տարածաջրջանայի կենտրոն ֆիզիկական թերապիա և սպորտայի բժշկություն[35]
  • Տարածաջրջանային կենտրոն կանխարքելման և վերահսկման ՁԻԱՀ-ի և վարակիչ հիվանդությունների[36]
  • Մանկական կլինիակա թիվը 3[37]
  • Մանկական ստամատոլոքիկական կլինակ[38]
  • Քաղաքային կլինիկական հիվանդանոց № 3[39]
  • Քաղաքի արտակարք իրավիճակների հիվանդանոգ[40]
  • Կլինիկական պոլոկլոնիկա թիվ 6[41]
  • Մանկան առւղջության և ֆիտնէս կենտրոն[42]
  • Պրակտիկ ընտանեկան կենտրոն[43]

Սպորտ խմբագրել

Սպորտի ձևերը խմբագրել

  • Ֆուտբոլային ակումբ «Դինամո ГТС»
  • Ֆուտբոլային ակումբ «Ստավրոպոլ»
  • Ֆուտբոլային ակումբ «Էլեկրոավտոմատիկա»
  • Համդբոլի դաշտ
  • Բասկետբոլի թիմ «Դինամո Ստավրոպոլ», նախկինում անվանվել է «Սահմանապահ Ստավրոպոլ»
  • Մարտարվեստը Ստավրոպոլում ներկայացրել է ավանդական դպրոցներում
  • Աշխատում են շատ բիլիարդի և բոուլինգի ակումբներ
  • Շախմատի ակումբ

Մարմնամարզական հաստատություններ խմբագրել

  • Բազմաֆունկցիոնալ մարզադաշտ «Դիանմո» 16000 տեղանոց
  • Ֆուտբոլի դաշտերը ուսումնական տարածքներում
  • Փակ լողավազան «Երիտասարդական»
  • Առևտրի կենտրոնից «Gallery» փոքրիկ սահադաշտ

Կապ խմբագրել

Բջջային կապի օպեռատորներ խմբագրել

№ п/п Անուն GSM GPRS EDGE 3G 4G
1 МТС այո այո այո այո այո
2 Բիլայն այո այո այո այո այո
3 MegaFon այո այո այո այո այո

2000-х թվականներին քաղաքում քործում են օպերատորներ՝ «Ստավրոպոլի հեռախոսակապ», «Ստավրոպոլի շարժական բջջային կապ», «Ռուսական կապ» շառայությունները մատուցվել են 2010 թվականի հուլիսի 1-ին[44][45]։

Ինտերնետ օպերատորներ խմբագրել

№ п/п Անունը ETTH Wi-Fi ADSL DialUp GPRS, EDGE, 3G Արբանյակներ
1 Կանաչ կետ + + - - - -
2 Կապի ֆորմուլան + + - - - -
3 ТТК + - - - - -
4 РадугаNet + - - - - -
5 ККС + - - - - -
6 Ռոստելեկոմ + - + + - -
7 Քաղաք-ТВ + - - - - -
8 Համացանց- ТВ + - - - - +
9 МТС - - - - + -
10 Մեքաֆոն + - - - + -
11 Բիլայն - + - - - + -
12 Lansat - - - - - +
13 Телко + - - - - -
14 RusLink - - - - - +
15 Արև համացանց - - - - - +
16 Սֆինկս + - - - - -
17 КМВ-Телеком + - - - - -
18 WiFi АNЕТ - + - - - -

ԶԼՄ-ներ խմբագրել

Թերթեր խմբագրել

  • Ավտո Ստավրոպոլ
  • Բժիշկ
  • Հյուսիսային Կովկասի արքումենտներ և փաստեր
  • Բժիշկ
  • Ստավրոպոլի երեկո
  • Բոլորե ձեզ համար
  • Մեր Ստավրոպոլե
  • Ուրախ թերթ
  • Ստավրոպոլը ճիշտ է[46]
  • Ստավրոպոլո մարզային թերթ[47]
  • Ստավրոպոլի բիզնես
  • Ստավրոպոլը XXI-դարում
  • Ֆլիրտ
  • Հավելյալ բիզնես

