Վիքիպեդիա

Լաուրա Ինգալս Ուայլդեր

Լաուրա Էլիզաբեթ Ինգալս Ուայլդեր (անգլ.՝ Laura Elizabeth Ingalls Wilder, փետրվարի 7, 1867(1867-02-07)[1][2][3][…], Pepin County, Վիսկոնսին, ԱՄՆ - փետրվարի 10, 1957(1957-02-10)[2][1][4][…], Mansfield, Ռայտ շրջան, Միսսուրի, ԱՄՆ), ամերիկացի կին գրող, որը հիմնականում ճանաչված է մանուկների համար նախատեսված «Պրերիայի փոքր տունը» (1932 և 1943 թվական) գրքերի շարքով, որը հիմնված է գաղթականի ընտանիքում անցկացրած իր մանկության վրա[7]։ Իսկ «Պրերիայի փոքր տունը» (1974–1983) հեռուստասերիալը հիմնված է գրքերի վրա, որտեղ Մելիսա Գիլբերտը խաղում է Լաուրայի դերում, իսկ Մայքլ Լենդոնը նրա հոր՝ Չարլզ Ինգալսի[8]։

Լաուրա Ինգալս Ուայլդեր
անգլ.՝ Laura Ingalls Wilder
Ծնվել էփետրվարի 7, 1867(1867-02-07)[1][2][3][…]
ԾննդավայրPepin County, Վիսկոնսին, ԱՄՆ
Վախճանվել էփետրվարի 10, 1957(1957-02-10)[2][1][4][…] (90 տարեկան)
Վախճանի վայրMansfield, Ռայտ շրջան, Միսսուրի, ԱՄՆ
Մասնագիտությունգրող, վիպասան, ուսուցչուհի, լրագրող, լրագրող, մանկագիր և ինքնակենսագիր
Լեզուանգլերեն
Քաղաքացիություն ԱՄՆ[4]
Ուշագրավ աշխատանքներLittle House on the Prairie?
ԿուսակցությունԴեմոկրատական կուսակցություն[5] և ԱՄՆ Հանրապետական կուսակցություն[5]
Պարգևներ
ԱմուսինAlmanzo Wilder?
ԶավակներRose Wilder Lane?[6]
Изображение автографа
Լաուրա Ինգալս Ուայլդեր Վիքիքաղվածքում
 Laura Ingalls Wilder Վիքիպահեստում

Ծնունդ և ծագումնաբանություն խմբագրել

 
Քերոլայն և Չարլզ Ինգալսները

Լաուրա Էլիզաբեթ Ինգալսը ծնվել է Չարլզ Ֆիլիպ և Քերոլայն Լեյք Ինգալսների ընտանիքում 1867 թվականի փետրվարի 7-ին։ Ինգալսի ծննդյան ժամանակ ընտանիքն ապրում էր Վիսկոնսին նահանգի Պեպին գյուղից յոթ մղոն հյուսիս՝ Բիգ Վուդսի շրջանում։ Պեպինում Ինգալսի տունը դարձել է «Փոքր տուն մեծ անտառում» (1932 թվական) գրքի գործողության վայրը[9]։ Նա հինգ երեխաներից երկրորդն է, ավագ քրոջ Մերի Ամելիայից հետո[10][11][12][13]։ Մնացած երեքն են Քերոլայն Սելեստիան (Քերի), Չարլզ Ֆրեդերիկը, ով մահացել է մանուկ ժամանակ և Գրեյս Փերլը։ Ինգալս Ուայլդերի ծննդյան վայրը հիշատակվում է Պեպինում գտնվող «Ճամփեզրի փոքր տան» խրճիթում[14]։

Ինգալսը ԱՄՆ նախագահ Ֆրանկլին Դելանո Ռուզվելտի նախնիների ընտանիքի՝ Դելանոյի ընտանիքի ժառանգն էր[15][16]։ Էդմունդ Ինգալսը՝ հայրական կողմի նախահայրը, Անգլիայի Սքիրբեք, Լինքոլնշիր քաղաքից, գաղթել է Ամերիկա՝ բնակություն հաստատելով Մասաչուսեթս նահանգի Լին քաղաքում[15]։

Լաուրան «Մեյֆլաուեր»-ի ուղևորի՝ Ռիչարդ Ուորենի 7-րդ սերունդն է[17]։ Նա մեկ անգամ պաշտոնաթող եղած, Միացյալ Նահանգների նախագահ և քաղաքացիական պատերազմի գեներալ Ուլիսես Ս. Գրանթի երրորդ զարմիկն է[18]։

Վաղ կյանք խմբագրել

Երբ Լաուրան երկու տարեկան էր Ինգալս Ուայլդերը տեղափոխվում է իր ընտանիքի հետ Վիսկոնսինից 1869 թվականին։ Միսսուրի նահանգի Ռոթվիլ քաղաքում կանգ առնելուց հետո նրանք բնակություն են հաստատում Հնդկաստանի Կանզասում (ներկայումս Ինդիփենդենս, Կանզաս)։ Նրա կրտսեր քույրը՝ Քերին, ծնվել է Ինդիփենդնսում 1870 թվականի օգոստոսին, նրանց տեղափոխվելուց հետո։ Ըստ Ինգալս Ուայլդերի, իր հորը Չարլզ Ինգալսին ասել են, որ այդ վայրը թույլատրելի կլինի սպիտակամորթ վերաբնակիչների բնակվել, բայց երբ նրանք ժամանեցին այդպես չէր։ Ինգալսների ընտանիքը օրինականորեն իրավունք չուներ զբաղեցնելու իրենց տունը, քանի որ այն գտնվում էր Օսաժ հնդկացիների տիրապետության տակ։ Նրանք նոր էին սկսել հողագործությամբ զբաղվել, երբ ասեկոսեներ էր պտտվում, որ նորաբնակներին կվտարեն, ուստի նրանք հեռացան 1871 թվականի գարնանը։ Ինգալս Ուայլդերը իր «Պրերիայի փոքր տունը» գրքում և «Պիոներ աղջիկ» հուշերում պատմում է, որ նրանց հեռանալը կապված է եղել վտարման մասին լուրերի հետ, նա նաև նշում է, որ իր ծնողները պետք է ետ վերցնեն Վիսկոնսինի իրենց հողերը, քանի որ գնորդը չի վճարել գրավը[19]։

Ինգալսների ընտանիքը վերադառնում է Վիսկոնսին և ապրում այնտեղ երեք տարի։ Այնտեղ նա գրում է «Փոքր տուն մեծ անտառում» (1932 թվական) և «Պրերիայի փոքր տունը» (1935 թվական) վեպերը։

«Փլամ Քրիքի ափին»-ը (1939 թվական) իր 1874 թվականի հորինված պատմության երրորդ հատորն է, երբ Ինգալսների ընտանիքը տեղափոխվում է Կանզասից Մինեսոտա նահանգի Վոլնաթ Գրովի մոտ գտնվող մի տարածք և բնակություն հաստատում Փլամ Քրիքի ափին գտնվող գետնատանը[20]։

