Հրանտ Մաթևոսյան
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Հրանտ Մաթևոսյան (այլ կիրառումներ)
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մաթևոսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Հրանտ Իգնատի Մաթևոսյան (փետրվարի 12, 1935[1], Ահնիձոր, Ալավերդու շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[2][1] - դեկտեմբերի 19, 2002[1], Երևան, Հայաստան[1]), հայ արձակագիր, կինոսցենարիստ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1968 թվականից[3]։
Հրանտ Մաթևոսյան | |
---|---|
Ծնվել է | փետրվարի 12, 1935[1] |
Ծննդավայր | Ահնիձոր, Ալավերդու շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ[2][1] |
Վախճանվել է | դեկտեմբերի 19, 2002[1] (67 տարեկան) |
Վախճանի վայր | Երևան, Հայաստան[1] |
Գերեզման | Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն |
Մասնագիտություն | գրող, սցենարիստ, արձակագիր և վիպասան |
Լեզու | հայերեն |
Ազգություն | հայ |
Քաղաքացիություն | ![]() ![]() |
Կրթություն | Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան (1962)[2] և Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ (1967)[2] |
Ժանրեր | վիպակ, պատմվածք, Նովել և Վիպակ |
Աշխատավայր | Խորհրդային գրականություն, Գրական թերթ և ՀԳՄ |
Պարգևներ | |
Զավակներ | Շողեր Մաթևոսյան |
Կայք | hrantmatevossian.org |
Հրանտ Մաթևոսյան Վիքիքաղվածքում | |
Հրանտ Մաթևոսյան Վիքիդարանում | |
![]() |
Կենսագրություն
խմբագրելՀրանտ Մաթևոսյանը ծնվել է 1935 թվականի փետրվարի 12-ին Թումանյանի շրջանի Ահնիձոր գյուղում։
Կրթություն
խմբագրելՍովորել է գյուղի դպրոցում, ապա կրթությունը շարունակել է Կիրովականի մանկավարժական ուսումնարանում։
1958-1962 թվականներին սովորել է Երևանի մանկավարժական ինստիտուտի պատմալեզվաբանական ֆակուլտետում։ Ուսմանը զուգահեռ, որպես սրբագրիչ, աշխատել է «Սովետական գրականություն» ամսագրում ու Գրական թերթում։
1965-1967 թվականներին Մոսկվայում անցել է բարձրագույն սցենարական դասընթացներ։
Գրական գործունեություն
խմբագրելԱռաջին տպագիր գործը «Տափաստանում» ակնարկն էր (1959)։ Առավել հայտնի է դարձել 1961 թվականին լույս տեսած «Ահնիձոր» ակնարկով։ Մաթևոսյանը նկարագրում էր ժամանակակից գյուղի և գյուղացու ծանր վիճակը։ Նրա հետագա ամբողջ ստեղծագործությունը կապված է գյուղի և գյուղացու հետ։
Պատմվածքների առաջին ժողովածուն՝ «Օգոստոս»-ը, լույս է տեսել 1967 թվականին։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից։ 1996-2000 թվականներին նախագահել է Հայաստանի գրողների միությունը։ Ստեղծագործությունները թարգմանվել և հրապարակվել են ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, լիտվերեն, մոլդովերեն, էստոներեն, վրացերեն, ղազախերեն, ղրղզերեն, ուկրաիներեն, չեխերեն, հունգարերեն, նորվեգերեն, բուլղարերեն և այլ լեզուներով։
Հիմնական ստեղծագործություններ
խմբագրելԺողովածուներ
խմբագրել- 1967 թվական՝ «Օգոստոս» (Երևան, «Հայաստան»)
- «Արջը»
- «Բեռնաձիեր»
- «Թախիծ»
- «Մենք ենք մեր սարերը»
- «Միամիտ պատմություն»
- «Շները»
- 1978 թվական՝ «Ծառերը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Աշնան արև»
- «Գոմեշը»
- «Խումհար»
- «Ծառերը»
- «Մեծամոր»
- «Մեսրոպ»
- «Սկիզբը»
- 1978 թվական «Մեր վազքը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Բաց երկնքի տակ հին լեռներ»
- Իմ գայլը
- «Կանաչ դաշտը»
- «Հացը»
- «Մեր վազքը»
- «Պատիժը»
- 1983 թվական՝ «Տերը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
- «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը»
- «Աշնան արև»
- «Չեզոք գոտի» (պիես)
- «Ջաղացը»
- «Տերը»
Հրապարակախոսություն, էսսեներ, հոդվածներ
խմբագրել- «Մեծամոր»
- «Սպիտակ թղթի առջև», Երևան, 2004 թվական
- «Ես ես եմ», Երևան, 2005 թվական
Կինոսցենարներ ու պիեսներ
խմբագրել- 1969 թվական - «Մենք ենք մեր սարերը»