Ամսագրեր խմբագրել

  • Ամսագիր LOL
  • Իշխանամետ ամսագիր
  • Մետր հրատարակ
  • Զրույց ամսագիր
  • Ստավրոպոլը այսօր առանց ամսագրի
  • Անձի պաշտամունք

Միջազգային հարաբերություններ խմբագրել

  • Ներկայացուցչությունը պատվավոր հյուպատոսության և Իտալիայի միջև, մուտքի արտոնաքրերի կենտրոն է[48]
  • Մուտքրերի արտոնաքրերի կենտրոն լէհաստանում[49]

Մարդիկ,որոնք կապված են քաղաքի հետ խմբագրել

Քաղաքի հիմնադիրները խմբագրել

  • Սուվորով Ալեքսանդր Վասիլևիչ (1729-1800), մեծ ռուս հրամանատար, ռազամական արվեստի հիմնադիրներից մեկն է։ Ողջ կյանքի ընթացքում պարտություն չի կրել։ 1778-1779 թվականներին նա գլխավորել է Ստավրոպոլ բերդի կառուցումը։
  • Պոտեմիկ Գրիգորի Ալեքսանդրովիչ (1739-1791), Ռուսաստանի պետական և ռազմական առաջնորդ, դիվանագետ։ Նրա պատվերով 7-րդ գյուղը Ազովի-Մոզդոկ գիծը հայտնի դարձավ որպես Ստավրոպոլի։
  • Շուլց Խրիստյան Միխայելովիչ, գերմաներեն Բարոն, նախկին պրուսական մարմնավոր հրամանատար, Վլադիմիր Դրագոն գնի գնդապետ, սկսէգ ռուսական բանակի ծառայությունը դեռևս Ելիզաբեթ թագուհու օրոք։
  • Կանոն Ուստիոնովին, բանակի գնդապետ և մեծ հրամանատար։
  • Յակոբի իվան Վարֆոլոմեեվիչ, գենեռալ, Ասրախանի մարզպետ։

Սրբեր խմբագրել

  • Սուրբ Իքնատիոս, Կոգկասի և Սև ծովի եպիսկոպոս(1807-1867)։

Կառավարիչ խմբագրել

Ամբողջ ցանկը Ստավրոպոլի քաղաքապետների

Առաջին քարտուցարները խմբագրել

  • Վեշև Սերգեյ Պավլովիչ 1931-1935 թվականներին
  • Բորոդաևսկի Վ.Ե 1935 թվական
  • Լեոնով Ի. Գ. 1936 թվական
  • Պոտապենկո Ռոման Ֆեդոտովիչ 1937 թվական
  • Սուրկով Կոնսանծին Իվանովիչ 1937-1939 թվականներին
  • Սուսլով Միխայիլ Անդրեևիչ 1939-1944 թվականներին
  • Օռլով Ալեքսանդոր Լեոնիդովիչ 1944-1946 թվականներին
  • Բոիցով Իվան Պավլովիչ 1946-1949 թվականներին
  • Դորոխով Միխայիլ Ակիմովիչ 1950-1952 թվականներին
  • Կոլոնուտով Վեորգի Իվանովիչ 1952 թվական
  • Զենչենկո Նիկալայ Սերգեյովիչ 1952-1956 թվականներին
  • Ալեշին Պավել Պավլովիչ 1957-1963 թվականներին
  • Նիկիծին Կոնստանծին Նիկոլաևիչ 1965-1966 թվականներին
  • Գորբաչով Միխաել Սերգեևիչ 1966-1968 թվականներին
  • Վիսիլեև Առնոլդ Ալեքսեևիչ 1968-1970 թվականներին
  • Մուռխովսկի Վսևոլոդ Սերաֆիմովիչ 1970-1974 թվականներին
  • Կազանեև Վիկտոր Ալեքսեևիչ 1974-1976 թվականներին

