Ոսկեփայլ քարադր[1] (լատին․՝ Pluvialis apricaria) քարադրների ընտանիքին պատկանող թռչուն(Charadriidae): Բույնները դնում են ճահիճներում, խոնավ թափոններում և մարգագետիններում։ Դրանք տարածված են Իսլանդիայից և Մեծ Բրիտանիայից մինչև Կենտրոնական Սիբիր ՝ սահմանակից հյուսիսում գտնվող Արկտիկական տունդրայում։ Կենտրոնական Եվրոպայում այս տեսակը համարյա վերացել է։

Ոսկեփայլ քարադր
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Կենդանիներ
Տիպ Քորդավորներ
Դաս Թռչուններ
Ընտանիք Քարադրներ
Տեսակ Ոսկեփայլ քարադր
Լատիներեն անվանում
Pluvialis apricaria
Հատուկ պահպանություն
Արեալ
պատկեր


Դասակարգումը
Վիքիցեղերում


Պատկերներ
Վիքիպահեստում




Նկարագրություն խմբագրել

Ոսկեփայլ քարադրների մարմնի երկարությունը հասնում է մոտավորապես 26-29 սմ, իսկ քաշը 150-220 գրամի։ Նրանց թևերի երկարությունը տատանվում է 67-76 սմ-ի միջև։ Ոսկեփայլ քարադրերը մի տեսակ անճոռնի թռչուններ են։ Նրանց գլուխը կլորավուն է և ունի մոխրագույն-շագանակագույն գունավորում։ Գարնանը և բուծման շրջանում արուների որովայնը և պարանոցը սև է, սահմանակից սպիտակ շերտով։ Էգերի մարմնի ներքևեի մասի գունավորումն էլ է մուգ բայց ոչ նույն հակադրությամբ, որքան արուներինը։

Ոսկեփայլ քարադրերի ձայնը շատ պարզ և հաճելի է, նրանք արտաբերում են այսպիսի ձայներ՝ «տրույտ», «տրույտ»։ Իսլանդիայում ոսկեփայլ քարադրի գալուստը համարվում է «գարնան վերադարձը»։

Տարածվածությունը խմբագրել

Ոսկեփայլ քարադրները ապրում են բաց ճահճուտներում, լեռնային մարգագետիններում, կեղտաջրերում և տունդրայում։ Հիմնականում տարածված են Հյուսիսային Եվրոպայում։ Ձմռանը այս թռչունները չվում են Բրիտանական կղզիներ, Արևմտյան և Հարավային Եվրոպա, որտեղ նրանք ապրում են մարգագետիններում և դաշտերում։

Սնուցումը խմբագրել

Ոսկեփայլ քարադրները սնվում են միջատներով, որդերով և խխունջներով, որոնք նրանք գտնում են գետնի վրայից։ Ոսկեփայլ քարադրներըը ուտում են բզեզներ, ճիճուներ և նրանց թրթուրները ուտում են նաև մանր մորեխներ, որդեր և սարդեր, իսկ ծովափերին՝ ընդեղեն։ Հաճախ ուտում են բուսական սնունդ ՝սերմեր, հատապտուղներ և բույսերի կանաչ մասեր։

Բուծումը խմբագրել

 
Pluvialis apricaria

Նրանք երկուսով ձվի վրա նստում են հերթափոխով։ Բույնը գտնվում է գետնին՝ փոսի մեջ, որը ծածկված է բույսերի փոքր քանակությամբ։ Բները կառուցում են բաց տարածքներում և հազվադեպ հեռավոր գյուղերում։ Բնի մեջ կա չորս ձու, որոնք դրվում են 2-3 օրվա ընդմիջումներով։ Ձվերի չափը սովորաբար 52-ից 52 մմ է, գույնը ՝ դեղին-շագանակագույն, մուգ շագանակագույն նախշով։ Ձագերը ձվից դուրս են գալիս 30 օր անց և անմիջապես ինքնուրույն ուտելու ունակություն են ձեռք բերում, չնայած մնում է ծնողների հսկողության տակ։ Երբ որ գիշատիչը մոտենում է բնին, ապա ոսկեփայլ քարադրը իսկույն նրան շեղում է բնի կողքից, որպեսզի չկարողանա ուտել ձագերին։

