Նոյեմբերյան
Նոյեմբերյան - քաղաք Հայաստանի Տավուշի մարզում՝ Նոյեմբերյան համայնքում։
| Քաղաք | |||
|---|---|---|---|
| Նոյեմբերյան | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Հայաստան | ||
| Մարզ | Տավուշ | ||
| Համայնք | Նոյեմբերյան | ||
| Համայնքի ղեկավար | Արսեն Աղաբաբյան | ||
| Հիմնադրված է | 898 թ. | ||
| Այլ անվանումներ | Բարանա | ||
| Մակերես | 39.5 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 820 մ | ||
| Պաշտոնական լեզու | Հայերեն | ||
| Բնակչություն | 5 000[1] մարդ (2015) | ||
| Ազգային կազմ | Հայեր | ||
| Կրոնական կազմ | Հայ Առաքելական եկեղեցի | ||
| Տեղաբնականուն | նոյեմբերյանցի | ||
| Ժամային գոտի | UTC+4 | ||
| Հեռախոսային կոդ | +374 (266) | ||
| Փոստային ինդեքս | 4101 | ||
| Փոստային դասիչ | 4101 | ||
| Ավտոմոբիլային կոդ | 58 | ||
| Պաշտոնական կայք | noyemberyan.am | ||
| |||
Անուն
խմբագրելԸստ ավանդազրույցի՝ բնակավայրը ժողովրդական խոսակցությունում որոշ ժամանակ կոչվել է Բարանա, քանի որ Ժամանակին Ապարանից այստեղ բնակություն են հաստատում մի քանի հայ ընտանիք։ Մոտակա գյուղերի բնակիչները նորեկներից հարցնում են՝ «Էդ որտեղից եք եկել»։ Նրանք էլ ասում են՝ Ապարանա։ Դրանից հետո գյուղը կոչում են Բարանա[2]։
Աշխարհագրություն
խմբագրելՆոյեմբերյանը գտնվում է ՀՀ հյուսիսարևելյան լեռնային գոտում, Գուգարաց լեռնաշղթայի արևելյան լանջին՝ Այրում երկաթուղային կայարանից 22 կմ հարավ-արևելք։ Երևանից հեռու է 185[3] կմ, իսկ մարզկենտրոն Իջևան քաղաքից՝ 55 կմ դեպի հյուսիս-արևմուտք[4] ։ Քաղաքի մոտ հայ-ադրբեջանական սահմանն է։ Մոտակայքի գյուղերը Կողբը, Դովեղը և Ջուջևանն են։ Նոյեմբերյանից հարավ գտնվում է Ոսկեպարի լեռնաշղթայի լանջերը, հյուսիսից և արևմուտքից Գուգարաց լեռնաշղթան։ Մակերեսը՝ 28.93 կմ2։
Պատմություն
խմբագրելՍտույգ տվյալներ չկան այս տարածքում հնագույն բնակավայրերի վերաբերյալ, սակայն նրա անմիջական հարևանությամբ գտնվող 13-րդ դարում կառուցված «Մշկավանքն» ու «Սուրբ Սարգիս» եկեղեցին, «Ղալինջաքար» ամրոցը հուշում են, որ այս տարածքը հնում ևս բնակեցված է եղել։ Նոյեմբերյանի տարածքը հնում մտել է Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգի, 12-րդ դարի սկզբից Տաշիր-Ձորագետի թագավորության կազմի մեջ։ Ռուս - Թուրքական պատերազմի արդյունքում , 1801 թ-ից բնակավայրը անցել է Ռուսական կայսրության տիրապետության տակ մինչև բոլշևիկյան հեղափոխությունը։
յում «Թփի դաշ» ամրոցը, 2 կմ հյուսիս-արևելք՝ Բերդատեղի ամրոցը, 2 կմ հարավ-արևմուտք «Ջուխտակեղցի» եկեղեցին (XIII-XIV դարեր)։
Բնակչություն
խմբագրելՔաղաքի բնակչության մեծամասնությունը հայեր են, խոսում են Լոռվա բարբառով։ Նոյեմբերյանի առկա բնակչությունը ըստ տարեթվերի[5]
| Թվական | 1831 | 1897 | 1926 | 1939 | 1959 | 1970 | 1980 | 1989 | 2001 | 2004 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Բնակիչ | 294 | 1197 | 1901 | 2655 | 3138 | 4330 | 5115 | 6116 | 5486 | 5500 | 4904 |
Տնտեսություն
խմբագրելԲնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, այգեգործությամբ, հողագործությամբ, պետական և մասնավոր սպասարկման ոլորտներում, արհեստներով, շինարարությամբ։
Նոյեմբերյանի տարածքում կան երկաթի բովեր, պղնձի երևակումներ, սպիտակ ֆելզիտի պաշարներ և հանքային ջրեր։
Առողջապահություն
խմբագրել2010 թվականին Հայաստան համահայկական հիմնադրամն իր Գերմանիայի, Ավստրալիայի, Լիբանանի, Շվեյցարիայի տեղական մարմինների և Լիբանանի վարչապետ (2009-2011) Սաադ Հարիրիի ֆինանսավորմամբ հիմնանորոգել է Նոյեմբերյանի բժշկական կենտրոնը[6]։
Հասարակական կառույցներ
խմբագրելՆոյեմբերյանում գործում են հյուրանոցներ, ռեստորաններ, երկու եկեղեցի, մեկ հիմնական և մեկ ավագ դպրոցներ, երաժշտական, գեղարվեստի և սպորտ դպրոցներ, 2 մանկապարտեզ, «Սարգիս Զուրաբյանի» անվան նախակրթական վարժարան, մշակույթի տուն, բժշկական կենտրոն, փոստի բաժանմունք, ոստիկանության բաժին, ԱԱԾ բաժանմունք, համայնքապետարան, արհեստագործական պետական քոլեջ, բջջային օպերատորների սպասարկման կետեր, ատամնաբուժական, ախտորոշիչ, կենտրոններ, սուպերմարկետներ, խանութներ, դեղատներ, նոտարական գրասենյակներ, արտակարգ իրավիճակների հերթապահ մաս, գրադարաններ։
Սպորտ
խմբագրելՆոյեմբերյանը ավանդաբար ակտիվ դերակատարում է ունեցել հայկական սպորտի զարգացման մեջ։ Նոյեմբերյանում տարածված սպորտաձևերն են ըմբշամարտը, վոլեյբոլը, թաեքվանդոն, շախմատը և այլն։
Տես նաև
խմբագրելԱրտաքին հղումներ
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ «Հայաստանի Հանրապետության մշտական բնակչության թվաքանակը 2015 թվականի հուլիսի 1-ի դրությամբ,» (PDF). Վերցված է 2015 Օգոստոսի 9-ին.
- ↑ Արամ Ղանալանյան (1969). Ավանդապատում. Երևան: Հայկական ՍՍՀ ԳԱԱ Մանուկ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտ.
- ↑ «Նոյեմբերյան — Երևան, հեռավորությունը քաղաքների միջև (կմ, MI), Վարորդական ուղղություններ, ճանապարհ». am.toponavi.com. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Նոյեմբերյան — Իջևան, հեռավորությունը քաղաքների միջև (կմ, MI), Վարորդական ուղղություններ, ճանապարհ». am.toponavi.com. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
- ↑ «Հայաստանի հանրապետության բնակավայրերի բառարան, էջ 184» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2014 թ․ սեպտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2014 Մայիսի 22-ին.
- ↑ «Վերանորոգվել է Նոյեմբերյանի հիվանդանոցը». Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 5-ին. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 3-ին.