Սուրեն Ավչյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ավչյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Սուրեն Գևորգի Ավչյան (հուլիսի 24 (օգոստոսի 6), 1904[1] կամ օգոստոսի 5, 1904[2], Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[1][2] - հունիսի 2, 1985[2], Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[2]), հայ բանաստեղծ, արձակագիր, թարգմանիչ, դրամատուրգ, գրական-մշակութային գործիչ, Վրացական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1964), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1936 թվականից։
Սուրեն Ավչյան | |
---|---|
![]() | |
Ծնվել է | հուլիսի 24 (օգոստոսի 6), 1904[1] կամ օգոստոսի 5, 1904[2] |
Ծննդավայր | Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն[1][2] |
Վախճանվել է | հունիսի 2, 1985[2] (80 տարեկան) |
Վախճանի վայր | Թբիլիսի, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[2] |
Գերեզման | Խոջիվանք |
Մասնագիտություն | գրող, մշակութային գործիչ և թարգմանիչ |
Ազգություն | հայ |
Կրթություն | Ներսիսյան դպրոց[1] |
Պարգևներ | |
Սուրեն Ավչյան Վիքիդարանում |
Կենսագրություն
խմբագրելԾնվել է Թիֆլիսում։ Փոքր տարիքից զրկվել է մորից։ Նրան խնամել ու դաստիարակել է բանասաց տատը (հոր մայրը)՝ Աննա Մովսեսի Մարտիրոսյան-Ավչյանը։ Նախնական կրթությունը ստացել է տեղի ծխական դպրոցներում, որտեղ նրա ուսուցիչներն էին Հակոբ Աղաբաբը, Աթաբեկ Խնկոյանը, Դանիել Ղազարյանը, Նինա Խանոյանը։ Հետո սովորել է Ներսիսյան դպրոցում, որը չի ավարտել։
Նրա առաջին բանաստեղծություը տպագրվել է 1923 թվականին, «Կարմիր ծիլեր» մանկական ամսագրում։ 1923-1937 թվականներին աշխատել է Վրաստանի կաշեգործների միության ակումբում որպես գրադարանի աշխատակից, գրադարանապետ, ապա ակումբի վարիչ և նկարիչ։ 1924 թվականին նույն ակումբում հայ բանվորներից կազմակերպել է դրամատիկական խմբակ, որը գործել է երկար տարիներ։ 1941-1946 թվականներին Ռուբեն Աղաբաբի հետ, ղեկավարել է Վրաստանի գրողների միության հայկական մասնաճյուղը, իսկ 1950-1961 թվականներին եղել է այդ մասնաճյուղի նախագահի տեղակալը։ 1961-1964 թվականներին աշխատել է Վրացական ԽՍՀ ԳԱ Շոթա Ռուսթավելու անվան վրաց գրականության պատմության ինստիտուտում որպես գիտաշխատող։ Ապա կրկին եղել է Վրաստանի գրողների միության հայկական մասնաճյուղի փոխնախագահը[3]։
Մահացել է Թբիլիսիում, թաղված է Խոջիվանք պանթեոնում։
Երկեր
խմբագրել- Մի թռուցիկ մանուկներին (Հակոբ Աղաբաբի մասին), Թիֆլիս, պոլիգրաֆտրեստի 4-րդ տպարան, 1927, 4 էջ։
- Արհեստ և արվեստ։ Նկարիչ-ցինկոգրաֆ Ս. Սողոմոնյանի կյանքն ու գործունեությունը, Թիֆլիս, պոլիգրաֆդպրոցի տպարան, 1930, 36 էջ։
- Լիանա (մանկական պատմվածք), Երևան, Հայպետհրատ, 1940, 16 էջ։
- Բանաստեղծություններ, Թբիլիսի, «Սաբճոթա Սաքարթվելո», 1959, 116 էջ։
- Արտեմ Լուսինյան (հեղինակակից Գրիգոր Զարեյան), Երևան, Հայկական թատերական ընկերություն, Հայպետհրատ, Հայպետհրատ, 1963, 136 էջ։
- Ողջույն քեզ, Հայաստան։ Աշխարհի բանաստեղծները Սովետական Հայաստանի մասին (գրքում տեղ են գտել նաև Ս. Ավչյանի գործերից), Երևան, ՀԿԿ Կենտկոմի հրատարակչություն, 1970, 104 էջ։
- Գրական ակնարկներ, Թբիլիսի, «Մերանի», 1978, 319 էջ։
Ս. Ավչյանի դրամաների բեմականացումները
խմբագրել- Սոս և Վարդիթեր (ըստ Պերճ Պռոշյանի համանուն վեպի, Թբիլիսիի Ստ. Շահումյանի անվան հայկական դրամատիկական թատրոն, 1946)։
- Քյոռ-օղլի (Թբիլիսիի Ստ. Շահումյանի անվան հայկական դրամատիկական թատրոն, 1948)։
- Սայաթ-Նովա (Ալավերդու ժողովրդական թատրոն, 1963)։
- Պըլը-Պուղի (Թբիլիսիի Ստ. Շահումյանի անվան հայկական դրամատիկական թատրոն, 1962)։
- Տնփեսան (Թբիլիսիի Ստ. Շահումյանի անվան հայկական դրամատիկական թատրոն, 1972)։
Ս. Ավչյանի վրացերենից հայերեն կատարած թարգմանությունները
խմբագրելԱյս հեղինակի կատարած թարգմանությունների ցանկը կարող եք որոնել «Թարգմանչաց արվեստ» շտեմարանի «Թարգմանիչներ» բաժնում |
- Իլյա Ճավճավաձե, Ոտանավորներ և պոեմներ (գրքի մեջ մտնող «Ուրվական» պոեմը և մի շարք բանաստեղծություններ թարգմանել է Ս. Ավչյանը), Թբիլիսի, Սախելգամի, 1937, 118 էջ։
- Ակակի Ծերեթելի, Հատընտիր (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Ս. Ավչյանը), Երևան, Պետհրատ, 1940, 96 էջ։
- Կոստանտինե Գամսախուրդիա, Առաջնորդը, տրիլոգիա, գիրք 1, Երևան, Հայպետհրատ, 1943, 234 էջ։
- Նիկոլոզ Բարաթաշվիլի, Հատընտիր (բանաստեղծություններ և պոեմներ), Թբիլիսի, 1946, 64 էջ։
- Կոստանտինե Գամսախուրդիա, Վարպետաց վարպետի աջը (վեպ), Երևան, Հայպետհրատ, 1960, 437 էջ։
- Սրտի ձայն։ Վրաց բանաստեղծները Հայաստանին և հայերին (ժողովածուի գործերի մի մասը թարգմանել է Ս. Ավչյանը), Երևան-Թբիլիսի, «Հայաստան»-«Սաբճոթա Սաքարթվելո», 1970, 182 էջ։
- Թենգիզ Պիրվելի, Կրակոց կեսգիշերին (թարգմանության հեղինակակից Հ. Դավթյան), Երևան, «Սովետական գրող», 1977, 142 էջ։
- Իլյա Ճավճավաձե, Բանաստեղծություններ (գրքի մեջ մտնող գործերի մասը թարգմանել է Ս. Ավչյանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1978, 95 էջ։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 2000.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1.
- ↑ Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». 1986. էջ 64.
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սուրեն Ավչյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 1, էջ 623)։ |