Միխայիլ Դմիտրիևիչ Պրոխորով (ռուս.՝ Михаи́л Дми́триевич Про́хоровմայիսի 3, 1965(1965-05-03)[1][2], Մոսկվա, ԽՍՀՄ[3][4][5]), ռուս ձեռնարկատեր, միլիարդատեր և քաղաքական գործիչ։ «Քաղաքական ծրագիր» կուսակցության հիմնադիր, «Արդար գործ» կուսակցության նախկին ղեկավար (2011 թվականի հունիս-սեպտեմբեր)։ 2012 թվականի նախագահական ընտրությունների մասնակից, որում զբաղեցրել է 3-րդ տեղը (2-րդ տեղը Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում), ստանալով ընտրողների ձայնի 7,98 %-ը։ Մասնավոր ներդրումային ֆոնդի հիմնադիր և նախկին նախագահ[6], 2008 թվականից մինչև 2014 թվականը Ռուսաստանի դահուկարշավի և հրաձգության միության նախագահ[7][8], Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիայի «Բրուքլին Նեթս» բասկետբոլի թիմի նախկին սեփականատեր[9]։

Միխայիլ Պրոխորով
 
Կուսակցություն՝ Civic Platform?, ԽՄԿԿ և Right Cause?
Կրթություն՝ ՌԴ կառավարությանը կից ֆինանսական համալսարան (1989)
Մասնագիտություն՝ ձեռնարկատեր, ներդրող, քաղաքական գործիչ, գործարար և մարզական պաշտոնյա
Դավանանք աթեիզմ
Ծննդյան օր մայիսի 3, 1965(1965-05-03)[1][2] (58 տարեկան)
Ծննդավայր Մոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն  Ռուսաստան
 
Կայք՝ mdprokhorov.ru
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ
Բարեկամության շքանշան «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» շքանշանի I աստիճանի մեդալ
Մոսկվայի սուրբ Դանիիլ իշխանի 2-րդ աստիճանի շքանշան
Պատվո լեգեոնի շքանշանի ասպետ
և ՌԴ նախագահի պատվոգիր
Միխայիլ Պրոխորովի ելույթը «Քաղաքական ծրագիր» կուսակցության համագումարում
2012 թվականի հոկտեմբերի 27

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Մոսկվայում ԽՍՀՄ սպորտի պետական կոմիտեի միջազգային հարաբերությունների բաժնի վարիչ Դմիտրի Իոնովիչ Պրոխորովի ընտանիքում (ծագումով՝ Բառնաուլից[10]) և Մոսկվայի քիմիական տեխնիկայի ինստիտուտի պոլիմերային բաժնի աշխատակից Թամարա Միխայլովի Կումարիտովայի ընտանիքում։ Նրա քույրը՝ գրականագետ Իրինա Պրոխորովան «Նոր գրական հանդես» ամսագրի խմբագիր և հրատարակիչն է և ՌԲԿ հեռուստաընկերության հաղորդավարը[11]։ Պրոխորովի հայրական կողմի նախնիները Սմոլենսկի գյուղից էին՝ նրա պապը Ստոլիպինյան գյուղատնտեսական ռեֆորմի ժամանակ տեղափոխվել է Սիբիր, որտեղ լավ տնտեսություն է վարել, սակայն, հետագայում թողել է այն և փախել կուլակաթափ լինելու սպառնալիքից[12]։ Մայրական կողմը գիտնականներ և բժիշկներ էին․ պապը՝ Միխայիլ Գրիգորևի Կումարիտովը Դագեստանի առողջապահության ժողկոմի[13], 1934 թվականից մինչև 1936 թվականը Դաղստանի պետական բժշկական համալսարանի տնօրենն է եղել[12][14], իսկ տատը՝ Աննա Իսահակի Բելկինը՝ մանրէաբան էր և պրոֆեսոր Լև Զիլբերի աշակերտուհին, այնուամենայնիվ, նրա գիտական կարիերան այդպես էլ չի իրականացել։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին նա մնացել է Մոսկվայում, որտեղ զբաղվել է պատվաստանյութերի արտադրությամբ, իսկ իր դստերը՝ Թամարային ուղարկել է տարհանման[15]։

Մանկությունն անցել է Մոսկվայի Հյուսիս-Արևելյան վարչական շրջանում[16]։

1972-1982 թվականներին սովորել է Մոսկվայի Ջերժինսկ շրջանի թիվ 21 միջնակարգ դպրոցում՝ անգլերենի խորը ուսումնասիրությամբ[17], որն ավարտել է կարմիր մեդալով։ Դպրոցում ունեցել է «Ընձուղտ» մականունը[18]։ 1982 թվականին ընդունվել է Մոսկովյան ֆինանսական ինստիտուտ, սակայն առաջին կուրսից հետո զորակոչվել է բանակ՝ հրթիռային ուժերում ծառայելու (չնայած այն հանգամանքին, որ դա վերջին տարին էր, որ դեռ կարելի էր տարկետում ստանալ)։ Ծառայությունից վերադառնալուց հետո ուսումը շարունակել է միջազգային տնտեսական հարաբերությունների ֆակուլտետում, որն ավարտել է 1989 թվականին կարմիր դիպլոմով[19][20]։ Դիպլոմային պաշտպանության թեման «Կապիտալիզմի արժութային համակարգի փոխարժեքի կանխատեսումն» է եղել։ Նրա համակուրսեցիներից և ընկերներից էին Կրասնոյարսկի երկրամասի ապագա նահանգապետեր Ալեքսանդր Խլոպոնինը[21] և Անդրեյ Կազլովը՝ Ռուսաստանի Դաշնության Կենտրոնական բանկի նախագահի առաջին տեղակալը (1997-1999 և 2002-2006) և Ռուսաստանի Բանկի տնօրենների Խորհրդի անդամ, որը սպանվել է մահափորձի արդյունքում։

1988 թվականին Մոսկովյան ֆինանսական ինստիտուտի վերջին կուրսում Պրոխորովը ընդունվել է ԽՄԿԿ շարքեը[15]։

Կարերիա խմբագրել

  • 1983-1985 թվականներին - ծառայությունը խորհրդային բանակի շարքերում[22][23]։
  • 1989-1992 թվականներին - Միջազգային տնտեսական համագործակցության բանկի (ՄՏՀԲ) դեպարտամենտի ղեկավար։
  • 1992-1993 թվականներին - բաժնետիրական առևտրային բանկի միջազգային ֆինանսական ընկերության խորհրդի նախագահ։
  • 1993-2000 թվականներին - Միացյալ արտահանման-ներմուծման բանկի խորհրդի նախագահ։
  • 2000-2001 թվականներին - «ՌՈՍԲԱՆԿ»ի նախագահ։
  • 2001-2008 թվականներին - «Նորիլսկի նիկել» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրեն, վարչության նախագահ (2001 թվականի հունիսից)։ 2007 թվականի ապրիլին հեռացել է «Նորիլսկի նիկել» ՓԲԸ-ի գլխավոր տնօրենի պաշտոնից։ 2007 թվականի սեպտեմբեր ամսվա դրությամբ Պրոխորովը դեռևս ուներ բաժնեմաս «Նորիլսկի նիկելից» (25%)[24]։
  • 2006-2010 թվականներին - «Պոլյուս ոսկի» ԲԲԸ տնօրենների խորհրդի նախագահ։
  • 2007 թվականի հունիսից - «Ռոսնանոտեխ» պետական նանոտեխնոլոգիական ընկերության վերահսկիչ խորհրդի անդամ։
  • 2007 թվականի մայիս - հիմնադրել է «Օնեքսիմ Գրուպ» ՍՊԸ-ի մասնավոր ներդրումային հիմնադրամը, որի նախագահն էր մինչև 2011 թվականը[25]։
  • 2008 թվականի հունիս - «Նորիլսկի նիկել» ՓԲԸ-ի տնօրենների խորհրդի անդամ։
  • 2008 թվականի հոկտեմբեր - Ռուսաստանի Բիաթլոնի միության նախագահ (այդ պաշտոնում փոխարինել է Ալեքսանդր Տիխոնովին)։
  • 2009 թվականի մայիս - 2011 թվականի սեպտեմբեր - Ռուսաստանի Դաշնության տնտեսության արդիականացման և տեխնոլոգիական զարգացման նախագահական հանձնաժողովի անդամ[26]։
  • 2009-2019 թվականներին - NBA-ի լիգայի «Բրուքլին Նեթս» բասկետբոլային ակումբի հսկիչ փաթեթի սեփականատեր[27][28]։
  • 2010 թվականի դեկտեմբեր - 2011 թվականի հունիս - «Պոլյուս ոսկի» ԲԲԸ-ի գլխավոր տնօրեն[29]։
  • 2011 թվականի հունիսի 25 - 2011 թվականի սեպտեմբերի 16 - «Արդար գործ» կուսակցության առաջնորդ։
  • 2012 թվականի հոկտեմբեր - 2015 թվականի մարտի 13 - «Քաղաքացիական պլատֆորմ» կուսակցության առաջնորդ։

Քաղաքական գործունեություն խմբագրել

Բողոքարկում Ռուսաստանում(2011—2013) խմբագրել

Արդար գործ խմբագրել

2011 թվականի հունիսի 25-ին «Արդար գործ» արդարադատության կուսակցության արտահերթ համագումարում Պրոխորովը միացել է կուսակցությանը և ընտրվել նրա ղեկավարը չորս տարի ժամկետով։ Ըստ «The New Times» ամսագրի, Պրոխորովը մտադրված է եղել 100 միլիոն դոլար անձնական փող ծախսել կուսակցության քարոզարշավի համար և հույս ուներ նույնքան փոխառություն վերցնել գործարար համայնքի իր գործընկերներից[30]։ 2011 թվականի հուլիսին Պրոխորովը հրավիրել է հայտնի թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ գործչի՝ «Քաղաք առանց դեղերի» ֆոնդի հիմնադիր Եվգենի Ռոզմանին։ Պրոխորովն առաջարկել է, որ նա մասնակցի Պետդումա կուսակցության դաշնային ցուցակով, որպեսզի հաջողության հասնի, որ նա կարողանա ձևավորել պետության հակաթմրանյութային և հակաալկոհոլային քաղաքականությունն ու օրենսդրությունը։ 2011 թվականի օգոստոսին կուսակցությանը միացել է նաև հայտնի ռուս լրագրող, «Տեսակետ» հեռուստածրագրի հեղինակ Ալեքսանդր Լյուբիմովը[31]։

2011 թվականի սեպտեմբերի սկզբին, «Արդար գործ» համագումարի մեկնարկից անմիջապես առաջ (նախատեսված էր սեպտեմբերի 14-15-ը) մամուլում տեղեկացել են, Պրոխորովի՝ որպես առաջնորդի գործունեությունից որոշ մարզային մասնաճյուղերի կուսակցությունների դժգոհության մասին[32]։ Սեպտեմբերի 14-ին, Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայում անցկացվող համագումարի առաջին օրը, Պրոխորովի հակառակորդները ստացան հավատարմագրերի հանձնաժողովում տեղերի մեծամասնությունը[33]։ Սեպտեմբերի 14-ի երեկոյան շտապ հրավիրված ճեպազրույցի ժամանակ Պրոխորովը հայտարարել է գործադիր կոմիտեի ղեկավար Անդրեյ Դունաևի և գործադիր կոմիտեի լիազորությունները դադարեցնելու մասին։ Բացի այդ, Պրոխորովը դուրս է հանել կուսակցությունից Անդրեյ Բոգդանովին և Ռյավկին եղբայրներին՝ «կուսակցությանը քաղաքական վնաս պատճառելու համար» պատճառաբանությամբ, և մեղադրել է Ռադի Խաբիրովի «կուսակցությանը ռայդերական գրավման մեջ»[34]։

Սեպտեմբերի 15-ի առավոտյան «Էխո Մոսկվի» ռադիոկայանի եթերում Պրոխորովը կոչ է արել իր համախոհներին դուրս գալ կուսակցությունից և հայտարարել է նոր կուսակցություն ստեղծելու մտադրության մասին[35]։ Սեպտեմբերի 15-ին Պրոխորովի հակառակորդները հավաքվել են Կրասնայա Պրեսնիայի Առևտրի համաշխարհային կենտրոնում (ԱՀԿ), որտեղ նրանք բարձրացրել են Պրոխորովի հրաժարականի հարցը[36]։ Անդրեյ Դունաևը, որին Պրոխորովը սեպտեմբերի 14-ին հեռացրել է պաշտոնից որպես Գործադիր կոմիտեի ղեկավար, հայտարարել է ԱՀԿ-ի համագումարում.

«Լրատվամիջոցների միջոցով տեղեկատվություն է հայտնվել, որ Պրոխորովը ստեղծում է իր սեփական կուսակցությունը։ Ես առաջարկում եմ անհապաղ քվեարկել Պրոխորովին կուսակցության ղեկավարի պաշտոնից հեռացնելու օգտին»։

Կուսակցության մասնակիցները աջակցել են Դունաևին և հեռացրել Պրոխորովին ղեկավարի պաշտոնից[37]։ Ղեկավարի պարտականությունները կատարող է ընտրվել հենց Անդրեյ Դունաևը[38]։ Պրոխորովին հեռացնելու պաշտոնական պատճառը դարձել է «Արդար գործի» որոշ տարածաշրջանային մասնաճյուղերի հետ կոնֆլիկտը, ինչպես նաև Պրոխորովի որոշումը` թմրամիջոցների ապօրինի շրջանառության դեմ պայքարի գործիչ Եվգենի Ռոյզմանին ընդգրկելու մասին, որը դատվածություն ուներ և, հետևաբար, առարկվել է Կրեմլի վարչակազմի՝ ընտրացուցակում[39]։ Ինքը՝ Պրոխորովը, ներկա չի եղել այս համագումարին, բայց մասնակցել է իր համախոհների համագումարին Ռուսաստանի Գիտությունների ակադեմիայում, որը հայտարարել է «կուսակցության իրական առգրավման» մասին և հավատարմագրերի հանձնաժողովում ենթադրյալ կեղծիքների մասին, որոնք, ըստ Պրոխորովի, «պլանավորվել և իրականացվել են նախագահի աշխատակազմի կողմից, որոնք ենթակա էին Սուրկովին։ Պրոխորովն ասել է, որ այլևս չի կարող համագործակցվել կուսակցության հետ, որը ղեկավարում են «Կրեմլի տիկնիկավարները», և իր կողմնակիցներին հորդորել է հեռանալ կուսակցությունից։ Պրոխորովը կուսակցության «ռեյդերական գրավման» գլխավոր մեղավոր հայտարարել է Սուրկովին։ Լրագրող Ալեքսանդր Լյուբիմովը և երգչուհի Ալլա Պուգաչովան խոսել են հանդիպման ժամանակ Պրոխորովին քաջալերելու համար[40]։

«Արդար գործ» սկանդալից հետո Պրոխորովը երեք ամիս հեռացել է հասարակական քաղաքականությունից[41]։

Նախագահի ընտրությունների հայտարարության և ստորագրությունների հավաքագրում խմբագրել

2011 թվականի դեկտեմբերի 12-ին Պրոխորովը հայտարարել է Ռուսաստանի նախագահի պաշտոնում առաջադրվելու իր ցանկության մասին[42]։ Պրոխորովն այդ որոշումը անվանել է «երևի, իր կյանքի ամենալուրջ որոշումը»[41]։ Պրոխորովը իր ընտրողներին համարում է «միջին դաս, բառի լայն իմաստով»[41]։ Պրոխորովը լրագրողներին ասել է, որ ինքը դեռ կմտածի վարչապետի թեկնածության մասին. «Ես մեծ թվով թեկնածուներ ունեմ, թող իրենք իրենց տեղը պաշտպանեն»[41]։ Պրոխորովը նաև հայտարարել է «երկարաժամկետ» նոր կուսակցություն ստեղծելու մտադրության մասին, որը ցանկանում է սկսել «կառուցել սկզբից»[41]։

Օրենքով, Պրոխորովին պետք էր հավաքել 2 միլիոն ստորագրություն, որպեսզի առաջադրեր իր պաշտոնը[41]։ Հունվարի 18-ին Պրոխորովը Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովին է ներկայացրել 2 միլիոն 100 հազար ստորագրություն։ Հունվարի 23-ին հայտնի են դարձել Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից ստորագրությունների ստուգման նախնական արդյունքները[43]։ Պրոխորովի ստորագրությունների մեջ ավելի քան 5%-ը խոտան էին, և նա գրանցվել է որպես նախագահի թեկնածու[43]։

Ռուսաստանի նախագահ ընտրվելու դեպքում Պրոխորովը խոստացել է վաճառել իր բիզնեսը և հասույթը ուղարկել բարեգործության[44]։ «Դոժդ» հեռուստաալիքի եթերում, Պրոխորովը մասնավորապես հայտարարել է. «Եթե ես դառնամ նախագահ, ես կվաճառեմ իմ ամբողջ ունեցվածքը և գումարի մեծ մասը կտամ բարեգործությանը։ Իմ երկիրը ավելի թանկ է, բայց ափսոս է մեղվի համար»[44]։

Ընտրական ծրագիր 2012 թվական խմբագրել

2012 թվականի հունվարի 20-ին հրապարակվել է Պրոխորովի նախագահական ծրագիրը՝ «Ներկայ ապագան» խորագրի ներքո։ Պրոխորովի թեզերը պարունակող փաստաթուղթը կազմվել է Վլադիմիր Պուտինի հետ «դիմակայության» ակնկալիքով։

Ծրագրի քաղաքական մասում Պրոխորովը մտադիր է եղել սահմանափակել ՌԴ-ի նախագահի և նահանգապետերի ընտրության հնարավորությունը «իր կյանքի ընթացքում ընդամենը երկու ժամկետով» և Պետդումա անցնելու շեմն իջեցնել 3%-ի։ Պրոխորովը կողմ է եղել Պետդումա միամանդատների 50%-ի վերադարձին և առաջարկել է քաղաքական կուսակցությունների գրանցման ծանուցողական սկզբունք սահմանել։ Ըստ նրա, պետք է ընտրվեն ոչ միայն Պետդումայի կամ Դաշնային ժողովի պատգամավորները, այլև իրավապահ մարմինների տեղական ղեկավարները։ Բացի այդ, Պրոխորովը խոստացել է խստացնել քրեական պատասխանատվությունը ընտրական ընթացակարգերի խախտումների համար, վաղաժամկետ լուծարել վեցերորդ գումարման Պետական Դուման և կազմակերպել Յոթերորդ դումայի «ազատ ժողովրդավարական» ընտրություններ։ Պրոխորովն առաջարկել է ընդլայնել Պետդումայի լիազորությունները՝ Պետդումային տալ «Կառավարության անձնական կազմը հաստատելու իրավունք՝ այդ իրավունքը սահմանափակելով մեկ պաշտոնում առաջադրված թեկնածությունների առավելագույն երկու հիմնավոր բացարկներով»։ Պրոխորովի ծրագիրը նաև առաջարկել է Ռուսաստանի Դաշնության հիմնադիր սուբյեկտների զգալի ընդլայնում՝ դրանց թիվը հասցնելով 25-30-ի, հաշվի առնելով «արտահայտված տնտեսական և պատմական ինքնատիպությունը»։

Պրոխորովը Ռուսաստանի համար շահավետ է համարել «ինտեգրվել Եվրոպայի տնտեսական տարածքին և նրա ժողովրդավարական պետությունների հետ լավ հարաբերություններ ունենալը»։ Ըստ Պրոխորովի ծրագրի՝ վիզային ռեժիմը պետք է չեղյալ հայտարարվեր «Մեծ Եվրոպայի» ամբողջ տարածքում։

Ինչպես նշել է «Հայացք» առցանց հրատարակությունը, Պրոխորովի ծրագրում հատուկ տեղ է գրավել «կոռուպցիայի դեմ պայքարի նոր գաղափարները»։ Այսպիսով, Պրոխորովն առաջարկել է Ռուսաստանի օրենսդրության մեջ մտցնել «այն քաղաքացիների գույքի բռնագրավման կանոն, որի մասնակցությունը կոռուպցիոն գործարքներին ճանաչվել է դատարանի կողմից, ինչպես նաև այդ քաղաքացիների ընտանիքի անդամները, եթե դատարանը ապացուցել է, որ այդ ունեցվածքը ձեռք է բերվել իրենց հարազատների կոռումպացված գործունեության արդյունքում»։ Պրոխորովն առաջարկել է խստագույն հսկողություն սահմանել ինչպես կառավարությունում պաշտոններ զբաղեցնող քաղաքացիների, այնպես էլ նրանց ընտանիքի անդամների եկամուտների և ծախսերի վրա։ Քաղաքական գործիչն առաջարկել է դատախազությանը պարտավորեցնել անհապաղ ստուգումներ նախաձեռնել եկամուտների և ծախսերի անհամապատասխանության ցանկացած վկայականով՝ հայտարարագրված տեղեկություններով։ Ընդ որում, գլխավոր կոռուպցիոներները, որոնց դեմ պետք է պայքարել, Պրոխորովը համարել է իրավապահ մարմինների և դատական համակարգի ներկայացուցիչներին։ Ռուսաստանում պաշտոնյաների ընդհանուր թիվը Պրոխորովն առաջարկում է երկու տարվա ընթացքում կրճատել «առնվազն մեկ երրորդը»։ Այսպիսով ըստ նրա ծրագրի պաշտոնյաները կկորցնեն ծառայողական բնակարանները և ամառանոցները, ինչպես նաև կառավարական շարասյուների ճանապարհներով երթևեկելիս արտոնությունների իրավունքը։

Պրոխորովն առաջարկել է 2013 թվականից մինչև 40 միլիոն ռուբլի հավաքել քաղաքացիներին փոխհատուցման նվազագույն չափը աշխատավայրում մահվան դեպքում կամ պետության մեղքով։ Նաև Պրոխորովը ցանկացել է անցկացնել ֆինանսական համաներում, որի համաձայն քաղաքացիները կկարողանան «օրինականացնել նախկինում ստացված եկամուտներն ու ձեռք բերված ունեցվածքը՝ իրենց արժեքի 13%-ը վճարելով»։ Պրոխորովի ծրագրում առկա մի քանի հատուկ տեխնիկական նախաձեռնություններից մեկը երկաթուղիների և ճանապարհների և օդանավակայանների կառուցումն է եվրոպական ստանդարտների համաձայն` արտասահմանից ներդրումների ներգրավմամբ։ Պրոխորովը խոստանում էր մինչև 2016 թվականը կառուցել առնվազն 10 նոր օդանավակայան, տեղադրել առնվազն 5 հազար կմ նոր արագընթաց երկաթուղային և 40 հազար կմ ավտոմոբիլային ճանապարհներ։ Պրոխորովը նաև հայտարարել էր Ռուսաստանի մարզային կենտրոնների միջև ուղիղ տրանսպորտային կապ ապահովելու մտադրության մասին։ Նա խոստանում էր, որ մինչև 2016 թվականի ավարտը Ռուսաստանի ներքին ավիափոխադրումների մինչև 60%-ը և երկաթուղային ուղևորափոխադրումների առնվազն 50% -ը շրջանցելու են Մոսկվան։

Ինչպես նշում է «Газета.Ru»-ն որպես տնտեսական ոլորտում առաջնահերթ միջոցառումներից մեկը Պրոխորովն առաջարկել է «ապահովել գազի բոլոր արտադրողներին հավասար հասանելիություն,Գազպրոմ» բաժանել մի քանի մրցակից ընկերությունների, վաճառել պետական կորպորացիաների բոլոր ոչ հիմնական ակտիվները, արգելելով նրանց զբաղվել հովանավորչական գործունեությամբ, կորպորացիաները սեփականացնել, որպեսզի ծածկեն կենսաթոշակային ֆոնդի դեֆիցիտը»։ Սոցիալական քաղաքականության ոլորտում Պրոխորովն առաջարկել է ներդրումներ կատարել առողջապահության, մշակույթի և կրթության ոլորտներում։ Պրոխորովը կարծում էր, որ «բարձրագույն կրթությունը, որը մասնագետներին ապահովում է Ռուսաստանի տնտեսության համար անհրաժեշտ գիտելիքներով, պետք է լինի անվճար»։ Կենսաթոշակները, ըստ Պրոխորովի, պետք է վճարվեին այլ կերպ՝ ստացված աշխատավարձի համամասնությամբ։ «Տարածաշրջանային քաղաքականություն» բաժնում Պրոխորովն առաջարկում էր ստեղծել Հյուսիսային Կովկասում դաշնային հարկերից զերծ տնտեսական գոտի` միևնույն ժամանակ իջեցնելով տարածաշրջանի ուղղակի ֆինանսավորումը դաշնային բյուջեից։

Ցույցեր և բողոքարկում խմբագրել

Ռազմաարդյունաբերական համալիրի և Պրոխորովի պաշտպանության մասին բաժնում նշվում է, որ անհրաժեշտ է «այս ոլորտում ծախսերը սահմանափակել ճիշտ այն գումարով, որը կծախսվի առողջապահության վրա»։ Պրոխորովը խոստանում է 2015 թվականից չեղարկել զինվորական ծառայության զորահոչը։ Ըստ Պրոխորովի բանակը պետք է լիներ լիովին պայմանագրային, «պրոֆեսիոնալ, շարժական, բարձր տեխնոլոգիական»։ Ռուսաստանի համար հիմնական սպառնալիքները Պրոխորովը համարել է «բացառապես հնարավոր տարածաշրջանային հակամարտությունները»։

Ինչպես նշել է «NEWSru.com» գործակալությունը՝ «Ընդհանուր առմամբ Պրոխորովի դպքում՝ նախագահին խոստացել է պետության հիմնական գերակայությունը դարձնել մասնավոր սեփականության պաշտպանությունը, իսկ երկրի զարգացման հիմնական ռեսուրսը՝ քաղաքացիների մասնավոր նախաձեռնությունը»։ Տեղեկատվության ազատությունը նա մտադիր է եղել ապահովել դաշնային հեռուստաալիքների մասնավորեցմամբ և պետությանն ու պետական ընկերություններին արգելքով տիրել ԶԼՄ-ներին և դրանց բաժնեմասերին»։

Նախագահական ընտրություններ խմբագրել

2012 թվականի մարտի 4-ի ընտրությունների արդյունքում Պրոխորովը ստացել է 722․508 ձայն (քվեների 7,98 %-ը), զբաղեցնելով 3-րդ հորիզոնականը։ Միևնույն ժամանակ Պրոխորովը Մոսկվայի քվեարկության արդյունքներով զբաղեցրել է 2-րդ հորիզոնականը (մայրաքաղաքում հավաքելով քվեների 20,45 %-ը), Սանկտ Պետերբուրգի և արտերկրի, որոշ գիտական քաղաքներում (Նովոսիբիրյան Ակադեմգորոդոկ) 2-րդ հորիզոնականը, և 1-ին հորիզոնականը Ռուսաստանի խոշորագույն համալսարանների հանրակացարանների ընտրատեղամասերում[45][46][47]։

