Ալեքսանդր Սերգեևիչ Զացեպին, (մարտի 10, 1926(1926-03-10)[1], Նովոսիբիրսկ, Սիբիրի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ): Ստացել է համաժողովրդական ճանաչում որպես երաժշտության հեղինակ բազմաթիվ հայտնի ֆիլմերի, այդ թվում Լեոնիդ Գայդայի գրեթե բոլոր ֆիլմերի։

Ալեքսանդր Զացեպին
Դիմանկար
Ծնվել էմարտի 10, 1926(1926-03-10)[1] (98 տարեկան)
ԾննդավայրՆովոսիբիրսկ, Սիբիրի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն Ռուսաստան և  ԽՍՀՄ
ԿրթությունՂազախստանի ազգային կոնսերվատորիա
Մասնագիտությունկոմպոզիտոր, դաշնակահար և ֆիլմերի երաժշտությունների հեղինակ
Պարգևներ և
մրցանակներ
«Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների համար» 4-րդ աստիճանի շքանշան «Աշխատանքային գերազանցության համար» մեդալ
Ռուսաստանի Դաշնության ժողովրդական արտիստ և Ռուսաստանի Դաշնության արվեստի վաստակավոր գործիչ
Կայքzacepinmusic.ru
 Alexander Zatsepin Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ծնվել է 1926 թվականի մարտի 10-ին Նովոսիբիրսկում վիրաբույժ Սերգեյ Դմիտրևիչ Զացեպինի և ուսուցիչ Նիցա Վալենտինա Բոլեսլավովնա Օքսենտովիչի ընտանիքում։ 1941 թվականին Ալեքսանդրի հայրը ձերբակալվել է և 58-րդ հոդվածով և դատապարտվել 10 տարվա ազատազրկման։ Ազատ արձակվելուց հետո ընտանիք չի վերադարձել։ Մայրը որդուն միայնակ է մեծացրել [2]։

Ավարտելով թիվ 12 միջնակարգ դպրոցը՝ ընդունվել է Նովոսիբիրսկի երկաթուղային տրանսպորտի ինժեներներային ինստիտուտ։ 1945 թվականին նրան հեռացրել են բուհից և զորակոչել բանակ։ Լինելով զինվորական ծառայության՝ ինքնուրույն յուրացրել է մի քանի գործիքներ։ Դասակի հրամանատարը, որտեղ ծառայում էր Ալեքսանդրը, ապագա հայտնի արտիստ էր, որը Ալեքսանդրին հրավիրում է մասնակցելու բանակի ինքնագործունեությանը։ Արդյունքում նրան ընդունում են Նովոսիբիրսկի երգի և պարի բանակային անսամբլ։ Զացեպինի խոսքով, եթե ինքը չգնար բանակ, ապա կոմպոզիտոր չէր դառնա [3][3]։ Ալմա Աթայում հյուրախաղերի ժամանակ Զացեպինը որոշել է փաստաթղթեր ներկայացնել ֆիլհարմոնիա, սակայն նրան խորհուրդ են տվել միանգամից ընդունվել կոնսերվատորիա։

Նա 1956 թվականին ավարտել է Ղազախստանի Կուրմանգազայի անվան ազգային կոնսերվատորիան Ալմա Աթայում։ Դիպլոմային աշխատանքը «Ծերունի Խոթաբիչ» բալետն էր, որը բեմադրվել է Ալմա Աթայի օպերայի և բալետի թատրոնում։ Աշխատել է «Ղազախֆիլմ» ստուդիայում որպես երաժշտական ձևավորող։ Նույն 1956 թվականին գրել է երաժշտություն իր առաջին ֆիլմի համար (մեր սիրելի բժիշկը)։ Երաժշտություն ձայնագրելու համար Զացեպինան ստիպված է եղել հաճախ գնալ Մոսկվա, քանի որ «Ղազախֆիլմում» աշխատանքի համար անհրաժեշտ պայմաններ չեն եղել։ Արդյունքում Մոսկվայի սիմֆոջազի ղեկավար Վիկտոր Կնուշևիցկին առաջարկել է նրան տեղափոխվել մայրաքաղաք։

