Վիքիպեդիա

Պորի

Պորի (ֆիններեն՝ ˈpori, շվեդերեն՝ Björneborg [bjœːrneˈborj] ( լսել); լատ.՝ Arctopolis[3]), քաղաք և համայնք Ֆինլանդիայի արևմտյան մասում՝ Կոկեմակի գետի էստուարիայում, Բոտնիական ծովածոցից մոտավորապես 10, Տամպերե քաղաքից՝ 110, Տուրկուից՝ 140, մայրաքաղաք Հելսինկիից՝ 241 կիլոմետր հեռավորության վրա։ Սատակունտա շրջանի և դրա Պորի ենթաշրջանի վարչական կենտրոնն է[4]։ Հիմնադրվել է 1558 թվականին դուքս Յոհանի կողմից, ով հետագայում դարձել է Շվեդիայի Յոհան III թագավորը[5]։

Բնակավայր
ֆիններեն՝ Pori
շվեդերեն՝ Björneborg
ռուս.՝ Пори
ռուս.՝ Бьёрнеборг
Դրոշ Զինանշան
Pori.lippu.svg Porin vaakuna.svg

Pori montage 2021.jpg
ԵրկիրՖինլանդիա Ֆինլանդիա
Հիմնադրված է1558 թ.
Մակերես1704,07 կմ²
Պաշտոնական լեզուֆիններեն[1]
Բնակչություն▼84 587 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2017)[2]
Ժամային գոտիUTC+2 և UTC+3
Պաշտոնական կայքpori.fi և pori.fi
##Պորի (Ֆինլանդիա)
Red pog.png

Քաղաքն զբաղեցնում է 2․062 քառակուսի կիլոմետր տարածք, որից 870,01 քառակուսի կիլոմետրը ջրածածկ է։ 2021 թվականի դեկտեմբերի 31-ի տվյալներով բնակչության թվաքանակը եղել է 83․491, բնակչության խտությունը կազմել է 100,1 մարդ/կմ2[6]։ Բնակչության թվաքանակով Ֆինլանդիայում զբաղեցնում է 7-րդ տեղը․ 1952 թվականին այդ ցուցանիշով եղել է հինգերորդը՝ հաջորդելով Հելսինկիին, Տուրկուին, Տամպերեին և Լահտիին[7]։

Պորին համբավվել է Եվրոպայի ամենահին ջազային փառատոնով, առաջին ֆիննալեզու թատրոնով[8], մանրավազ լողափերով, տափօղակով հոկեյի Porin Ässät ակումբով, FC Jazz ֆուտբոլային ակումբով, որը երկու անգամ նվաճել է Ֆինլանդիայի չեմպիոնի տիտղոսը, ինչպես նաև արագ սննդի տեղական տեսակով՝ porilainen-ով[9]։ Իր տարեգրության ընթացքում բնակավայրը ինն անգամ հրո ճարակ է դարձել[10][11][12][13][14]։

Պորիի զինանշանը 1931 թվականի դեկտեմբերի 11-ին հաստատել է Ֆինլանդիայի այն ժամանակվա նախագահ Պ․ Սվինհուֆվուդը[15]։ Զինանշանին առկա է քաղաքի հիմնադիր դուքս Յոհանի կարգախոսը՝ deus protector noster [5]։

Պորիի տեսարժան վայրերից է Յուզելիուսի դամբարանը, որի ձևավորումը կատարել է ծննունդով պորիացի ֆինն նկարիչ Աքսելի Գալեն-Կալելան[16]։

ԺողովրրդագրությունԽմբագրել

Քաղաքի բնակչության 98 տոկոսից ավելին ֆիննախոս է։ Շվեդերենը մայրենի լեզու է հայտարարել բնակիչների 0,5 տոկոսը[17]։ Քաղաքի և Սատակունտա շրջանի շվեդ փոքրամասնության համար Պորիում գործում են շվեդական դպրոց և շվեդական մշակույթի ակումբ։