Քաղաքացիական հարթակ խմբագրել

2012 թվականի հոկտեմբերին Միխայիլ Պրոխորովը թողել է բիզնեսը և իր ակտիվները փոխանցել է «Onexim Group»-ի գործընկերներին՝ հավատարմագրային կառավարման մեջ։ Սակայն նա ասել է, որ ինքը մտադիր է ամբողջովին նվիրվել քաղաքականությանը[48][49]։ Նույն թվականին Պրոխորովը դարձել է Քաղաքացիական պլատֆորմ կուսակցության առաջնորդը։

2014 թվականի մարտին Պրոխորովը, մյուսների հետ միասին, բողոք է ստորագրել՝ ի պաշտպանություն ռուս երաժիշտ Անդրեյ Մակարևիչի, որը քննադատել է Ուկրաինայում Ռուսաստանի իշխանությունների քաղաքականությունը[50][51]։

2015 թվականի մարտի 13-ին Պրոխորովը դուրս է եկել քաղաքացիական հարթակից և առաջարկել վերացնել կուսակցությունը՝ կապված նրա անդամների անբավարար պահվածքի հետ։

Ակտիվներ և հարստություն խմբագրել

2010 թվականի դեկտեմբերի դրությամբ Միխայել Պրոխորովը վերահսկում է հետևյալ ակտիվները․ Ռուսական ալյումին, «Պոլյուս ոսկի» հումքային ընկերություններում (վաճառվել է 2013 թվականին), «Ինտերգեո», «Կվադրա» էներգետիկ ընկերություններում, «Սոգլասիե» ապահովագրական ընկերությունում, «Ռենեսանս Կապիտալ» ներդրումային ընկերությունում և այլն։ Գործարարին է պատկանում նաև այնպիսի մեդիաակտիվներ, ինչպիսիք են՝ «Ապրիր» (թողարկում է Սնոբ» ամսագիրը)։ Պրոխորովը նաև գումար է ներդրել մի շարք նորարարական նախագծերի մեջ, որոնց թվում են «Ռոսնանո»-ի հետ համատեղ «Օպտոգան» գործարանի կառուցումը լուսադիոդային լամպերի թողարկման համար, հիբրիդային «Yo» մոբիլի թողարկման նախագիծը և այլն[52]։ 2017 թվականի մարտին դարձել է «Ռուսական կոշիկներ» ընկերության 24,99%-ի սեփականատերը[53]։

2009-2015 թվականներին ղեկավարել է ամերիկյան Նեթս բասկետբոլային ակումբը (Բարքլեյս սենթր սպորտային մարզադաշտի հետ մոտ 1,7 միլիարդ դոլարով), իսկ 2018-2019 թվականներին այդ ակտիվը վաճառել է մոտավորապես 2,35 միլիարդ դոլարով։ 2013 թվականի մարտին հայտնվել է Ֆորբս ամսագրի վարկանիշում, որում ընդգրկվել են աշխարհի մարզական ակումբների ամենահարուստ սեփականատերերը[54]։

2010 թվականի սեպտեմբերին նա ձեռք է բերել 96 մետր բարձրությամբ «Palladium» մեգայախտ, որը կառուցվել է Համբուրգի Blohm & Voss նավաշինարանում[55]։ Նաև համարվում է «Solemar» 96 մետրանոց զբոսանավի և «Gulfstream» և «Falcon» ինքնաթիռների սեփականատերը[56]։

2009 թվականի արդյունքներով գործարարն առաջին տեղն է զբաղեցրել «Ֆորբս» ամսագրի ռուսաստանցի միլիարդատերերի ցուցակում՝ 9,5 միլիարդ դոլար կապիտալով[57]։ 2008 թվականի մայիսին «Forbes»-ը Պրոխորովի կարողությունը գնահատել է 22,6 միլիարդ դոլար։ Այսպիսով, ճգնաժամի արդյունքում Պրոխորովը մեկ տարում կորցրել է 13,1 միլիարդ դոլար։ «Ֆորբս»-ի վարկածով, Պրոխորովի կարողությունը գնահատվել է 13,4 միլիարդ դոլար, 2011 թվականին՝ 18 միլիարդ դոլար, 2012 թվականին՝ 13,2 միլիարդ դոլար[58], 2013 թվականի մարտին 13 միլիարդ դոլար[54]։ 2018 թվականի մարտին «Ֆորբս»-ը Պրոխորովի կարողությունը գնահատել է 9,6 միլիարդ դոլար։ 2019 թվականին Միխայիլ Պրոխորովը 12-րդ տեղն է զբաղեցրել «20 ամենահարուստ ռուս գործարարների» վարկանիշում, որը հրապարակել է «Ֆորբս» ամսագիրը։ 2018 թվականին նրա կապիտալը ավելացել է 200 միլիոն դոլարով և կազմել 9,8 միլիարդ դոլար[59]։

Ցուցանիշ 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
Կարողություն ($ միլիարդ) 1,6 4,8 4,4 6,4 13,5 22,6 9,5 13,4 18,0 13,2 13,0 10,9 9,9 7,6 8,9 9,6 9,8
Տեղ (աշխարհում) 39 32 58 69 109 158
Տեղ (Ռուսաստանում) 1 2 3 7 10 11 10 14 13 13 12

«Ֆորբս» ամսագրի իսրայելական տարբերակով, աշխարհի ամենահարուստ հրեաների ցուցակում Պրոխորովը զբաղեցնում է 16-րդ տեղը[60]։

Բարեգործական գործունեություն խմբագրել

2004 թվականից Միխայիլ Պրոխորովը հանդիսանում է Միխայիլ Պրոխորով բարեգործական հիմնադրամի հիմնադիրը, որը հիմնադրել և ղեկավարել է իր քույր Իրինա Դմիտրիևնա Պրոխորովան։ Հիմնադրամն աջակցում է մշակութային, կրթական և գիտական նախաձեռնություններին։ Միխայիլ Պրոխորովի հիմնադրամն իր առաքելությունը կայանում է նրանում, որ մի կողմից իրականացվի ռուսական տարածաշրջանների մշակույթի համակարգային աջակցություն՝ բարձրացնելով տեղական համայնքների մտավոր մակարդակն ու ստեղծագործական ներուժը, մյուս կողմից՝ նպաստեն ռուսական ժամանակից մշակույթի ինտեգրմանը համաշխարհային մշակութային տարածքում[61]։

