Թռչնաբուծություն
Թռչնաբուծություն, գյուղատնտեսության ոլորտներից է, որը մասնագիտացել է թռչնամսի և ձվի արտադրության մեջ։ Թռչնաբուծության կողմնակի արտադրանքները աղվափետուր ու փետուրներն են, իսկ արտադրության թափոնները օգտագործում են մսոսկրային ալյուրի պատրաստման համար։
Սննդային ձվերը հիմնականում ստանում են հավերի ձվատու ցեղատեսակներից, իսկ փոքր ծավալով մսա-ձվատու և մսատու ցեղատեսակների հավերից։ Թռչնամսի ստացման հիմնական աղբյուրը բրոյլեր ցեղատեսակի հավերն են։ Թռչնամիս ստանալու նպատակով բուծում են հավերի մսատու ցեղատեսակներ, բադեր, սագեր, մսատու աղավնիներ, լորեր, ջայլամներ, հնդկահավեր[1][2]։
Ժամանակակից թռչնաֆաբրիկաները զբաղվում են ոչ միայն թռչունների բուծմամբ, այլ նրանց մսից կիսաֆաբրիկատների պատրաստմամբ։ Հիմնական գործընթացները ավտոմատացված են։ Թռչուններին պահելու համար հաճախ օգտագործում են բջջային մարտկոցներ։
Պատմություն խմբագրել
Թռչնաբուծությունը բավականին մեծ զարգացում է ունեցել Չինաստանում, Հնդկաստանում, Եվրոպայում և Հին Հռոմում շատ դարեր առաջ։ Այն ծագել է Հնդկաստանում մեր թվարկությունից երեք հազար տարի առաջ, որտեղ առաջին անգամ ընտելացրել են հավերի և այսեղից էլ տարածվել այլ երկրներ։ Տեղեկությունների համաձայն Եվրոպայում և Ասիայում ընտանի հավերին և սագերին բազմացրել են դեռևս մեր թվարկությունից դարեր առաջ։ Հնդկահավերիը ընտելացվել են Ամերկայում և առաջին անգամ Եվրոպա են բերվել XVI դարում։
Եվրոպայում հավերի և այլ թռչունների բուծումը սկսվել է XVIII դարում` Ֆրանսիայում, Հնդկաստանում և Անգլիայում։ Հետագայում ընտրությունների և համապատասխան խնամքի արդյունքում, խաչասերման միջոցով հաջողվեց ստանալ նշանակալից արդյունքներ (ձվադրող, պտղաբերող, մսատու) և, ստացվեցին մեծ թվով նոր ցեղատեսակներ։
Հենց հավաբուծությունը մեծ տարածում ստացավ, բորովհետև հավերը (շատ դեպքերում թռչնաբուծությունը դա հավերի բուծումն է) պահանջկոտ չեն սննդի, խնամքի, պահելու նկատմամբ։ Սակայն ամենակարևորը այն է, որ ստացված ձվերի քանակը զգալիորեն շատ են, քան նույն ժամանակահատվածում այլ թռչունների հետ համեմատած։
Հայաստանում թռչնաբուծություն գոյություն է ունեցել հնագույն ժամանակներից։ Ըստ խեթական գրավոր հուշարձանների, դեռևս մեր թվարկությունից առաջ 3-րդ հազարամյակում Հայկական լեռնաշխարհում տարածված են եղել ընտանի թռչունների առանձին տեսակներ (հավ, աղավնի ևն)։ Հայաստանում թռչնաբուծության զարգացման մասին տեղեկություններ կան Հերոդոտոսի, Քսենոփոնի, Ղազար Փարպեցու, Մովսես Խորենացու, Ղևոնդ Ալիշանի և այլոց աշխատություններում։ Թռչունների բուծման, խնամքի, կերակրման և այլ հարցեր ընդգրկված են «Դիրք վաստակոց» (11-ից 12-րդ դարեր) թարգմանական գրվածքում, Կովկասյան գյուղատնտեսական ընկերության հրատարակություններում (14-րդ դար)։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Птицеводство — Энциклопедия сельского хозяйства — Энциклопедии & Словари». Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 27-ին.
- ↑ Птицеводство // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
Արտաքին հղումներ խմբագրել
- «Птицеводство». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - Птицеводство հոդվածը Սովետական մեծ հանրագիտարանում
- Птицеводство — Энциклопедия сельского хозяйства
- Птицеводство — Географическая энциклопедия
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Թռչնաբուծություն» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 4, էջ 216)։ 
|