Historical census populations – Pori
ՏարեթիվԲնակ․±%
1910 13,482—    
1910 13,981+3.7%
1920 13,928−0.4%
1930 15,966+14.6%
1940 18,23+14.2%
1950 43,306+137.6%
1960 52,542+21.3%
1970 72,983+38.9%
1974 80,443+10.2%
1978 79,815−0.8%
ՏարեթիվԲնակ․±%
1980 78,405−1.8%
1984 78,933+0.7%
1988 76,789−2.7%
1990 76,357−0.6%
1994 76,561+0.3%
1998 76,375−0.2%
2000 75,994−0.5%
2004 76,152+0.2%
2005 76,144−0.0%
2006 76,181+0.0%
ՏարեթիվԲնակ․±%
2007 76,234+0.1%
2008 76,436+0.3%
2010 83,029+8.6%
2012 83,285+0.3%
2013 83,427+0.2%
2015 85,326+2.3%
2020 83,884−1.7%
2022 83,462−0.5%
Աղբյուր՝ Porin kaupunki, Finnish Population Registry Center[18][19]

ԿլիմաԽմբագրել

Պորիի օդանավակայան, records 1960 - presentի կլիմայական տվյալները
Ամիս հունվ փետ մարտ ապր մայ հուն հուլ օգոս սեպ հոկ նոյ դեկ Տարի
Ռեկորդային բարձր °C (°F) 9.6
(49.3) 		9.5
(49.1) 		14.5
(58.1) 		24.5
(76.1) 		29.4
(84.9) 		32.9
(91.2) 		33.3
(91.9) 		32.1
(89.8) 		28.2
(82.8) 		20.1
(68.2) 		14.7
(58.5) 		11.3
(52.3) 		33.3
(91.9)
Միջին բարձր °C (°F) −1.2
(29.8) 		−1.3
(29.7) 		2.4
(36.3) 		8.7
(47.7) 		15.0
(59) 		18.9
(66) 		21.8
(71.2) 		20.6
(69.1) 		15.3
(59.5) 		8.5
(47.3) 		3.3
(37.9) 		0.5
(32.9) 		9.4
(48.9)
Միջին օրական °C (°F) −4.0
(24.8) 		−4.6
(23.7) 		−1.3
(29.7) 		4.0
(39.2) 		9.7
(49.5) 		14.1
(57.4) 		17.1
(62.8) 		15.8
(60.4) 		11.0
(51.8) 		5.4
(41.7) 		1.2
(34.2) 		−1.8
(28.8) 		5.6
(42.1)
Միջին ցածր °C (°F) −7.0
(19.4) 		−7.6
(18.3) 		−4.9
(23.2) 		−0.4
(31.3) 		4.3
(39.7) 		9.0
(48.2) 		12.1
(53.8) 		11.0
(51.8) 		6.8
(44.2) 		2.3
(36.1) 		−1.3
(29.7) 		−4.8
(23.4) 		1.6
(34.9)
Ռեկորդային ցածր °C (°F) −35.7
(−32.3) 		−36.8
(−34.2) 		−27.1
(−16.8) 		−16.3
(2.7) 		−5.8
(21.6) 		−2.0
(28.4) 		1.7
(35.1) 		−1.1
(30) 		−7.3
(18.9) 		−16.7
(1.9) 		−22.5
(−8.5) 		−35.4
(−31.7) 		−36.8
(−34.2)
Տեղումներ մմ (դյույմ) 44
(1.73) 		28
(1.1) 		29
(1.14) 		30
(1.18) 		35
(1.38) 		54
(2.13) 		67
(2.64) 		71
(2.8) 		56
(2.2) 		66
(2.6) 		55
(2.17) 		51
(2.01) 		586
(23.07)
Ձյան տեղումներ սմ (դյույմ) 14
(5.5) 		14
(5.5) 		4
(1.6) 		0
(0) 		0
(0) 		0
(0) 		0
(0) 		0
(0) 		0
(0) 		0
(0) 		3
(1.2) 		8
(3.1) 		43
(16.9)
Միջ. անձրևոտ օրեր 18 13 12 9 9 11 12 14 13 15 16 17 159
աղբյուր: {{{աղբյուր 1}}}

