Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը
Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը (ռուս.՝ Иван Васильевич меняет профессию), խորհրդային կինոկատակերգություն, որը նկարահանվել է ռեժիսոր Լեոնիդ Գայդայի կողմից` 1973 թվականին, Միխայիլ Բուլգակովի «Իվան Վասիլևիչ» պիեսի հիման վրա։ Ֆիլմը դարձել է 1973 թվականի խորհրդային կինովարձույթի առաջատարը և ունեցել ավելի քան 60 մլն. հանդիսատես։
 ռուս.՝ Иван Васильевич меняет профессию | |
|---|---|
 | |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ |
| Ժանր | հումորային ֆանտաստիկա, ֆանտաստիկ ֆիլմ, կինոկատակերգություն, կինոֆանտաստիկա, արկածային ֆիլմ, երաժշտական ֆիլմ և երաժշտական կատակերգություն |
| Թեմա | ճանապարհորդություն ժամանակով |
| Հիմք | Ivan Vasilievich? |
| Թվական | սեպտեմբերի 21, 1973[1] |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Ռեժիսոր | Լեոնիդ Գայդայ |
| Սցենարի հեղինակ | Լեոնիդ Գայդայ և Վլադլեն Բախնով |
| Դերակատարներ | Ալեքսանդր Դեմյանենկո[2], Յուրի Յակովլև, Լեոնիդ Կուրավլյով[2], Վլադիմիր Էտուշ[2], Լեոնիդ Գայդայ, Միխայիլ Պուգովկին[2], Սավելի Կրամարով, Նատալյա Սելեզնյովա, Նատալյա Կրաչկովսկայա, Նատալյա Կուստինսկայա և Սերգեյ Ֆիլիպով |
| Օպերատոր | Սերգեյ Պոուլյանով |
| Երաժշտություն | Ալեքսանդր Զացեպին |
| Պատմվածքի վայր | Մոսկվա |
| Կինոընկերություն | Մոսֆիլմ |
| Տևողություն | 88 րոպե |
| Նախորդ | Կովկասի գերուհին |
| Պաշտոնական կայքէջ | |
ՍյուժենԽմբագրել
Նախաբան
Ֆիլմն սկսվում է որպես սև-սպիտակ։ Գյուտարար Ալեքսանդր Տիմոֆեևը (Շուրիկ) ստեղծել էր ժամանակի մեքենա։ Այն գործի դնելու փորձարկումներն ավարտվում են պայթյունով և Շուրիկի ուշագնացությամբ։
Շուրիկի տեսիլքները
Տեսիլքներն սկսվելուն պես ֆիլմը դառնում է գունավոր։ Շուրիկի կինոդերասանուհի կինը` Զինան, նկարահանումներից տուն վերադառնալով, ամուսնուն հայտնում է, որ լքում է նրան։ Նրա նոր սիրեկանը կինոռեժիսոր Յակինն է, ում հետ նա պետք է մեկնի Գագրա։
Այդ ընթացքում, բնակարանային գող, կրկնահանցագործ Ժորժ Միլոսլավսկին թափանցում է Շուրիկի հարևան, ատամնաբույժ Անտոն Շպակի բնակարան և գողություն անում։
Շենքի լիազոր-կառավարիչ Իվան Բունշայի ներկայությամբ Շուրիկը ոչ մեծ հզորությամբ փորձարկում է ժամանակի մեքենան, որի արդյունքում Շպակի և Շուրիկի բնակարանների միջնապատն անհետանում է։ Զարմացած Ժորժ Միլոսլավսկին մտնում է Շուրիկի բնակարան, հետաքրքրվում մեքենայով, քանի որ այն կարող էր վերացնել պատերը։ Շուրիկն ավելացնում է հզորությունը և պատի մեջ բացվում է ցարական արքունիքը։ Գահին նստած է Իվան Ահեղը, նրա կողքին գրագիր Ֆեոֆանն է։ Տեսնելով նորեկներին և նրանց չարքերի տեղ դնելով, Ֆեոֆանը վազում է պահապանների ետևից, իսկ Իվան Ահեղը, վախենալով Շուրիկի սև կատվից, վազում է դեպի նրա բնակարան։ Արդյունքում իրարանցում է սկսվում։ Ստրելեցներից մեկի կողմից նետած սակրը Միլոսլավսկին նետում է ետ, սակայն այն դիպչում է ժամանակի մեքենային և այն խափանվում է` թողնելով Իվան Ահեղին ժամանակակից աշխարհում, իսկ Իվան Բունշային և Ժորժ Միլոսլավսկուն` Իվան Ահեղի ժամանակներում։
Փրկվելով պահակախմբից, Միլոսլավսկին նկատում է, որ Բունշան շատ նման է Իվան Ահեղին և ստիպում է նրան հագնել ցարական հագուստ, իսկ ինքը հագնում է իշխանի շորեր։
20-րդ դարում Շուրիկը բացատրում է ցարին, թե ինչ է պատահել և խնդրում է սպասել` մինչև ինքը խանութից գնի նոր տրանզիստորներ։ Իվան Ահեղը մնալով բնակարանում, սովորում է օգտվել ժամանակակից կենցաղային պիտույքներից և ներքաշվում է ժամանակակից տարբեր մարդկանց հետ բախումների մեջ։
