Վիքիպեդիա

Ջոն Հոսփերս

Ջոն Հոսփերս (հունիսի 9, 1918(1918-06-09)[4], Pella, Մերիոն շրջան, Այովա, ԱՄՆ - հունիսի 12, 2011(2011-06-12)[3][4], Լոս Անջելես, Կալիֆոռնիա, ԱՄՆ[5]), ամերիկացի փիլիսոփա և քաղաքական ակտիվիստ։ Հոսփերսը հետաքրքրված էր օբյեկտիվիզմով և ժամանակին եղել է փիլիսոփա Այն Ռանդի ընկերը, թեև հետագայում խզվել է կապը նրա հետ։ 1972 թվականին Հոսփերսը դարձավ Ազատական կուսակցության նախագահի առաջին թեկնածուն և միակ փոքր կուսակցության թեկնածուն էր, ով ընտրական ձայն ստացավ այդ տարվա ԱՄՆ նախագահական ընտրություններում[6]։

Ջոն Հոսփերս
Ծնվել էհունիսի 9, 1918 Պելլա, Այովա, ԱՄՆ
Մահացել էհունիսի 12, 2011 Լոս Անջելես, Կալիֆորնիա, ԱՄՆ
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունփիլիսոփա, համալսարանի դասախոս, քաղաքական գործիչ, գրող, լրագրող և քաղաքագետ
Հաստատություն(ներ)

Մինեսոտայի համալսարան Բրուքլինի քոլեջ Կալիֆորնիայի պետական քոլեջ, Լոս Անջելես

Հարավային Կալիֆորնիայի համալսարան
Գործունեության ոլորտքաղաքական փիլիսոփայություն[1]
Ալմա մատեր

Կենտրոնական քոլեջ, Այովա Այովայի համալսարան

Կոլումբիայի համալսարան
Տիրապետում է լեզուներինանգլերեն[2]
Կուսակցություն

Ազատական (մինչև 1991 թ․)

Հանրապետական (1991 թ․-ից հետո)
 John Hospers Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ջոն Հոսփերսը ծնվել է 1918 թվականի հունիսի 9-ին Այովա նահանգի Պելլա քաղաքում, Դենա Հելենայի (Վերհեյ) և Ջոն Դե Գելդեր Հոսփերսի որդին է։ Նա 1939 թվականին ավարտել է Կենտրոնական քոլեջը, նախքան 1942 թվականին Այովայի համալսարանում անգլերենի մագիստրոսի կոչում ստանալը և 1946 թվականին Կոլումբիայի համալսարանի փիլիսոփայության դոկտորի կոչումը։ Նա հետազոտություններ է անցկացրել, գրել և դասավանդել է փիլիսոփայության, այդ թվում՝ գեղագիտության և էթիկայի ոլորտներում։ Նա փիլիսոփայություն է դասավանդել Մինեսոտայի համալսարանում, Բրուքլինի քոլեջում, Կալիֆորնիայի պետական քոլեջում՝ Լոս Անջելեսում (1966-1968) և Հարավային Կալիֆորնիայի համալսարանում, որտեղ երկար տարիներ եղել է փիլիսոփայության ամբիոնի նախագահ և պատվավոր պրոֆեսոր[7]։

2002 թվականին Ինդիանապոլիսի Ազատության հիմնադրամի (Liberty Fund) կողմից թողարկվեց Հոսփերսի կյանքի, աշխատանքի և փիլիսոփայության մասին մեկ ժամ տևողությամբ տեսահոլովակ՝ որպես իր «Ազատության դասականներ» շարքի մի մաս[8]։

Բազմաթիվ աղբյուրներ, ներառյալ Ազատական կուսակցությունը, Հոսփերսին նշում են որպես առաջին բացահայտ նույնասեռականի, ով առաջադրվել է Միացյալ Նահանգների նախագահի պաշտոնում[6][9][10]։ Այնուամենայնիվ, երբ The Guardian-ը իր մահախոսականում նրան հիշատակեց որպես գեյ, նրա ընտանիքը դիմեց թերթին՝ պահանջելով «խստորեն» հերքել վերջինիս նույնասեռական լինելու միտքը[11]։

Հոսփերսը մահացել է 2011 թվականի հունիսի 12-ին Լոս Անջելեսում՝ 93 տարեկան հասակում[12]։

Ազատականություն

խմբագրել

Ընկերություն Այն Ռանդի հետ

խմբագրել

Բրուքլինի քոլեջում փիլիսոփայություն դասավանդելու տարիներին Հոսփերսը հետաքրքրված էր օբյեկտիվիզմով։ Նա Այն Ռանդի հետ հայտնվեց ռադիոհաղորդումներում և զգալի ուշադրություն դարձրեց նրա գաղափարներին իր «Մարդկային վարքագիծ» էթիկայի դասագրքում[13]։