Նախագահ, քաղաքային խորհրդի գործադիր կոմիտե խմբագրել

  • Լոգվինենկո Անդրեյ Վասիլևիչ 1932-1935 թվականներին
  • Ժիքաիլո Անտոն Պետրովիչ 1937 թվականին
  • Պոպով Վասիլի Նիկիտովիչ 1937-1939 թվականներին
  • Բարկով Ալքսանդր Նիկոլաևիչ 1940-1941 թվականներին
  • Ելագի Ալքսանդր Նիկոլաևիչ 1941-1943 թվականներին
  • Ռակով Ֆեդոր Աֆանասևիչ 1941-1943 թվականներին
  • Բոգդանով Իվան Վասիլևիչ 1943-1944 թվականներին
  • Գոսպոդնեև 1944-1945 թվականներին
  • Դոռխով Միխայիլ Ակիմովիչ 1950-1952 թվականներին
  • Պետրոխալկո Ալէխսեյ Կոնստանտինովիչ 1950-1955 թվականներին
  • Կաշենկո Անդրեի Անդրեովիչ 1955-1958 թվականներին
  • Կլնկով Գեննդաի Ալքսանդրովիչ 1958-1959 թվականներին
  • Իվանով Պյոտր Իվանովիչ 1959-1963 թվականներին
  • Պոզնյակով Լեոնիդ Բասիլեևիչ 1963-1967 թվականներին
  • Նայմով Նիկոլայ Քեորքիևիչ 1967-1971 թվականներին
  • Կոնովալով Ալեքսանդր Տիմոֆեեվիչ 1971-1974 թվականներին
  • Մարկարյանց Վլադիմիր Սուրենովիչ 1974-1975 թվականներին
  • Ռոդիմով Դմիտրի Դմիտրեևիչ 1975-1978 թվականներին
  • Ուսով Միխաել Անտոնովիչ 1978-1984 թվականներին
  • Մասլով Նիկոլայ Ալէքսանդրովիչ 1984-1987 թվականներին
  • Ստարոստին Գենադիի Պետրովիչ 1987-1989 թվականներին
  • Մարչենկո Պյոտր Պետրովիչ 1989 թվականին
  • ԵՎգենիի Սեմենովիչ Կուզենցով 1990-1991 թվականներին

Քաղաքի ղեկավարները խմբագրել

  • Կուզմին Միխայիլ Վլադիմիրովիչ (1991 թվականի դեկտեմբերի 11-ից)
  • Տիմաշենկո Իվան Միխելովիչ (2001 թվականի դեկտեմբերի 16-ից)
  • Կուզմին Դմիտրի Սերքեևիչ (2002 թվականի սէպտէմբերի 26-ից), վարչկական կազմի ղեկավար, 2003 թվականին քաղաքի ղեկավար է ընտրվել։ 2007 թվականին միջազգային հետախուզման մեջ է քտնվել։ 2008 թվականի ոգոստոգին Դմիտրին ձերբակալվել է Վիննայի օդանավակայանում։
  • Լուցենկո Եվքենի Իվանովիչ
  • Պալցև Նիկոլաի Իվանովիչ[50]
  • Բեստուժին Իքոր Ալեխսանդրովիչ[51]
  • Դժատդոև Անդրեի Խասանովիչ[52]

Հասարակական և քաղաքական գործիչներ խմբագրել

  • Գորբաչով Միխայիլ Սերգեևիչ
  • Գորբաչով Ռաիսա Մաքսիմովնա
  • Իվանովա Իրինա Միխաելովնա
  • Լոպատին Գըրման Ալեքսանդրովիչ
  • Ռազին Անդրեի Ալեխսանդրովիչ
  • Պովլուշենկո Ռոմնա Անատոլևիչ
  • Գանգարդ Նիկոլայ Իվանովիչ
  • Գանգարդ Ալեքսեևիչ Բէլիկով