Ցարական ժամանակաշրջանում նույնպես հանդարտ չէ։ Բունշան ցանկանում է շվեդներին հանձնել Կեմի իշխանական մարզը, սակայն Միլոսլավսկին չի թողնում դա անել։ Ճաշի ժամանակ Բունշան հարբում է, զորքը մոտենում է արքունիքին և փորձում է գերի վերցնել ինքնակոչներին։ Սակայն վերջապես սկսում է աշխատել Շուրիկի ժամանակի մեքենան և Բունշան ու Միլոսլավսկին վերադառնում են 20-րդ դար։ Իվան Ահեղը չի հասցնում վերադառնալ իր ժամանակները, նրան բռնում են միլիցիայի աշխատակիցները։ Բունշան ինքնակամ հանձնվում է միլիցիային, քանի որ «անօրինական» կերպով ժամանակավորապես կատարել է ցարի պարտականությունները։ Լսելով այդ, Իվան Ահեղը հարձակվում է Բունշայի վրա։ Նրանց` երկուսին էլ համարում են հոգեկան հիվանդ և զսպաշապիկներ հագցրած ուղեկցում են Ուլյանա Անդրեևնայի մոտ։ Վերջինս երկուսին էլ համարում է իր ամուսին` մտածելով, որ ինքն էլ է խելագարվել։
Միլոսլավսկին, հագնելով Շուրիկի սպիտակ խալաթը, փորձում է բժշկի տեսք ընդունած փախչել, սակայն միլիցիոներները հասկանում են, որ հանցագործ Միլոսլավսկին իրենց ձեռքերում է։ Իրարանցման պահին Իվան Ահեղը փախչում է շտապ օգնության ավտոմեքենայից և Շուրիկի օգնությամբ վերադառնում իր ժամանակները։
Վերջաբան
Ֆիլմը կրկին դառնում է սև-սպիտակ։ Շուրիկը ուշքի է գալիս, բարձրանում է հատակից և չի հասկանում, թե ինչ է պատահել։ Դռան թակոցից նա սթափվում է, բացում է դուռը, որտեղ Բունշա ամուսիններն էին և բողոքում էին շենքը հոսանքազրկելու համար։ Շուտով վերադառնում է նաև Զինան։ Շուրիկը հարցնում է նրան Յակինի և Գագրա մեկնելու մասին։ Զինան զարմացած պատասխանում է, որ ոչ մի ռեժիսոր Յակին չկա։ Վերջապես Շուրիկը հասկանում է, որ ամեն ինչ պարզապես իրեն թվացել է։
Դերասանական կազմԽմբագրել
| Դերակատար | Կերպար |
|---|---|
| Ալեքսանդր Դեմյանենկո | Ալեքսանդր Տիմոֆեև (Շուրիկ) |
| Յուրի Յակովլև | Իվան Բունշա, Իվան Ահեղ |
| Լեոնիդ Կուրավլյով | Ժորժ Միլոսլավսկի |
| Սավելի Կրամարով | Ֆեոֆան |
| Նատալյա Սելեզնյովա | Զինա |
| Նատալյա Կրաչկովսկայա | Ուլյանա Անդրեևնա |
| Վլադիմիր Էտուշ | Անտոն Շպակ |
| Միխայիլ Պուգովկին | Կարպ Յակին |
| Սերգեյ Ֆիլիպով | Շվեդիայի դեսպանը |
| Նատալյա Կուստինսկայա | դերասանուհի |
Նկարահանող խումբԽմբագրել
| Կինոգործիչ | Ներդրումը |
|---|---|
| Վլադլեն Բախնով, Լեոնիդ Գայդայ | սցենարիստ |
| Լեոնիդ Գայդայ | ռեժիսոր |
| Սերգեյ Պոլույանով, Վիտալի Աբրամով | օպերատոր |
| Ալեքսանդր Զացեպին | կոմպոզիտոր |
| Լեոնիդ Դերբենյով | երգերի տեքստը |
ԵրգերըԽմբագրել
| Թիվ | Երգի անվանումը | Երգիչները | Տևողությունը |
|---|---|---|---|
| 1 | Звенит январская вьюга | Նինա Բրոդսկայա | 03:00 |
| 2 | Маруся | Բորիս Կուզնեցով, Լև Պոլոսին | 02:23 |
| 3 | Вдруг, как в сказке, скрипнула дверь… | Վալերի Զոլոտուխին | 02:29 |
Հետաքրքիր փաստերԽմբագրել
- Գոյություն ուներ նաև կինոնկարի կարճամետրաժ և համր տարբերակը` «Սև ձեռնոցներ» վերնագրով, որը ԽՍՀՄ-ում վաճառվում էր ընտանեկան դիտումների համար։ Այնտեղ կային դրվագներ, որոնք չէին ընդգրկվել ֆիլմի լիամետրաժ տարբերակում։ Հատկապես տարբերվում էր վերջավորությունը, որտեղ Ժորժ Միլոսլավսկին փախչում է երթուղային նավակով` երկու աղջիկների ուղեկցությամբ։ Երբ նավակը անցնում է կամրջի տակով, պարզվում է, որ նրա կողքին, աղջիկների փոխարեն նստած են միլիցիոներները։