Ստեփանավանի շրջանի հոգևոր կենտրոնների ցանկ
Ստորև ներկայացվում է Ստեփանավանի շրջանի վանական համալիրների, եկեղեցիների և մատուռների ցանկը[1][2][3][4][5][6][7][8]
# | Պատկեր | Անուն | Կառուցման տարեթիվ | Բնակավայր և հեռավորությունը նրանից | Լրացուցիչ տվյալներ |
---|---|---|---|---|---|
1 | Մատուռ Սբ. Ամենափրկիչ | 12-13 դդ. | Ստեփանավան քաղաք, անտառտնտեսության տարածքում, Պրիվոլնի-Ախքյորփի ճանապարհից ձախ, գերեզմանոցում | Վերանորոգված է։ | |
2 | Եկեղեցի | 4-5 դդ. | Ստեփանավան քաղաքից 3 կմ հս-աե, Աչաջուր գյուղատեղիում, Ձորագետի կիրճում | ||
3 | Եկեղեցի | 12-13 դդ. | Ստեփանավան քաղաքից 3 կմ հս-աե, Աչաջուր գյուղատեղիի սկզբնամասում, Ձորագետի ձախ ափին | Կիսավեր։ | |
4 | Եկեղեցի «Օրան-Լոռե» | 12-13 դդ. | Ստեփանավան քաղաքից ամ, «Օրան Լոռե» գյուղատեղիում | Հարթության վրա, երևում են միայն հիմնապատերը։ | |
5 | Եկեղեցի | 10-11 դդ. | Ստեփանավան քաղաքի ամ մասում | ||
6 | Եկեղեցի «Չիչմանիս» | 5-6 դդ. | Ստեփանավան քաղաքի ամ եզրին | Ավերված։ | |
7 | Եկեղեցի Սբ. Սարգիս | 19 դ. | Ստեփանավան քաղաքից մեջ | ||
8 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Ստեփանավան քաղաքի ամ մասում, Ձորագետի ձախ ափին | Ժայռափոր։ | |
9 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Ստեփանավան քաղաքի ամ մասում, Ձորագետի ձախ ափին | «Գալոյի բոստան»-ի դիմաց։ | |
10 | Մատուռ Սբ. Նշան | 1871 թ. | Ստեփանավան քաղաքից 2 կմ ամ, Արմանիսի ճանապարհին | ||
11 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Ստեփանավան քաղաքի ամ մասում, Քարայր-կացարանների համալիրում | Ժայռափոր։ | |
12 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Ագարակ գյուղի հվ եզրին, գերեզմանոցում | ||
13 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Ագարակ գյուղի հվ եզրին, գերեզմանոցում | ||
13 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Ագարակ գյուղից 3 կմ հս-աե, Սպիտակ ջուր գետակի ափին, «Գոմեր» գյուղատեղիում | ||
14 | Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին | 19 դ. | Ագարակ գյուղի մեջ | Կանգուն։ | |
15 | Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին | 5-6 դդ. | Ագարակ գյուղի մեջ | Կանգուն։ | |
16 | Եկեղեցի «Ճգնավոր» | 12-13 դդ. | Ագարակ գյուղից աե, ջրամբարից քիչ վեր, ժայռի մեջ | Որպես ծածկ ծառայում է բնական ժայռը։ | |
17 | Եկեղեցի Սբ. Սիոն (Կենդագեղ) | 1202 թ. | Ագարակ գյուղի հվ | Ձորի մեջ, կիսավեր։ | |
