Օսյեկ

Օսյեկ
Քաղաք
	Օսյեկ
	խորվ.՝ Osijek
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Խորվաթիա
Համայնք	Osijek-Baranja?
Առաջին հիշատակում	331
Մակերես	174,9 կմ², 59,1 կմ²
ԲԾՄ	95 մետր
Բնակչություն	▲96 313 մարդ (օգոստոսի 31, 2021)
Ժամային գոտի	UTC+1
Հեռախոսային կոդ	031
Փոստային դասիչ	31000
Ավտոմոբիլային կոդ	OS
Պաշտոնական կայք	osijek.hr
	Օսյեկ (Խորվաթիա)
	Օսյեկ (Խորվաթիա)
	Օսյեկ Վիքիպահեստում

Օսյեկ (խորվ.՝ Osijek, գերմ.՝ Esseg, հունգ.՝ Eszék), քաղաք, որը գտնվում է Խորվաթիայի արևելյան մասում։ Այն գտնվում է Սլավոնիա քաղաքում, երկրի մայրաքաղաք Զագրեբի արևելյան մասում, Դրավայի գետի աջ ափին, Դանուբից 25 կմ հեռավորության վրա։ Օսյեկը Խորվաթիայում չորրորդ ամենամեծ քաղաքն է Զագրեբից, Սպլիտից և Ռիեկայից հետո։ Բնակչությունը 90411 մարդ է։ Վարչական կենտրոնը Օսյեկ-Բարանյան է։ 2011 թվականին բնակչության թիվը կազմել է 411 մարդ^[3]։

Ընդհանուր տեղեկություններ

Քաղաքի անունը գալիս է Խորվաթական «oseka» բառից։

Օսյեկը խոշոր արդյունաբերական կենտրոն է։ Քաղաքը հյուրընկալում է ճարտարագիտական, թեթև, սննդի, փայտամշակման և քիմիական արդյունաբերության ոլորտներում։ Ամենահայտնի ձեռնարկություններից են «Սապոնիա» քիմիական գործարանը, «Դրավա» խաղային գործարանը (հիմնադրվել է՝ 1856 թվականին) և գարեջրի գործարանը, որը արտադրում է «Օսիեչկո» հայտնի գարեջուրը։ Օսյեկի գիտական և մշակութային հաստատությունների թվում են Ստրասմայեր համալսարանը (հիմնադրվել է՝ 1975 թվականին), Ազգային թատրոնը, երկրում գործող ակվարիում ունեցող ամենամեծ կենդանաբանական այգին, հնագույն սլավոնական թանգարանը (հիմնադրվել է` 1877 թվականին.), Հնագիտական թանգարանը։

Պատմությունը

Քաղաքի պատմությունը ավելի քան 2000 տարեկան է։ Հին ժամանակներից Իլյարյանների բնակավայրը անցնում էր Դրավայի տարածքով։ Հռոմեական կայսր Հադրիանոսը 131-րդ տարում տվեց նոր կարգավորումներ, որը կոչվում էր Մուրսա, այն վերաբերում էր գաղութների կարգավիճակին և որոշ արտոնությունների։ Կայսրության անկումից հետո քաղաքը մի քանի անգամ ավերվեց։ IX դարում այնտեղ հաստատվեցին սլավոնականները։ Այդ ժամամակահատվածում քաղաքը պատկանում էր տեղի իշխաններին, ապա` Հունգարական թագավորությանը։ 1196 թվականին քաղաքը առաջին անգամ հիշատակվեց Օսյեկ անունով։ Քաղաքի հնագույն մասը (կառուցված Մուրսա ամրոցի ավերակներից) կոչվում է Թրրդա։ XVI դարում քաղաքը սկսեց հարձակվել Օսմանյան կայսրության կողմից, 1526 թվականին Բալկաններում թուրքերի կողմից հարձակման ժամանակ Օսյեկը գրավվեց և ամբողջությամբ քանդվեց։ Թուրքական իշխանության 150 տարիների ընթացքում քաղաքը վերակառուցվել է արևելյան ոճով։ 1687 թվականին պատերազմի ընթացքում ավստրիական բանակի կողմից այն կրկին քանդվեց։ Հետագա տարիներին քաղաքը կրկին վերակառուցվում է, գրեթե զրոյից։ 1721 թվականին, ինչպես և շատ այլ քաղաքներում, Օսյեկում նույնպես կառուցվեց հզոր ամրոց, որը դարձավ քաղաքի սիրտը։ Քաղաքը դառնում է Ավստրիայի կայսրության մի մասը և սկսում է զարգանալ դառնալով խոշոր քաղաքական և առևտրային կենտրոն։ 1809 թվականի Օսյեկը ստացել է ազատ թագավորական քաղաքի կոչում։ Բնակչությունը արագորեն աճում էր, 19-րդ դարի առաջին կեսին Օսյեկը Խորվաթիայում ամենամեծ քաղաքն էր։ 1910 թվականի մարդահամարի տվյալներով, քաղաքում բնակվում էր 31.388 մարդ, որոնցից 40% -ը խորվաթացիներ են, 36%-ը ավստրիացիներ և գերմանացիներ, 12%-ը հունգարացիներ։ Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո Սլավոնիայի Օսյեկը ամբողջությամբ դարձավ սերբերի, հովանավորների և սլովենիայի թագավորության (ավելի ուշ `Հարավսլավիայի թագավորություն) մասը։ 1943 թվականին Օսյեկում տպագրվեց «Glas Slavonije» թերթը։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո Օսյեկը ՀՍՖՀ- ի մաս էր կազմում։ 1991 թվականին Հարավսլավիայի բաժանման ժամանակ քաղաքը դարձավ անկախ Խորվաթիայի մաս։ Հետևյալ պատերազմում, Օսյեկը լուրջ վնասվածքներ ստացավ հրետակոծության հետևանքով։ Օսյեկից սերբական բնակչության զանգվածային արտահոսք է տեղի ունեցել, որը մինչև պատերազմը քաղաքի բնակչության 20,05% էր։ Մի քանի տասնյակ սերբեր սպանվել են քաղաքապետ Բրանիմիմ Գլասաշի կողմից, որը հետագայում դատապարտվել է պատերազմական հանցագործությունների համար։ Վուկովարի ճակատամարտի ավարտից հետո սերբերի զորքերի կողմից քաղաքի բռնազավթումը դարձավ սպառնալիք, սակայն խաղաղության բանակցությունները սկսեցին վերացնել այդ վտանգը։ Միևնույն ժամանակ, Օսյեկի մոտ, Խորվաթական զինվորների կողմից ստրկության սպառնալիք է եղել։ Հրդեհների դադարեցումից հետո վնասված և ավերված շենքերի մեծ մասը վերականգնվել է։