Իր հորեղբոր՝ Փիթեր Ինգալսի ընտանիքի հետ կարճ ժամանակ ապրելով սկզբում Վիսկոնսինում ապա վարձակալած տանը Մինեսոտայում, Լեյք Սիթիի մոտ, նրանք տեղափոխվում են Վոլնաթ Գրով։ Այնտեղ գետնատանը ձմեռելուց հետո նրանք տեղափոխվում են նույն հողատարածքում գտնվող մի նոր տուն։ Երկու ամառվա չստացված բերքը նրանց ստիպում է տեղափոխվել Այովա։ Ճանապարհին նրանք նորից մնում են Չարլզ Ինգալսի եղբոր՝ Փիթեր Ինգալսի մոտ, այս անգամ նրա ֆերմայում, որը գտնվում էր Մինեսոտայի Հարավային Տրոյայում։ Նրա եղբայրը՝ Չարլզ Ֆրեդերիկ Ինգալսը (Ֆրեդի), ծնվել է այնտեղ 1875 թվականի նոյեմբերի 1-ին, և մահացել ինը ամիս անց 1876 թվականի օգոստոսին։ Բուր Օուքում, Այովայում, ընտանիքը ունեցել է մի հյուրանոց։ Ինգալսների երեխաներից կրտսերը՝ Գրեյսը ծնվել է այնտեղ 1877 թվականի մայիսի 23-ին։

Ընտանիքը Բուր Օուքից տեղափոխվում է Վոլնաթ Գրով, որտեղ Չարլզ Ինգալսը դառնում է քաղաքի մսագործներից մեկը։ 1879 թվականի գարնանը նա զբաղվում է երկաթուղիների աշխատանքով, որի համար գնում է արևելյան Դակոտա, որտեղ իր ընտանիքը միանում է իրեն այդ աշնանը։ Ինգալս Ուայլդերը բաց է թողնում 1876–ից 1877–ը ընկած ժամանակահատվածը, երբ նրանք ապրում էին Բուր Օուքում, և գնում Դակոտա, որի տեսարանները պատկերված է «Սիլվեր լճի ափին» (1939 թվական) ֆիլմում։

Դե Սմեթ խմբագրել

 
Վերահսկիչի տունը՝ Չարլզ Ինգալսների ընտանիքի առաջին տունը, Դե Սմեթ, Հարավային Դակոտա

Ուայլդերի հայրը 1879–ից 1880 թվականների ձմռանը գնում է կառուցված մի տուն[21]։ Դե Սմեթը, Հարավային Դակոտան դառնում է իր ծնողների և նրա կույր քրոջ՝ Մերիի տունը նրանց կյանքի մնացած ժամանակահատվածում։ 1879–ից 1880 թվականներին վերահսկիչի (Չարլզ Ինգալսի) տանը բարենպաստ ձմեռն անցկացնելուց հետո, նրանք տեսնում են թե ինչպես է Դե Սմեթ քաղաքը վեր բարձրանում պրերիայից 1880 թվականին։ 1880–ից 1881 թվականների հաջորդ ձմեռը Դակոտաներում գրանցված ամենադաժան ձմեռներից մեկն էր, որը հետագայում նկարագրվում է Ինգալս Ուայլդերի «Երկար ձմեռը» (1940 թվականի) վեպում։ Երբ ընտանիքը հաստատվում է Դե Սմեթ, Ինգալսը հաճախում է դպրոց, աշխատում կես դրույքով և ընկերներ ձեռք բերում։ Նրանց թվում էր ամուրի տնային տնտեսուհի Ալմանզո Ուայլդերը։ Նրա կյանքի այս ժամանակահատվածը նկարագրված է «Պրերիայի փոքր տունը» (1941 թվական) և «Այս ուրախ ոսկե տարիները» (1943 թվական) գրքերում։

Երիտասարդ ուսուցիչ խմբագրել

1882 թվականի դեկտեմբերի 10-ին, իր 16-ամյակից երկու ամիս առաջ, Ինգալսը սկսում է իր դասավանդման գործունեությունը[22]։ Նա երեք շրջան դասավանդել է Դե Սմեթի մեկ սենյականոց դպրոցներում («Պրերիայի փոքր քաղաք»-ի համար նա ստանում է իր առաջին ուսուցչի վկայականը 1882 թվականի դեկտեմբերի 24-ին)։ Նրա «Երրորդ դասարան» դասավանդման վկայականի բնօրինակը կարելի է տեսնել Ուիլյամ Անդերսոնի «Լաուրայի ալբոմ» (1998) գրքի 25-րդ էջում[23]։ Հետագայում նա խոստովանում է, որ իրեն առանձնապես դուր չի եկել, բայց երիտասարդ տարիքից պատասխանատվության զգացում է ունեցել ֆինանսապես օգնելու իր ընտանիքին, քանի որ կանանց աշխատելու հնարավորությունները սահմանափակ էին։ 1883-ից 1885 թվականներին նա դասավանդել է դպրոցում երեք կիսամյակ, աշխատել է տեղի դերձակուհու մոտ և հաճախել ավագ դպրոց, թեև չի ավարտել (համաձայն գրքերի, դրա պատճառնն էր իր առաջին ուսուցչական աշխատանքը, որը սկսել էր նախքան իր դպրոցն ավարտելը)։

Վաղ ամուսնական տարիներ խմբագրել

 
Ռոզի Ուայլդեր Լեյնի ծննդավայրի՝ Դե Սմեթի ճանապարհամերձ ցուցանակը
 
Լաուրան և Ալմանզո Ուայլդերը, 1885 թվական
 
Դե Սմեթի Ուայլդերի բնակավայրը՝ նրա երկու երեխաները ծննդավայրը

Ինգալսի ուսուցչական կարիերան և կրթությունն ավարտվում է այն ժամանակ երբ 18-ամյա Լաուրան ամուսնանում է 28-ամյա Ալմանզո Ուայլդերի հետ 1885 թվականի օգոստոսի 25-ին Հարավային Դակոտա նահանգի Դե Սմեթ քաղաքում[24][25]։ Իրենց հարաբերությունների սկզբից զույգը միմյանց մականուններով էր դիմում. Լաուրան Ալմանզոյին «Մանլի», իսկ Ալմանզոն «Բեսս»՝ իր երկրորդ անվան համար Էլիզաբեթ, որպեսզի չշփոթի իր քրոջ հետ, ում նույնպես Լաուրա էին անվանում[25]։ Ալմանզոն որոշակի բարձունքի է հասնում կատարելով տնամերձ աշխատանքները[26] և նորապսակները իրենց համատեղ կյանքը սկսում են Դե Սմեթից հյուսիս գտնվող նոր տանը[27]։

1886 թվականի դեկտեմբերի 5-ին ծնվում է Ուայլդերի աղջիկը՝ Ռոզին։ Իսկ 1889 թվականին որդի է ունենում, ով մահանում է 12 օրեկանում՝ նախքան իրեն անունը դնելը։ Նրա գերեզմանը Դե Սմեթում է, (Քինգսբերի շրջան, Հարավային Դակոտա)[28][29]։ Գերեզմանաքարի վրա գրված է «Ա․ Ջ․ Ուայլդերի փոքրիկ որդին»[30]։

