Հրանտ Մաթևոսյան

Հրանտ Իգնատի Մաթևոսյան (փետրվարի 12, 1935(1935-02-12), Ահնիձոր, Ալավերդու շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - դեկտեմբերի 19, 2002(2002-12-19), Երևան, Հայաստան), հայ արձակագիր, կինոսցենարիստ։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից ։

Հրանտ Մաթևոսյան
Ծնվել է	փետրվարի 12, 1935(1935-02-12)
Ծննդավայր	Ահնիձոր, Ալավերդու շրջան, Հայկական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Վախճանվել է	դեկտեմբերի 19, 2002(2002-12-19) (67 տարեկան)
Վախճանի վայր	Երևան, Հայաստան
Գերեզման	Կոմիտասի անվան զբոսայգու պանթեոն
Մասնագիտություն	գրող, սցենարիստ և արձակագիր
Լեզու	հայերեն
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Կրթություն	Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան (1962) և Սցենարիստների և ռեժիսորների բարձրագույն դասընթացներ (1967)
Ժանրեր	վիպակ և պատմվածք
Աշխատավայր	Խորհրդային գրականություն, Գրական թերթ և ՀԳՄ
Պարգևներ	ՀԽՍՀ պետական մրցանակ և Երևանի պատվավոր քաղաքացի
Զավակներ	Շողեր Մաթևոսյան
Կայք	hrantmatevossian.org
Հրանտ Մաթևոսյան Վիքիքաղվածքում
Հրանտ Մաթևոսյան Վիքիդարանում
Hrant Matevosyan Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

Հրանտ Մաթևոսյանը ծնվել է 1935 թվականի փետրվարի 12-ին Թումանյանի շրջանի Ահնիձոր գյուղում։

Կրթություն

Սովորել է գյուղի դպրոցում, ապա կրթությունը շարունակել է Կիրովականի մանկավարժական ուսումնարանում։

1958-1962 թվականներին սովորել է Երևանի մանկավարժական ինստիտուտի պատմալեզվաբանական ֆակուլտետում։ Ուսմանը զուգահեռ, որպես սրբագրիչ, աշխատել է «Սովետական գրականություն» ամսագրում ու Գրական թերթում։

1965-1967 թվականներին Մոսկվայում անցել է բարձրագույն սցենարական դասընթացներ։

Գրական գործունեություն

Առաջին տպագիր գործը «Տափաստանում» ակնարկն էր (1959)։ Առավել հայտնի է դարձել 1961 թվականին լույս տեսած «Ահնիձոր» ակնարկով։ Մաթևոսյանը նկարագրում էր ժամանակակից գյուղի և գյուղացու ծանր վիճակը։ Նրա հետագա ամբողջ ստեղծագործությունը կապված է գյուղի և գյուղացու հետ։

Պատմվածքների առաջին ժողովածուն՝ «Օգոստոս»-ը, լույս է տեսել 1967 թվականին։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1964 թվականից։ 1996-2000 թվականներին նախագահել է Հայաստանի գրողների միությունը։ Ստեղծագործությունները թարգմանվել և հրապարակվել են ռուսերեն, անգլերեն, ֆրանսերեն, գերմաներեն, լիտվերեն, մոլդովերեն, էստոներեն, վրացերեն, ղազախերեն, ղրղզերեն, ուկրաիներեն, չեխերեն, հունգարերեն, նորվեգերեն, բուլղարերեն և այլ լեզուներով։

Հրանտ Մաթևոսյանի հուշարձանը Վանաձորում, քանդակագործ՝ Սևո

Մահարձանը Պանթեոնում

Հիմնական ստեղծագործություններ

Ժողովածուներ

• 1967 թվական՝ «Օգոստոս» (Երևան, «Հայաստան»)
  • «Արջը»
  • «Բեռնաձիեր»
  • «Թախիծ»
  • «Մենք ենք մեր սարերը»
  • «Միամիտ պատմություն»
  • «Շները»
• 1978 թվական՝ «Ծառերը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
  • «Աշնան արև»
  • «Գոմեշը (հեյ պրեգոմեշտա, հա յե յեեեե)»
  • «Խումհար»
  • «Ծառերը»
  • «Մեծամոր»
  • «Մեսրոպ»
  • «Սկիզբը»
• 1978 թվական «Մեր վազքը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
  • «Բաց երկնքի տակ հին լեռներ»
  • Իմ գայլը
  • «Կանաչ դաշտը»
  • «Հացը»
  • «Մեր վազքը»
  • «Պատիժը»
• 1983 թվական՝ «Տերը» (Երևան, «Սովետական գրող»)
  • «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը»
  • «Աշնան արև»
  • «Չեզոք գոտի» (պիես)
  • «Ջաղացը»
  • «Տերը»

Հրապարակախոսություն, էսսեներ, հոդվածներ

• «Մեծամոր»
• «Սպիտակ թղթի առջև», Երևան, 2004 թվական
• «Ես ես եմ», Երևան, 2005 թվական