Տրանսպորտ

Քաղաքը միացված է ավտոմոբիլային ճանապարհներով Խորվաթիայի Սլավոնական Բրոդ, Վուկովար, Վիրովիտիկա քաղաքներին, ինչպես նաև Հունգարիայի, Սերբիայի, Բոսնիայի և Հերցեգովինայի հետ։ Քաղաքը ունի նաև մեծ գետի նավահանգիստ Դրավայում և երկաթուղային կայարանում։ Օսյեկից 20 կմ հեռավորության վրա է գտնվում քաղաքային օդանավակայանը։ 1926 թվականից գործում է Օսյեկի տրամվայը։

Տեսարժան վայրեր

XVIII դարում կառուցված ամրոցը, որի ներսում է գտնվում Սուրբ Միխայիլ եկեղեցին
Սուրբ աթոռ Պետրոս և Պողոս կաթոլիկ տաճար
Քաղաքում կան բարոկկո ոճով ավստրիական շրջանի բազմաթիվ շենքեր

Հայտնի բնակիչներ

Ֆերդեր Սիիշիչը (1869-1940 թվականներ) խորվաթացի պատմաբան։
Մարկո Բաբիչ (ծնված 1981 թվականի հունվարի 28-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
Բլագիե Բերսան (1873-1934 թվականներ) Յուգոսլավական կոմպոզիտոր։
Յուրիկա Վրանեչ (ծնված 1980 թվականի հունվարի 31-ին), Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
Մայա Բոսկովիչ-Սթուլի (ծնվել է՝1922 թվականի նոյեմբերի 9-ին, մահացել է՝ 2012 թվականի օգոստոսի 14-ին) ֆոլկլորագիտության բնագավառում Խորվաթիայի գիտնական է, գիտության դոկտոր։
Մարիո Գալինովիչը (ծնված 1976 թվականին նոյեմբերի 15-ին) հանդիսանում է խորվաթացի ֆուտբոլիստ։
Էլենա Դոկիչ (ծնված 1983 թվականին ապրիլի 12-ին,), սերբական, հետագայում ավստրալիական թենիսիստ։
Պետր Կրպան (ծնված 1974 թվականի հուլիսի 1-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
Զովոնիմիռ Կուլունդժիր (ծնվել է՝1911 հունվարի 16-ին մահացել է 1994 թվականին դեկտեմբերի 27-ին), Խորվաթիայի պատմաբան, հրապարակախոս, մատենագետ և գրող պատմաբան։
Տոմիսլավ Ռուկավինան (ծնված 1974 թվականին հոկտեմբերի 14-ին) `Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։
Խրվոե Ստեվիչ (ծնվեց 1980 թվականի հունվարի 8-ին), Խորվաթիայի շախմատիստ և գրոսմայստեր։
Իգոր Ցվիտանովիչը (ծնված 1970 թվականի նոյեմբերի 1-ին) Յուգոսլավյան, հետագայում Խորվաթացի ֆուտբոլիստ։
Միրոսլավ Շարկո (ծնված 1962 թվականի հուլիսի 29-ին) հայտնի խորվաթացի երգիչ, երաժիշտ և քաղաքական գործիչ։
Դավթ Շուկերը (ծնված 1968 թվականի հունվարի 1-ին) հանդիսանում է Հարավսլավիայի, հետագայում Խորվաթիայի ֆուտբոլիստ։

Ծանոթագրություններ

Արտաքին հղումներ

Službeni portal grada Osijeka Արխիվացված 2007-09-26 Wayback Machine (խորվ.) (անգլ.)
Turistička zajednica grada Osijeka Արխիվացված 2007-06-26 Wayback Machine (խորվ.) (անգլ.)
Online vijesti i novosti iz Osijeka Արխիվացված 2007-09-11 Wayback Machine (խորվ.)
Vijesti i najave — Osijek Online 031 (խորվ.)

Գրականություն

«Эсек». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Օսյեկ» հոդվածին։

[_ed77197c7a386ef4-1] Popis stanovništva, kućanstava i stanova 2021. – stanovništvo prema starosti i spolu po naseljima, 2021 Croatian census: population data by age, sex, settlement — Croatian Bureau of Statistics, 2022.

[_986e59c0c694b9d9-2] List of Croatian settlements and delivery post offices — 2022.

[3] Republika Hrvatska — Državni zavod za statistiku: Kontingenti stanovništva, po gradovima/općinama, popis 2001 Արխիվացված 2009-08-27 Wayback Machine (խորվ.)

[3]

[1]

[2]