Պատվավոր քաղաքացիներ խմբագրել

  • Ակուլով Մաքսիմ Սերգեևիչ (1897-1924), նշանավոր հասարակակն գործիչ, սոցիալ-դեմոկրատական երիտասարդական խմբի կազմակերպիչներից մեկը։
  • Ալաֆուզով Իվան Անտոնովիչ (1813-1888), 1-ին գիլիդիայի վաճառական, բարերար։ Հիմնադրել է պատկերասրահ։
  • Ապանասենկո Իոսիֆ Ռոդիոնովիչ (1890-1943) նշանավոր զորահրամանատար, բանակի գեներալ, անդամակցել է Քաղաքացիական և Մեծ Հայրենական պատերազմին։
  • Բագաև Օլգա Գիորգիևնա (1895-1986) հասարակական-քաղաքական գործիչ, խորհրդային իշխանության ակտիվ անդամ։
  • Բուրմիստրով Իվան Ալեքսեևիչ (1903-1962), մասնակից ֆաշիզմի դեմ պայքարում Իսպանիայի և Մեծ Հայրենական պատերազմի տարիներին։ Խորհրդային Միության հերոս։
  • Բելիկով Գերման Ալեքսեևիչ
  • Վլաստով Գեորգի Կոնստանտինովիչ (1827-1899), 1865-1873 թվականներին Ստավրոպոլի նախագահ։ Մեծ ժառանգություն է թողել Ստավրոպոլի մշակույթի և տնտեսության մեջ։ Առանձնահատուկ ուշադրություն է դարձվել կրթությանը[53]։
  • Վոլոև Իգնատին Յուդինովիչ (1774-1854)
  • Գեդեոն (1929-2003) Ստավրոպոլի մետրոպոլիտեն։
  • Գանիլովսկի Իվան Գրիգիրևիչ
  • Գնիլովսկի Վլադիմիր Գիորգիևիչ (1907-1980), նշանավոր գիտնական և տեղական, պատմաբան, մանկավարժ, հիմնադիր Ստավրոպոլի գիտական աշխարհագրական դպրոցի։ Հեղինակ է բազմաթիվ աշխատանքների պատմության, աշխարհագրության և տեղական պատմության։
  • Գոլոդնիկով Նիկոլայ Գառասիմովիչ (1921-2010), վետերան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի։ Պարգևատրվել է բազմաթիվ ռազմական զարդերով ու մեդալներով։
  • Գրեչիշկին Պավէլ Մոիսեևիչվաստակավոր արտիստ, Ռուսաստանի Դաշնության, վետերան Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի։
  • Դերևշիկով Սերգեի Ֆեդոտովիչ
  • Դիդրիխսոն Նիկոլայ Գերմանովիչ
  • Դիննիկ Նիկոլաի Յակովլեվիչ(1847-1917), նշանավոր բնագետ, աշխարհագրագետ և գլացիոլոգ, հետազոտող է Կովկասում։ Ավելի քան 40 տարի իր կյանքի ուսուցման։
  • Կազանցև Վիկտոր Գերմանովիչ
  • Կազանչև Վիկտոր Ալեքսեևիչ
  • Կռուպինսկի Իոսիֆ Անտոնովիչ
  • Կուշինսկի Իվան Պոլկարպովիչ
  • Լոպատին Գերման Ալեքսանդրովիչ
  • Մարկարյանց Վլադիմիր Սուրենովիչ
  • Պաշենկո Կոնստանտին Լվովոիշ
  • Պլոտնիկով Նիկիտա Միխայիլովիչ
  • Պռոզրիտելև Գրիգորի Նիկոլայևիչ

Հերոսներ խմբագրել

  • Յուրի Նիկոլայևիչ Գլազկով տիեզերագնաց, հերոս, Խորհրդային Միության, տեխնիկական գիտությունների դոկտոր
  • Դուխին Վլադիսլավ (1980-2000),հերոս Ռուսաստանի, Ստավրոպոլի բնիկ քաղաքացի
  • Կրամարենկոն Գրիգորի Իվանովիչ (1925-2012, քաղաքի Ստավրոպոլի) հերոս, Խորհրդային Միության[54]
  • Սիպյագին Նիկոլայ Իվանովիչհերոս Ռուսաստանի, Ստավրոպոլի բնիկ քաղաքացի

Գրողներ, արվեստագետներ, գիտնականներ խմբագրել

  • Աբոնեև Վասիլի Վասիլևիչ
  • Աբրամով Յակոբ Վասիլևիչ
  • Բելիկով Գերման Ալեքսեևիչ
  • Գոլովկո Վյաչեսլավ Միխաելովիչ
  • Դվորնիչենկո Անդրեի Յուրևիչ
  • Զվյաքինցև Վասիլի Դմիտրիևիչ
  • Կալինովսկի Գենադիի Վլադիմիրովիչ
  • Լիվինսկի Ստանիսլով Ալիկովիչ
  • Պերեֆերկովիչ Նաում Աբրամովիչ
  • Գեորգի Շումարով[55]

Ճարտարապետներ խմբագրել

  • Կնորե Ֆյոդոր Կարլովիչ
  • Լիսկով Անատոլի Քիորքիևիչ
  • Նիվինսկի Իքնատին Իգնատիևիչ