Նրանց ամուսնության առաջին մի քանի տարիները դժվարալից էին։ 1888 թվականին կյանքին սպառնացող դիֆթերիայի հետ կապված բարդությունները Ալմանզոյին մասամբ անդամալույծ են դարձնում։ Թեև իր ոտքերի շարժը ի վերջո վերականգնվում է, այնուամենայնիվ ձեռնափայտ է անհրաժեշտ լինում իր կյանքի մնացած ժամանակահատվածի համար։ Այս դժբախտությունը, ի թիվս այլոց, սկիզբ է դնում մի շարք դժբախտ դեպքերի, որոնցից էր իրենց նորածին որդու մահը, գոմի փլուզումը խոտի և հացահատիկի չբացահայտված հրդեհի հետևանքով[31], Ռոզիի կողմից պատահաբար իրենց տան հրդեհի բռնկումը, այդ ամենի ընդհանուր կորուստը[32], և մի քանի տարվա սաստիկ սովը, որը տեղիք է տալիս պարտքերի, և որ ֆիզիկապես հիվանդ ու անկարող էին հաց վաստակել իրենց 320 ակր (129,5 հեկտար) հողատարածքից։ Այս փորձությունները զետեղված են Ուայլդերի «Առաջին չորս տարիներ» գրքում (1971 թվական)։ Մոտավորապես 1890 թվականին նրանք թողնում են Դե Սմեթը և մոտ մեկ տարի հանգստանում Ալմանզոյի ծնողների տանը՝ Սփրինգ Վոլեի ֆերմայում, Մինեսոտայում, նախքան կարճ ժամանակով տեղափոխվելը Վեսթվիլ, Ֆլորիդա․ Ալմանզոյի առողջությունը բարելավելու համար բարենպաստ կլիմայով վայր էին փնտրում։ Նրանք սակայն պարզեցին, որ չոր հարթավայրերի կլիման, որոնց սովոր էին, շատ էր տարբերվում Վեսթվիլի խոնավ կլիմայից։ Եղանակը, տեղաբնակների մեջ անհարմարության զգցումը ստիպում է նրանց վերադառնալ Դե Սմեթ 1892 թվականին, որտեղ նրանք փոքր տուն են գնում[33][34]։

Տեղափոխում Մենսֆիլդ, Միսսուրի խմբագրել

 
Ռոքի Ռիջ Ֆարմ, Մենսֆիլդ, Միսսուրի

1894 թվականին Ուայլդերները տեղափոխվում են Մենսֆիլդ, Միսսուրի, և իրենց խնայած գումարով գնում քաղաքից դուրս գտնվող անկառույց մի շինություն։ Նրանք այն անվանում են Ռոքի Ռիջ Ֆարմ[35] և տեղափոխվում մի խարխուլ փայտե տնակ։ Սկզբում նրանք եկամուտ են ստանում միայն վառելափայտի վագոններից, որոնք քաղաքում վաճառում էին 50 ցենտ։ Նրանք Ֆինանսապես դանդաղ ապահովվեցին․ իրենց տնկած խնձորենիները յոթ տարի պտուղ չէին տալիս։ Այդ ժամանակ Ալմանզոյի ծնողները այցելում են և տալիս Մենսֆիլդի իրենց վարձակալած տան վկայականը, որը Ուայլդերի ընտանիքին անհրաժեշտ տնտեսական խթան էր։ Նրանք այնուհետև ավելացնում են քաղաքից դուրս գտնվող իրենց տան հողատարածքը, և ի վերջո այն հասնում է մոտ 200 ակրի (80,9 հեկտար)։ Մոտ 1910 թվականին նրանք վաճառում են քաղաքի տունը, վերադառնում ֆերմա և եկամուտ ձեռք բերում այնտեղից։ Սկզբում այն մոտ 40 ակր (16,2 հեկտար) երկարության, հաստ, անտառածածկ, քարապատ հողատարածք էր, առանց պատուհանների փայտե տնակով, այնուհետև 20 տարում դառնում է համեմատաբար զարգացող թռչնաբուծության, կաթնամթերքի և մրգերի ֆերմա, իր ենթաբաժիններով[36]։

Ուայլդերները Դե Սմեթում սովորում են ցորեն մշակել, որը իրենց միակ բերքն է դառնում։ Նրանք դիվերսիֆիկացնում են Ռոքի Ռիջ Ֆարմը թռչնաբուծությամբ, կաթնամթերքի ֆերմայով և մեծ խնձորի այգիով։ Ուայլդերը ակտիվանում է տարբեր ակումբներում և մի քանի տարածաշրջանային, ֆերմերային ասոցիացիաների անդամ դառնում։ Նա ճանաչված էր որպես սեփականատեր թռչնաբուծուկան և գյուղական միջավայրում, ինչը հանգեցնում է տարածաշրջանի խմբերի հետ բանակցելու հրավերներին[37]։

Ստեղծագործական տարիներ խմբագրել

1911 թվականի «Միսսուրի Րուրալիստ»-ին հոդված ներկայացնելու հրավերը Ուայլդերին ընձեռնում է սյունակագրի և խմբագրիչի մշտական պաշտոն այդ հրատարակչությունում, ինչով նա զբաղվում է մինչև 1920-ականների կեսերը։ Նա նաև վճարովի պաշտոն է զբաղեցնում տեղի «Ֆերմերային վարկերի ասոցիացիա»-ում՝ փոքր վարկեր տրամադրելով տեղի ֆերմերներին։

Ուայլդերի «Րուրալիստ»-ում ամսագիրը` «Ինչպես է մտածում ֆերմայի կինը», ներկայացնում է իրեն գյուղաբնակ Օզարկյանների հավատարիմ լսարանին, ում դուր է գալիս իր կանոնավոր ամսագրերը։ Նրա թեմաները տան և ընտանիքի մասին էին, ներառյալ 1915 թվականի իր ուղևորությունը Սան Ֆրանցիսկո, Կալիֆոռնիա, այցելելություն իր նոր ամուսնացած դստերը՝ Ռոզի Ուայլդեր Լեյնին, Պան-Խաղաղօվկիանոսյան ցուցահանդեսի մասնակցությունը, Առաջին համաշխարհային պատերազմը և աշխարհի այլ իրադարձություններ մինչև Լեյնի համաշխարհային ճանապարհորդությունները, ինչպես նաև իր սեփական մտքերի մասին էր այդ դարաշրջանում կանանց կարերիայի զարգացման տարբերակների վերաբերյալ։ Թեև զույգը երբեք հարուստ չի եղել, մինչ «Փոքրիկ տուն» գրքերի շարքի հայտնիանալը, գյուղատնտեսական գործունեությունն ու Ուայլդերի գրքերի եկամուտը, ինչպես նաև «Ֆերմերային վարկերի ասոցիացիա»-ն իրենց ապահովվում են ֆինանսով։

«Մինչև 1924 թվական»-ը ըստ պրոֆեսոր Ջոն Է. Միլլերի․ «Ավելի քան մեկ տասնամյակ ֆերմային ամսագրեր գրելուց հետո Ուայլդերը դարձել էր կարգապահ գրող, ով կարող էր մեծ լսարանի համար խելամիտ, ընթեռնելի արձակ գրել»։

Մոտավորապես այս ժամանակահատվածում նրա դուստրը Լեյնը, սկսեց ինտենսիվորեն խրախուսել Ուայլդերին՝ բարելավելու իր գրական հմտությունները, որպեսզի որպես գրող հասնի ավելի մեծ հաջողությունների, քան արդեն հասել է[38]։ Ըստ Միլլերի, Ուայլդերները՝ «կախում ունեին իրենց ավելի հայտնի և հաջողակ դստեր տարեկան եկամտի սուբսիդավորումից»։ Նրանք երկուսն էլ եկել էին այն եզրակացության, որ իրենց կենսաթոշակային եկամուտը բարելավելու միջոցն այն է, որ Ուայլդերը, հենց ինքը դառնա հաջողակ գրող։ Ի սկզբանե Լեյնը օգնում է Ուայլդերին հրապարակել երկու հոդված Քաունթրի Ջենթլմեն ամսագրում, որոնք նկարագրում էին ֆերմայի ինտերիերը[39]։ Այնուամենայնիվ, «նախագիծը երկար ընթացք չի ունենում»[40]։

1928-ին Լեյնը սկսում է անգլիական ոճով քարե քոթեջի շինարարությունը իր ծնողների համար, այն սեփականության վրա, որը ֆերմային կից նրանք անձամբ էին կառուցել և դեռևս բնակեցված չէր։ Նա վերանորոգում և վերցնում է այն[41]։