Ըստ Ռանդի կենսագիր Բարբարա Բրանդենի, Հոսփերսը հանդիպել է Ռանդին, երբ նա ելույթ է ունեցել Բրուքլինի քոլեջի ուսանողական մարմնին։ Նրանք ընկերացան և երկար փիլիսոփայական զրույցներ ունեցան։ Ռանդի քննարկումները Հոսփերսի հետ նպաստեցին ոչ գեղարվեստական ստեղծագործություն գրելու նրա որոշմանը։ Հոսփերսը կարդաց Ատլանտը պարզեց թևերը (1957), որը նա համարեց գեղագիտական հաղթանակ[14]։ Թեև Հոսփերսը համոզվեց Ռանդի բարոյական և քաղաքական հայացքների վավերականության մեջ, նա համաձայն չէր նրա հետ իմացաբանության հարցերի շուրջ, որոնք նրանց ընդարձակ նամակագրության առարկան էին[15]։ Հոսփերսը նաև անհամաձայնություն էր հայտնել Ռանդի հետ կամքի ազատության վերաբերյալ (նա կողմ էր դետերմինիզմին, մինչդեռ Ռանդը պաշտպանում էր ազատական տեսակետը)[16]։ Ռանդը խզեց կապը Հոսփերսի հետ այն բանից հետո, երբ նա, որպես մոդերատոր, քննադատեց «Արվեստը և կյանքի իմաստը» թեմայի մասին իր ելույթը Հարվարդի Գեղագիտության ամերիկյան միության առջև[17]։

1972 թվականի նախագահական թեկնածություն

խմբագրել

1972 թվականին ԱՄՆ նախագահական ընտրություններում Հոսփերսը և Թոնի Նաթանը նորաստեղծ Ազատական կուսակցության համապատասխանաբար առաջին նախագահական և փոխնախագահների թեկնածուներն էին[18]։ Ազատական կուսակցությունը վատ էր կազմակերպված, և Հոսփերսի ու Նաթանի օգտին կարողացան քվեարկել միայն երկու նահանգներում[19] (Վաշինգտոն և Կոլորադո)՝ ստանալով 3674 համաժողովրդական ձայն[20]։

Հոսփերսը և Նաթանը ստացան մեկ ընտրական ձայն Վիրջինիայից՝ հանրապետական Ռոջեր ՄաքԲրայդից, ինչը հանգեցրեց նրան, որ Նաթանը դարձավ առաջին կինը և առաջին հրեան, ով ընտրական ձայն ստացավ Միացյալ Նահանգների նախագահական ընտրություններում[19][21][22]։

Հետագա հայացքներ

խմբագրել

1991 թվականին Հոսփերսը լքում է Ազատականներին և տեղափոխվում Հանրապետական կուսակցություն, որտեղ նա օգնեց ստեղծել Հանրապետական Ազատության խումբը[11]։ Նա ավելի պայմանականորեն պահպանողական հայացքներ որդեգրեց իր հետագա աշխատություններում․ 1988 թվականին հոդված գրեց՝ մերժելով բաց սահմանների ներգաղթը, իսկ 2007 թվականին իր «Ազատականություն» գրքի վերանայման ժամանակ նա ասաց, որ աջակցում է իրաքյան պատերազմին[11]։

Գրականություն

խմբագրել

Հոսփերսի գրքերը ներառում են․

  • Իմաստն ու Ճշմարտությունը Արվեստում (1946)
  • Ներածական Ընթերցումներ Գեղագիտության մեջ (1969)
  • Գեղարվեստական Արտահայտություն (1971)
  • Ազատականություն – Քաղաքական փիլիսոփայություն վաղվա համար (1971)
  • Արվեստը հասկանալը (1982)
  • Օրենքը և Շուկան (1985)
  • Մարդկային վարքագիծ (այժմ՝ իր 3-րդ հրատարակության մեջ, 1995 թ.)
  • Փիլիսոփայական վերլուծության ներածություն (այժմ՝ 4-րդ հրատարակություն, 1996 թ.)