Սպորտսմեններ խմբագրել

  • Արմեն Ալեկյան, Եվրոպայի չեմպիոն ծանրամարտի[56]
  • Եվգենի Կուզնեցովը արծաթե մեդալակիր 2012 թվականի օլիմպիական խաղերում[57]

Զարգացումներ խմբագրել

  • Ստավրոպոլի, 2009-ից մինչև 2011 թ. Տեղի է ունեցել տարածաշրջանային ՏՏ ասուլիս LinuxFest Ստավրոպոլի[58], նվիրված Լինուքսին և ազատ Software։

Ստավրոպոլի, Ռուսաստանի երիտասարդական միությունը անց է կացնում ամենամյա ռուս մրցույթ «Միսս ուսանողուհի Ռուսաստանից» Պարզապես գնում տարածաշրջանային մրցակցությունը «Միսս ուսանողուհի Ստավրոպոլի երկրամասի»

Հետաքրքիր փաստեր խմբագրել

  • Ըստ ամսագրի, «Կոմերսանտ» - ի 2012 թվականին Քաղաք Ստավրոպոլի 100-ից 12-րդ տեղն է Ռուսաստանի լավագույն քաղաքների մեջ։
  • 2013 թվականին, Ստավրոպոլը ստացել է «Ոսկե Mercury» անվանակարգում «լավագույն քաղաք է առավել բարենպաստ պայմաններ բիզնեսի զարգացման համար»։
  • 2013 թվականին Ստավրոպոլը առավել հարմարավետ քաղաք է Ռուսաստանի Դաշնությունում։
  • Ստավրոպոլում մոխիր բանակի հրամանատար Ի.Ր. Ապանասենկո

Քույր քաղաքներ խմբագրել

Հուշարձաններ, տեսարժան վայրերը խմբագրել

  • Դեղատներ Բայքերայիգ քիչ ներքև[59]
  • Բուլվար նկարագրված է Լև Տոլստոյի աշխատանխներում[60]
  • Մարզպետի տուն, որը տեղավորված է առաջին խորհրդին Ժողովրդական կոմիսարների Ստավրոպոլի Ստավրոպոլի մարզում. 1896-1898, 1918[61]
  • Նկարիչ Սմիրնովի տուն, որտեղ նա ապրում էր բանաստէղծ Կ.Լ. Խետարքուրովի հետ[62]։
  • Շահավետ տուն[63]
  • Շենքը, որտեղ հանդիպումը տեղի ունեցավ I խորհրդում Աշխատողների պատգամավորների հետ[64]։
  • Շենքը, որը ձևավորվել Կարմիր բանակի զորքերը[65]
  • Շենքը, որը տեղավորված է Աղջիկների դպրոց հանրակացարանում[66]։
  • Շենքը, որտեղ տեղի է ունեցել սոցիալ-դեմոկրատների հավաք[67]։
  • Պետ Դեպո շենք[68]
  • Շենք տեղական պատմության թանգարան, առաջին Հյուսիսային Կովկասում[69]։
  • Շենքը առաջինն է Կովկասում, ռուսական դրամատիկական թատրոն[70]
  • Շենքը առաջին աղջիկների դպրոց է Կովկասում[71]
  • Առաջին կանանց գիմնազիայի շենքը Կովկասում[72]
  • Առաջին քարե տունը քաղաք Ստավրոպոլում[73]
  • «Խոպերսկայա վրան» մոնումենտալ համալիր պատիվ քաղաքի Ստավրոպոլի 200-ամյակին[74]։
  • Զանգվածային զինվորների գերեզմաններ[75]
  • Հուշարձան Երկրորդ Համաշխարհային պատերազմի նահատակների[76]
  • Հուշարձան ի հիշատակ 50-ամյակը ազատագրման Ստավրոպոլի[77]
  • Զանգվածային գերեզման քաղաքացիական կողմից բռնության ենթարկված ֆաշիստական զավթիչների ընթացքում Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի. գերեզմանի կոթող[78]
  • Հուշարձան «Սառը Գարուն»[78]
  • Հուշարձանը Կարլ Մարքսի[79]
  • Հուշարձանը Լենինի[80]
  • Հուշարձան Խորհրդային Միության հերոս Սեվրյուկովի[81]
  • Հուշարձան Խորհրդային Միության հերոս Սկոկովի[82]
  • Հուշարձան Ալեքսանդր Սուվորովի[83]
  • Ստավրոպոլի նշան[84]
  • Ստավրոպոլի բուսաբանական այգի[85]