1929-ի ֆոնդային շուկայի փլուզումը թուլացնում է Ուայլդերներին. Լեյնի ներդրումները նույնպես զրոյացվում են։ Նրանք դեռ 200 ակրանոց (81 հեկտար) ֆերմայի սեփականատերն էին, բայց իրենց խնայած գումարի մեծ մասը տվել էին Լեյնի միջնորդին։

1930 թվականին Ուայլդերը Լեյնից կարծիք է հարցնում իր պիոներական մանկության մասին գրած ինքնակենսագրական ձեռագրի մասին։ Մեծ դեպրեսիան, զուգորդված 1924 թվականի Ուայլդերի մոր և 1928 թվականի իր ավագ քրոջ մահը, կարծես դրդում են նրան պահպանել այդ հիշողությունները իր կյանքի պատմության մեջ, որը զետեղված է «Պիոներ աղջիկ»-ը գրքում։ Նա նաև հույս ուներ, որ իր գրածը լրացուցիչ եկամուտ կբերի։

Գրքերից առաջինի իրական անունն է «Երբ տատիկը փոքրիկ աղջիկ էր»[42]։ Լեյնի հրատարակչի խորհրդով նա այդ պատմությունը զգալիորեն մեծացնում է։ Որպես հաջողակ գրող Լեյնի հրատարակչության հետ կապերի շնորհիվ և նրա կողմից խմբագրվելուց հետո, «Հարփեր Բրադրս»-ը 1932 թվականին հրատարակում է Ուայլդերի «Փոքր տուն մեծ անտառում» գիրքը։ Այդ հաջողությունից հետո նա շարունակում է ստեղծագործել։ Նրա ու Լեյնի սերտ և հաճախ դժվարին համագործակցությունը շարունակվում է հանդիպումներով մինչև 1935 թվականը, այնուհետև նամակագրությամբ երբ Լեյնը ընդմիշտ հեռանում է Ռոքի Ռիջ Ֆարմից,։

Համագործակցությունը երկու կողմերում էլ ստացվում է. Լեյնի ամենահաջող վեպերը՝ «Թող փոթորիկը մռնչա» (1932) և «Ազատ երկիր»-ը (1938), գրվել են «Փոքր տուն» գրքերի շարքի հետ միաժամանակ և հիմնականում Ինգալսի և Ուայլդերի ընտանեկան հեքիաթներն էին՝ ընթերցանելի մեծահասակների համար[43]։

«Փոքր տուն» գրքերի շարք խմբագրել

  • «Փոքր տուն մեծ անտառում»
  • «Գյուղացի տղան»
  • «Պրերիայի փոքր տունը»
  • «Փլամ Քրիքի ափին»
  • «Սիլվեր լճի ափին»
  • «Երկար ձմեռը»
  • «Այս ուրախ ոսկե տարիները»
  • «Առաջին չորս տարիները»

Հեղինակային բանավեճ խմբագրել

Ոմանք, այդ թվում Լեյնի կենսագրությունը գրողը՝ Ուիլյամ Հոլցը, պնդում են, որ Ուայլդերի դուստրը եղել է նրա օգնական գրողը[44]։ Առկա ապացույցները, ներառյալ գրքերի զարգացման վերաբերյալ կանանց միջև շարունակական նամակագրությունը, Լեյնի ընդարձակ օրագրերը և Ուայլդերի ձեռագիր բնագրերը խմբագրված նշումներով, ցույց են տալիս երկու կանանց միջև շարունակական համագործակցությունը[27]։

Միլլերը, օգտագործելով այս գրառումը, նկարագրում է Լեյնի ներգրավվածության տարբեր մակարդակները։ Նա նշում է, որ «Փոքր տուն մեծ անտառում» (1932) և «Այս ուրախ տարիները» (1943) ամենաքիչ խմբագրումն են ստացել։ «Ստեղծագործության ռաջին էջերը և մյուս մեծ հատվածները, - դիտարկում է նա, - ի սկզբանե պատմողական նկարագրության մեջ ցույց են տալիս նրա (Լաուրայի) տաղանդը»[45]։ Որոշ հատորներում Լեյնն ավելի մեծ մասնակցություն է ունենում[46], մինչդեռ «Առաջին չորս տարիները» (1971) կարծես միանշանակ հենց իր ստեղծագործությունը լինի[47]։ Միլլերը եզրակացնում է, որ «վերջում, մնայուն գրական ժառանգությունը ավելի շատ մորինն է, քան դստերը… Լեյնը ոճային էր գրում, իսկ Ուայլդերը մատերիստական»[43]։

Իր հեղինակության շուրջ բանավեճերը հաճախ կապված են «Փոքր տուն» շարքի, այն գաղափարականորեն ուսումնասիրելու հետ։ Լեյնը 1930-ականներին հայտնի պահպանողական քաղաքական գործիչ էր և Ֆրանկլին Դ. Ռուզվելտի վարչակազմի և նրա «Նոր Նախագծի» ծրագրերի քննադատ։ Ըստ «Նյու Յորքեր»-ի 2012 թվականի հոդվածի՝ «Երբ Ռուզվելտը ընտրվեց, նա իր օրագրում նշել էր՝ «Ամերիկան ունի բռնապետ»։ Նա աղոթում էր որ նրան սպանեն, և մտածում էր այդ գործն ինքն աներ»[48]։ Ինչևէ Լեյնի քաղաքականությունը, «հարձակումները» Ուայլդերի հեղինակության վրա, թվում է, միտված են նրա գրքերը լցնելու գաղափարական կրքերով, որը պարզապես բացակայում է»[49]։

Թե ինչ ազդեցություն է թողել Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի «Փոքր տուն» գրքերի շարքը պատմական գեղարվեստական գրականության և ռասսայական հարաբերությունների ժամանակակից հայացքների վրա, գրականագետ Ռեյչել Քյուլը նշում է, որ այն բուռն արձագանք է ստացել բնիկ ամերիկացիների կողմից, խնդրահարույց կերպարի համար[50]։ Դրանք նաև հետգաղութային գրության առարկա են դարձել, ներառյալ Քեթի Ջեթնիլ-Կիջիների «Լաուրա Ինգալս Ուայլդերին» ստեղծագործությունը, որը ներառվել է նրա 2017 թվականի «Իեպ Ջալտոկ. Բանաստեղծություններ մարշալացի դստերից» ժողովածուում։

Երկարատև ձեռքբերում խմբագրել

«Փոքր տան» բնօրինակ գրքերը, որոնք գրվել են տարրական դասարանի, դպրոցական տարիքի երեխաների համար, 19-րդ դարի վերջին պիոներական կյանքի մնայուն, ութ հատորանոց արձանագրությունն են՝ հիմնված Ամերիկայում Ինգալսների ընտանիքի փորձությունների վրա։ Ինչպես Իրեն Սմիթն է նշում «Այս երջանիկ ոսկե տարիները» (1943) հրատարակվելուց անմիջապես հետո, Ուայլդերը սկսում է «ութ տարեկանների համար գրավիչ ոճով և մեծ երկարությամբ ու ծավալներով գրքեր»։ Այս խոսքերը «Փոքր տուն» գրքի տարբերվող առանձնահատկությունն են նկարագրում»[51]։ «Առաջին չորս տարիները» որը Ուայլդերի ամուսնության վաղ օրերի մասին է, ի հայտ է գալիս նրա գրականագետ ընկերոջ Ռոջեր Մաք Բրայդ Լեյնի մահից հետո 1968 թվականին և հրատարակվում 1971 թվականին․ այն խմբագրված չէ Լեյնի կամ Մակ Բրայդի կողմից։ Այժմ վաճառվում է որպես իններորդ հատոր[47]։

