Յուրի Սահակյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Սահակյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Յուրի Հակոբի Սահակյան (հուլիսի 22, 1937[1], Այգեստան, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1] - նոյեմբերի 24, 2019), հայ բանաստեղծ-մանկագիր, թարգմանիչ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1968 թվականից։
Յուրի Սահակյան | |
---|---|
Ծնվել է | հուլիսի 22, 1937[1] |
Ծննդավայր | Այգեստան, Մարտակերտի շրջան, ԼՂԻՄ, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ[1] |
Վախճանվել է | նոյեմբերի 24, 2019 (82 տարեկան) |
Մասնագիտություն | բանաստեղծ |
Ազգություն | հայ |
Քաղաքացիություն | ԽՍՀՄ և Հայաստան |
Կրթություն | ԵՊՀ հայ բանասիրության ֆակուլտետ (1966)[1] և Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտ (1973)[1] |
Անդամակցություն | ՀԳՄ |
Աշխատավայր | «Երևան» հեռուստաֆիլմերի ստուդիա, Հայրենիքի ձայն և Գրքասերների ընկերություն |
Պարգևներ | |
Յուրի Սահակյան Վիքիքաղվածքում | |
Յուրի Սահակյան Վիքիդարանում | |
Yuri Sahakyan Վիքիպահեստում |
Կենսագրություն
խմբագրելՅուրի Սահակյանը ծնվել է 1937 թվականի հուլիսի 22-ին Լեռնային Ղարաբաղի Մարտակերտի շրջանի Չայլու գյուղում։ Ավարտել է գյուղի միջնակարգ դպրոցը։ Ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը 1966 թվականին։
1971-1973 թվականներին մասնակցել է Մոսկվայի Մաքսիմ Գորկու անվան գրականության ինստիտուտին կից գրականության բարձրագույն դասընթացներին։
Աշխատել է Երևանի հեռուստատեսության ստուդիայում, «Հայրենիքի ձայն» շաբաթաթերթի խմբագրությունում, Հայաստանի գրքասերների ընկերությունում, «Սովետական գրող» և |Արևիկ հրատարակչություններում։
1999 թվականին «Այբբենարանի ուղեկից» մանկական բանաստեղծությունների ժողովածուի համար արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության «Ոսկե եղեգն» պետական գրական առաջին կարգի մրցանակի։
2012 թվականին Հայաստանի Հանրապետության անկախության հռչակման 21-րդ տարեդարձի կապակցությամբ, ինչպես նաև բազմամյա վաստակի և ստեղծագործական նվաճումների համար շնորհվել է Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործչի կոչումը։
2017 թվականին շնորհվել է Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի նախարարության ոսկե մեդալ
2018 թվականին շնորհվել է Արցախի Հանրապետության Մշակույթի և արվեստի վաստակավոր գործչի կոչումը։ Մահացել է 2019 թ. նոյեմբերի 24-ին։
Առաջին բանաստեղծությունը տպագրել է «Սովետական Ղարաբաղ» թերթում։ Առաջին գիրքը լույս է ընծայել 1966 թ. «Սովետական Գրող» հրատարակչությունում։
Հայաստանի գրողների միության անդամ է 1968 թվականից։
Նրա բանաստեղծությունները թարգմանվել են ռուսերեն, ֆրանսերեն, անգլերեն, շվեդերեն, իսպաներեն, սերբերեն, լիտվերեն, բուլղարերեն, աբխազերեն, ուկրաիներեն, ադրբեջաներեն։
Նրա բանաստեղծությունների հիման վրա գրվել են բազմաթիվ երգեր.
