Վիքիպեդիա

Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայեր

Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայեր (խորվաթերեն՝ Josip Juraj Strossmayer, գերմ.՝ Joseph Georg Strossmayer;[7], փետրվարի 4, 1815(1815-02-04)[1][2][3][…], Օսիեկ - ապրիլի 8, 1905(1905-04-08)[4], Ջյակովո, Osijek-Baranja County, Խորվաթիա), խորվաթ եկեղեցական և քաղաքական գործիչ, կաթոլիկ եպիսկոպոս, աստվածաբան, մեկենաս[8]։ Խորվաթները նրան տվել են «հայրենիքի հայր» պատվանունը։

Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայեր
Դիմանկար
Ծնվել էփետրվարի 4, 1815(1815-02-04)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՕսիեկ
Մահացել էապրիլի 8, 1905(1905-04-08)[4] (90 տարեկան)
Մահվան վայրՋյակովո, Osijek-Baranja County, Խորվաթիա
ԳերեզմանՁակովոյի մայր տաճար
Քաղաքացիություն Ավստրիական կայսրություն և  Հունգարիայի թագավորություն
ԿրոնՀռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի[5][6]
ԿրթությունՎիեննայի համալսարան և Higher Scientific Institute for Diocesan Priests at St. Augustine's?
Գիտական աստիճանփիլիսոփայության դոկտոր
Մասնագիտությունդիվանագետ, քաղաքական գործիչ, գրող, կաթոլիկ քահանա և կաթոլիկ եպիսկոպոս
Զբաղեցրած պաշտոններթեմի հովվապետ
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունՍերբական գիտությունների և արվեստների ակադեմիա, Սերբիայի գիտության և արվեստի ակադեմիա և Բուլղարիայի գիտությունների ակադեմիա
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Josip Juraj Strossmayer Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայերը խորվաթ սպայի զավակ էր։ Նրա նախապապը գերմանացի էր, Վերին Ավստրիայից տեղափոխվել էր խորվաթական Օսյեկ քաղաքը, ամուսնացել խորվաթուհու հետ։

Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայերը ավարտել է հայրենի Օսյեկի գիմնազիան, ապա՝ Ջյակովոյի կաթոլիկ սեմինարիան (հոգևոր ճեմարանը), այնուհետր Բուդապեշտի համալսարանում պաշտպանելով իր պատրաստած ատենախոսությունը՝ 20 տարեկանում ստացել փիլիսոփայական գիտությունների դոկտորի գիտական աստիճան[9]։

Շտրոսմայերը Հաբսբուրգների միապետության սահմաններում հարավային սլավոնների միավորման, նրանց միասնական պետության՝ Հարավսլավիայի ստեղծման գաղափարի համոզված պաշտպան էր[10], Հարավսլավիան համարում էր սերբերի խորվաթների, սլովենացիների ընդհանուր տունը[11]։ Հենց դա նկատի առնելով՝ նրան անվանում էին «առաջին հարավսլավացի»[11][12]։

1859 թվականին եպիսկոպոս Շտրոսմայերը նամակ է հղել Հռոմի պապ Պիոս IX-ին՝ խնդրելով թույլ տալ, որ խորվաթական եկեղեցական թեմերում կիրառվի սլավոնական ծիսակարգը, և Դալմաթիայի հոգևոր ճեմարաններում ուսուցանվի գլագոլիցան։

Նա 1867 թվականին հիմնադրել է գիտությունների և արվեստների հարավսլավական ակադեմիան (ներկայումս՝ Խորվաթիայի գիտությունների և արվեստների ակադեմիա), աջակցել է Զագրեբում խորվաթական համալսարանի ստեղծմանը (1874)[13][14]:

Շտրոսմայերի անունով են կոչվել Օսյեկի համալսարանը և մի շարք փողոցներ Զագրեբում ու խորվաթական այլ քաղաքներում։

Երկեր խմբագրել

  • A. Špitelak (Hrsg.), Reden, Vorschläge und Erklärungen auf dem Vatikanischen Konzil, Zagreb 1929
  • F. Šišić (Hrsg.), Korespondencija Raški-Štosmajer, 4 t., Zagreb 1928—1931
  • F. Šišić, Josip Juraj Štrosmajer, Dokumenti i korespondencija, I, Zagreb 1933