«Փոքր տուն մեծ անտառում»-ի (1932) հրատարակությունից ի վեր գրքերը շարունակաբար տպագրվել են և թարգմանվել 40 այլ լեզուներով։ Ուայլդերի առաջին և ամենափոքր հոնորարի չեկը Հարփերից 1932 թվականին 500 դոլար էր, որը համարժեք է 2021 թվականի 9930 դոլարի կարգին։ 1930-ականների կեսերին «Փոքր տուն» գրքերից ստացված հոնորարները Ուայլդերների 50 տարվա ամուսնության ընթացքում առաջին անգամ բերում են կայուն և զգալիորեն շատ եկամուտ։ Համագործակցությունը այլոց հետ նույնպես եկամուտ է բերում Ռոքի Ռիջ Ֆարմի երկու գրողներին, որն անհրաժեշտ էր ֆոնդային շուկայում իրենց ներդրումների կորուստը վերականգնելու համար։ Ուայլդերին շնորհվել են տարբեր պարգևներ, մեծ քանակությամբ երկրպագուների նամակներ և այլ պարգևատրումներ։

«Պիոներ աղջիկ», ինքնակենսագրություն խմբագրել

1929–1930 թվականներին, արդեն 60-ականներին, Ուայլդերը սկսում է գրել իր ինքնակենսագրականը, որը զետեղված է «Պիոներ աղջիկ»-ը գրքում։ Այն մերժվել է հրատարակիչների կողմից։ Լեյնի հորդորով նա իր պատմվածքների մեծ մասը վերաշարադրում է երեխաների համար, որի արդյունքն է դառնում «Փոքր տուն» գրքերի շարքը։ 2014 թվականին Հարավային Դակոտայի պատմական ընկերությունը հրատարակում է Ուայլդերի ինքնակենսագրությունը, որի վերնագիրն է «Պիոներ աղջիկ»-ը (մեկնաբանված տարբերակը)[52][53]։

«Պիոներ աղջիկ»-ը ներառում է պատմություններ, որոնք Ուայլդերի կարծիքով երեխաները չպետք է անեն. օրինակ՝ տղամարդը, ով պատահաբար ինքնահրկիզվում է հարբած վիճակում, ծայրահեղ բռնության մի դեպք տեղի խանութպանի կողմից իր կնոջ նկատմամբ, որն ավարտվում է իրենց տունը հրկիզելով։ Նա նաև նկարագրում է նախկինում իր հոր բնավորության անհայտ կողմերը։ Ըստ նրա հրատարակչի՝ «Ուայլդերի գեղարվեստական գրականությունը, նրա ինքնակենսագրությունը և իրական մանկությունը տարբեր բաներ են, բայց դրանք սերտորեն փոխկապակցված են իրար հետ»։ Գրքի նպատակն էր ուսումնասիրել տարբերությունները, այդ թվում՝ այս կամ այն աղբյուրներում հակասական կամ գոյություն չունեցող տեղեկությունների հետ կապված միջադեպերը[54]։

Քաղաքական տեսանկյուններ խմբագրել

Ոմանք Ուայլդերին անվանում են Ամերիկայի առաջին ազատականներից մեկը[55]։ Նա երկար ժամանակ դեմոկրատ էր, բայց հիասթափվում է Ռուզվելտի «Նոր գործարք»-ից։ Ուայլդերը նաև հիասթափվում է իր կուսակցությունից և զայրանում կառավարության գործակալների վրա, ովքեր իր նման գալիս էին ֆերմաներ և զարմացնում ֆերմերներին իրենց տնկած ակրերի քանակով[56]։ Նրա դուստրը նույնպես հավատարիմ ազատական էր[56][57][58]։

Ուայլդերը պաշտպանում էր կանանց իրավունքները (չնայած նա անհանգստանում էր, որ կանայք կքվեարկեն իրենց ամուսինների ցանկությամբ, և ոչ թե ինչպես իրենք են ցանկանում[59]) և աջակից էր կրթական բարեփոխումներին։ Կարճ ժամանակահատվածում նա վատ համբավ է ձեռք բերում աֆրոամերիկացու ձեռքը սեղմելու համար, քանի որ այն դրական չէր ընդունվում տարանջատված Միսսուրիի համար։ Իրականում, «Պրերիայի փոքր տան» սյուժեի մի մասը աֆրոամերիկացի բժիշկի մասին է, ով փրկում է Ինգալսների ընտանիքի կյանքը[60]։

Հետագա կյանք և մահ խմբագրել

Երբ Լեյնը հեռանում է Ռոքի Ռիջ Ֆարմից, Լաուրան և Ալմանզոն վերադառնում են իրենց կառուցած ֆերմա, որտեղ իր ընկերներն են[41]։ 1935 թվականից սկսած միայն նրանք էին Ռոքի Ռիջ ֆարմում։ Շրջակա տարածքի մեծ մասը (ներառյալ նրանց համար Լեյնի կառուցած քարե քոթեջը) վաճառվում է, բայց նրանք դեռևս պահում են գյուղատնտեսական կենդանիներ և խնամում իրենց ծաղկանոցներն ու բանջարանոցները։ Գրեթե ամեն օր երկրպագուների մեքենաները կանգ էին առնում և նրանք հանդիպում էին «Փոքր տան» գրքի «Լաուրային»։

Ուայլդերներն ապրել են անկախ և առանց ֆինանսական խոչընդոտների մինչև 1949 թվականի Ալմանզոյի մահը 92 տարեկանում ֆերմայում։ Ուայլդերը մնում է ֆերմայում։ Հաջորդ ութ տարին նա ապրում է միայնակ և նրան խնամում են հարևաններն ու ընկերները։ Նա այս տարիների ընթացքում շարունակում է ակտիվ նամակագրություն վարել իր խմբագիրների, երկրպագուների և ընկերների հետ։

1956 թվականի աշնանը 89-ամյա Ուայլդերը ծանր հիվանդություն է ձեռք բերում․ նա ուներ չախտորոշված շաքարախտ և սրտի հետ կապված խնդիրներ։ Նրան հոսպիտալացնում է Լեյնը, ով ժամանել էր Գոհաբանության օրվա առթիվ։ Նա կարողանում է տուն վերադառնալ Սուրբ Ծննդյան հաջորդ օրը։ Այնուամենայնիվ, նրա առողջական վիճակը վատթարանում է հիվանդանոցից դուրս գալուց հետո, և նա մահանում է իր 90-ամյակից երեք օր անց տանը քնած վիճակում, 1957 թվականի փետրվարի 10-ին[61]։ Նա հուղարկավորվել է Ալմանզոյի կողքին՝ Մենսֆիլդի գերեզմանատանը, Մենսֆիլդում։ Լեյնը նույնպես հուղարկավորվել է իրենց կողքին, 1968 թվականին[62]:

 
Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի և ամուսնու՝ Ալմանզո Ուայլդերի գերեզմանը, Մանսֆիլդի գերեզմանատուն, Մանսֆիլդ, Միսսուրի։ Նրանց կողքին է հուղարկավորված իրենց դուստրը՝ Ռոզի Ուայլդեր Լեյնը