Հետաքրքիր փաստեր խմբագրել

Դեղնախտի բուժումը հայտնաբերել է Պլուտարքոսը, նա ասել է, որ եթե մարդը հիվանդանում է դեղնախտով, ապա պետք է դիմել քարադրների օգնությանը ՝նայելով նրանց։ Ակնհայտ է որ դա բնության կողմից տրված հրաշք է՝ նայելով քարադրին բուժվել։ Հետևաբար, քարադրը չի պահում իր հայացքը, այլ շրջվում է և փակում իր աչքերը՝ ոչ թե բժշկական օգնություն ցուցաբերելու ցանկությունից դուրս, այլ այն պատճառով, որ ինքն իր համար կրում է մի տեսակ վնասվածք։

Մշակույթում խմբագրել

Բանահյուսություն խմբագրել

Ոսկեփայլ քարադրը ամառները անց է կացնում Իսլանդիայում, իսկ իսլանդական բանահյուսության մեջ երկրում առաջին անգամ ազդարարում է, որ եկել է գարունը[2]։ Իսլանդական ԶԼՄ-ները միշտ լուսաբանում են առաջին խայտառակ տեսողությունը, որը տեղի է ունեցել 2017մարտի 27-ին[3]։

Գինեսի ռեկորդների ծագումը խմբագրել

1951 թ.-ի նոյեմբերի 10-ին, Սըր Հյու Բիվերը, այն ժամանակ Գինեսի գործադիր տնօրենը, հրաձգության երեկույթ էր կազմակերպել Հյուսիսային Սլոբում ՝ Իռլանդիայի Վեքսֆորդ կոմսությունում գտնվող Սլեյն գետի մոտ։ Ոսկեփայլ քարադրի վրա կրակոց բաց թողնելուց հետո նա սկսեց մի վեճի, որի շուրջ Եվրոպայում ամենաարագ թռչող թռչունն էր ՝ ոսկե ցախիկը կամ կարմիր թոռանը (նախկինը ճիշտ էր)։ Այդ երեկո Դղյակում նա հասկացավ, որ անհնար է հաստատել տեղեկատու գրքերում, որ ոսկեփայլ քարադրը Եվրոպայի ամենաարագ թռչող թռչունն է։ Բիվերը գիտեր, որ ամբողջ Իռլանդիայի պանդոկներում ամեն օր պետք է քննարկվեն բազմաթիվ հարցեր, բայց աշխարհում չկա որևէ գիրք, որով պետք է փաստարկները գրանցվեին այդտեղ։

Այդ ժամանակ նա գիտակցեց, որ գիրքը, որն այսպիսի հարցի պատասխաններն է տալիս, կարող է տարածված լինել։ Գինեսի աշխատակիցներից մեկը Սըր Հյուին ասաց երկու երկվորյակ եղբայրների ՝ Նորիսին և Ռոս Մաքվիրթերին, որոնք Լոնդոնում փաստահավաք գործակալություն էին բացել։ Սըր Հյուգը հարցազրույց տվեց եղբայրներին և տպավորված նրանց հոյակապ գիտելիքներով, հանձնարարեց ստեղծել գիրքը։ Ավելի ուշ նա հրապարակեց Գինեսի համաշխարհային ռեկորդները, որոնք ամսվա ընթացքում ամենալավ վաճառվողը եղան։ Եվ այդ ամենը ոսկեփայլ քարադրների շնորհիվ կատարվեց

Պատկերասրահ խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Бёме Р. Л., Флинт В. Е. Пятиязычный словарь названий животных. Птицы. Латинский, русский, английский, немецкий, французский / Под общ. ред. акад. В. Е. Соколова. — М.: Русский язык, РУССО, 1994. — С. 81. — 2030 экз. — ISBN 5-200-00643-0
  2. Jóhannsson, K. (2017 թ․ մարտի 27). «The Golden Plover has arrived, indicating spring in Iceland». icenews.is. Icenews. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
  3. «Spring has arrived in Iceland, according to folklore». icelandmonitor.mbl.is. Iceland Monitor. 2017 թ․ մարտի 27. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել