Չեսլավ Միլոշ (լեհ.՝ Czesław Miłosz [ˈt͡ʂɛswaf ˈmiwɔʂ], հունիսի 30, 1911(1911-06-30)[1][2][3][…], Շետենիայի, Կովնոյի նահանգ, Ռուսական կայսրություն և Շյաուլյայ, Կովնոյի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[4] - օգոստոսի 14, 2004(2004-08-14)[1][2][5][…], Կրակով, Լեհաստան), լեհ բանաստեղծ, թարգմանիչ, էսսեագիր։ 1980 թվականին դարձել է գրականության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր, արդարության ջատագով է։

Չեսլավ Միլոշ
լեհ.՝ Czesław Miłosz
Ծնվել էհունիսի 30, 1911(1911-06-30)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՇետենիայի, Կովնոյի նահանգ, Ռուսական կայսրություն կամ Շյաուլյայ, Կովնոյի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[4]
Վախճանվել էօգոստոսի 14, 2004(2004-08-14)[1][2][5][…] (93 տարեկան)
Վախճանի վայրԿրակով, Լեհաստան
ԳերեզմանCrypt of Merit at Skałka
Մասնագիտությունբանաստեղծ, դիվանագետ, գրող, ակնարկագիր, թարգմանիչ, մանկավարժ, համալսարանի դասախոս և գրականության պատմաբան
Լեզուանգլերեն և լեհերեն
Քաղաքացիություն Լեհաստան,  ԱՄՆ և  Լիտվա
ԿրթությունՎիլնյուսի համալսարան (1934)
Ժանրերպոեզիա և արձակ
Ուշագրավ աշխատանքներThe Captive Mind?, Campo di Fiori?, Piosenka o końcu świata?, A Treatise on Poetry?, Q9208811?, Q18425219?, Q24946140?, Q24946663? և Ocalenie?
ԱնդամակցությունՍերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Արվեստի և գրականության ամերիկյան ակադեմիա, Լեհաստանի գիտելիքների ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա, Stowarzyszenie Pisarzy Polskich?, Żagary? և Akademicki Klub Włóczęgów Wileńskich?
ԱշխատավայրԿալիֆոռնիայի համալսարան, Բերքլի, Հարվարդի համալսարան, Polish Radio Wilno? և Ministry of Foreign Affairs of Poland?
Պարգևներ
ԱմուսինCarol Thigpen-Miłosz? և Janina Milosz?
Համատեղ ապրողJadwiga Waszkiewicz?
ԶավակներAnthony Milosz? և Peter Milosz?
ԱզգականներGrażyna Strumiłło-Miłosz?, Oscar Milosz?, Joanna Milosz-Piekarska? և Czeslaw de Wijs?
Изображение автографа
Կայքmilosz.pl
 Czesław Miłosz Վիքիպահեստում

Վաղ տարիներ

խմբագրել
 
Միլոշի տուն-թանգարանը Շետենյախում

Ծնվել է Շետենյախ Կովենսկի նահանգում։ Ավարտել է Ավգուստ Սիգիզմունդի անվան գիմնազիան Վիլնյուսում (1921-1929)։ Այնուհետև սովորել է Վիլնյուսի Ստեֆան Բատորիայի անվան համալսարանում նախ հումանիտար, ապա՝ իրավունքի և հասարակական գիտությունների ֆակուլտետում։ Մամուլում առաջին անգամ տպագրվել են նրա բանաստեղծությունները ուսանողական «Alma Mater Vilnensis» ամսագրում 1930 թվականին։ Բանաստեղծների «Ժագարի» լեհ.՝ Żagary խմբի հիմնադիրներից է։ 1934 թվականին Վիլնյուսի լեհ գրողների միությունը Միլոշին արժանացրել է մրցանակի։

