Մերուժան Տեր-Գուլանյան

Մերուժան Սարգսի Տեր-Գուլանյան (նոյեմբերի 29, 1948, Ջավախք, Վրացական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), հայ գրող, հրապարակախոս, արձակագիր։ Հայաստանի Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի անդամ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1977 թվականից։ ԽՄԿԿ անդամ։ Ծագումով Էրզրումցի Իշխան Վարդան Շահ-Պարոնյանի թոռը՝ մայրական կողմից։

Մերուժան Սարգսի Տեր-Գուլանյան
Ծնվել է	նոյեմբերի 29, 1948 (71 տարեկան)
Ծննդավայր	Ջավախք, Սամցխե-Ջավախեթի մարզ, Վրացական Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետություն, ԽՍՀՄ
Մասնագիտություն	գրող, հրապարակախոս
Լեզու	հայերեն
Ազգություն	հայ
Քաղաքացիություն	Հայաստան
Կրթություն	Երևանի պետական համալսարան
Կուսակցություն	ԽՄԿԿ
Պարգևներ	Երևանի պատվավոր քաղաքացի և Մովսես Խորենացու մեդալ

Կենսագրություն

1973 թ. ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի ժուռնալիստիկայի հեռակա ուսուցման բաժինը և միաժամանակ Ջավախքի Սուլդա գյուղի դպրոցում աշխատել հայոց լեզվի և գրականության ուսուցիչ։

Մեկ տարի հետո տեղափոխվել է նույն ֆակուլտետի ժուռնալիստիկայի բաժինը (ցերեկային) ու ավարտել 1973 թ.:

1973 թ.-ից աշխատել է «Գարուն» ամսագրում` որպես գրական աշխատող, այնուհետև` բաժնի վարիչ, ապա՝ գլխավոր խմբագրի տեղակալ, իսկ 1986-1990 թթ.` ամսագրի գլխավոր խմբագիր։ Նրա խմբագրության տարիներին Գարունը 56 000 տպաքանակից հասավ 130 000 –ի։

19881993 թթ. եղել է «Ջավախք հայրենակցական միության» հիմնադիր ղեկավարը։

1978 թ.-ից Հայաստանի գրողների միության անդամ է և յոթ գրքի հեղինակ («Սաղամո լիճը» (1978 թ.), «Մնացող հողն ու գնացող մարդիկ» (1983 թ.), «Страна мужчин» (Մոսկվա, 1982 թ), «Զրո ժամ» (1995 թ.), «Գիշերային վարդ» (2001 թ.), «Ջավախք` հավերժական հայրենիք» (2003 թ.), «Ցավի որսորդը» (2005 թ.)։ 1979 թ. «Дружба народов» ամսագրում Հրանտ Մաթևոսյանի առաջաբանով տպագրված պատմվածքների շարքը թարգմանվել է 21 լեզվով։

Հանրապետության և այլ երկրների պարբերական մամուլում տպագրված ավելի քան 1000 էսսեների, ակնարկների, հրապարակախոսական հոդվածների հեղինակ է։

1990 թ. եղել է ՀԽՍՀ Գերագույն խորհրդի պատգամավոր և ՀՀ ԳԽ լրատվության հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահը, միաժամանակ՝ ԳԽ նախագահության անդամ։ 1995-1999 թթ. եղել է ՀՀ ԱԺ պատգամավոր ու Գիտության, կրթության, մշակույթի և երիտասարդության հարցերի մշտական հանձնաժողովի անդամ։ Նա այդ տարիների ընթացքում հեղինակել և ներկայացրել է մամուլի մասին օրենքը, հեռուստատեսության ու ռադիոյի մասին օրենքը, հեղինակային իրավունքի մասին օրենքը, Ազգային արխիվային ֆոնդի մասին օրենքը, ինչպես նաև հեղինակել է բազմաթիվ օրենսդրական նախաձեռնություններ:։

1997 թ. հիմնադրել է հանրապետության առաջին անկախ «Ար» հեռուստաընկերությունը՝ հանդիսանալով հիմնադիր-նախագահը։ Մինչ այդ հիմնադրել է «Ար», «Հանրապետություն», «Ասպնջակ» անկախ շաբաթաթերթերը։

2006-2009 թթ. եղել է «Դե ֆակտո» ամսագրի գլխավոր խմբագիրը, 2008-2011 թթ.` Հանրային հեռուստատեսության «Արարատ» հեռուստաալիքի տնօրենը։

2011 թ. մարտի 19-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով մրցույթի արդյունքների հիման վրա նշանակվել է Հայաստանի Հանրային հեռուստառադիոընկերության խորհրդի անդամ։

2012 թ. հիմնադրել է «Անդին» գրական-գեղարվեստական, հասարակական-քաղաքական ամսագիրը, որի գլխավոր խմբագիրն է մինչ օրս։

Պարգևներ, մրցանակներ

• 1978 թ. արժանացել է ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի մրցանակի դափնեկրի կոչմանը՝ «Մոտեցող օվկիանոսը և հեռացող մարդիկ» վավերագրական վիպակի համար
• 1980 թ.` ՀԳՄ Միքայել Նալբանդյանի անվան մրցանակի` «Արարատյան երկիր» էսսեի համար
• 1993 թ.` ԱՄՆ-ի Լուիզիանա նահանգի համալսարանի պատվավոր դոկտորի կոչման` «Գարուն» ամսագրի գործունեության տարիներին մարդու իրավունքներն ու խոսքի ազատությունը պաշտպանելու համար
• 1999 թ. պարգևատրվել է Ֆրիտյոֆ Նանսենի անվան ոսկե հուշամեդալով` հրապարակախոսական և հասարակական լայն գործունեության ու երիտասարդ ստեղծագործողներին մեկենասության համար։
• 2010 թ.«Նարցիս» գրական ամսագրի կողմից արժանացել է «Տարվա լավագույն արձակ ստեղծագործություն» մրցանակին։
• 2011 թ. աշխարհի միջազգային համամարդկային ֆոնդի կողմից արժանացել է «Элита мира» շքանշանի` հասարակական և գրական լայն գործունեության և տաղանդավոր երիտասարդներին ստեղծագործական ճանապարհ հարթելու ու հովանավորելու համար։
• 2013 թ. ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից արժանացել է Մովսես Խորենացի շքանշանի։
• 2014 թ. ճանաչվել է Ջավախքի պատվավոր քաղաքացի, ապա Երևանի պատվավոր քաղաքացի
• Մովսես Խորենացու մեդալ (2011)

Երկեր

• Սաղամո լիճը (պատմվածքներ, վիպակ), Երևան, 1978, 156 էջ։
• Մնացող հողն ու գնացող մարդիկ (էսսե, փաստագրական վիպակներ), Երևան, 1983, 292 էջ։
• Զրո ժամ, Երևան, 1995, 236 էջ։
• Գիշերային վարդ, Երևան, 2001, 72 էջ։
• Գիշերային վարդ, Երևան, 2002, 162 էջ։
• Ցավի որսորդը, Երևան, 2005, 214 էջ։

Գրականություն

• • Հայկ Խաչատրյան, Գրական տեղեկատու, Երևան, 1986։
  • Հայկական համառոտ հանրագիտարան, հատ. 4, Երևան, 2003։
  • Ով ով է /Հայեր։ Կենսագրական հանրագիտարան/, հատ. 2, Երևան, 2007։

Ծանոթագրություններ

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 11, էջ 666)։