Անտոն Ռուբինշտեյն
Անտոն Գրիգորևիչ Ռուբինշտեյն (ռուս.՝ Анто́н Григо́рьевич Рубинште́йн, նոյեմբերի 16 (28), 1829[1][2][3][…], Ofatinți, Baltsky Uyezd, Պոդոլսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2][4] - նոյեմբերի 8 (20), 1894[1][2][3][…], Պետերգոֆ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][5]), ռուս դաշնակահար, կոմպոզիտոր, դիրիժոր, մանկավարժ, երաժշտական հասարակական գործիչ։ Ծագումով՝ հրեա։ Ռուբինշտեյնը ռուսական դաշնամուրային կատարողական դպրոցի հիմնադիրն է։
| Անտոն Ռուբինշտեյն | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Բնօրինակ անուն | ռուս.՝ Антон Рубинштейн |
| Ծնվել է | նոյեմբերի 16 (28), 1829[1][2][3][…] Ofatinți, Baltsky Uyezd, Պոդոլսկի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][2][4] |
| Երկիր | .svg){kind=small} Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | նոյեմբերի 8 (20), 1894[1][2][3][…] (64 տարեկան) Պետերգոֆ, Սանկտ Պետերբուրգի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1][5] |
| Գերեզման | Տիխվինսկոե գերեզմանատուն |
| Ժանրեր | օպերա, սիմֆոնիա և ռոմանտիզմ |
| Մասնագիտություն | դասական կոմպոզիտոր, դաշնակահար, դիրիժոր, երաժշտագետ, երաժշտության ուսուցիչ, համալսարանի դասախոս և կոմպոզիտոր |
| Գործիքներ | դաշնամուր |
| Աշխատավայր | Սանկտ Պետերբուրգի կոնսերվատորիա |
| Պարգևներ | |
 Anton Rubinstein Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Դաշնամուր նվագել սովորել է մոր, ապա՝ Ա․ Ի․ Վիլլուանի մոտ։ Երաժշտական տեսական առարկաները՝ Բեռլինում, Զ․ Դենի մոտ։ 1840-1843 թվականներին համերգներ է տվել Եվրոպայի քաղաքներում։ 1844-1848 թվականներին ապրել է Բեռլինում և Վիեննայում, ծանոթացել է Ֆ․ Մենդելսոնի, Ֆ․ Լիստի հետ, որոնք նրա ոճի ձևավորման վրա թողել են որոշակի ազդեցություն։
Վերադառնալով Ռուսաստան՝ հանդես է եկել իբրև դաշնակահար և դիրիժոր, ծավալել հասարակական լայն գործունեություն։ Ռուբինշտեյնի նախաձեռնությամբ ու ղեկավարությամբ Պետերբուրգում հիմնվել են՝ Երգեցիկ ակադեմիան (1858), Ռուսական երաժշտական ընկերությունը (1859), Ռուսաստանի առաջին կոնսերվատորիան՝ Պետերբուրգում (1862), որի տնօրենն ու պրոֆեսորն էր 1862-1867 թթ. և 1887-1891 թթ.: Դասավանդել է դաշնամուր, ստեղծագործություն, գործիքավորում, ստեղծել և վարել դաշնամուրային երաժշտության պատմության դասընթացը (1887-1888), աշակերտներից էր Պ․ Ի․ Չայկովսկին։
1854-1858 թվականներին և 1872-1873 թվականներին հանդես է եկել Եվրոպայում և ԱՄՆ-ում, ձեռք բերել 19-րդ դարի 2-րդ կեսի խոշորագույն դաշնակահարի համբավ։ Մեծ հռչակ են ստացել Պատմական համերգները (1885-1886) Ռուսաստանում և Եվրոպայի խոշորագույն քաղաքներում․ 7 երեկոյի ընթացքում Ռուբինշտեյնը ցուցադրել է դաշնամուրային երաժշտության զարգացման ուղին՝ սկզբնավորումից մինչև ժամանակակից արևմտաեվրոպական և ռուսական կոմպոզիտորների երկերը։
Գրել է 17 օպերա՝ տարբեր ոճերով, կենցաղային՝ «Վաճառական Կալաշնիկովը» (1879), պատմահերոսական՝ «Կուլիկովյան ճակատամարտը» (1850), «Մակկավեյներ» (1874), պատմական՝ «Ներոն» (1876), կոմիկական՝ «Ավազակների մեջ» (1883), հոգևոր՝ «Սուլամիթ» (1883), «Մովսես» (1892), քնարական՝ «Ֆեռամորս» (1862), «Դև» (1871) և 2 օրատորիա «Դրախտ կորուսյալ», 1856 թ. ու «Բաբելոնյան աշտարակաշինություն», 1869 թ., 6 սիմֆոնիա, ծրագրային սիմֆոնիկ երկեր, դաշնամուրի 5 կոնցերտ, կամերային, գործիքային երկեր, ռոմանսներ։
Ռուբինշտեյնի երաժշտական լեզվի հիմքը քաղաքային երգն է։ Նա ռուսական դաշնամուրային կոնցերտի ու ռոմանտիկական մանրանվագի հիմքն է դրել, ստեղծել ռուսական առաջին բազմամաս սիմֆոնիան, առաջին երգիծական վոկալ շարը (Իվան Կռիլովի առակների տեքստերով)։ Լավագույն երկերից են դաշնամուրի 4-րդ կոնցերտը և մանրանվագները, մի շարք ռոմանսներ, որոնց թվում՝ «Գիշերը» և «Պարսկական երգեր» շարը (Միրզա Շաֆիի բանաստեղծությունների գերմանական թարգմանության հիման վրա)։
Ռուբինշտեյնի գլուխգործոցն է «Դև» օպերան (ըստ Միխայիլ Լերմոնտովի)։ Հայաստանում «Դև»-ը առաջին անգամ ներկայացվել է Գյումրիում, 1924 թվականի ամռանը՝ Շարա Տալյանի գլխավորած օպերա-օպերետային խմբի ուժերով։ 1946 թվականին և 1965 թվականին բեմադրվել է Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնում։ Ռուբինշտեյնի գրական երկերից են՝ «Ինքնակենսագրական հուշեր։ 1829-1889» (1889), «Երաժշտությունը և նրա ներկայացուցիչները» (1891), «Մտքեր և աֆորիզմներ» (1904), «Քաղաքականություն և կրոն» (1906)։ Նրա նախաձեռնությամբ կազմակերպվել է Ռուբինշտեյնի անվան դաշնակահարների և կոմպոզիտորների միջազգային մրցույթ (1890, Պետերբուրգ)։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Н. С. Рубинштейн, Антон Григорьевич (ռուս.) // Энциклопедический словарь — СПб.: Брокгауз — Ефрон, 1899. — Т. XXVII. — С. 203—205.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Э. Рубинштейн (ռուս.) // Музыкальный словарь: Перевод с 5-го немецкого издания / под ред. Ю. Д. Энгель — М.: Музыкальное издательство П. И. Юргенсона, 1904. — Т. 3. — С. 1143—1149.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Rubinstein, Anton Grigorovich // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 23. — P. 809—810.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Рубинштейн Антон Григорьевич // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохоров — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
Գրականություն խմբագրել
- Баренбойм Л․ А․, А․ Г․ Рубинштейн․ Жизнь, артистический путь, творчество, музыкально-общественная деятель ность, т․ 1 - 2, Л․, 1957 - 62․ Ա․ Բարսայան
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անտոն Ռուբինշտեյն» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 11)։ 
|