ՌՍՊՊ և աշխատանքային օրենսգիրք խմբագրել

2010 թվականից Պրոխորովի գլխավորած աշխատաշուկայի կոմիտեն աշխատանքային օրենսդրության փոփոխության վերաբերյալ մի շարք առաջարկներ է ներկայացրել, այդ թվում՝ աշխատանքային շաբաթվա տևողությունը մինչև 60 ժամ ավելացնելու (աշխատավորի ցանկությամբ) հնարավորությունը, «հեռավոր» աշխատանքի հասկացության սահմանումը, ազատման մասին պարտադիր նախազգուշացման ժամկետը մինչև մեկ ամիս կրճատելը, մեկ տարուց մինչև հինգ տարի ժամկետով ժամկետային աշխատանքային պայմանագրերի կնքման պրակտիկայի ներդրումը և մի շարք այլ միջոցներ[62][63]։

Մրցանակներ խմբագրել

  • 2004 թվական - Սուրբ բարեպաշտ իշխան Դանիել Մոսկվա II աստիճանի շքանշան (Ռուս Ուղղափառ եկեղեցի
  • 2006 թվական - Բարեկամության շքանշան Ռուսաստանի տնտեսական ներուժի զարգացման գործում ներդրած ավանդի համար։
  • 2011 թվական - Պատվավոր Լեգեոնի շքանշան ասպետ (Ֆրանսիա), պարգևատրվել է Ռուսաստանի և Ֆրանսիայի միջև մշակութային կապերի ընդլայման համար[64]։
  • 2013 թվական - «Թատրոնի աստղ» մրցանակի դափնեկիր «Տարվա բարերար» անվանակարգում։
  • 2014 թվական - «Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 1-ին աստիճանի շքանշան[65]։
  • 2019 թվական - Ռուսաստանի Դաշնության Նախագահի պատվոգիր՝ ակտիվ բարեգործական գործունեության համար[66]։

Սկանդալներ և դատական հարցեր խմբագրել

Կուրշևելյան սկանդալ (2007) խմբագրել

Ռուսական ԶԼՄ-ներում հնչեղություն է ստացել 2007 թվականի սկզբին Կորշևելում տեղի ունեցած միջադեպը, որի ընթացքում Միխայիլ Պրոխորովը հունվարի 9-ին 4 օրով ձերբակալվել էր ֆրանսիական ոստիկանության կողմից՝ մարմնավաճառության միջազգային ցանցի կազմակերպմանը մասնակցելու կասկածանքով[67]։ Ֆրանսիայի ոստիկանությունը կասկածում էր, որ Պրոխորովը աղջիկներին բերել է իր հարուստ ընկերների համար, Պրոխորովն ինքն հետաքննությանը հայտնել է, որ բերել է կանանց, քանի որ «սիրում է խելացի, գեղեցիկ և երիտասարդ ընկերուհիների ընկերակցությանը»[68][69]։

2009 թվականի սեպտեմբերի 28-ին Պրոխորովի փաստաբանը հայտնել է, որ նույն թվականի օգոստոսի 7-ին Լիոն քաղաքի քննչական դատավոր Նիկոլա Շարերը, որն ավելի վաղ Պրոխորովին ձերբակալելու օրդեր է տվել, դադարեցրել է քրեկան գործը՝ «Հանցակազմի բացակայության պատճառով»[70][71]։

Պոտանինի մեղադրանքները և Պրոխորովի հայցը (2008) խմբագրել

2008 թվականի հունիսին Վլադիմիր Պոտանին իր նախկին գործընկերոջը մեղադրել էր «Նորիլսկ նիկել» ՊՄԿ-ն արգելափակող փաթեթի վաճառքի վերաբերյալ գործարքի մեջ պայմանավորվածությունները չկատարելու մեջ։ Պոտանինը հայտարարել է, որ «Պրոխորովը խոստացել է Ուսմանովին, որ վաճառի «Նորիլսկը» և գնի «Պոլյուսը», բայց նա դա չի արել։ Ի պատասխան այդ հայտարարության՝ Միխայիլ Պրոխորովը դատի է տվել Պոտանինին, պահանջելով հերքել այդ հայտարարությունը, որպես վարկաբեկիչ իր բիզնեսի հեղինակությունը։ Դատավորը բավարարեց Միխայիլ Պրոխորովի հայցը՝ Պոտանինի խոսքերը համարելով սխալ և վարկաբեկող բիզնեսի հեղինակությունը[72]։

«Ավրորա» կուսակցությունը հածանավի վրա (2009) խմբագրել

2009 թվականի հունիսի 6-ի գիշերը «Ավրորա» ընկերության նավարկության տախտակամածում, Սանկտ Պետերբուրգի տնտեսական ֆորումի մի քանի հարյուր հյուրեր նշում էին «Ապրիր» մեդիախմբի անդամ «Ռուսական պիոներ» ամսագրի տարեդարձը՝ Միխայիլ Պրոխորովի «ONEXIM» խմբերը[73]։ «Ավորա» նավագնացության նավատորմի հնարավոր դուրսբերման կապակցությամբ Պրոխորովն առաջարկել է ֆինանսավորել թանգարանին, որպեսզի այն «վերջապես չվերածվի զվարճանքների հարթակի»[74]։

Հարկային ծառայության հայցադիմում (2009) խմբագրել

2009 թվականի ապրիլի 20-ին Միխայիլ Պրոխորովը դուրս է եկել Մոսկվայի բնակության գրանցումից և գրանցվել է Կրասնոյարսկի երկրամասի Սևերո-Ենիսեյսկի շրջանի Երուդա գյուղում[75]։ Ըստ ԶԼՄ-ների 2009 թվականի տեղեկությունների, գործարարը պետք է Երուդայում վճարեր անձնական եկամտի հարկը՝ «KM Իբվեստ»-ի համատեղ ընկերության 50% բաժնեմաս ունեցող Վլադիմիր Պոտանին որը կազմում էր ավելի քան 5 միլիարդ դոլար, և սպասվում էր, Կրասնոյարսկի երկրամասի և Սևերո-Ենիսեյսկի շրջանի բյուջեն դրա արդյունքում պետք է համալրվեր 16,6 միլիարդ ռուբլիով[75]։ 2011 թվականի հունիսի 17-ին հայտնի դարձավ, որ Կրասնոյարսկի երկրամասի Լեսոսիբիրսկի հարկային տեսչությունը դատական հայց է ներկայացրել Պրոխորովի դեմ՝ պահանջելով նրանից չվճարված եկամտային հարկի ավելի քան 2 մլրդ ռուբլի բռնագանձելու պահանջով[76]։ Պրոխորովն ինքը հայտարարել է, որ իր նկատմամբ հարկատուների պահանջները չափազանցված են։