1965 թվականի Զացեպինը սկսել է համագործակցել Լեոնիդ Դերբենևի հետ, և նրանց ստեղծագործական դուետը դարձել է ամենահայտնին։ Միասին նրանք ավելի քան 100 երգ են գրել։ Նրանց համագործակցությունը շարունակվել է մինչև բանաստեղծի մահը՝ 1995 թվականը։ 1970-ականների կեսերին տեղի է ունեցել կոմպոզիտորի ծանոթությունը Ալլա Պուգաչովայի հետ։ Այդ ժամանակ Զացեպինը կառուցել է ձայնագրման սեփական ստուդիան։ Դրա համար նա ստիպված է եղել երկու բնակարաններ փոխանակել մեկ նոր բնակարանի հետ։ Բարձր տեխնիկական մակարդակը և տան ստուդիայի հնարավորությունները առիթ են հանդիսացել Ալլա Պուգաչովայի և Ալեքսանդր Զացեպինի համատեղ ստեղծագործության համար։ Դրանում ներգրավված են եղել և ձայնագրվել են բազմաթիվ երգեր, որոնք Պուգաչովային ճանաչում են բերել։ Զացեպինը երգչուհու երգացանկից գրել է երաժշտություն մի քանի երգերի համար։ Սակայն «Կինը, ով երգում է» ֆիլմից հետո Զացեպինի և Պուգաչովայի միջև տարաձայնություններ են առաջացել, և նրանք այլևս չեն համագործակցել։ Նոր ստուդիայում նաև գործիքավորվել և ձայնագրվել է «Իվան Վասիլևիչը փոխում է մասնագիտությունը» ֆիլմի համար։ ԽՍՀՄ-ում կար ընդամենը 2 ստուդիա, որտեղ կարելի էր արագացնել երաժշտական ձայնագրությունները, և այդ խնդիրը հաջողվեց լուծել Զացեպինի ստուդիայում։

1978 թվականին թողարկում է «հունիսի 31» ֆիլմը, որը դառնում է կոմպոզիտորի ստեղծագործական մեծ հաջողությունը։ Լեոնիդ Պետրովիչի և Յուրի Էնտինի բանաստեղծությունների հիման վրա ստեղծված երգերը մեծ ճանաչում են ձեռք բերում։ Հեղափոխական (այդ ժամանակ) մեղեդիական երաժշտությունը կրկին ձայնագրվել է իր բնակարանում։ Սակայն ֆիլմի պրեմիերայից կես տարի անց նրա դերասաններից մեկը՝ Ալեքսանդր Բորիսովիչը Գոդունովը, արտագաղթել է ԱՄՆ, և ֆիլմը 7 տարով մնացել է դարակի վրա։

1982 թվականիի ամռանը կոմպոզիտորը մեկնել է Ֆրանսիա՝ առանց քաղաքացիությունը փոխելու[4]

Նրա մեկնումից հետո երգը անխնա քննադատվել է, մասնավորապես, 1983 թվականի հունիսի 3-ի «Տրուդ» թերթը հրապարակել է «Կա միայն մի պահ»-ը, որտեղ ասվում էր, որ այս երգը, ըստ էության, թույլ մարդկանց մասին է, ովքեր միայն հոգ են տանում միայն սեփական ճակատագրի մասին։ Պնդվում Էր, որ դա բացահայտ գռեհիկություն է, որը պարուրված է գեղեցիկ մեղեդիով և այդ պատճառով էլ հեշտ հիշվող է երիտասարդ հոգիներին անհանգստացնող կեղծ ռոմանտիկայով։ Նա շարունակվել է համագործակցությունը Լեոնիդ Գայդայի հետ։  1986 թվականին՝ վերակառուցումից սկսած, կոմպոզիտորը վերադառնում է ԽՍՀՄ։ Շարունակվում  է համագործակցությունը Լեոնիդ Գայդայի հետ։ 

1997 թվականին Զացեպինը գրել է երաժշտություն Մարինա Խլեբնիկովայի «Շեղված անձրևներ» բանաստեղծության համար։  Երգը արագորեն դարձել է շատ սիրված և դուրս եկել փառատոնի եզրափակիչ՝ որպես  Երգը-98։ 