Պատկերասրահ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Биография Джатдоева Андрея Хасановича - Официальный Ставрополь»։ Արխիվացված օրիգինալից 2013-04-28-ին։ Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 24 
  2. ↑ Паспорт города (на 01.01.2012)(չաշխատող հղում)
  3. ↑ Городецкая И. Л., Левашов Е. А. Русские названия жителей: Словарь-справочник. — М.: Русские словари: Астрель: АСТ, 2003. — С. 272.
  4. ↑ Реестр зарегистрированных в АГКГН географических названий объектов на 18/11/2011 Ставропольский край(չաշխատող հղում)
  5. ↑ Путеводители «ЛЕ ПТИ ФЮТЕ» Ставрополь М.: Авангард
  6. ↑ Указ Александра I о переводе из Георгиевска в Ставрополь областных присутственных мест
  7. ↑ 7,0 7,1 «Краткая справка об административно-территориальных изменениях Ставропольского края за 1920—1992 гг.»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-05-11-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  8. ↑ «Сборник "Промышленность Ставропольского края в архивных документах (1945—1991 гг.)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  9. ↑ Ставропольская городская Дума
  10. ↑ На территории завода «Красный металлист» в Ставрополе построят детсад
  11. ↑ Стратегия социально-экономического развития Северо-Кавказского федерального округа до 2025 года
  12. ↑ Календарь государственных праздников Российской Федерации, памятных дат и знаменательных событий Ставропольского края на 2012 год. Ставрополь. 2012
  13. ↑ Ставропольская краевая универсальная научная библиотека имени М. Ю. Лермонтова
  14. ↑ Памятные даты по Ставропольскому краю на 2013 год > Январь
  15. ↑ Ставропольский государственный краеведческий музей имени Г. Н. Прозрителева и Г. К. Праве|Краеведческий музей имени Г. Н. Прозрителева и Г. К. Праве
  16. ↑ «Краевой музей изобразительных искусств»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-09-27-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  17. ↑ «музей Великой Отечественной войны 1941-1945гг «Память»»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  18. ↑ «Дворец культуры и спорта»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-25-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  19. ↑ «Казачий ансамбль песни и пляски «Вольная степь»»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-02-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  20. ↑ «Ансамбль «Казачий пикет»»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2018-09-14-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  21. ↑ «webstavropol.ru. Кинотеатры Ставрополя»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011-07-10-ին։ Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 5 
  22. ↑ «Афиша Ставрополя. Кинотеатры»։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-22-ին։ Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 5 
  23. ↑ «webstavropol.ru. Премьера»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2009-03-04-ին։ Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 5 
  24. ↑ «afishastavropol. Кино/Театр»։ Արխիվացված օրիգինալից 2011-08-22-ին։ Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 5 
  25. ↑ Специализированный выставочный комплекс «Прогресс»
  26. ↑ Патриарх Кирилл освятил главный храм Ставрополя
  27. ↑ Церковь христиан адвентистов седьмого дня
  28. ↑ Календарь государственных праздников Российской федерации, памятных дат и знаменательных событий Ставропольского края
  29. ↑ «Краевая клиническая психиатрическая больница № 1»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-06-03-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  30. ↑ Краевой геронтологический центр
  31. ↑ «Краевой детский санаторий «Дружба» для больных легочным туберкулезом»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-06-03-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  32. ↑ 32,0 32,1 Краевой клинический кожно-венерологический диспансер
  33. ↑ «Краевой центр по профилактике и борьбе со СПИД и инфекционными заболеваниями»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-02-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  34. ↑ Краевой клинический онкологический диспансер
  35. ↑ Краевой клинический перинатальный центр
  36. ↑ «Краевой центр лечебной физкультуры и спортивной медицины»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-02-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  37. ↑ «Городская детская поликлиника № 3»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-21-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  38. ↑ Городская детская стоматологическая поликлиника
  39. ↑ «Городская клиническая больница № 3»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2012-07-01-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  40. ↑ Городская клиническая больница скорой медицинской помощи
  41. ↑ Клиническая поликлиника № 6
  42. ↑ «Детский санаторно-оздоровительный центр «Лесная поляна»»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2019-02-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  43. ↑ «Центр общей врачебной (семейной) практики»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-12-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  44. ↑ АСВТ.ру Новости(չաշխատող հղում)