18 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Ագարակ գյուղից հվ-աե, գյուղամիջի եկեղեցուց 50 մ հվ-աե | Վ. Զաքարյանի բակում, պահպանվել են հիմքերը։ | |
19 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Ագարակ գյուղի հս-աե մասում | Ս. Չատինյանի տնամերձ հողամասում։ | |
20 | Եկեղեցի Սբ. Հովհաննես | 1907 թ. | Գարգառ գյուղի հս կողմում | Կանգուն։ | |
21 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Գարգառ գյուղի հվ մասում | Վերականգ. 1846 թ.-ին։ | |
22 | Եկեղեցի «Տորմակ» | 5-6 դդ. | Գյուլագարակ գյուղից 2 կմ հվ, բարձրավանդակի հս մասում, «Տորմակադուռ» գյուղատեղիում | Ավերված, միանավ սրահ, շրջափակված է եղել պարսպով։ | |
23 | Եկեղեցի | 1874 թ. | Գյուլագարակ գյուղի մեջ | Ավերված, 1988 թ. երկրաշարժի ժամանակ քանդվում է արևմտյան պատը և եկեղեցու ծածկը։ | |
24 | Եկեղեցի | 7 դ. | Գյուլագարակ գյուղի հվ-ամ կողմում | ||
25 | Եկեղեցի Սբ. Գևորգ | 4-5 դդ. | Գյուլագարակ գյուղի ամ կողմում | ||
26 | Մատուռ Սբ. Գևորգ | 4-5 դդ. | Գյուլագարակ գյուղից 2 կմ ամ | ||
27 | Եկեղեցի «Կարմիր վանք» | 1892 թ. | Լեջան գյուղի մեջ | Ավերված, 1988 թ. երկրաշարժի ժամանակ քանդվում է արևմտյան պատը և եկեղեցու ծածկը։ | |
28 | Եկեղեցի | 4-5 դդ. | Լոռու Բերդ գյուղ, Լոռի Բերդ քաղաքատեղիի պարիսպներից 300 մ հս-աե | Պահպանվել են հիմնապատերը։ | |
29 | Եկեղեցի | 12-13 դդ. | Լոռու Բերդ գյուղ, Լոռի Բերդ ամրոց տանող ճանապարհի ձախ կողմում | Ավերված։ | |
30 | Եկեղեցի | 11 դ. | Լոռու Բերդ գյուղից 2 կմ աե, Ձորագետ և Միսխանա գետերի միախառնման վայրում, Լոռի Բերդ քաղաքատեղիի միջնաբերդի կենտրոնական մասում | Կիսավեր։ Խաչքարներից մեկը ներկայումս գտնվում է Նյու Յորքի Մետրոպոլիտեն թանգարանում։ | |
31 | Եկեղեցի | 12-13 դդ. | Լոռու Բերդ գյուղից 2 կմ աե, Ձորագետ և Միսխանա գետերի միախառնման վայրում, Լոռի Բերդ քաղաքատեղիի միջնաբերդի հս-աե մասում | ||
32 | Մատուռ-դամբարան | 1251 թ. | Լոռու Բերդ գյուղից 2 կմ աե, Ձորագետ և Միսխանա գետերի միախառնման վայրում, Լոռի Բերդ քաղաքատեղիի միջնաբերդի կենտրոնական մասում | ||
33 | Եկեղեցի | 13 դ. | Լոռու Բերդ գյուղից 2 կմ աե, Ձորագետ և Միսխանա գետերի միախառնման վայրում, Լոռի Բերդ քաղաքատեղիի մամ հատվածում՝ Շահաստան թաղամասի հս-աե մասում | ||
34 | Եկեղեցի «Կենտագեղցու Ժամ» | 12-13 դդ. | Լոռու Բերդ գյուղից 3 կմ հվ-աե | Կիսավեր։ | |
35 | Սուրբ Նիկոլայ հրաշագործ եկեղեցի (Ամրակից) | 1910-1914 թթ. | Ամրակից գյուղից մեջ, դպրոցի մոտ | Կիսավեր։ Ռուսական։ | |
