Վիքիպեդիա

Նադեժդա Սուրովցևա

ուկրաինա-խորհրդային գրող, լրագրող, պատմաբան, փիլիսոփա և թարգմանիչ

Նադեժդա Վիտալևնա Սուրովցևա (ուկրաիներեն՝ Суровцова Надія Віталіївна, մարտի 5 (17), 1896[1], Կիև, Ռուսական կայսրություն - ապրիլի 13, 1985(1985-04-13), Ուման, Չերկասիի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), ուկրաինացի հասարակական գործիչ, թարգմանիչ, մասնագիտությամբ պատմաբան։

Նադեժդա Սուրովցևա
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 5 (17), 1896[1]
ԾննդավայրԿիև, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էապրիլի 13, 1985(1985-04-13) (89 տարեկան)
Մահվան վայրՈւման, Չերկասիի մարզ, Ուկրաինական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն,  Ուկրաինայի Ժողովրդական Հանրապետություն և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունՎիեննայի համալսարան
Մասնագիտությունդիվանագետ, Քաղաքական բանտարկյալ, պատմաբան և թարգմանչուհի
ԿուսակցությունԱվստրիայի կոմունիստական կուսակցություն

Կենսագրություն խմբագրել

Նադեժդա Սուրովցևան ծնվել է Կիևում՝ փաստաբանի ընտանիքում։ 1903 թվականին ընտանիքը տեղափոխվել է Ուման[2]]։ Ստացել է գիմնազիական կրթություն։ Մինչև 1917 թվականը սովորել է Սանկտ Պետերբուրգի համալսարանի պատմաբանասիրական ֆակուլտետում, ակտիվորեն մասնակցել ուկրաինական ուսանողական կյանքին։ Կիև վերադառնալուց հետո սովորել է[2], աշխատել Ուկրաինայի կենտրոնական ռադայում։ Եղել է Գյուղացիական միության (Селянської Спілки) ակտիվ գործիչ, Կիևի «Տրիբունա» թերթի աշխատակից, Կիևում խմբագրել է Արտաքին գործերի նախարարության օտարալեզու հրապարակումները։ 1917 թվականի դեկտեմբերի 1-ին նշանակվել է ՈւԺՀ ներքին գործերի գլխավոր քարտուղարության փախստականների վարչության գործավարի պաշտոնում։ Կազակական հետմանության օրոք եղել է արտաքին գործերի նախարարության քարտուղարության աշխատակից։

1918 թվականի վերջին արտագաղթել է Ավստրիա։ Այլ տվյալներով 1919 թվականին նա ուկրաինական ազգային շարժման առաջնորդների հետ դիվանագիտական առաքելությամբ մեկնել էր Ֆրանսիա[2]։ Ավարտել է Վիեննայի համալսարանի փիլիսոփայության ֆակուլտետը։ «Բոգդան Խմելնիցկին և ուկրաինական պետականության գաղափարը» թեմայով ատենախոսությունը պաշտպանելուց հետո նրան շնորհվել է փիլիսոփայական գիտությունների դոկտորի աստիճան։ Աշխատել է Վիեննայի գյուղատնտեսական ակադեմիայում որպես դասախոս։ Նա մասնակցել է կանանց կազմակերպությունների աշխատանքներին, մասնավորապես՝ հանուն խաղաղության և ազատության կանանց միջազգային լիգայի աշխատանքներին, եղել է Լիգայի կոնգրեսների պատվիրակ Վիեննայում, Դրեզդենում, Հաագայում, Ամստերդամում, Փարիզում և Վաշինգտոնում։ Գերմաներեն է թարգմանել ուկրաինական դասականներին[2]։

1920-ականների սկզբին սկսել է հետաքրքրվել մարքսիստական գաղափարներով և ընդունվել է Ավստրիայի կոմունիստական կուսակցության շարքերը։ Գերմաներեն է թարգմանել Վլադիմիր Լենինի աշխատությունները[2], ակտիվորեն մասնակցել Ավստրիայում և այլ երկրներում քարոզչական աշխատանքներին, ՌՍՖՍՀ լիազոր-ներկայացուցիչ Նիկոլայ Կրեստինսկու համաձայնությամբ տեղափոխել է կոմունիստական գրականություն և ելույթներ է ունեցել ԱՄՆ-ում ուկրաինական էմիգրացիայի ժողովներին[3]։

