Շիշլիի հայկական գերեզմանատուն
Շիշլիի գերեզմանատուն (թուրքերեն՝ Şişli Ermeni Mezarlığı), հայկական գերեզմանատուն Թուրքիայի Ստամբուլ քաղաքի Շիշլի թաղամասում։ Սկսել է գործել 1865 թվականից։ Կառավարվում է և պահպանվում Թուրքիայի հայկական համայնքի կողմից[1]։ Գերեզմանատունը 1930 թվականին ընդունված օրենքով փոխանցվել էր Ստամբուլի քաղաքապետարանին, սակայն 2015 թվականին սեփականության իրավունքը վերադարձվել է և 80 տարի ժամկետով պատկանում է Բեյօղլուի «Երեք խորան» հայկական եկեղեցու հիմնադրամին[2]։ Ունի մոտ 41,950 քմ մակերես, ունի մոտավորապես 700 միլիոն թուրքական լիրա արժեք[3]։
| Շիշլիի հայկական գերեզմանատուն | |
|---|---|
 | |
 | |
 | |
| Տեսակ | գերեզմանատուն |
| Տեղագրություն | Շիշլի |
| Երկիր |  Թուրքիա |
| Հիմնման տարի | 1865 |
| Սեփականատեր | «Երեք խորան» հայկական եկեղեցու հիմնադրամ |
| Մակերես | 41,950 մ² մ² |
Պատմություն խմբագրել
1830 թվականին Օսմանյան կայսրության պաշտոնական հրովարտակով գերեզմանատան տարածքը տրամադրվել է Ստամբուլի հայերին: Հանրապետական Թուրքիայի առաջին տարիներին բռնազավթվել է և 1930 թվականին ընդունված կարգով փոխանցվել Ստամբուլի քաղաքապետարանին։
1936 թվականին Թուրքիան օրենք ընդունեց, որով բռնագրավում էր ազգային փոքրամասնություններին պատկանող եկեղեցապատկան գույքը[2]։ 2011 թվականի Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի որոշումից հետո, որոշվեց անօրինական վերցված գույքը հետզհետե վերադարձնել իրական տերերին։ 2011 թվականին «Երեք խորան» հայկական հիմնադրամը դիմել է Թուրքիայի հիմնադրամների վարչություն տարածքը վերադարձնելու խնդրանքով, որը դրական որոշում է կայացրել և 2015 թվականին սեփականության իրավունքը փոխանցվել է հիմնադրամին 80 տարի ժամկետով[3]։
Ճարտարապետություն խմբագրել
1893 թվականին Օսմանյան կայսրության հրամանագրով գերեզմանի մուտքի մոտ կառուցվել են Դիվանատան կամ պահապանների ու քահանաների համար կառույցներ։ Մաղաքիա Օրմանյան պատրիարքի ծրագրով և Միհրան Խալիֆայի օգնությամբ 1903 թվականին վերակառուցվեցին դարպասները։ Գերեզմանատանը կան շատ հուշարձաններ և դամբարաններ[4]։
Թաղված հայտնի անձինք խմբագրել
Գերեզմանատանն են թաղված՝
- Հովհաննես Արշարունի - Պոլսո Հայոց Պատրիարք
- Սիմոն Հակոբյան - նկարիչ
- Զաբել Սիբիլ Ասատուր - գրող
- Զավեն Բիբերյան - գրող
- Եղիա Դեմիրճյան - բանաստեղծ
- Հակոբ 'Դիլիցար' Մարթայան - բանասեր, լեզվագետ
- Մարի Գերեկմեզյան - քանդակագործ
- Հարություն Հանեսյան - երաժիշտ
- Ուդի Հրանտ (en) - երաժիշտ
- Կարպիս Իստանբուօղլու (en) - ֆուտբոլիստ
- Տոտո Կարացա (en) - դերասան
- Սիրվանդ Քարամանուկ - կոմպոզիտոր
- Արամ Մանուկյան - պրոֆեսոր
- Մաթիլդ Մանուկյան - ձեռնարկատեր
- Հակոբ Մնձուրի - գրող
- Մաղաքիա Օրմանյան - Պոլսո Հայոց Պատրիարք
- Ստեփան Պապելյան - երաժիշտ
- Մարիամ Շահինյան - լուսանկարիչ
- Նուբար Թերզյան - դերասան
- Օննո Թունջ - երաժիշտ և կոմպոզիտոր
- Երվանդ Ոսկան - քանդակագործ
- Զահրատ - բանաստեղծ
- Կարպիս Զաքարյան (en) - բռնցքամարտիկ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Ay, Savas (2011 թ․ ապրիլի 10). «Parev (merhaba)eski dostlar (Hello Old Friends)». Sabah (Turkish). Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 21-ին.
{{cite news}}: CS1 սպաս․ չճանաչված լեզու (link) - ↑ 2,0 2,1 «Ստամբուլի հայկական գերեզմանատունը վերադարձվել է հայերին». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.
- ↑ 3,0 3,1 «Սթամպուլի Հայերը Շիշլիի Հայկական Գերեզմանատան Սեփականութեան Իրաւունք Ստացած են». ԵՌԱԳՈՅՆ. Վերցված է 2015 թ․ հոկտեմբերի 21-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ «Շիշլիի Գերեզմանատուն». Պատրիարքութիւն Հայոց.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Շիշլիի հայկական գերեզմանատուն» հոդվածին։ |