Կինոսցենարներ ու պիեսներ

• 1969 թվական - «Մենք ենք մեր սարերը»
• 1969 թվական - «Աղքատի պատիվը»
• 1975 թվական - «Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը» Ակսել Բակունցի «Միրհավը» պատմվածքի մոտիվներով
• 1977 թվական - «Աշնան արև»
• 1977 թվական - «Օգոստոս»
• 1979 թվական - «Արամայիս Երզնկյան»
• 1983 թվական - Չեզոք գոտի (պիես)
• 1984 թվական - «Տերը»
• 1992 թվական - «Ազգային բանակ» (տեքստի հեղինակ)

Երկերի մատենագիտություն

• Օգոստոս, Երևան, 1967, 291 էջ։
• Մենք ենք, մեր սարերը, Երևան, 1968, 92 էջ։
• Մեր վազքը (պատմվածքներ), Երևան, 1978, 240 էջ։
• Ծառերը (վիպակներ), Երևան, 1978, 460 էջ։
• Տերը (կինովիպակներ), Երևան, 1983, 408 էջ։
• Երկեր, հատ. 1. Ահնիձոր, Մենք ենք, մեր սարերը, Բեռնաձիեր, Թափանցիկ օր, Մեծամոր, Գոմեշը, Մեր վազքը, Իմ գայլը, Պատիժը, Բաց երկնքի տակ հին լեռներ, Կանաչ դաշտը, Երևան, 1985, 584 էջ։
• Երկեր, հատ. 2. Աշնան արև, Խումհար, Ծառերը, Տաշքենդ, Տերը, Երևան, 1985, 616 էջ։
• Մեր վազքը (պատմուածքներ), Պէյրութ, 1987, 194 էջ։
• Վիպակներ, Երևան, 1990, 733 էջ։
• Սպիտակ թղթի առջև (հոդվածներ), Երևան, 2004, 366 էջ։
• Հատընտիր, հատ. 1. Պատմվածքներ, Նժույգս, նժույգս, Նարինջ զամբիկը, Պատիժը, Օգոստոս, Ալխո, Կայարան, Թափանցիկ օր, Մեծամոր, Մենք ենք, մեր սարերը, Աշնան արև, Խումհար, Երևան, 2005, 704 էջ։
• Հատընտիր, հատ. 2. Տաշքենդ, Տերը, Այս կանաչ, կարմիր աշխարհը, Չեզոք գոտի, Հոդվածներ, Հարցազրույցներ, Երևան, 2005, 704 էջ։
• Ես ես եմ (հարցազրույցներ), Երևան, 2005, 518 էջ։
• Նանա իշխանուհու կամուրջը (Անտիպներ), Երևան, 2006, 140 էջ։
• Անտիպներ, հատ. 1. Ակնարկներ, Պատմվածքներ, Վիպակներ, Երևան, 2017, 616 էջ։
• Անտիպներ, հատ. 2. Տախը, Երևան, 2017, 624 էջ։

Մրցանակներ

• 1967 թվականին արժանացել է «Դրուժբա նարոդով» ամսագրի մրցանակին։
• 1984 թվականին ստացել է Գրականության ԽՍՀՄ պետական մրցանակը։
• 1996 թվականին արժանացել է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի շքանշանի ասպետ պարգևին։

Գրականություն

• Փանոսյան Ս., Հրանտ Մաթևոսյանի ստեղծագործությունը, Ե., 1984 թ.։
• Կիմ Աղաբեկյան, Հրանտ Մաթևոսյան. Ծմակուտի վիպասքը, Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1988 թ., 356 էջ։
• Հայկական համառոտ հանրագիտարան, հատ. 3, Երևան, 1999 թ.:
• Գրիգորյան Վ., Հրանտ Մաթևոսյան, Ե., 1989 թ.։
• Եզեկյան Լ., Հրանտ Մաթևոսյանի խոսքարվեստի մի քանի հարցեր, Ե., 1986 թ.։
• Հայկական համաբարբառ։ Հրանտ Մաթևոսյան, Աշնան արև, Վանաձոր, 2006 թ.։
• Հրաչօ [Մաթևոսյան Հ.], Հրանտ կամ դառնամուխ կյանք, Ե., 2003 թ.։
• Մաթևոսյանական արձագանքներ, Վանաձոր, 2005 թ.։
• Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 1, Ե․, ԵՊՀ հրատ․, 2006
• Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 2, Ե․, ԵՊՀ հրատ․, 2011 [1]
• Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 3, Ե., ԵՊՀ հրատ․, 2016 [2]
• Մաթևոսյանական ընթերցումներ, գիրք 4, Ե., ԵՊՀ հրատ․, 2022
• Վարդումյան Հ., Զրույցներ Հրանտ Մաթևոսյանի հետ, Ե., 2003 թ.։
• Գասպարյան Դ., Երկնային շուշան։ Ազգային մտածողություն և ազգային ինքնագիտակցություն, Ե., 2005 թ.։
• Վ. Ռ. Գրիգորյան, Հրանտ Մաթևոսյան. ստեղծագործությունը, Ե., 2013, 560 էջ։
• Հայկ Համբարձումյան, Ոչ մի շաբաթ առանց Հրանտ Մաթևոսյանի, Զանգակ, 2020

Արտաքին հղումներ

• Հրանտ Մաթևոսյանի պաշտոնական կայքը