Գրականություն խմբագրել

  • Banac Ivo - The National Question in Yugoslavia: Origin, History, Politics http://books.google.pl/books?id=KfqbujXqQBkC, Cornell University Press, 1984, isbn = 0-8014-1675-2
  • Behschnitt Wolf Dietrich - Nationalismus bei Serben und Kroaten 1830-1914. Analyse und Typologie der nationalen Ideologie, http://books.google.pl/books?id=A8jq9dB0MnIC, Oldenbourg Verlag, München, 1980 seria = Südosteuropäische Arbeiten| id = 74, isbn = 3-486-49831-2
  • Felczak Wacław - Ugoda węgiersko-chorwacka 1868 roku, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1969
  • Giza Antoni -Idea jugoslawizmu w latach 1800–1918, Szczecin, 1992, seria - Rozprawy i Studia Uniwersytetu Szczecińskiego| id = 147| isbn
  • Grabowski Bronisław - Akademia południowo-słowiańska w Zagrzebiu| czasopismo = Ateneum: Pismo Naukowe i Literackie, oznaczenie , t. II, 1894
  • Kann Robert A. - The History of the Habsburg Empire 1526-1918, http://books.google.pl/books?id=cG570mijBF4C, University of California Press, Berkeley, 1977, isbn = 0-520-04206-9
  • Kann Robert A. - Das Nationalitätenproblem der Habsburgermonarchie: Geschichte und Ideengehalt der nationalen Bestrebungen von Vormärz bis zur Auflösung des Reiches im Jahre 1918, Graz, 1964, tom = 1, Das Reich und die Völker
  • Schödl| Günter - Kroatische Nationalpolitik und, Jugoslavenstvo’: Studien zu nationaler Integration und regionaler Politik in Kroatien-Dalmatien am Beginn des 20. Jahrhunderts, München, 1980, seria - Südosteuroäische Arbeiten
  • Wereszycki Henryk - Pod berłem Habsburgów: Zagadnienia narodowościowe, Kraków, 1975
  • Dąbrowska-Partyka Maria, Czerwiński Maciej - Josip Juraj Strossmayer. Chorwacja, ekumenizm, Europa/Josip Juraj Strossmayer. Hrvatska, ekumenizm, Europa, Kraków: scriptum, 2007, isbn = 978-83-60163-24-5
  • Vasilije Đ. Krestić, Biskup Štrosmajer u svetlu novih izvora, Zagreb 2002.
  • Kosta Milutinović, Štrosmajer i jugoslovensko pitanje. Novi Sad, 1976 (Institut za izučavanje istorije Vojvodine. Monografije, 15).
  • Юринич, С. Йосиф-Юрай Щросмайер, СбНУ, XXII—XXIII, 1906—1907, 1-71.
  • Encyclopedic Dictionary of Religion, Philadelphia-Washington, D.C. 1979, p. 3403.
  • V. Soloviev, Lettre à Strossmayer, Agram, 9-21 sept. 1886) // Е. Л. Радлов (изд.), Письма В. С. Соловева, Петербург 1908, I, 183—190 [на немски: W. Solowjew, Una Sancta. Schriften zur Vereinigung der Kirchen und zur Grundlegung der universalen Theokratie, II (= W. Szylkarski, Hrsg., Deutsche Gesamtausgabe der Werke von Wladimir Solowjew, Freiburg 1954, III, 7-25)].
  • J. Urban, Korespondencja Solowjewa z Strossmayerem // Przeglad Powszechny, 1909, № 101.
  • Ф. Гривец, Владимир Соловев и епископ Щросмайер // Вера и родина (август-сентябрь), 1925.
  • Ch. Loiseau, La politique de Strossmayer // Le Monde Slave, NF, 4, 1927, № 1, 379—405.
  • W. Szylkarski, Solowjew und Strossmayer // Ostkirchliche Studien, 1, 1952, № 2.
  • E. Winter, Rußland und das Papsttum, Berlin 1961, II, 364 f., 382—390, 500—503.
  • А. Теодоров, Миладиновските песни и Щросмайер. — Пер. сп., 1985, кн. XVI, 82-97.
  • Шишманов, Ив. Владика Щросмайер. Спомени от една лична среща. — Български преглед, V, 1899, кн. 6, 77-78.
  • М. Арнаудов, Братя Миладинови. Живот и дейност. С., 1969, 211—229.
  • П. Хр. Петров и Ф. Шишич, Кореспонденция на българи с Щросмайер-Рачки. — Изв. на Инст. за история. Т. 18, 1967, 247—288.
  • Братя Миладинови. Преписка. Издирил, коментирал и редактирал Н. Трайков. С., 1964, с. 241, 245.
  • Епископ Йосип Щросмайер и българите. Хърватският интелектуален елит и София. С., 2009.
  • И. Начев. Ролята на епископ Щросмайер за утвърждаването на Загреб като културна столица в Европейския югоизток, сп. Балкани, 4/2015, с.42-51. 

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 National Library of Israel Names and Subjects Authority File
  5. ↑ Catholic-Hierarchy.org — USA: 1990.
  6. ↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
  7. ↑ Arthur J. May, The Hapsburg Monarchy, 1867–1914 (New York: W. W. Norton, 1968), 73. Contemporaries spelled the name "Straussmeyer".
  8. ↑ Klemens Löffler (1912). «Catholic Encyclopedia: Joseph Georg Strossmayer». The Catholic Encyclopedia Vol. 14. Robert Appleton Company, New York. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 18-ին.
  9. ↑ Catholic Encyclopedia «Joseph Georg Strossmayer» Consultado el 23 de noviembre de 2010
  10. ↑ ArteHistoria «Nacionalismos en Austria-Hungría» Consultado el 23 de noviembre de 2010
  11. ↑ 11,0 11,1 Bellamy, p. 44
  12. ↑ R. W. Seton-Watson. The Southern Slav Question. G. Bell and Sons, 1911. p. 128
  13. ↑ «History of the University of Zagreb». Univerza v Zagrebu. 2005. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  14. ↑ Josip Juraj Strossmayer (1861 թ․ ապրիլի 29). «Akademija znanosti - put prema narodnom obrazovanju». Speech in the Croatian Parliament. Wikisource. Վերցված է 2010 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Յոսիպ Յուրայ Շտրոսմայեր» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Յոսիպ_Յուրայ_Շտրոսմայեր&oldid=9743722» էջից