Հատապտղային բույսեր

Հատապտղային բույսեր, վայրի և մշակովի բազմամյա բույսեր են (թփեր, կիսաթփեր, խոտաբույսեր), որոնցից ստացվում են ուտելի, հյութալի, չբացվող, բազմասերմ պտուղներ։ Հայաստանում մշակվում են ելակը, Լափռին, լտտենին, թթենին, բռինչը, Թանթրվենին, արոսենին, սնձենին, Ղողնոշը, սզնենին, ալոճենին, հաղարջենին, ժոխենին, մոշենին, մոռենին, մորենին, մշենին, մնձենին, կոկռոշենին։

Չորս միրգ, որոնք իսկական հատապտուղներ են։(Աջից ձախ)
խաղող, մուշ, կարմիր կոկռոշ, կարմիր հաղարջ (top)

Հայաստանում

Հայաստանի Վանաձորի, Լորու, Նոյեմբերյանի, Իջևանի, Դիլիջանի, Տավուշի, Կապանի անտառներում աճում են մորու, մոշենու, ելակի, հաղարջենու և կոկռոշենու տարբեր տեսակներ։ Բազմանում են վեգետատիվ բազմացում ճանապարհով։

Նշանակություն և կիրառում

Հատապտուղները պարունակում են օրգանական թթուներ, հանքային աղեր, շաքարներ, վիտամիններ, բուրավետ նյութեր։ Օգտագործվում են թարմ և վերամշակված (խյուս, հյութ, ռուփ, ցքի, օշարակ, ժելե, մարմելադ, մուրաբա, մաթ, պաստեղ, աղանդերային գինի, լիկյոր), հրուշակեղենի և զովացուցիչ ջրերի արտադրություններում, իսկ որոշ տեսակներ՝ բժշկության մեջ։

Խոնավասեր են, ջերմության նկատմամբ պահանջկոտ չեն։ Բազմանում են վեգետատիվ ճանապարհով։ Բերքատվությունը համեմատաբար բարձր է։ Հայաստանում՝ Ստեփանավանի, Կիրովականի, Նոյեմբերյանի, Իջևանի, Դիլիջանի, Շամշադինի, Կապանի անտառներում աճում են մորու, մոշենու, ելակի, հաղարջենու և կոկռոշենու լավագույն տեսակներ։

Ամենատարածված հատապտուղ մշակաբույսեր

Այստեղ ցուցադրված են մի քանի հատապտղային բույսեր։

• Մշակվող
  • Ելակ
  • Հաղարջ
  • Ազնվամորի
  • Փշահաղարջ
  • Հապալաս
  • Չիչխան
  • Ցախկեռաս
  • Մոշ
  • Կոկռոշ
• Վայրի
  • Մորի
  • Հապալաս

Գրականություն

• Исачкин А. В. Сортовой каталог ягодных культур России. — М: ООО «Издательство Астрель»: ООО «Издательство АСТ», 2003. — 413 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-17-018485-9.
• Лесные ягоды в саду и огороде. Практическое пособие. — Ростов н/Д: изд-во «Проф-Пресс», 2001. — 192 с. — 10 000 экз. — ISBN 5-88475-443-4

Այս հոդվածի նախնական տարբերակը կամ նրա մասը վերցված է Հայկական համառոտ հանրագիտարանից, որի նյութերը թողարկված են՝ Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) թույլատրագրի ներքո։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 271)։