- 1969 թվական - «Աղքատի պատիվը»
- 1975 թվական - «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը» Ակսել Բակունցի «Միրհավը» պատմվածքի մոտիվներով
- 1977 թվական - «Աշնան արև»
- 1977 թվական - «Օգոստոս»
- 1979 թվական - «Արամայիս Երզնկյան»
- 1983 թվական - Չեզոք գոտի (պիես)
- 1984 թվական - «Տերը»
- 1992 թվական - «Ազգային բանակ» (տեքստի հեղինակ)
Երկերի մատենագիտություն
խմբագրել- Օգոստոս, Երևան, 1967, 291 էջ։
- Մենք ենք, մեր սարերը, Երևան, 1968, 92 էջ։
- Մեր վազքը (պատմվածքներ), Երևան, 1978, 240 էջ։
- Ծառերը (վիպակներ), Երևան, 1978, 460 էջ։
- Տերը (կինովիպակներ), Երևան, 1983, 408 էջ։
- Երկեր, հատ. 1. Ահնիձոր, Մենք ենք, մեր սարերը, Բեռնաձիեր, Թափանցիկ օր, Մեծամոր, Գոմեշը, Մեր վազքը, Իմ գայլը, Պատիժը, Բաց երկնքի տակ հին լեռներ, Կանաչ դաշտը, Երևան, 1985, 584 էջ։
- Երկեր, հատ. 2. Աշնան արև, Խումհար, Ծառերը, Տաշքենդ, Տերը, Երևան, 1985, 616 էջ։
- Մեր վազքը (պատմուածքներ), Պէյրութ, 1987, 194 էջ։
- Վիպակներ, Երևան, 1990, 733 էջ։
- Սպիտակ թղթի առջև (հոդվածներ), Երևան, 2004, 366 էջ։
- Հատընտիր, հատ. 1. Պատմվածքներ, Նժույգս, նժույգս, Նարինջ զամբիկը, Պատիժը, Օգոստոս, Ալխո, Կայարան, Թափանցիկ օր, Մեծամոր, Մենք ենք, մեր սարերը, Աշնան արև, Խումհար, Երևան, 2005, 704 էջ։
- Հատընտիր, հատ. 2. Տաշքենդ, Տերը, Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը, Չեզոք գոտի, Հոդվածներ, Հարցազրույցներ, Երևան, 2005, 704 էջ։
- Ես ես եմ (հարցազրույցներ), Երևան, 2005, 518 էջ։
- Նանա իշխանուհու կամուրջը (Անտիպներ), Երևան, 2006, 140 էջ։
- Անտիպներ, հատ. 1. Ակնարկներ, Պատմվածքներ, Վիպակներ, Երևան, 2017, 616 էջ։
- Անտիպներ, հատ. 2. Տախը, Երևան, 2017, 624 էջ։
Մրցանակներ
խմբագրել- 1967 թվականին արժանացել է «Դրուժբա նարոդով» ամսագրի մրցանակին։
- 1984 թվականին ստացել է Գրականության ԽՍՀՄ պետական մրցանակը։
- 1996 թվականին արժանացել է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետ պարգևին։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ «Հրանտ Մաթևոսյան». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ նոյեմբերի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 12-ին.
Գրականություն
խմբագրել- Փանոսյան Ս., Հրանտ Մաթևոսյանի ստեղծագործությունը, Ե., 1984 թ.։
- Կիմ Աղաբեկյան, Հրանտ Մաթևոսյան. Ծմակուտի վիպասքը, Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1988 թ., 356 էջ։
- Հայկական համառոտ հանրագիտարան, հատ. 3, Երևան, 1999 թ.:
- Գրիգորյան Վ., Հրանտ Մաթևոսյան, Ե., 1989 թ.։
- Եզեկյան Լ., Հրանտ Մաթևոսյանի խոսքարվեստի մի քանի հարցեր, Ե., 1986 թ.։
- Հայկական համաբարբառ։ Հրանտ Մաթևոսյան, Աշնան արև, Վանաձոր, 2006 թ.։
- Հրաչօ [Մաթևոսյան Հ.], Հրանտ կամ դառնամուխ կյանք, Ե., 2003 թ.։
- Մաթևոսյանական արձագանքներ, Վանաձոր, 2005 թ.։
- Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 1, Ե․, ԵՊՀ հրատ․, 2006
- Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 2, Ե․, ԵՊՀ հրատ․, 2011 [1]
- Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 3, Ե., ԵՊՀ հրատ․, 2016 [2]
- Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 4, Ե., ԵՊՀ հրատ․, 2022 [3]
- Վարդումյան Հ., Զրույցներ Հրանտ Մաթևոսյանի հետ, Ե., 2003 թ.։
- Գասպարյան Դ., Երկնային շուշան։ Ազգային մտածողություն և ազգային ինքնագիտակցություն, Ե., 2005 թ.։
- Վ. Ռ. Գրիգորյան, Հրանտ Մաթևոսյան. ստեղծագործությունը, Ե., 2013, 560 էջ։
Արտաքին հղումներ
խմբագրելՎիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանտ Մաթևոսյան» հոդվածին։ |
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանտ Մաթևոսյան» հոդվածին։ |
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանտ Մաթևոսյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 7, էջ 143)։ |