Ունեցվածք խմբագրել

Ուայլդերի մահից հետո Ռոքի Ռիջ ֆարմի ղեկավարումը փոխանցվում է մի ֆերմերի, ով ավելի վաղ գնել էր այդ սեփականությունը ցմահ վարձակալության պայմանագրով[63][64]։ Տեղի բնակչությունը կազմակերպում է շահույթ չհետապնդող կորպորացիա՝ տունը և դրա տարածքը որպես թանգարան գնելու համար[65]։ Լեյնը միտք ուներ տունը այլ ոչ թե գրքերը դարձնել Ուայլդերի սրբավայրը, բայց հասկանում է, որ դա թանգարան դարձնելու համար երկարատև ջանքեր կպահանջվի։ Այնուամենայնիվ նա նվիրաբերում է անհրաժեշտ գումար տունը գնելու և այն թանգարան դարձնելու համար, համաձայնվում է ամեն տարի զգալի ներդրումներ կատարել դրա պահպանման համար և իր ծնողներից շատ իրեր նվիրաբերում է կատարում[66]։

Ուայլդերի կտակի համաձայն՝ Լեյնին ժառանգություն է հասնում «Փոքր տան» գրական կալվածքի սեփականությունը այն պայմանով, որ դա գոյություն ունենա իր ողջ կյանքի ընթացքում, և նրա մահից հետո այդ ամենը հանձնվի Մենսֆիլդի գրադարանին։ 1968 թվականին նրա մահից հետո, սակայն, նրա ընտրյալ ժառանգը՝ Ռոջեր Մաք Բրայդը, ինչպես նաև իր բիզնես գործակալն ու փաստաբանը ստանում են գրքերի հեղինակային իրավունքների վերահսկողությունը[67]։ Սկզբնական հեղինակային իրավունքի ժամկետը լրանալուց հետո, Ուայլդերի «Փոքր տան» յուրաքանչյուր գրքի, ինչպես նաև Լեյնի սեփական գրական ստեղծագործությունների հեղինակային իրավունքները դառնում են Ուայլդերի անունով[68][69]։

1995 թվականին Մակ Բրայդի մահից հետո տարաձայնություններ են առաջանում, երբ Մենսֆիլդի Ռայթ շրջանի գրադարանը՝ Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի մասնաճյուղը, որը մասամբ հիմնադրել էր Ուայլդերը, փորձեց վերականգնել շարքերի իրավունքները։ Հետագա դատական գործը անբացահայտ կերպով է կայանում, և Մաք Բրայդի ժառանգները պահպանում են Ուայլդերի գրքերի իրավունքները։ Դրանից գրադարանն այնքան եկամուտ է ստանում, որ սկսում է նոր մասնաշենքի աշխատանքները[70][71]։

Մակ Բրայդի շնորհիվ «Փոքր տան» գրքերը հայտնիություն են ձեռք բերում տարիներ հետո Ուայլդերի մահից հետո, և տեղիք տալիս զանգվածային առևտրի բազմամիլիոնանոց եկամտի[72], որը ներառում է լրացուցիչ «սպինոֆ» գրքերի շարքը, որոնցից մի քանիսը գրվել են Մակ Բրայդի և նրա դստեր՝ Էբիգեյլի կողմից, և երկարաժամկետ հեռուստասերիալը, որտեղ Մելիսա Գիլբերտը խաղում է Ուայլդերի դերում և Մայքլ Լենդոնը նրա հոր։

Ստեղծագործություններ խմբագրել

Քանի որ Ուայլդերը մահացել է 1957 թվականին, իր գործերն այժմ հանրային սեփականություն են այն երկրներում, որտեղ հեղինակային իրավունքի ժամկետը տևում է հեղինակի մահից 50 տարի կամ ավելի քիչ։ Դրանք բոլորովին էլ առաջին անգամ հրատարակված հետմահու աշխատանքները չեն, այլ այն գործերն է, որոնք առաջին անգամ հրապարակվել են մինչև 1924 թվականը, կամ որտեղ հեղինակային իրավունքները չեն փոփոխվել, հիմնականում իր թերթերի ամսագրերը, որոնք նույնպես հանրային սեփականություն են Միացյալ Նահանգներում։

«Փոքր տուն» գրքեր խմբագրել

Ութ «օրիգինալ» «Փոքր տան» գրքերը հրատարակվել են Հարփր Բրադրսի կողմից՝ Հելեն Սյուելի (առաջին երեքի) կամ Սյուել, Միլդրեդ Բոյլի նկարազարդումներով։

  • «Փոքր տուն մեծ անտառում» (1932) զետեղվել է Լյուիս Քերոլ Շելֆ մրցանակի առաջին ցուցակում 1958 թվականին
  • «Գյուղացի տղան» (1933)- Ալմանզո Ուայլդերի մասին է, Նյու Յորքում
  • «Պրերիայի փոքր տունը» (1935)
  • «Փլամ Քրիքի ափին» (1937)
  • «Սիլվեր լճի ափին» (1939)
  • «Երկար ձմեռը» (1940)
  • «Պրերիայի փոքր քաղաքը» (1941)
  • «Այս ուրախ ոսկե տարիները» (1943)

Ժառանգություն խմբագրել

Փաստաթղթեր խմբագրել

«Պրերիայի փոքր տունը» (փետրվար 2015) մեկ ժամանոց վավերագրական ֆիլմ է, որը ներկայացնում է Ուայլդերի կյանքը։ Ուայլդերի՝ որպես գրողի, կնոջ և մոր պատմությունը ուսումնասիրվում է գիտնականների և պատմաբանների հետ հարցազրույցների, արխիվային լուսանկարչության, նկարիչների նկարների և դրամատիկ վերարտադրության միջոցով։

Պատմական վայրեր և թանգարաններ խմբագրել

 
Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի հուշահամալիրը, Դե Սմեթ
  • Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի տունը և թանգարանը, Մենսիլդ, Միսսուրի
  • Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի թանգարանը, Պեպին, Վիսկոնսին[73]
  • Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի թանգարանը, Վոլնաթ Գրով, Մինեսոտա[74]
  • Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի հուշահամալիրը և պատմական տունը, Դե Սմեթ, Հարավային Դակոտա, այստեղ տեղի ունեցավ ամեն տարի տեղի ունեցող շքերթը[75][76][77]
  • Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի այգին և թանգարանը, Բուր Օուք, Այովա[78]
  • Պրերիայի փոքր տան թանգարանը, Ինդիփենդենս, Կանզաս[79]
  • Ուայլդերի տունը, Մալոն, Նյու Յորք[80]
  • Դե Սմեթի գերեզմանատունը, Հարավային Դակոտա, այստեղ Ինգալսների ընտանիքից շատ անդամներ են հուղարկավորված