Ռոբերտ Մուգաբեի ռեժիմի հետ հարաբերությունների մասին պնդումներ (2010) խմբագրել

2010 թվականի ապրիլին Դեմոկրատական կուսակցությունից Նյու Ջերսիից կոնգրեսական, ԱՄՆ-ի Ներկայացուցիչների պալատի բյուջետային կոմիտեի անդամ Բիլ Պասկրելը հայտարարել է, որ կպահանջի կառավարական հետաքննություն անցկացնել Բասկետբոլի ազգային ասոցիացիա-իԲրուքլին Նեթս բասկետբոլային ակումբի գնորդ Միխայիլ Պրոխորովի նկատմամբ Զիմբաբվեում իր բիզնես շահերի և Ռոբերտ Մուգաբեի ռեժիմի կապի վերաբերյալ[77]։ «ՕնԷքսիմ» խմբի գլխավոր տնօրեն Դմիտրի Վալերիի Ռազումովը հայտարարել է, որ Պրոխորովի կառույցները կապեր չունեն Ռոբերտ Մուգաբի ռեժիմի հետ[78]։

Կաշառք վերցնելու մեղադրանք կառավարության փոխնախագահ Ալեքսանդր Խլոպոնինին (2018) խմբագրել

2018 թվականի ապրիլի 26-ին Ալեքսեյ Նավալնին կայքերից մեկում հրապարակել է «Ինչպես է օլիգարխը կաշառք տալիս փոխվարչապետին» հոդվածը[79]։ Նավալնին ասել է, որ 2017 թվականին Պրոխորովը 35,5 միլիոն եվրոյի դիմաց գնել է Ռուսաստանի փոխվարչապետ Ալեքսանդր Խլոպոնինի առանձնատունը Տոսկանայյում ( Իտալիա)[80]։ Նավալնին վիլլայի գնումը անվանել է «կաշառք», քանի որ Պրոխորովի վճարած գինը շատ բարձր էր (2008 թվականին Խլոպոնինը վիլլայի հետ միասին հողամաս էր գնել 11 միլիոն եվրոյով[81]):