36 | Եկեղեցի | 13 դ. | Ամրակից գյուղ, Ստեփանավանից աե, Ստեփանավան-Քոլագերան խճուղու մոտ, Ձորագետի աջ ափին, «Ամրակից» գյուղատեղիում | ||
37 | Եկեղեցի | 13 դ. | Ամրակից գյուղ, Ստեփանավանից աե, Ստեփանավան-Քոլագերան խճուղու մոտ, Ձորագետի աջ ափին, «Ամրակից» գյուղատեղիում | ||
38 | Եկեղեցի | 10 դ. | Կողես գյուղի հվ եզրում, Կողեսի ձորում, Ձորագետի աջ ափին | ||
39 | Եկեղեցի | 16-17 դդ. | Կողես գյուղի մեջ | Պահպանվել են հիմքերը։ | |
40 | Եկեղեցի Սբ. Սարգիս | Կողես գյուղից հվ, բլրի լանջին | |||
41 | Եկեղեցի «Վանք» | 11-13 դդ. | Կողես գյուղից հվ-ամ | ||
42 | Եկեղեցի | 12-13 դդ. | Կողես գյուղի դպրոցամերձ հողամասի մոտ, «Քարի գլուխ» վայրում | Ավերված։ | |
43 | Մատուռ | 10-11 դդ. | Կողես գյուղ, ձորի մեջ, ժայռին կից | ||
43 | Մատուռ | 12-13 դդ. | Կողես գյուղ, ձորի մեջ | ||
44 | Մատուռ | 13 դ. | Կողես գյուղի մեջ | ||
45 | Եկեղեցի | 19 դ. վերջ - 20 դ. սկիզբ | Ուրասար գյուղից մեջ | Կիսավեր։ | |
46 | Մատուռ | 10-11 դդ. | Կուրթան գյուղի հս-աե եզրին, գերեզմանոցում | ||
47 | Մատուռ Սբ. Կիրակի | 13 դ. | Կուրթան գյուղի հս-աե եզրին, գերեզմանոցում | Վերակառ. 1940-ական թթ.: | |
48 | Մատուռ | 13 դ. | Կուրթան գյուղի ձորում, գերեզմանոցում | ||
49 | Եկեղեցի | 5 դ. | Կուրթան գյուղի հվ-ամ եզրին, գոմերի մոտ | ||
50 | Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին | 5-6 դդ. | Կուրթան գյուղից մեջ | Կիսավեր։ Միանավ սրահ։ | |
51 | Եկեղեցի Գտեվանք | 6 դ. | Կուրթան և Վարդաբլուր գյուղերի միջև, խճուղու եզրին | Կիսավեր։ Միանավ սրահ։ | |
52 | Եկեղեցի «Ճգնավորի Այր» | 11 դ. | Կուրթան գյուղի աե ծայրին, ձորում | Ժայռափոր։ | |
53 | Մատուռ Սբ. Կարապետ | 5-7 դդ. | Կուրթան գյուղիձորում, կիրճի ձախ ափին | ||
54 | Վանական համալիր Հնեվանք | 7-12 դդ. | Կուրթան գյուղից 4 կմ հվ-աե, Կուրթանի ձորում | Կիսավեր։ Լեզվակաձև հրվանդանի վրա։ | |
55 | Եկեղեցի | 6 դ. | Հոբարձի գյուղի մեջ | Կիսավեր։ Միանավ, վերականգ. 19 դ.: | |
56 | Մատուռ Սբ. Սարգիս | 19 դ. | Հովնանաձոր գյուղից 700-800 մ հս-ամ | Բարձունքի վրա։ | |
57 | Եկեղեցի | 17 դ. | Յաղդան գյուղի կենտրոնում | Կառուցված է հին եկեղեցու հիմքերի վրա։ | |
58 | Մատուռ | 19 դ. | Յաղդան գյուղից 250 մ հս | Շատ են ագուցված խաչքարեր մատուռի պատերին։ | |
59 | Մատուռ | 19 դ. | Յաղդան գյուղից 400 մ հվ-աե | Շատ են խաչքարերը մատուռի տարածքում։ | |
60 | Մատուռ «Այղորղու» | 12-13 դդ. | Յաղդան գյուղի ձորում, Կողես տանող ճանապարհից ձախ | ||
61 | Մատուռ Սբ. Պողոս | 13 դ. | Յաղդան գյուղից մոտ 0.5 կմ հս-ամ | Կիսավեր։ | |