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Internet Broadway Database — 2000.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  3. ↑ 3,0 3,1 Roglo — 1997. — ed. size: 9000000
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 jeugdliteratuur.org
  5. ↑ 5,0 5,1 https://web.archive.org/web/20190610000047/http://www.history.com/news/little-libertarians-on-the-prairie-the-hidden-politics-behind-a-childrens-classic
  6. ↑ Deutsche Nationalbibliothek Record #118834169 // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  7. ↑ «Laura Ingalls Wilder | Biography, Books, & Facts». Encyclopedia Britannica. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ հոկտեմբերի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 4-ին.
  8. ↑ Little House on the Prairie, Արխիվացված օրիգինալից April 27, 2019-ին, Վերցված է 2019-05-14-ին
  9. ↑ «Laura Ingalls Wilder». wisconsinhistory.org. Wisconsin Historical Society. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 10-ին.
  10. ↑ Benge, Janet and Geoff (2005). Laura Ingalls Wilder: A Storybook Life. YWAM Publishing. էջ 180. ISBN 1-932096-32-9. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ օգոստոսի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին.
  11. ↑ "What Really Caused Mary Ingalls to Go Blind?" Արխիվացված Օգոստոս 9, 2019 Wayback Machine. February 4, 2013. American Academy of Pediatrics. Press release announcing Allexan, et al.:
    • Allexan, Sarah S.; Byington, Carrie L.; Finkelstein, Jerome I.; Tarini, Beth A. (2013 թ․ մարտի 1). «Blindness in Walnut Grove: How Did Mary Ingalls Lose Her Sight?». Pediatrics. 131 (3): 404–06. doi:10.1542/peds.2012-1438. PMC 4074664. PMID 23382439.
  12. ↑ Dell'Antonia, KJ (2013 թ․ փետրվարի 4). «Scarlet Fever Probably Didn't Blind Mary Ingalls». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հոկտեմբերի 1-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 4-ին.
  13. ↑ Serena, Gordon (2013 թ․ փետրվարի 4). «Mistaken Infection 'On The Prairie'?». HealthDay; U.S. News & World Report (usnews.com/health-news). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 4-ին.
  14. ↑ «Laura.pdf» (PDF). Little House Wayside; Pepin, Wisconsin (visitpepincounty.com). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 8-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 Gormley, Myra Vanderpool; Rhonda R. McClure. «A Genealogical Look at Laura Ingalls Wilder». GenealogyMagazine.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  16. ↑ «Eunice Sleeman». Edmund Rice (1638) Association (edmund-rice.org). 2002. Արխիվացված է օրիգինալից 2010 թ․ փետրվարի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ ապրիլի 20-ին. «Eunice Sleeman was the mother of Eunice Blood (1782–1862), the wife of Nathan Colby (born 1778), who were the parents of Laura Louise Colby Ingalls (1810–1883), Ingalls' paternal grandmother»
  17. ↑ Famous Kin: https://famouskin.com/famous-kin-chart.php?name=9317+richard+warren&kin=12145+laura+ingalls+wilder Արխիվացված Փետրվար 23, 2022 Wayback Machine
  18. ↑ «Famous Descendants». MayflowerHistory.com. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 28-ին.
  19. ↑ Kaye, Frances W. (2000). «Little Squatter on the Osage Diminished Reserve: Reading Laura Ingalls Wilder's Kansas Indians». Great Plains Quarterly. 20 (2): 123–140. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 3-ին.
  20. ↑ «Laura Ingalls Wilder Timeline». Laura Ingalls Wilder. The Herbert Hoover Presidential Library and Museum; National Archives and Records Administration (hoover.archives.gov). Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հոկտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ հոկտեմբերի 25-ին.
  21. ↑ «Land Records: Ingalls Homestead File». National Archives. 2016 թ․ օգոստոսի 15. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 13-ին.
  22. ↑ «Laura Ingalls Wilder Timeline». Herbert Hoover Presidential Library & Museum. Herbert Hoover Presidential Library & Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2003 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2017 թ․ հունվարի 27-ին.
  23. ↑ Anderson, William (1998). Laura's Album. Harper Collins.
  24. ↑ «Laura Ingalls Wilder Historical Timeline». 2018 թ․ դեկտեմբերի 28. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հուլիսի 19-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 20-ին.
  25. ↑ 25,0 25,1 Wilder, Laura Ingalls; Wilder, Almanzo (1974). West from Home: Letters of Laura Ingalls Wilder, San Francisco, 1915. HarperCollins. էջ xvii.
  26. ↑ Ketcham, Sallie (2014). Laura Ingalls Wilder: American Writer on the Prairie. Routledge. ISBN 978-1136725739. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  27. ↑ 27,0 27,1 Thurman, Judith. «Wilder Women». The New Yorker. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 2-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 4-ին.
  28. ↑ «Laura Ingalls Wilder Timeline». hoover.archives.gov. West Branch, IA, US: The Herbert Hoover Presidential Library and Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մայիսի 25-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 8-ին.
  29. ↑ «De Smet Info». ingallshomestead.com. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ հունիսի 28-ին. Վերցված է 2016 թ․ հունիսի 8-ին.
  30. ↑ «Christian Living: A Magazine for Home and Community». Mennonite Publishing House. 1963 թ․ մարտի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ հունիսի 4-ին – via Google Books.
  31. ↑ Miller 1998, p. 80.
  32. ↑ Miller 1998, p. 84.
  33. ↑ «The story behind the stories: Laura Ingalls Wilder's life in Minnesota and beyond». MinnPost. 2014 թ․ օգոստոսի 19. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 4-ին.
  34. ↑ Messud, Claire (2018 թ․ ապրիլի 19). «Wilder and Wilder». New York Review of Books. ISSN 0028-7504. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 26-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 4-ին.
  35. ↑ «Laura's Life on Rocky Ridge Farm». Laura Ingalls Wilder Historic Home & Museum. 2012 թ․ նոյեմբերի 5. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 10-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.
  36. ↑ Danilov, Victor J. (2013). Famous Americans: A Directory of Museums, Historic Sites, and Memorials. Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-9186-9. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  37. ↑ Wilder, Laura Ingalls (2007). Hines, Stephen W. (ed.). Laura Ingalls Wilder, farm journalist : writings from the Ozarks. Columbia: University of Missouri Press. ISBN 978-0826266156. OCLC 427509646.
  38. ↑ Miller 1998, p. 162.
  39. ↑ Miller 1998, p. 161.
  40. ↑ Miller 2008, p. 24.
  41. ↑ 41,0 41,1 Miller 1998, p. 177.
  42. ↑ Hines-Dochterman, Meredith (2005 թ․ սեպտեմբերի 30). «Students visiting Wilder's prairie». St. Joseph News-Press.
  43. ↑ 43,0 43,1 Miller 2008, p. 40.
  44. ↑ Holtz 1993.
  45. ↑ Miller 1998, pp. 6, 190.
  46. ↑ Miller 2008, pp. 37 et seq.
  47. ↑ 47,0 47,1 Thurman, Judith (2009 թ․ օգոստոսի 10). «Wilder Women: The mother and daughter behind the Little House stories». The New Yorker. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ մարտի 28-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 8-ին.
  48. ↑ Thurman, Judith (2012 թ․ օգոստոսի 16). «A Libertarian House on the Prairie». The New Yorker. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 8-ին.
  49. ↑ Fraser, Caroline (2012 թ․ հոկտեմբերի 10). «'Little House on the Prairie': Tea Party manifesto». Los Angeles Review of Books. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 8-ին – via Salon (salon.com).
  50. ↑ Kuehl, Rachelle (January 2022). «Through Lines: Exploring Past/Present Connections in Middle Grade Novels». The Reading Teacher. 75 (4): 441–451. doi:10.1002/trtr.2041. ISSN 0034-0561. S2CID 237650427.
  51. ↑ Irene Smith, "Laura Ingalls Wilder and The Little House Books", in William Anderson, ed. The Horn Book's Laura Engalls Wilder, The Horn Book, n.p., 1987, p. 12.
  52. ↑ "Pioneer Girl is out!" Արխիվացված Դեկտեմբեր 4, 2014 Wayback Machine. November 21, 2014. Pioneer Girl Project (pioneergirlproject.org). South Dakota Historical Society Press. Retrieved October 15, 2015.
  53. ↑ Higgins, Jim (2014 թ․ դեկտեմբերի 5). «Laura Ingalls Wilder's annotated autobiography, 'Pioneer Girl,' shows writer's world, growth». Milwaukee Journal Sentinel. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 23-ին.
  54. ↑ Flood, Alison (2014 թ․ օգոստոսի 25). «Laura Ingalls Wilder memoir reveals truth behind Little House on the Prairie». The Guardian. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ օգոստոսի 25-ին. Վերցված է 2014 թ․ օգոստոսի 26-ին.
  55. ↑ Boaz, David (2015 թ․ մայիսի 9). «The Legacy of Laura Ingalls Wilder, One of America's First Libertarians». Time. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 12-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 11-ին.
  56. ↑ 56,0 56,1 Klein, Christopher (2014 թ․ փետրվարի 7). «Little Libertarians on the Prairie: The Hidden Politics Behind a Children's Classic». History.com. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 10-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 11-ին.
  57. ↑ Blakemore, Erin (2016 թ․ ապրիլի 8). «Politics on the Prairie: Laura Ingalls Wilder and Rose Wilder Lane». Daily Jstor. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ ապրիլի 26-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 11-ին.
  58. ↑ McElroy, Wendy (2019 թ․ ապրիլի 2). «The Little House on the Prairie of Laura Ingalls Wilder». LewRockwell.com. Արխիվացված օրիգինալից 2019 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունիսի 11-ին.
  59. ↑ Wilder, L. I., & In Anderson, W. (2017). The selected letters of Laura Ingalls Wilder.
  60. ↑ Wilder, L. I. (1932). Little house in the big woods: Little house on the prairie. New York: Harper & Row.
  61. ↑ «Laura I. Wilder, Author, Dies at 90. Writer of the 'Little House' Series for Children Was an Ex-Newspaper Editor. Wrote First Book at 65». The New York Times. Associated Press. 1957 թ․ փետրվարի 12. Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 24-ին. «Mrs. Laura Ingalls Wilder, author of the 'Little House' series of children's books, died yesterday at her farm near here after a long illness. Her age was 90.»
    Article preview. Article available only by subscription or purchase. (subscription required)
  62. ↑ Wilson, Scott (2016). Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons, 3d ed. McFarland. ISBN 978-0786479924. Արխիվացված օրիգինալից 2022 թ․ փետրվարի 23-ին. Վերցված է 2020 թ․ հոկտեմբերի 26-ին – via Google Books.
  63. ↑ McHugh, Catherine. «5 Facts About Laura Ingalls Wilder». Biography. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 27-ին. Վերցված է 2021 թ․ հունվարի 15-ին.
  64. ↑ Holtz 1995, pp. 334, 338.
  65. ↑ «Mansfield Plans Wilder Museum». Springfield News & Leader. 1957 թ․ փետրվարի 24.
  66. ↑ Holtz 1995, p. 340.
  67. ↑ See Carolyn Fraser, Prairie Fires: The American Dreams of Laura Ingalls Wilder. Henry Holt and Co., 2017. Also see William Holtz, The Ghost in the Little House: A Life of Rose Wilder Lane. University of Missouri Press, 1995.
  68. ↑ Richardson, Lynda (1999 թ․ նոյեմբերի 23). «Little Library On the Offensive». The New York Times. ISSN 0362-4331. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 4-ին.
  69. ↑ See Carolyn Fraser, Prairie Fires: The American Dreams of Laura Ingalls Wilder. Henry Holt and Co., 2017.
  70. ↑ Strait, Jefferson (2001 թ․ ապրիլի 28). «Wilder library on verge of settlement». Springfield News-Leader.
  71. ↑ Levine, Hallie (1999 թ․ նոյեմբերի 3). «Lawsuit on the Prairie: Battle Pits Small Library Against Huge Estate». New York Post. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ փետրվարի 4-ին. Վերցված է 2020 թ․ փետրվարի 4-ին.
  72. ↑ Tharp, Julie; Kleiman, Jeff (2000). «"Little House on the Prairie" and the Myth of Self-Reliance». Transformations: The Journal of Inclusive Scholarship and Pedagogy. 11 (1): 55–64. ISSN 1052-5017. JSTOR 43587224.
  73. ↑ «Home». Laura Ingalls Wilder Museum (lauraingallspepin.com). Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 7-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 8-ին.
  74. ↑ «Laura Ingalls Wilder Museum». Walnut Grove, MN (walnutgrove.org). Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հուլիսի 3-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 8-ին.
  75. ↑ «Ingalls Homestead». Ingalls Homestead. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 25-ին.
  76. ↑ Ingalls, Discover Laura. «Tour the original homes of the Ingalls family». Laura Ingalls Wilder Historic Homes. Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ մարտի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 3-ին.
  77. ↑ «Laura Ingalls Wilder Pageant». Laura Ingalls Wilder Pageant. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ հունիսի 25-ին. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 25-ին.
  78. ↑ «Home». Laura Ingalls Wilder Park and Museum (lauraingallswilder.us). Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ փետրվարի 28-ին. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 24-ին.
  79. ↑ «Home». Little House on the Prairie Museum (littlehouseontheprairiemuseum.com). Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ փետրվարի 11-ին. Վերցված է 2015 թ․ փետրվարի 8-ին.
  80. ↑ «Wilder Homestead, Boyhood Home of Almanzo». almanzowilderfarm.com. Արխիվացված օրիգինալից 2005 թ․ հունվարի 29-ին. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 24-ին.