Քույր քաղաքներԽմբագրել

Պորիի քույր քաղաքներն են[20]՝

ՊատկերասրահԽմբագրել

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ http://www.stat.fi/meta/luokitukset/kunta/001-2012/luokitusavain_ks.html
  2. ↑ Kaupunkien ja kuntien lukumäärät ja väestötiedot — Association of Finnish Municipalities.
  3. ↑ https://memphismagazine.com/travel/savoring-heritage/ Savoring Heritage: A Memphis Writer explores her daughter's Finnish roots.
  4. ↑ Statistics Finland Retrieved 7 February 2015.
  5. ↑ 5,0 5,1 Vuonokari Pekka (June 22, 2017)։ «Pori – joen ja meren kaupunki»։ Päivämies (ֆիններեն)։ Վերցված է April 29, 2021 
  6. ↑ «Kuntien asukasluvut suuruusjärjestyksessä»։ Population Information System (fi, sv)։ Population Register Center of Finland։ 31 December 2008։ Արխիվացված է օրիգինալից 17 August 2011-ին։ Վերցված է 10 Սեպտեմբեր 2011 
  7. ↑ "Suomen kuntien väkilukutiedot 1.1.1952" Mitä missä milloin Yearbook 1954.
  8. ↑ «Teatteritalon historia» (ֆիններեն)։ City of Pori։ Արխիվացված է օրիգինալից September 21, 2008-ին։ Վերցված է April 29, 2021 
  9. ↑ MTV:n grilliraportti: Näin syntyy legendaarinen porilainen – on siinä makkarasiivulla kokoa! – MTV Uutiset (in Finnish)
  10. ↑ «Meren kaupunki Pori»։ YLE Elävä arkisto (ֆիններեն)։ YLE։ Վերցված է April 29, 2021 
  11. ↑ «Porin seutu» (ֆիններեն)։ Porin seudun kehittämiskeskus Oy POSEK։ Արխիվացված է օրիգինալից October 11, 2007-ին։ Վերցված է April 29, 2021 
  12. ↑ Dialogiluento, Kaarina Niskala ja Markus H. Korhonen: Kylästä kaupungiksi – mikä kaupunkirakenteessa ja -kulttuurissa on pysyvää Archived 2005-09-09 at the Wayback Machine. (in Finnish)
  13. ↑ Elo Jarkko (1999)։ Satakunnan maakuntakirja (ֆիններեն)։ Pori: Satakuntaliitto։ ISBN 952-5295-08-7 
  14. ↑ «Hotellit – Pori»։ Kuumat.com (ֆիններեն)։ Վերցված է April 29, 2021 
  15. ↑ «Asetus vaakunan vahvistamisesta Porin kaupungille»։ Valtionarkisto (ֆիններեն)։ Վերցված է April 29, 2021 
  16. ↑ Искавший вдохновения в могилах Галлен-Каллела вызывал недоумение у жителей родного Пори. // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. — 9 марта 2015.(Ստուգված է 9 Մարտի 2015)
  17. ↑ «Population according to language and the number of foreigners and land area km2 by area as of 31 Դեկտեմբեր 2008»։ Statistics Finland's PX-Web databases։ Statistics Finland։ Վերցված է 29 Մարտ 2009 (չաշխատող հղում)
  18. ↑ «Porin kaupungin tilastollinen vuosikirja 2011» (ֆիններեն)։ Porin kaupunki։ May 2011։ էջ 8։ Արխիվացված է օրիգինալից 27 September 2011-ին։ Վերցված է 20 July 2011 
  19. ↑ Finnish Population Registry Center, 31 August 2013 Archived 28 September 2013 at the Wayback Machine. Retrieved 5 December 2013.
  20. ↑ «Verkostot maailmalla» (ֆիններեն)։ City of Pori։ 12 October 2017։ Արխիվացված է օրիգինալից 21 April 2019-ին։ Վերցված է 21 August 2019 

Արտաքին հղումներԽմբագրել

 
 Պորի
էջը Վիքիպահեստում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Պորի&oldid=8642735» էջից