Չեսլավ Միլոշը Փարիզում մի քանի անգամ հանդիպել է իր հեռավոր ազգական ֆրանսիացի բանաստեղծ Օսկար Միլոշի հետ։ 1935 թվականին աշխատել է Վիլնյուսի ռադիոյում, որտեղ մեկ տարի անց ազատվել է աշխատանքից ձախ հայացքների համար։ 1937 թվականին տեղափոխվում է Իտալիա, ապա՝ Վարշավա, որտեղ սկսում է աշխատել ռադիոյում։

Երկրորդ համաշխարհային պատերազմ

խմբագրել

1939 թվականի սեպտեմբերին Միլոշը՝ որպես ռադիոյի աշխատակից, մեկնում է ռազմաճակատ։ Երբ կարմիր բանակը Ռումինիայից մտնում է լեհական տարածք, բանաստեղծը մեկնում է Լիտվա և հաստատվում Վիլնյուսում։ Լիտվայի՝ ԽՍՀՄ կազմի մեջ մտնելուց հետո Միլոշը անօրինական ճանապարհով հատում է սահմանը և տեղափոխվում վարշավա, որտեղ ակտիվորեն մասնակցում է գրական կյանքին։ 1944 թվականի Վարշավյան ապստամբությունից հետո ապրում է Կրակովում մինչև աշխարհամարտի ավարտը։

Ժողովրդական Լեհաստան

խմբագրել

Լեհաստանում Չեսլավ Միլոշը եղել է գրական «Twórczość» ամսագրի խմբագիրը։ 1945-1951 թվականներին աշխատել է Լեհաստանի Ժողավրդական Հանրապետության արտաքին գործերի նախարարությունում։ 1951 թվականին Փարիզ գործուղվելուց հետո դիմում է ֆրանսիական իշխանություններին՝ քաղաքական ապաստան խնդրելով։

Արտագաղթ

խմբագրել
 
Միլոշը փոքր եղբոր` Անջեի հետ հետ, 1999 թվականին

Փարիզում ապրել է մինչև 1960 թվականը՝ համագործակցելով Եժի Գեդրոյցի «Մշակույթ» թերթի հետ։ 1960 թվականին ամերիկյան երկու համալսարանների հրավերով մեկնել է ԱՄՆ և դարձել Բերկլիի՝ Կալիֆոռնիայի համալսարանի ալավոնական լեզուների և գրականության ամբիոնի պրոֆեսոր։ 1980 թվականին արժանացել է գրականության Նոբելյան մրցանակի։ 1989 թվականին պարգևատրվել է ԱՄՆ արվեստի բնագավառի ազգային շքանշանով։

Հրեական ազգային Յադ վա Շեմ կենտրոնի կողմից Միլոշը հռչակվել է աշխարհի արդարակյաց՝ Հոլոքոսթի ժամանակ հրեաներին ցուցաբերած աջակցության համար։ Նրա եղբայր Անժեյ Միլոշը (1917-2002) Երկրորդ համաշխարհայինի տարիներին ապրել է Վիլնյուսում և օգնել է հրեաներին այնտեղից տեղափոխվել Վարշավա։ Բացի դրանից՝ Միլոշը, գրելով հանրության մեջ լայն ճանաչում գտած «Campo di Fiori» բանաստեղծությունը, լեհական մշակույթի առաջին գործիչներից էր, որ արձագանքեց Վարշավայի գետտոյի 1943 թվականի ապստամբությանը։

1993 թվականին Միլոշը վերջնականապես տեղափոխվել է Լեհաստան։ Պարգևատրվել է գրական մի շարք մրցանակներով, 1994 թվականին ստացել է Սպիտակ արծվի շքանշան։

Անկախ Լիտվայում դարձել է գրողների միության պատվավոր անդամ, Կեդայնյայի պատվավոր քաղաքացի։