62 | Եկեղեցի | միջնադար | Պուշկինո գյուղից հվ-ամ, գետակի ափին, գյուղատեղիում | ||
63 | Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին (Դորբանդավանք) | 6 դ. | Սվերդլով գյուղից մոտ 3 կմ հս-աե, «Դորբանդ» գյուղատեղիում | ||
63 | Մատուռ | 5-7 դդ. | Սվերդլով գյուղի մեջ, դպրոցից աե, գերեզմանոցում | Ավերված։ | |
63 | Եկեղեցի Սբ. Գևորգ | 6 դ. | Սվերդլով գյուղի հս եզրին, բարձունքի վրա | Արտաքին սրահով միանավ եկեղեցին վերանորոգ. 19 դ.: | |
64 | Եկեղեցի | 12-13 դդ. | Սվերդլով գյուղի մեջ, Սբ. Գևորգ եկեղեցուց հս | Միանավ, կիսավեր։ | |
65 | Մատուռ Սբ. Սարգիս | 12-13 դդ. | Սվերդլով գյուղից 1 կմ հս-աե, բարձունքի վրա | Կիսավեր։ | |
66 | Եկեղեցի Սբ. Սարգիս | 1071 թ. | Վարդաբլուր գյուղից 3 կմ հվ, Սբ. Սարգիս սարի գագաթի կենտրոնական մասում, կիսավեր ամրոցի տարածքում | ||
67 | Եկեղեցի | 6-7 դդ. | Վարդաբլուր գյուղից 3 կմ հս, Ձորագետի կիրճի եզրին | Ավերված։ | |
68 | Եկեղեցի | 5-6 դդ. | Վարդաբլուր գյուղ, Ջգրաշենից 1 կմ հվ | Ավերված։ | |
69 | Եկեղեցի | 10 դ. | Վարդաբլուր գյուղ, Գետավան տանող խճուղու ձախ եզրին | ||
70 | Եկեղեցի | 12-13 դդ. | Վարդաբլուր գյուղից 1.5 կմ հս, Ձորագետի աջ ափին | ||
71 | Եկեղեցի Սբ. Աստվածածին | 1876 թ. | Վարդաբլուր գյուղի մեջ | Վերականգ. 19 դ.: Հարուստ է խաչքարերով։ | |
72 | Եկեղեցի «Ջգրաշեն» | 5-6 դդ. | Վարդաբլուր գյուղից 3 կմ հս, Ձորագետի վտակի ափին | Բարձրադիր հարթակի վրա, ծածկը քանդված։ | |
73 | Մատուռ Սբ. Խաչ | 12 դ. | Վարդաբլուր գյուղի հվ կողմում, գետի աջ ափին, բարձունքի վրա | Կիսավեր։ | |
74 | Մատուռ Սբ. Սարգիս | 12 դ. | Վարդաբլուր գյուղից աե | Կիսավեր։ Սարի թեք լանջին, վերանորոգ. 1828 թ.: | |
75 | Եկեղեցի Սբ. Ամենափրկիչ | 11 դ. | Ուռուտ գյուղի մեջ | Եռանավ։ | |
76 | Մատուռ | 13 դ. | Ուռուտ գյուղից 2 կմ հվ-աե | Բլրի վրա։ |
Տես նաև
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 628, 29 մայիսի 2002 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 80, 9 հունվարի 2003 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 754-Ն, 17 հունիսի 2003 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 1793, 24 դեկտեմբերի 2003 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 49, 29 հունվարի 2004 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 1929-Ն, 30 դեկտեմբերի 2004 թ․
- ↑ Հայաստանի կառավարության որոշում N 2322-Ն, 29 դեկտեմբերի 2005 թ․
- ↑ Հայկական սովետական հանրագիտարան