Ղևոնդ Հովնանյան

հայ լեզվաբան, բանասեր, թարգմանիչ

Ղևոնդ Հովնանյան (հոկտեմբերի 20, 1817(1817-10-20)[1], Կոստանդնուպոլիս[1] - հունվարի 26, 1897(1897-01-26)[1], Վիեննա, Ավստրո-Հունգարիա[1]), հայ բանասեր, լեզվաբան, թարգմանիչ։ Պողոս Հովնանյանի եղբայրը։ Սովորել է Կ.Պոլսի ֆրանսիական, 1835 թվականից՝ Վիեննայի Մխիթարյան վարժարաններում։ Վիեննայի Մխիթարյան միաբանության անդամ (1838)։

Ղևոնդ Հովնանյան
արմտ. հայ.՝ Ղեւոնդ Յովնանեան
Ծնվել էհոկտեմբերի 20, 1817(1817-10-20)[1]
ԾննդավայրԿոստանդնուպոլիս[1]
Մահացել էհունվարի 26, 1897(1897-01-26)[1] (79 տարեկան)
Մահվան վայրՎիեննա, Ավստրո-Հունգարիա[1]
Ազգությունհայ
ԿրթությունԼիցեյ Սեն-Բենոաւ Ստամբուլում[1]
Մասնագիտությունբանասեր, լեզվաբան և թարգմանիչ
ԱշխատավայրԱրևելյան ակադեմիա[1] և Հանդես ամսօրյա[1]

Գործունեություն խմբագրել

Եղել է միաբանության տպարանապետ, Կ. Պոլսի Մխիթարյան վարժարանի ուսուցիչ, 1868-1870 թվականներին՝ թուրքականի ասիստենտ Վիեննայի Արևելյան ակադեմիայում, 1887-1890 թվականներին՝ «Հանդես ամսօրյայի» խմբագրապետ։ Տիրապետել է հունարենին, լատիներենին, գերմաներենին, ֆրանսերենին, արաբերենին և այլն։ Ա. Գարագաշյանի և Հ. Գաթըրճյանի հետ թարգմանել է Ժ. Բ. Բոսյուեի «Խօսք վասն տիեզերական պատմութեան» (1841) աշխատությունը, որտեղ կյանքի է կոչել «ոսկեդարյան» գրաբարը։ «Հետազօտութիւնք նախնեաց ռամկօրէնի վրայ» (մաս 1, տետր 1 և 2, 1897) գրքում Հովնանյանը հավաքել է հայ հին գրականության մեջ հանդիպող ռամկորեն (ժողովրդախոսակցական գրաբար) հատվածները և ավելի ուշ շրջանի հայ հեղինակների (Ներսես Շնորհալի, Մխիթար Հերացի, Սմբատ Գունդստաբլ, Վարդան Այգեկցի, Մխիթար Գոշ և այլք) երկերից նմուշներ, ուսումնասիրել դրանք, և ըստ այդմ, առաջին թարգմանիչներից մինչև միջնադարի ստեղծագործողները, հայերենը բաժանել երկու շրջանի, առաջինն անվանելով «ռամկախառն գրաբար», երկրորդը՝ «գրաբարախառն ռամկօրէն»։ Գրքի նախաբանում («Նախաշաւիղ») Հովնանյանը հիմնավոր փաստերով հաստատում է հայկական բարբառների գոյությունը V դարում և դրանից առաջ, ապա եզրակացնում, որ գրաբարը մշակվել է առօրյա խոսակցական լեզվի հիմքի վրա։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ղևոնդ Հովնանյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 577  
Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։