Մեջբերված աշխատանքներ խմբագրել

Գրականություն խմբագրել

  • Campbell, Donna (2003). «'Written with a Hard and Ruthless Purpose': Rose Wilder Lane, Edna Ferber, and Middlebrow Regional Fiction». In Botshon, Lisa; Goldsmith, Meredith (eds.). Middlebrow Moderns: Popular American Women Writers of the 1920s. էջեր 25–. hdl:2376/5707. ISBN 978-1-55553-556-8.
  • Cochran-Smith, Marilyn (2016). «Color Blindness and Basket Making Are Not the Answers: Confronting the Dilemmas of Race, Culture, and Language Diversity in Teacher Education». American Educational Research Journal. 32 (3): 493–522. doi:10.3102/00028312032003493. S2CID 146270683.
  • Fatzinger, Amy S. (2008). "Indians in the House": Revisiting American Indians in Laura Ingalls Wilder's Little House Books (PhD Thesis). University of Arizona. hdl:10150/195771.
  • Fraser, Caroline (2017). Prairie Fires: The American Dreams of Laura Ingalls Wilder. New York: Metropolitan Books.
  • Heldrich, Philip (2000). «'Going to Indian Territory': Attitudes Toward Native Americans in Little House on the Prairie». Great Plains Quarterly. 20 (2): 99–109. JSTOR 23532729.
  • Limerick, Patricia Nelson (2017 թ․ նոյեմբերի 20). «'Little House on the Prairie' and the Truth About the American West». The New York Times. Արխիվացված օրիգինալից 2021 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է 2017 թ․ դեկտեմբերի 1-ին.
  • Sickels, Amy (2007). Laura Ingalls Wilder. Facts On File. ISBN 9781438123783.
  • Smulders, Sharon (2002). «'The Only Good Indian': History, Race, and Representation in Laura Ingalls Wilder's Little House on the Prairie». Children's Literature Association Quarterly. 27 (4): 191–201. doi:10.1353/chq.0.1688.
  • Singer, Amy (2015). «Little Girls on the Prairie and the Possibility of Subversive Reading». Girlhood Studies. 8 (2): 4–20. doi:10.3167/ghs.2015.080202.
  • Stewart, Michelle Pagni (2013). «'Counting Coup' on Children's Literature about American Indians: Louise Erdrich's Historical Fiction». Children's Literature Association Quarterly. 38 (2): 215–35. doi:10.1353/chq.2013.0019.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Թանգարաններ խմբագրել

  • Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի թանգարանը, Վոլնաթ Գրով, Մինեսոտա
  • Լաուրա Ինգալս Ուայլդերի այգին և թանգարանը, Բուր Օուք, Այովա
 Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լաուրա Ինգալս Ուայլդեր» հոդվածին։
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լաուրա Ինգալս Ուայլդեր» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լաուրա_Ինգալս_Ուայլդեր&oldid=9247066» էջից