  45. ↑ Сотовик: Сотовая связь в Ставрополье: вчера, сегодня, завтра
  46. ↑ Ставропольская правда. Новости Ставрополя и Ставропольского края:
  47. ↑ Календарь государственных праздников Российской Федерации, памятных дат и знаменательных событий Ставропольского края. Ставрополь. 2010
  48. ↑ В Ставрополе открывается Итальянское консульство
  49. ↑ В Ставрополе начал работу визовый центр Польши(չաշխատող հղում)
  50. ↑ Луценко решил сосредоточиться на работе спикера Думы города Ставрополя
  51. ↑ «Дело сити-менеджера»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-07-31-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  52. ↑ Андрей Джатдоев избран главой администрации Ставрополя
  53. ↑ Георгий Константинович Властов
  54. ↑ Крамаренко Григорий Иванович
  55. ↑ В Ставрополе установят мемориальную доску уроженцу Пензенской области Георгию Шумарову
  56. ↑ Ставрополье снова прославилось на международной арене
  57. ↑ «В Ставрополь вернулся серебряный призёр Олимпиады Евгений Кузнецов»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2013-11-09-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  58. ↑ «Linux Install Fests в Ставрополе»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  59. ↑ «Аптека Байгера нижняя»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  60. ↑ «Бульвар, описанный в произведениях Л. Н. Толстого»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  61. ↑ «Дом губернатора, где размещался первый ставропольский совет народных комиссаров ставропольской губернии»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-05-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  62. ↑ «Дом художника В. И. Смирнова, где жил осетинский поэт-демократ К. Л. Хетагуров»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  63. ↑ «Доходный дом (Асмаевский торговый ряд)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-01-20-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  64. ↑ «Здание, в котором проходили заседания I-го совета рабочих депутатов»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  65. ↑ «Здание, в котором формировались отряды красной армии»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  66. ↑ «Здание, где в женской гимназии размещалось общежитие делегатов I губернского народного собрания»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  67. ↑ «Здание, где проходили сходки социал-демократов»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  68. ↑ «Здание интендантского депо»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  69. ↑ «Здание краеведческого музея — первого на Северном Кавказе»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  70. ↑ «Здание первого на Кавказе русского драматического театра»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  71. ↑ «Здание первой на Кавказе женской гимназии»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  72. ↑ «Первая на Кавказе женская гимназия»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2014-01-01-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  73. ↑ Первый каменный дом в г. Ставрополе(չաշխատող հղում)
  74. ↑ ««Хоперская палатка». Монументальный комплекс в честь 200-летия основания г. Ставрополя»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-06-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  75. ↑ Братская могила воинов, павших в боях при обороне г. Ставрополя в период гражданской войны(չաշխատող հղում)
  76. ↑ «Мемориал участникам гражданской и ВОВ на ставрополье (Мемориальный памятник «Вечная слава»)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-04-03-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  77. ↑ «Памятник, установленный в ознаменование 50-летия освобождения Ставрополя от белогвардейцев»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-24-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  78. ↑ 78,0 78,1 Братская могила мирных жителей, замученных немецко-фашистскими оккупантами в годы ВОВ; на могиле установлен обелиск(չաշխատող հղում)
  79. ↑ «Памятник К. Марксу»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2016-03-04-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  80. ↑ «Памятник В. И. Ленину»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-06-03-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  81. ↑ «Памятник Герою Советского Союза Л. И. Севрюкову»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-06-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  82. ↑ «Памятник Герою Советского Союза А. И. Скокову»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-06-03-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  83. ↑ «Памятник А. В. Суворову»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-06-03-ին։ Վերցված է 2014-12-21 
  84. ↑ Ботанический сад имени В. В. Скрипчинского
  85. ↑ «Живое "Ископаемое"»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2015-04-02-ին։ Վերցված է 2014-12-21 

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ստավրոպոլ&oldid=8893701» էջից