Կոմպոզիտորը գրել է ավելի քան 300 երգ և երաժշտություն ավելի քան 120 ֆիլմերի և մուլտֆիլմերի համար։  Ալեքսանդր Զացեպինը Ռուսաստանի արվեստի վաստակավոր գործիչ է (1997), Կինեմատոգրաֆիական արվեստների և Գիտությունների ազգային ակադեմիայի թղթակից անդամ (2002), անդամ է ԽՍՀՄ կոմպոզիտորների միություն (1956) և ԽՍՀՄ կինեմատոգրաֆիստների միության (1957)։

Անձնական կյանք

խմբագրել

Հայրը՝ Սերգեյ Դմիտրիի Զացեպինը, վիրաբույժ է։

Մայրը՝ Վալենտինա Բոլեսլավովնա Օկսենտովիչը, ռուսաց լեզվի և գրականության դասախոս է[5]։

Առաջին կինը՝ դերասանուհի Ռեվմիրա Լվովնա Սոկոլովան է եղել (1927—2008)[6]: Ամուսնությունը լուծարվել է երեք տարի անց։ Արդեն ամուսնությունից հետո գիտեր, որ կինը հղի է ուրիշից։ Ծնված աղջկան Զացեպինը հայրություն է անում, բայց մի տարի անց նա մեռնում է։ 1954 թվականին զույգը ունենում է տղային՝ Եվգենիին, որը մահանում է 1975 թվականին[7]։

Երկրորդ կնոջ՝ Սվետլանա Գրիգորևնա Տրետյակովայի հետ ապրել է մոտ 30 տարի[2]։ 1956 թվականին զույգն ունենում է Ելենային][6]։ 1981 թվականին 47 տարեկան հասակում մահանում է կինը։

Երրորդ կինը ֆրանսիացի նկարչուհի Ժենեվեվա Պրեշակն էր։ Նրանց ծանոթացնում է նկարչուհու եղբայրը՝ թարգմանիչ Ալեն Պրեշակը 1981 թվականին։ Իմանալով, որ Զացեպինին թույլ չեն տալիս ամերիկյան պրոդյուսերի հետ համագործակցել, առաջարկում է ամուսնանալ իր քրոջ հետ և ստանալ ֆրանսիական քաղաքացիություն, որպեսզի կախման մեջ չլինի խորհրդային իշխանությունից[6]. В 1982 году Зацепин с супругой уехали в Париж[2]: Չորս տարի անց նրանք ամուսնալուծվում են, և Զացեպինը վերադառնում է Մոսկվա։

Չորրորդ կինը՝ Սվետլանա Գրիգորևնա Մորոզովսկայան, դաշնակահարուհի էր, մանկավարժ Մոսկվայի կոնսերվատորիայի և Գնեսինների անվան դպրոցի։ Ապրել են ավելի քան 20 տարի, 2014 թվականին կինը մահացել է քաղցկեղից [7].

1990-ականներին Զացեպինը որոշ ժամանակ ապրել է Ֆրանսիայում։ Երկար ժամանակ նա ապրում էր երկու երկրում՝ իր իսկ խոսքերով, հանգստանում էր Փարիզում, իսկ աշխատում էր Մոսկվայում։  Ապրում է իր դստեր հետ  Շվեյցարիայում[3]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. 2,0 2,1 2,2 «Зацепин, Александр Сергеевич». ТАСС.
  3. 3,0 3,1 3,2 Вечерняя Москва (15.05.2017). «Мгновения большой жизни знаменитого композитора». Рамблер.
  4. (չաշխատող հղում) Гуд бай, Америка. Композитор Зацепин. Документальный фильм. / Россия-1 (Ստուգված է 15 Ապրիլի 2012)
  5. «Александр Зацепин: «С Пугачевой мы поссорились на съемках фильма «Женщина, которая поет»». Факты и комментарии. 2011 թ․ օգոստոսի 29.
  6. 6,0 6,1 6,2 Александр Зацепин: Женщинам всё прощаю!
  7. 7,0 7,1 Маргарита Панина (11.01.2018). «91-летний Александр Зацепин не может без слез воспоминать о смерти любимой жены». teleprogramma.pro.