Կլոդ Բերթոլե
Կլոդ Լուի Բերթոլե (ֆր.՝ Claude Louis Berthollet, դեկտեմբերի 9, 1748[1][2][3][…], Տալուար[4] - նոյեմբերի 6, 1822[5][2][3][…], Արկեյ[4]), ֆրանսիացի քիմիկոս, քիմիական հավասարակշռության մասին ուսմունքի հիմնադիր։ Փարիզի Գիտությունների Ակադեմիայի անդամ (1785-ից), Փարիզի Նորմալ և Պոլիտեխնիկ դպրոցների քիմիայի պրոֆեսոր (1794)։
.svg){kind=small}
Կենսագրություն
խմբագրելԲերթոլեն աշխատել է Թուրինում, ապա՝ Փարիզում (1772)։ Ֆրանսիական մեծ հեղափոխության տարիներին ակտիվորեն մասնակցել է բորակի, պողպատի և ռազմական նշանակություն ունեցող այլ նյութերի արտադրության կազմակերպմանը։ Բերթոլեն առաջինը հարեց Ա․Լ․ Լավուազիեի հակաֆլոգիստոնյան տեսակետին։ Մասնակցել է քիմիական նոր անվանակարգման աշխատանքներին (1786–1787)։ Նրա կարևոր աշխատանքներից են կտավի, մոմի, թղթի՝ քլորով սպիտակեցման եղանակը (1785) և քլորի թթվածնական թթուների մի շարք աղերի (նաև բերթոլեի աղի) հայտնաբերումը։ Որոշել է ամոնիակի (1785), կապտաթթվի (1786) և ծծմբածխածնի (1788) քիմիական բաղադրությունը։ Բերթոլեն հաստատեց, որ քիմիական ռեակցիայի ուղղությունը որոշվում է փոխազդող նյութերի զանգվածով, հատկություններով և ռեակցիայի պայմաններով։ Բերթոլեն քիմիական ռեակցիան համարում էր անընդհատ ու դարձելի երևույթ և ենթադրում, որ առաջացող նյութերը փոփոխական բաղադրություն ունեն։ Այդ տեսակետը վիճարկեց ֆրանսիացի քիմիկոս Ժ․ Լ․ Պրուստը։ Վեճը ավարտվեց (1801–1808) Բերթոլեի պարտությամբ և հաստատուն բաղադրության օրենքի հայտնաբերմամբ։ Սակայն 20-րդ դարի սկզբին ռուս քիմիկոս Ն․Մ․ Կուռնակովը ցույց տվեց փոփոխական բաղադրությամբ նյութերի գոյությունը, որոնք, ի պատիվ Բերթոլեի, անվանվեցին բերթոյիդներ։
Բերթոլեի պատվին
խմբագրելԿլոդ Լուի Բերթոլեի պատվին անվանվել են հարավամերիկյան ցեղատեսակի բույսերը Բերթոլետիա (Bertholletia), որոնց պատկանում է՝ Բրազիլական ընկույզի հայտնի տեսակը։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Base Léonore (ֆր.) — ministère de la Culture.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Hahn R. Encyclopædia Britannica
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Nationalencyklopedin (շվեդերեն) — 1999.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 www.accademiadellescienze.it (իտալ.)
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ https://www.academie-sciences.fr/fr/Liste-des-membres-depuis-la-creation-de-l-Academie-des-sciences/les-membres-du-passe-dont-le-nom-commence-par-b.html
- ↑ CONOR.Sl
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կլոդ Բերթոլե» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 422)։ 
|