Գործեր

խմբագրել
  • Պոեմ քարացած ժամանակի մասին (Poemat o czasie zastygłym, 1932)
  • Երեք ձմեռ (Trzy zimy, сборник стихов, 1936)
  • Փրկություն (Ocalenie, сборник стихов, 1945)
  • Իշխանության զավթում (Zdobycie władzy, роман, 1953)
  • Порабощенный разум (Zniewolony umysł, том эссеистики, 1953, рус. пер. 2003, переизд. 2011)
  • Ցերեկային լույս (Światło dzienne, 1953)
  • Իսսա հովիտը (Dolina Issy, 1955, рус. пер. 2012)
  • Բանաստեղծական տրակտատ (Traktat poetycki, 1957, рус. пер. 1983)
  • Հարազատ Եվրոպա (Rodzinna Europa, 1958, рус. пер. 2011)
  • Աշխարհամասեր (Kontynenty, 1958)
  • Մարդը կարիճների մեջ (Człowiek wśród skorpionów, 1961)
  • Պոպել արքան (Król Popiel i inne wiersze, 1961)
  • Կախարդված Գուչոն (Gucio zaczarowany, 1965)
  • Սան Ֆրանցիսկոյի ծոցի ափի տեսիլքներ (Widzenia nad zatoką San Francisco, 1969)
  • Անանուն քաղաք (Miasto bez imienia, 1969)
  • Անհատական պարտավորություններ (Prywatne obowiązki, 1972)
  • Որտեղ արևը ծագում է, այնտեղ էլ մայր է մտնում (Gdzie słońce wschodzi i kędy zapada, 1974)
  • Ուլրո երկիրը (Ziemia Ulro, 1977)
  • Ճանաչման այգի (Ogród nauk, 1979)
  • Մարգարտին նվիրված հիմն (Hymn o perle, 1982)
  • Անբարեհամբույր երկիր (Nieobjęta ziemio, 1984)
  • Քրոնիկներ (Kroniki, 1987)
  • Հեռավոր արվարձաններ (Dalsze okolice, 1991)
  • Սկսած իմ փողոցից" (Zaczynając od moich ulic, էսսեների հավաքածու, 1985)
  • Մետաֆիզիկական դադար (Metafizyczna pauza, 1989)
  • Հայրենիքի որոնումներ (Poszukiwanie ojczyzny, 1991)
  • Որսորդական օրացույց (Rok myśliwego, 1991)
  • Գետափին (Na brzegu rzeki, 1994)
  • Հայրենիքի որոնումներում (Szukanie ojczyzny, 1992)
  • Լեհական գրականության պատմություն (Historia literatury polskiej, 1993)
  • Ժամանակակից լեգենդներ (Legendy nowoczesności', 1996)
  • Կյանքը կղզիներում (Życie na wyspach, 1997)
  • Ճանապարհի շնիկ (Piesek przydrożny, 1997, рус. пер. 2002)
  • Միլոշի այբուբեն (Abecadło Miłosza, 1997)
  • Ուրիշ այբուբեն (Inne abecadło, 1998)
  • Անմիջապես պատերազմից հետո (Zaraz po wojnie, 1998)
  • Քսանամյակի էքսպեդիցիա (Wyprawa w dwudziestolecie, 1999)
  • Սա (To, 2000)
  • Երկրորդ տարածություն (Druga przestrzeń, 2002)
  • Օրփեոս և Էվրիդիկա (Orfeusz i Eurydyka, 2003)
  • Ժամանակի մեջ ճանապարհորդելու մասին (O podróżach w czasie, 2004)

Անգլերեն գրականություն

խմբագրել
  • Բանաստեղծությունների ժողովածու 1931—1987 (The Collected Poems, 1988)
  • Սկսած իմ փողոցից (Beginning With My Streets, сборник эссе, 1992)
  • Հայացքով դեպի գետը (Facing the River: New Poems, сборник стихов, 1995)

Ծանոթագրություններ

խմբագրել

Արտաքին հղումներ

խմբագրել



 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Չեսլավ Միլոշ» հոդվածին։