Հոսփերսը երեք անթոլոգիաների խմբագիր է, իր ներդրումն է ունեցել նաև ուրիշների կողմից խմբագրված գրքերում։ Նա գրել է ավելի քան 100 հոդված տարբեր գիտական և հանրաճանաչ ամսագրերում[23]։

Հոսփերսը եղել է Անձնավորիչը (The Personalist, 1968 - 1982) և Մոնիստը (The Monist, 1982 - 1992) ամսագրերի խմբագիր, և Ազատություն (Liberty) ամսագրի ավագ խմբագիր[24]։ Բացի այդ, Հոսփերսը գրել է «Արվեստ և բարոյականություն» հոդվածը Համեմատական գրականության և գեղագիտության ամսագրի համար (JCLA), հատ․ 1, թիվ 1, ամառ 1978 թ․։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ Czech National Name Authority Database as Linked Data, Báze národních jmenných autorit v podobě propojených dat
  2. ↑ CONOR.Sl
  3. ↑ 3,0 3,1 John Hospers, first Libertarian presidential nominee, dies at 93 — Libertarian Party, 2011.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  5. ↑ 5,0 5,1 Deutsche Nationalbibliothek Record #17083753X // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  6. ↑ 6,0 6,1 Davies, Peter K.; Gogotsi, Yury (2011-11). «John E. (Jack) Fischer, June 8, 1939–June 28, 2011». Carbon. 49 (13): 4075–4076. doi:10.1016/j.carbon.2011.07.008. ISSN 0008-6223.
  7. ↑ «Pedley, John Edward, (4 Dec. 1891–12 April 1972)». Oxford University Press. 2007 թ․ դեկտեմբերի 1. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  8. ↑ «Screenshot of Itunes Library - Archived Platform Itunes 2010». dx.doi.org. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  9. ↑ Remick, R.; Camara, E. (1983 թ․ հուլիսի 1). «Electrochemistry of the sulfide/polysulfide couple. Final report, November 1, 1082-June 30, 1983». {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  10. ↑ «Libertarian Party». 2455 Teller Road, Thousand Oaks California 91320 United States: SAGE Publications, Inc. 2008. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)CS1 սպաս․ location (link)
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 «Grace, John Oliver Bowman, (13 June 1948–16 July 2011), QC 1994; Consultant, Leigh Day & Co., Solicitors, since 2010». Oxford University Press. 2007 թ․ դեկտեմբերի 1. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  12. ↑ Ruiz, Laura (2011 թ․ հունվարի 1). The 1936 Social Revolution. The most significant Libertarian Revolution in history. BRILL. էջեր 5–13. ISBN 978-94-6091-519-2.
  13. ↑ Rand, Ayn; Berliner, Michael S.; Peikoff, Leonard (1997). Letters of Ayn Rand. A Plume book. New York: Plume. ISBN 978-0-525-93946-7.
  14. ↑ The Role and Essence of John Galt’s Speech in Ayn Rand’s Atlas Shrugged. Routledge. 2016 թ․ ապրիլի 15. էջեր 117–124.
  15. ↑ Branden, Barbara (1986). The Passion of Ayn Rand. New York: Doubleday. ISBN 978-0-385-19171-5.
  16. ↑ «Georgiana Jane Henderson [née Keate] to John Plott, Monday, 13 July 1795». Electronic Enlightenment document collection. 2000. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 14-ին.
  17. ↑ Bissell, Elizabeth (2022 թ․ դեկտեմբերի 1). «Ayn Rand, Nihilist?». The Journal of Ayn Rand Studies. 22 (2): 318–324. doi:10.5325/jaynrandstud.22.2.0318. ISSN 1526-1018.
  18. ↑ «The Encyclopedia of Libertarianism».
  19. ↑ 19,0 19,1 Dionne, E. J. (1992). Why Americans hate politics. A Touchstone book (1. Touchstone ed ed.). New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-68255-2. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)
  20. ↑ The Election of 1972. Routledge. 2013 թ․ դեկտեմբերի 16. էջեր 125–127. ISBN 978-0-203-94962-7.
  21. ↑ Allen, Nathan W. (2015-03). «Clientelism and the personal vote in Indonesia». Electoral Studies. 37: 73–85. doi:10.1016/j.electstud.2014.10.005. ISSN 0261-3794.
  22. ↑ Doherty, Brian (2008). Radicals for capitalism: a freewheeling history of the modern American libertarian movement. New York: PublicAffairs. ISBN 978-1-58648-572-6.
  23. ↑ White, James E. (2006). Contemporary moral problems (8. ed ed.). Belmont, Calif.: Thomson/Wadsworth. ISBN 978-0-534-58430-6. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)
  24. ↑ «Ehrman, John Patrick William, (17 March 1920–15 June 2011), historian». Oxford University Press. 2007 թ․ դեկտեմբերի 1. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ջոն_Հոսփերս&oldid=9807037» էջից