Վիքիպեդիա

Ռիչարդ Սթոլման

Ռիչարդ Մեթյու Սթոլման (անգլ.՝ Richard Matthew Stallman, հաճախ օգտագործվում է անվան սկզբնատառերից կազմված հապավումը՝ rms, մարտի 16, 1953(1953-03-16)[1][2][3], Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ)՝ հանդիսանում է ազատ ծրագրերի[8] շարժման (free software movement) նախաձեռնողը և ԳՆՈՒ (GNU) նախագծի ու Ազատ ծրագրային ապահովման հիմնադրամի (Free Software Foundation) հիմնադիրը։

Ռիչարդ Սթոլման
Richard Stallman
Ծնվել էմարտի 16, 1953(1953-03-16)[1][2][3] (70 տարեկան)
Նյու Յորք շրջան, Նյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Բնակության վայր(եր)Բոստոն
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Ազգությունհրեա
Դավանանքաթեիզմ
Ուղղությունազատ ծրագրային ապահովման շարժում և Ալտերգլոբալիզմ
Մասնագիտությունծրագրավորող, բլոգեր, ճարտարագետ, գյուտարար, ակտիվիստ և documentary participant
Հաստատություն(ներ)Ազատ ծրագրային ապահովման հիմնադրամի նախագահ
Գործունեության ոլորտազատ ծրագրային ապահովում
Պաշտոն(ներ)Chief GNUisance?, ընկերության նախագահ և Emacs maintainer?
ԱնդամակցությունԱզատ ծրագրային ապահովման հիմնադրամ, GNU նախագիծ, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա և Ճարտարագիտական ազգային ակադեմիա
Ալմա մատերՀարվարդի համալսարան, Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Հարվարդի ճարտարագիտության և կիրառական գիտությունների դպրոց
Գիտական աստիճանգիտությունների դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[4], իսպաներեն, ֆրանսերեն և ինդոնեզերեն
Ինչով է հայտնիԱզատ ծրագրային ապահովման հիմնադրամ, ԳՆՈՒ, Իմաքս, GCC (ՋիՍիՍի)
Պարգևներ
Կայքstallman.org​(անգլ.)
Սոցիալական մեդիաGNU Savannah?
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Richard Stallman Վիքիպահեստում

1983 թ. Սթոլմանը սկսեց ազատ օպերացիոն համակարգ ստեղծելու ԳՆՈՒ նախագիծը՝ իբրև գլխավոր ճարտարապետ և կազմակերպիչ։ Նշված նախագծով սկիզբ դրվեց նաև ազատ ծրագրերի շարժմանը, որը ֆորմալիզացվեց 1985 թ. Ազատ ծրագրերի հիմնադրամի ստեղծմամբ։

Նա հանդիսանում է ազատ ծրագրերի շարժման գաղափարների իրագործմանը ուղղված քոփիլեֆթ[9] (copyleft) գաղափարի առաջամարտիկներից և մի քանի քոփիլեֆթ արտոնագրերի հիմնական հեղինակ, մասնավորապես՝ ներկայումս տարածված ԳՆՈՒ հանրային արտոնագրի (GNU General Public License)։

Սթոլմանը բավականին հայտնի ծրագրավորող է և հեղինակ այնպիսի կարևոր ծրագրերի, ինչպիսիք են Էմակսը (Emacs), ԳՆՈՒ կոմպիլյատորների հավաքածուն (GNU Compiler Collection), ԳՆՈՒ վրիպազերծիչը (GNU Debugger) և շատ այլ գործիքներ ԳՆՈՒ հիմնական գործիքների հավաքածուի (GNU Coreutils) մեջ։

1990-ական թթ. կեսերից սկսած Սթոլմանը ավելի շատ ժամանակ է հատկացնում ազատ ծրագրերի գաղափարների տարածմանը և իր տեսլականով՝ ծրագրային խոչընդոտող պատենտների ու հեղինակային իրավունքների ավելորդ ընդլայնման դեմ պայքարին։

Ռիչարդ Սթոլմանի պատվին է անվանվել (9882) Սթոլման աստերոիդը։

Այցելությունը Հայաստան խմբագրել

2010 թ. նոյեմբերին այցելել է Հայաստան և հանդես եկել հանրային դասախոսություններով.

  • «Ազատ ծրագրային ապահովում. էթիկա և ինտերնետ» ("Free Software: Ethics and the Internet"). Երևան, 16.11.2010
  • «Ազատ թվային հասարակություն» ("Free Digital Society"). Երևան, 18.11.2010
  • «Ազատ ծրագրային ապահովումը և ձեր ազատությունը» (“Free Software and Your Freedom”). Գյումրի, 19.11.2010
  • «Ազատ ծրագրերը և ձեր ազատությունը» (Առաջնորդության Դպրոցի և ՏՏ Դպրոցի համատեղ բաց դաս[10]). Երևան, 24.11.2010

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ 2,0 2,1 Կերպարվեստի արխիվ — 2003.
  3. ↑ 3,0 3,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  4. ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 https://awards.acm.org/award-recipients/stallman_9380313
  6. ↑ Docteur Honoris Causa Stallman — FSF, 2016.
  7. ↑ https://cavavub.be/nl/eredoctoraten
  8. ↑ Այլընտրանքային, սակայն նվազ կիրառելի տարբերակներ՝ ծրագրային ապահովում, ծրագրակազմ։
  9. ↑ Քոփիլեֆթ (copyleft)՝ հեղինակային իրավունքի օրենքների օգտագործումը՝ ծրագրերի օգտագործման, փոփոխման և տարածման սահմանափակումները կանխելու նպատակով։
  10. ↑ http://www.itschool.am/news/101124.php

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 
Վիքիքաղվածքն ունի քաղվածքների հավաքածու, որոնք վերաբերում են
Ռիչարդ Սթոլման հոդվածին
 
 Ռիչարդ Սթոլման
էջը Վիքիպահեստում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ռիչարդ_Սթոլման&oldid=8534466» էջից