- «Արփա Սևան» - երաժշտություն՝ Էդգար Հովհաննիսյանի,
- «Այլ աչեր» - երաժշտություն՝ էդուարդ Թումանյանի,
- «Շարունակիր ժպտալ» - երաժշտություն՝ Ռոբերտ Ամիրխանյանի, և այլն։ Ապրում և ստեղծագործում է Երևանում։
- «Կյանքն անցողիկ է» - երաշժտությունը՝ Ստեփան Բաբաթորոսյանի
- «Նամակ ռազմաճակատից» - երաժշտությունը՝ Ստեփան Բաբաթորոսյանի
Երկերի մատենագիտություն
խմբագրել- Արևը քո դեմքին, Երևան, 1966, 52 էջ։
- Իմ մեղեդին, Երևան, 1974, 85 էջ։
- Երբ դու գալիս ես, Երևան, 1980, 120 էջ։
- Արտուտիկ, նախշուն տոտիկ, Երևան, 1984, 80 էջ։
- Աքլորակռիվ, Երևան, 1984, 88 էջ։
- Սարը սարին, Երևան, 1986, 192 էջ։
- Ձկնորս արջն ու մկնորս կատուն, Երևան, 1987, 92 էջ։
- Բարի թզուկն ու պարկապզուկը, Երևան, 1990, 93 էջ։
- Չարն իրեն տեր չկարծի (բանաստեղծություններ), Երևան, 1993, 80 էջ։
- Այբբենարանի ուղեկից, Երևան, 1998, 40 էջ։
- Հայ ժողովրդական հանելուկներ, Երևան, 1998, 96 էջ։
- Հայ ժողովրդական հանելուկներ, Երևան, 1998, 120 էջ։
- Խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2001, 52 էջ։
- Հայկական ժողովրդական խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2001։
- Խաղիկներ – խաղալիքներ, Երևան, 2002, 60 էջ։
- Խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2003, 52 էջ։
- Խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2003, 96 էջ։
- Հանելուկ – հանմանելուկ, Երևան, 2003, 148 էջ։
- Շուտասելուկներ և բառախաղեր, Երևան, 2004, 28 էջ։
- Չափածո օրագրություն, Երևան, 2004, 64 էջ։
- Արարատն իմ պատշգամբից, Երևան, 2006, 44 էջ։
- Աշնան տերևներ թափանցիկ ջրում, Երևան, 2007, 64 էջ։
- 101 բանաստեղծություն մանուկներին, Երևան, 2008, 112 էջ։
- Արտուտիկ, նախշուն տոտիկ, Երևան, 2008, 84 էջ։
- Բանաստեղծություններ և հեքիաթներ, Երևան, 2008, 72 էջ։
- Նապո Չորրորդը, Երևան, 2008, 84 էջ։
- Խաղիկներ, հանելուկներ, ասացվածքներ, Երևան, 2010, 96 էջ։
- Ճուտ եմ, ճուտ եմ (մանկական երգեր), Երևան, 2010, 56 էջ։
- Չքնեք տղաներ (բանաստեղծություններ), Երևան, 2010, 120 էջ։
- 850+1 հանելուկ, Երևան, 2011, 96 էջ։
- Վեց գրքից (բանաստեղծություններ), Երևան, 2011, 164 էջ։
- Ձկնորս արջուկն ու մկնորս կատուն, Երևան, 2012, 84 էջ։
- Բառ ու բանի շտեմարան, Երևան, 2013, 264 էջ։
- Ծաղկած խնձորենի, Երևան, 2013, 264 էջ։
- Ծաղկած ծառեր ու գեղեցիկ կանայք (բանաստեղծություններ), Երևան, 2013, 104 էջ։
- Պիեսներ տիկնիկային թատրոնների համար, Երևան, 2017, 200 էջ։
- Խոլո կամ Քարե թռչունի թռիչքը (Երևան, 2017, 32 էջ)
- Տերևն ասաց տերևին (Երևան, 2017, 80 էջ)
Երգեր
խմբագրելՆրա խոսքերով են գրվել այնպիսի երգեր, ինչպիսիք են՝
- «Սա Երևանն է» - երաժշտ. Մարտին Վարդազարյանի
- «Արփա Սևան» - երաժշտ. Էդգար Հովհաննիսյանի
- «Այլ աչեր» - երաժշտ.՝ Էդուարդ Թումանյանի
- «Շարունակիր ժպտալ» - երաժշտ. Ռոբերտ Ամիրխանյանի
- «Խուտուտ-Մուտուտ, Հովիկ-Հովիկ»- երաժշտ. Տիգրան Մանսուրյանի
- «Չքնեք, տղաներ» - երաժշտ. Գուրգեն Գաբրիելյանի
- «Ծաղրածուն և ծաղրածուն» - երաժշտ. Ստեփան Բաբաթորոսյանի
- «Երեք լոբի» - երաժշտ. Ստեփան Շաքարյանի
- «Կյանքն Անցողիկ է» - երաժշտ. Ստեփան Բաբաթորոսյանի
- «Նամակ Ռազմաճակատից» - երաժշտ. Ստեփան Բաբաթորոսյանի և այլն...
