Մարիա Շելլ
Մարիա Շելլ (գերմ.` Maria Schell, ամբողջ անունը` Մարիա Մարգարետ Աննա Շելլ (Maria Margarete Anna Schell), հունվարի 15, 1926[1][2][3][…], Վիեննա, Առաջին Ավստրիական Հանրապետություն[4] - ապրիլի 26, 2005[1][5][2][…], Preitenegg, Wolfsberg District, Կարինտիա, Ավստրիա[4]), ավստրիական ծագումով շվեյցարական դերասանուհի։ 1950-1960-ական թվականների գերմանալեզու կինեմատոգրաֆի առավել հայտնի դերասանուհիներից մեկն է։
 | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | հունվարի 15, 1926[1][2][3][…] |
| Ծննդավայր | Վիեննա, Առաջին Ավստրիական Հանրապետություն[4] |
| Մահացել է | ապրիլի 26, 2005[1][5][2][…] (79 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Preitenegg, Wolfsberg District, Կարինտիա, Ավստրիա[4] |
| Գերեզման | Կարինտիա |
| Քաղաքացիություն |  Շվեյցարիա և  Ավստրիա |
| Մասնագիտություն | դերասանուհի, գրող, կենսագիր, կինոդերասանուհի և թատրոնի դերասանուհի |
| Ծնողներ | հայր՝ Հերման Ֆերդինանդ Շելլ, մայր՝ Margarethe Noé von Nordberg? |
| Ամուսին(ներ) | Horst Hächler? և Veit Relin? |
| Երեխա(ներ) | Marie Theres Kroetz-Relin? |
| Պարգևներ և մրցանակներ | |
Կենսագրությունը խմբագրել
Մարիա Շելլը ծնվել է շվեյցարիական գրող Գերման Ֆերդինանդ Շելլի և վիեննական դերասանուհի Մարգարետե Նոե ֆոն Նորդբերգի ընտանիքում։ Իր եղբայրներ Մաքսիմիլիան Շելլի, Կառլ Շելլի և քրոջ` Իմմի Շելլի հետ միասին, Մարիան մեծացել է Ավստրիայում։ Ավստրիայի Գերմանիային միավորվելուց հետո, նրանց ընտանիքը 1938 թվականին տեղափոխվել է Ցյուրիխ։
1942 թվականին Մարիան թողել է իր ուսումը կոմերցիոն գործերում` այն բանից հետո, երբ նրա դերասանական տաղանդը նկատել է Զիգֆրիտ Շտայները։ Նրա կինոդեբյուտը կայացել է «Քարհատարան» («Փլուզում» 1942թ.) կինոնկարում։ Չունենալով մասնագիտական կրթություն, Մարիա Շելլը սկսել է ուսումնասիրել դերասանական վարպետություն և մի քանի թատերական խմբերից ստացել է աշխատանքային առաջարկներ։ 1948 թվականին Մարիան իր ուշադրությունը կրկին սևեռել է կինեմատոգրաֆի վրա։
Մարիա Շելլի առաջին գլխավոր դերը «Հրեշտակը շեփորով» («Վիեննական հեծելախումբ» 1948թ.) կինոնկարում էր։ 1954 թվականին նկարահանված Հելմուտ Կոյտների «Վերջին կամուրջը» կինոնկարը, Կաննի կինոփառատոնում Մարիա Շելլին բերեց մրցանակ` կանացի լավագույն դերի համար։ Նույն թվականին նա արժանացավ նաև Վենետիկի կինոփառատոնի Վոլպիի գավաթին` «Ժերվեզա» կինոնկարում լվացարարուհու գլխավոր դերը կատարելու համար։ Այդ ֆիլմը առաջադրվել էր նաև «Օսկար» մրցանակի, որպես օտարալեզու լավագույն ֆիլմ։ Հոլիվուդում գտնվելու ժամանակ, Մարիան ծանոթացել էր Յուլ Բրինների հետ, ով առաջարկել էր նրան նկարահանվել «Կարամազով եղբայրները» (1958թ.) կինոնկարում։ Մարիա Շելլը նկարահանվել է նաև Գերի Կուպերի, Գլեն Ֆորդի, Մառլոն Բրանդոյի, Սյուզի Դելերի, Մարչելլո Մաստրոյանիի և այլ կինոաստղերի հետ։