2018 թվականի մայիսի 21-ին Պրոխորովը Մոսկվայի Լյուբլինյան շրջանային դատարան հայց է ներկայացրել Նավալնիի դեմ՝ պատվի և արժանապատվության պաշտպանության համար[79]։ Պրոխորովը պահանջել է հեռացնել նյութը, հերքել դրա մեջ պարունակվող տեղեկատվությունը[82]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Pallardy R. Encyclopædia Britannica
  2. 2,0 2,1 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. «Биография Михаила Прохорова» (ռուսերեն). mihail-prokhorov.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մայիսի 15-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  4. «Михаил Прохоров — самый богатый человек России в 2009 году» (ռուսերեն). btimes.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 10-ին.
  5. «Прохоров Михаил Дмитриевич — биография» (ռուսերեն). РБК (медиахолдинг). Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 2-ին. {{cite web}}: Text "РБК" ignored (օգնություն)CS1 սպաս․ url-status (link)
  6. «Должность президента группы ОНЭКСИМ упразднена после ухода Прохорова в политику». РБК Daily (ռուսերեն).
  7. «Президентом Союза биатлонистов России избран Михаил Прохоров». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ փետրվարի 14-ին.
  8. Кравцов избран президентом Союза биатлонистов России
  9. Curtis Eichelberger (2010 թ․ մայիսի 12). «Prokhorov's $200 Million Purchase of Nets Gains Approval From NBA Owners». Bloomberg. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 8-ին.
  10. Михаил Прохоров: «Для меня нет неудобных вопросов. Тем более если их задают сибиряки!» // KP.RU
  11. «О программе — Ирина Прохорова. Система ценностей :: РБК-ТВ — первое российское бизнес-телевидение. Смотреть онлайн прямой эфир телеканала». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ օգոստոսի 22-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  12. 12,0 12,1 «Олигарх на выданье». The New Times. № 43 (228) от 19 декабря 2011. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 3-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  13. Биография Михаила Григорьевича Кумаритова
  14. «Знаменательные даты в истории ДГМА». Дагестанская государственная медицинская академия. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 3-ին.
  15. 15,0 15,1 Chip Brown. — Перевод статьи на русский (2010 թ․ հոկտեմբերի 28). «The N.B.A.'s Oligarch and His Power Games». Нью-Йорк Таймс (անգլերեն). New York Times Company. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 26-ին. {{cite web}}: External link in |description= (օգնություն)
  16. Прохоров решил избираться в Мосгордуму по одномандатному округу — Интерфакс
  17. «Выпускники». Гимназия № 1531 «Лингвистическая». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 2-ին.
  18. Михаил Прохоров — «жираф» и «немножко мазохист»
  19. «Михаил Прохоров – Про меня». Сноб (журнал). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 2-ին. {{cite web}}: Text "Сноб" ignored (օգնություն)
  20. «Прохоров Михаил Дмитриевич». РосБизнесКонсалтинг. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 2-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  21. «Прохоров Михаил». Бизнес-справочник RB.ru (ռուսերեն). ООО «Юнайтед Пресс». 2010 թ․ հոկտեմբերի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 14-ին. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 26-ին.
  22. Биография «куршевельского» миллионера Михаила Прохорова | Справки | Лента новостей «РИА Новости»
  23. «ВЕДОМОСТИ — Михаил Прохоров — биография, фото, новости». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2019 թ․ հոկտեմբերի 7-ին.
  24. «М. Прохоров стал крупнейшим акционером «Норникеля», РИА «РосБизнесКонсалтинг», 10.09.2007». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ մարտի 7-ին. Վերցված է 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  25. Должность президента группы ОНЭКСИМ упразднена после ухода Прохорова в политику
  26. Прохорова не позвали на заседание президентской комиссии, Lenta.ru, 24.09.2011.
  27. Игорь Седых. Прохоров пообещал сделать New Jersey Nets чемпионом NBA Արխիվացված 2010-07-27 Wayback Machine // rb.ru
  28. ««Это было честью и счастьем»: Прохоров объявил о продаже «Бруклин Нетс» | Миллиардеры» (անգլերեն). Forbes.ru. 2019 թ․ օգոստոսի 16. Վերցված է 2019 թ․ օգոստոսի 19-ին.
  29. Прохоров занял должность гендиректора «Полюс Золота», Forbes (журнал, 09.12.2010.
  30. Новые лица — ботинки старые, «The New Times», 27.06.2011.
  31. Вступивший в «Правое дело» Александр Любимов уволится из ВГТРК — Lenta.ru
  32. Съезд «Правого дела» обещает быть сложным — Чем Прохоров так настроил против себя регионы
  33. Завтра Прохоров почти наверняка лишится своего поста :: Статьи :: РБК daily
  34. Прохоров уволил своих противников и обвинил чиновника Кремля в организации рейдерского захвата — Газета. Ru | Новости часа
  35. Радио ЭХО Москвы :: Новости / Михаил Прохоров призвал своих сторонников выходить из «Правого дела»
  36. «Михаил Прохоров отказался от участия в «Правом деле» и будет создавать новое движение, контроль над партией перешел к его противникам — Газета. Ru | Политика». Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 10-ին.
  37. Съезд «Правого дела» в ЦМТ проголосовал за отстранение Прохорова | Политика | Лента новостей «РИА Новости»
  38. Съезд «Правого дела» в ЦМТ избрал и. о. лидера партии Андрея Дунаева — Новости — Политика — Интерфакс
  39. Прохоров и «Правое дело»: раскол | Forbes.ru
  40. Полная версия: Высокое собрание Прохорова в РАН 15.09 — YouTube
  41. 41,0 41,1 41,2 41,3 41,4 41,5 Михаил Рубин Михаил Прохоров выдвигается в президенты // Известия. — 12 декабря 2011.
  42. «Прохоров объявил о своём выдвижении в президенты» (ռուսերեն). Lenta.ru. Վերցված է 2011 թ․ դեկտեմբերի 12-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  43. 43,0 43,1 Ирина Нагорных, Максим Иванов Кандидатский отсев: ЦИК может сократить количество соперников Владимира Путина // Коммерсантъ. — 23 января 2012 года.
  44. 44,0 44,1 Ксения Завьялова Михаил Прохоров готов выйти из бизнеса если станет президентом России // Коммерсантъ. — 21 января 2011.
  45. Роман Доброхотов. Академгородок против — Slon.ru
  46. Журнал А. Киреева: о политике, выборах и не только — 5 марта 2012
  47. «Список избирательных участков, где в лидерах М. Д. Прохоров, 2012 год». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 4-ին. Վերցված է 2012 թ․ դեկտեմբերի 18-ին.
  48. «Михаил Прохоров оставил бизнес ради партии». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 13-ին. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 6-ին.
  49. Михаил Прохоров оставил бизнес ради партии, «Ведомости».
  50. «Прохоров, Ярмольник и Ройзман выступили в защиту Макаревича». rbc.ru. 2014 թ․ մարտի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 30-ին. Վերցված է 2014 թ․ մարտի 31-ին.
  51. «Обращение в защиту Андрея Макаревича». www.echo.msk.ru. 2014 թ․ մարտի 28.
  52. «У всех без исключения рыло в пуху» — Михаил Прохоров, президент группы «Онэксим» Արխիվացված 2012-01-14 Wayback Machine // vedomosti.ru
  53. Наталья Ищенко. Михаил Прохоров обувает Россию «Ведомости», 04.08.2017
  54. 54,0 54,1 «13 самых богатых владельцев спортивных клубов из рейтинга Forbes». Forbes (ռուսերեն). forbes.ru. 2013 թ․ մարտի 7. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ մարտի 11-ին.
  55. YachtAndCrew.com: Motor Yacht — Palladium
  56. «Кому на самом деле принадлежат активы Прохорова? | Комментарии.ру». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 10-ին.
  57. Михаил Оверченко. Миллиардеры сдулись // «Ведомости», 12.03.2009, № 43 (2313)
  58. Mikhail Prokhorov // Forbes
  59. «20 богатейших российских бизнесменов. Рейтинг Forbes. 12. Михаил Прохоров | Миллиардеры» (անգլերեն). Forbes.ru. 2019 թ․ մարտի 5. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.
  60. «פורבס ישראל» (եբրայերեն). Forbes Israel. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 17-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 31-ին.
  61. Фонд Михаила Прохорова
  62. Прохоров: Увеличить рабочую неделю попросили сами трудящиеся, «РБК daily», 27.04.2011.
  63. «РСПП предложил увеличить рабочую неделю до 60 часов». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 28-ին.
  64. Lenta.ru: В России: Михаил Прохоров награждён орденом Почетного легиона
  65. Награждённые государственными наградами Российской Федерации
  66. Распоряжение Президента Российской Федерации от 27 февраля 2019 года № 52-рп «О поощрении»
  67. Миллиардер Прохоров освобожден в Лионе без предъявления обвинений NEWSru.com, 12 января 2007 г.
  68. The Times: олигарх Прохоров рассказал, зачем привез с собой в Куршевель 16 девушек NEWSru.com 12 января 2007 г.
  69. «Vice police spoil the party for the billionaire and his 'good-time girls'» (անգլերեն). The Times. 2007 թ․ հունվարի 12. Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 11-ին.
  70. «Куршевельское дело» закрыто ՌԻԱ Նովոստի 28 сентября 2009 г.
  71. Свободу лыжникам Куршевеля Коммерсантъ 29 августа 2009.
  72. Прохоров защитил своё честное имя Polit.ru 23 октября 2008 г.
  73. Балтийский флот отказывается комментировать VIP-вечеринку на «Авроре»
  74. Прохоров решил взять на содержание крейсер «Аврора»
  75. 75,0 75,1 Рената Ямбаева, Дмитрий Смирнов, Дмитрий Мальков, Нонна Гончаренко. (2009 թ․ մայիսի 25). «Михаил Прохоров обеспечил северный завоз». Газета «Коммерсантъ» (ռուսերեն). Коммерсантъ (издательский дом). Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 26-ին. {{cite web}}: Text "ЗАО «Коммерсантъ. Издательский дом»" ignored (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  76. Наталья Башлыкова, Дмитрий Мальков. (2011 թ․ հունիսի 18). «Михаил Прохоров пошел в политику по-настоящему». Газета «Коммерсантъ» (ռուսերեն). Коммерсантъ (издательский дом). Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 26-ին. {{cite web}}: Text "ЗАО «Коммерсантъ. Издательский дом»" ignored (օգնություն)
  77. [1] Արխիվացված 2014-07-22 Wayback Machine В США намерены проверить возможные связи Прохорова с режимом Мугабе ЭХО планеты
  78. правды», Комсомольская правда | Сайт «Комсомольской (2010 թ․ նոյեմբերի 1). «Миллиардер Михаил Прохоров: Рабочие должны трудиться по 12 часов в день». KP.RU - сайт «Комсомольской правды» (ռուսերեն). Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 10-ին.
  79. 79,0 79,1 «Прохоров подал в суд на Навального из-за расследования о покупке виллы у Хлопонина». Meduza. 2018 թ․ մայիսի 21. Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 22-ին.
  80. «Михаил Прохоров подаст в суд на ФБК из-за расследования о вилле Хлопонина». РБК. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 26-ին.
  81. Алексей Навальный (2018 թ․ մայիսի 18). «Взятка Хлопонину. Доказательства». Վերցված է 2018 թ․ մայիսի 18-ին.
  82. Ведомости (2018 թ․ օգոստոսի 22). «Суд признал законным решение по иску Прохорова к Навальному». www.vedomosti.ru. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 26-ին.