Թարգմանություններ
խմբագրելԱյս հեղինակի կատարած թարգմանությունների ցանկը կարող եք որոնել «Թարգմանչաց արվեստ» շտեմարանի «Թարգմանիչներ» բաժնում |
- Ալի Բաբան և քառասուն ավազակները.- Երևան։ Նոյյան տապան.- 12 չհ. էջ.- (Հեքիաթների շքերթ)։
- Ալիսան հրաշքների աշխարհում.- Երևան։ Նոյյան տապան, 2003.- 12 չհ. էջ.- (Հեքիաթների շքերթ)։
- Ակիմ Յակով։ Աղջիկն ու առյուծը։ Բանաստեղծություններ.- Երևան։ Արևիկ, 1989.- 20 էջ։
- Աղվեսն ու խլահավը։ Ռուսական ժողովրդական հեքիաթ.- Երևան։ Պրոֆ-Պրեսս Բուկինիստ, 2010.- 10 էջ.- (Կարդում ենք երեխաների համար)։
- Ամեն դաշտից մի փունջ ծաղիկ։ Թարգմանական ընտրանի.- Երևան։ Ծիծեռնակ, 2004.- 58 էջ։
- Անդերսեն Հանս Քրիստիան։ Հեքիաթներ.- Երևան։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի գործերով Հայաստանի ազգային հանձնաժողով, 2005.- 62 էջ։
- Անճոռնի ճուտիկը.- Երևան։ Պրոֆ-Պրեսս; Բուկինիստ, 2015.- 12 էջ.- (Կարդում ենք երեխաների համար)։
- Անտառային հանելուկներ.- Երևան։ Պրոֆ–Պրեսս; Բուկինիստ, 2015.- 12 էջ.- (Կարդում ենք երեխաների համար)։
- Աշնանային գույներ։ Չափածո, արձակ ստեղծագործություններ, թարգմանություններ, կերպարվեստ.- Երևան, 2010.- 139 էջ.- (Լուսաբաց, թիւ 6)։
- Արարատի երկիր։ Հայաստանը 20-րդ դարի սերբական պոեզիայում (երկլեզու հրատարակություն) /Կազմ.՝ Բ. Սիմոնյան.- Երևան։ Ապոլոն, 2002.- 115 էջ.- Բովանդ-ից՝ Դուշկո Տրիֆունովիչ. Շոկ սենյակ; Դրագուտին Օգնյանովիչ. Ամպրոպը Սևանի վրա; Ստոյան Բերբեր. Արարատ; Նեդելկո Թերզիչ. Հայրենի մեղեդին։
- Բժեխվա Յան։ Պանրի ծակերը.- Երևան։ Էդիթ Պրինտ, 2010.- 12 էջ.- (Ուրախ գնացքի գրադարան)։
- Գարնանային կանչեր։ Չափածո, արձակ ստեղծագործություններ, թարգմանություններ, կերպարվեստ.- Երևան, 2010.- 139 էջ.- (Լուսաբաց, 7)։
- Գարու հատիկը.- Երևան։ Պրոֆ-Պրեսս Բուկինիստ, 2010.- 10 էջ.- (Կարդում ենք երեխաների համար)։
Պարգևներ
խմբագրել- «Այբբենարանի Ուղեկից» մանկական բանաստեղծությունների ժողովածուի համար 1999 թվականին արժանացել է Հայաստանի Հանրապետության «Ոսկե Եղեգն» պետական գրական առաջին կարգի մրցանակի։
- Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի վաստակավոր գործիչ (2012)[2]։
- Արցախի Հանրապետության Մշակույթի և Արվեստի վաստակավոր գործիչ (2018)
Գրականություն
խմբագրել- Ալեքսանդր Թոփչյան, Չհրաժարվել հույզերից։ «Գարուն», 1967, № 1։ (Գրախոսություն Վազգեն Առաքելյանի «Երեքնուկներ», Ծովինարի «Ապրիլ», Լևոն Զաքարյանի «Իմ փողոցը», Յուրի Սահակյանի «Արևը քո դեմքին» բանաստեղծական ժողովածուների մասին)։
Ծանոթագրություններ
խմբագրելՎիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուրի Սահակյան» հոդվածին։ |
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուրի Սահակյան» հոդվածին։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յուրի Սահակյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 10, էջ 138)։ |