1960-ական թվականներին Մարիան կրկին վերադարձավ թատրոնի բեմ, աշխատելով նաև հեռուստատեսությունում։ Վերջին անգամ Մարիա Շելլը էկրանին հայտնվել է 1996 թվականին՝ «Հանցագործության վայրը» հեռուստասերիալում։ Կյանքի վերջին տարիները նա անց է կացրել միայնության մեջ` Կարինտիայի Պրայտենեգ համայնքում գտնվող իր հայրական տանը։ 2002 թվականին Մաքսիմիլիան Շելլը նրա մասին նկարահանել է «Իմ քույր Մարիան» վավերագրական կինոնկարը։
Անձնական կյանքը խմբագրել
1957-1965 թվականներին Մարիա Շելլը ամուսնացած է եղել ռեժիսոր Հորստ Հեխլերի հետ, իսկ 1966-1986 թվականներին` ռեժիսոր Ֆայտ Ռելինի հետ։ Առաջին ամուսնությունից ունեցել է մեկ որդի, իսկ երկրորդից` մեկ դուստր։ Դուստրը` Մարի-Թերեզը, նույնպես դերասանուհի է դարձել։
1991 թվականին Մարիա Շելլը փորձել էր ինքնասպանություն գործել։ Այդ հանգամանքը գրավել էր բազմաթիվ լրատվամիջոցների ուշադրությունը։ Նա մահացել է 2005 թվականի ապրիլի 26-ին` թոքաբորբից և թաղված է Պրայտենեգում` իր մոր կողքին։
Մասնակի ֆիլմագրությունը խմբագրել
| Թվական | Անվանում | Բնօրինակ անվանում | Կերպար |
|---|---|---|---|
| 1942 | Քարհատարան (Փլուզում) | Steibruch | Գրետել, Մեյտի |
| 1948 | Հրեշտակը շեփորով (Վիեննական հեծելախումբ) | Der Engel mit der Posaune | Սելմա Ռոսներ |
| 1949 | Վերջին գիշերը | Die letzte Nacht | - |
| 1951 | Դոկտոր Հոլլ | Dr. Holl | Անժելիկա Ալբերտի |
| 1951 | Ստվերում մնացածը | The Magic Box | Հելենա |
| 1952 | Երբ մենք կրկին հանդիպենք | Bis wir uns wiedersehn | Պամելա |
| 1952 | Այնքան քիչ է ժամանակը | So Little Time | Նիկոլ դե Մալվինես |
| 1953 | Երազող շուրթեր | Der träumende Mund | Էլիզաբեթ |
| 1953 | Քանի դեռ դու ինձ հետ ես | Solange Du da bist | Եվա Բերգեր |
| 1953 | Գործի էությունը | The Heart of the Matter | Հելեն Ռոլտ |
| 1954 | Վերջին կամուրջը | Die letzte Brücke | դոկ. Հելգա Ռեինբեկ |
| 1954 | Նապոլեոն | Napoléon | Մարիա-Լուիզա Ավստրիացի |
| 1955 | Առնետներ | Die Ratten | Պաուլինա Կարկա |
| 1956 | Ժերվեզա | Gervaise | Ժերվեզա |
| 1956 | Սեր | Liebe | Աննա Բալլարդ |
| 1957 | Ռոզա Բերնդ | Rose Bernd | Ռոզա Բերնդ |
| 1957 | Սպիտակ գիշերներ | Le notti bianche | Նատալյա |
| 1958 | Կարամազով եղբայրները | The Brothers Karamazov | Գրուշենկա |
| 1958 | Կյանք | Une vie | Ժաննա Լե Պերտյուի դե Վո |
| 1958 | Շինդերհաննես | Der Schinderhannes | - |