1925 թվականին վերադարձել է ԽՍՀՄ՝ սկզբում Մոսկվա, ապա Խարկով։ Աշխատել է Գլավլիտի համակարգում, կինոյի վարչությունում, ռադիոհեռագրական գործակալությունում, եղել է Խարկովի համալսարանի Ուկրաինայի պատմության Դմիտրի Բագալեյի անվան գիտահետազոտական ամբիոնի աշխատակից։

1927 թվականին ձերբակալվել է քաղաքական դրդապատճառներով և աքսորվել Կոլիմա։

1935 թվականի հունվարին ամուսնացել է աքսորյալ Դ. Լ. Օլիցկու հետ։ 1936 թվականի դեկտեմբերին կրկին ձերբակալվել է։ 1938 թվականին նրան բանտարկել են Էլգենի ճամբարում։ Այստեղ նա հանդիպել և ծանոթացել է ամուսնու քրոջը՝ Եկատերինա Օլիցկայային։ 1946 թվականին աշխատել է որպես բուժքույր «Ուտինիյ» հանքավայրի ճամբարային հիվանդանոցում։

1947-1949 թվականներին ամուսնու քրոջ հետ բնակվել են նույն հանքավայրում[2]։

1954 թվականին ազատ է արձակվել։ 1957 թվականին ռեաբիլիտացիայի է ենթարկվել և ամուսնու քրոջ հետ բնակվել Ումանում։ Հասարակական հիմունքներով աշխատել է տեղի երկրագիտական թանգարանում։ Անգլերենի և ֆրանսերենի մասնավոր դասեր է տվել[2]։ Զբաղվել է գրական և հասարակական աշխատանքներով։ 1958 թվականին նախապատրաստել է «Դեպի այն կողմ» նովելների ժողովածուն (չի հրատարակվել)։ Սկսել է գրել հուշագրություններ։ 1972 թվականին Սուրովցևայի և Եկատերինա Օլիցկայայի բնակարանում խուզարկություն է կատարվում Լեոնիդ Պլյուշչի գործով և առգրավվում է Սուրովցևայի հուշերի 2 հատորները։ 1974 թվականին մահանում է Եկատերինա Օլիցկայան[2]։

Նադեժդա Սուրովցևան մահացել է 1985 թվականի ապրիլի 13-ին Ումանում։

Հիշատակ խմբագրել

Ումանում Ինտերնացիոնալիստ մարտիկների փողոցի թիվ 6 շենքում գործում է Նադեժդա Սուրովցովայի Հիշատակի թանգարան-բնակարանը։

Երկեր խմբագրել

  • Н. Суровцова. Спогади. — Київ: Видавництво ім. О.Теліги, 1996.— 432 с.
  • Надія Суровцова. Листи. — Київ: вид ім. Олени Теліги, 2001, 704с.
  • Суровцова Н. Олізар та його відношення до декабристів // Наукові записки науково-дослідчої кафедри історії української культури. — Харків: Державне видавництво України. — 1927. — № 6. — С. 145—161.

Գրականություն խմբագրել

  • Енциклопедія «Черкащина». Упорядник Віктор Жадько. — К.: 2010. — С. 828—829.
  • Віктор Жадько. Український некрополь. К., 2005. — С. 303.
  • Енциклопедія українознавства (укр.) / В. Кубійович. — Париж; Нью-Йорк: Молоде Життя, 1954—1989.
  • Я. Дашкевич. Надія Суровцова. Нотатки з нотаток. — в кн.: Н. Суровцова. Спогади. — Київ: Видавництво ім. О. Теліги, 1996.
  • Юрий Дойков. Надежда Витальевна Суровцова-Олицкая. — «Правда Севера», 22.02.2001, С. 10
  • Марина Павленко про Павла Тичину, Надію Суровцову, Василя Симоненка, Василя Стуса, Ірину Жиленко / М. Павленко. — Київ : Грани-Т, 2009. — 120 с.: іл. — (Серія «Життя видатних дітей»). — ISBN 978-966-465-250-3
  • Юрій Хорунжий. Шляхетні українки: Есеї-парсуни. — К.: Видавництво імені Олени Теліги, 2004. — 208 с.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Енциклопедія історії України (укр.) — Київ: Наукова думка, 2003. — ISBN 966-00-0632-2
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Суровцева Надежда Витальевна (1896—1985), преподаватель философии, переводчик
  3. ↑ Мазипчук М. «Наши жовто-блакитные новые вехи существенно отличаются от трехцветных»: феномен «зміновіхівства» в українській політичній еміграції // Спільне. — 2018.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Նադեժդա_Սուրովցևա&oldid=9510353» էջից