| 1959 | Կախյալների ծառը | The Hanging Tree | Էլիզաբեթ Մահլեր |
| 1960 | Նինոչկա | Ninotchka | Նինոչկա |
| 1960 | Սիմարոն | Cimarron | Սաբրա Կրավատ |
| 1961 | Դրոշմ | The Mark | Ռութ Լեյգհթոն |
| 1961 | Անիվ | Das Riesenrad | Էլիզաբեթ վոն Հիլլ |
| 1963 | Երկու վիսկի` սոդայով | Zwei Whisky und ein Sofa | Բեատա Դեն |
| 1969 | Հունգարական հարսանիք | Die ungarische Hochzeit | - |
| 1969 | Սատանային` պոչից | Le diable par la queue | կոմսուհի Դիանա |
| 1969 | 99 կին | Der heiße Tod | Լեոնա Քերոլ |
| 1970 | Արյունարբու հրեշի գիշերը | Il trono di fuoco | մայր Ռոզա |
| 1970 | Պրովոկացիա | La provocation | Ժաննա |
| 1971 | Օլիմպիա - Օլիմպիա | Olympia - Olympia | - |
| 1972 | Մարիա | Marie | մայր |
| 1974 | «Օդեսա» գործը | The Odessa File | ֆրաու Միլլեր |
| 1975 | Համերգ | Das Konzert | Մարիա Հեյնկ |
| 1976 | Բուրժուական քմահաճություն | Folies bourgeoises | Գրետել |
| 1976 | Անիծվածների ճամփորդությունը | Voyage of the Damned | միսիս Հաուզեր |
| 1978 | Հիասքանչ ժիգոլո, դժբախտ ժիգոլո | Schöner Gigolo, armer Gigolo | - |
| 1978 | Սուպերմենը | Superman | Վոնդ-Ահ |
| 1979 | Առաջին պոլկան | Die erste Polka | Վալեսկա |
| 1979 | Անտառ | Der Wald | - |
| 1979 | Բարոյականություն | Moral | Լինա Բիրման |
| 1980 | Մարսյան ժամանակագրություն | The Martian Chronicles | Աննա Լուստիգ |
| 1982 | Անցորդուհին Սան-Սուսիից | La passante du Sans-Souci | Աննա Հելվիգ |
| 1982 | Երրորդ Ռեյխի ներսում | Inside the Third Reich | միսիս Սպիր |
| 1982 | Տիկին Ջեննի Թրեյբել | Frau Jenny Treibel | Ջեննի Թրեյբել |
| 1982 | Ծեր տիկնոջ այցը | Der Besuch der alten Dame | Կլարա Զախանասիան |
| 1983 | Եղիսաբեթ Անգլիացի | Elisabeth von England | Եղիսաբեթ II |
| 1984 | Սամսոն և Դալիլա | Samson and Delilah | Դեբորա |
| 1984 | Կեռնեխ թագավորը | Král Drozdia Brada | թագուհի |
| 1985 | 1919 | Nineteen Nineteen | Սոֆիա Ռուբին |
| 1988 | Աշունը Լուգանոյում | Herbst in Lugano | Լիլի |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Discogs — 2000.
- ↑ 3,0 3,1 Encyclopædia Britannica
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Gadzinski A. KALLIOPE Austria (գերմ.): Frauen in Gesellschaft, Kultur und Wissenschaft — Wien: Bundesministerium für Europa, Integration und Äußeres, 2015. — S. 107—108. — ISBN 978-3-9503655-5-9
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Internet Broadway Database — 2000.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մարիա Շելլ» հոդվածին։ |