Էնս (քաղաք)
Էնս (գերմ.՝ Enns) քաղաք Ավստրիայում, մտնում է Վերին Ավստրիա կազմի մեջ։ Գտնվում է Էնս գետի ափին, ոչ հեռու գետի Դանուբին միանալու հատվածից։ Տարածքը կազմում է 34․3 կմ²[2]։
| Բնակավայր | |||
|---|---|---|---|
| Էնս | |||
| գերմ.՝ Enns | |||
| |||
 | |||
| Երկիր |  Ավստրիա | ||
| Մակերես | 33,29 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 281±1 մետր | ||
| Պաշտոնական լեզու | գերմաներեն | ||
| Բնակչություն | 11 937 մարդ (հունվարի 1, 2018)[1] | ||
| Ժամային գոտի | UTC+1 և UTC+2 | ||
| Հեռախոսային կոդ | 07223 | ||
| Փոստային դասիչ | 4470 | ||
| Ավտոմոբիլային կոդ | LL | ||
| Պաշտոնական կայք | enns.at | ||
| |||
Էնսը գտնվում է Լինցից 17 կիլոմետր հարավարևելք, կանգնած է Վիեննա-Լինց երկաթգծային և ավտոմոբիլային ճանապարհների վրա։
Էնսը համարվում է Ավստրիական հնագույն քաղաքը։ Արտոնագիրը, որը տալիս է Էնսին քաղաք կոչեվլու իրավունք, վերագրվում է 1212 թվականին։
Պատմություն խմբագրել
Էնս գետի գետաբերանի շրջանում առաջին բնակիչները եղել են մեր թվարկությունից առաջ Երկրորդ հազարամյակին։ IV դարում մեր թվարկությունի առաջ այս շրջանում բնակվում էին Կելտերը, որոնք այստեղ ստեղծել էին Նորիկ պետությունը, որը իր հերթին Մ․թ․ա․ 15 թվականին մտավ Հռոմեական կայսրության կազմի մեջ։ II դարում ժամանակակից Էնսի տարածքում ստեղծվեց Լաուրիակում հռոմեական զինվորական ճամբարը, որը կազմում էին 6000 լեգիոներ։ 212 թվականին բնակատեղին, որը ստեղծվել էր ճամբարի վայրում Կարակալլա կայսրի կողմից ստացավ քաղաքի կարգավիճակ։ Այդ ժամանակ Լաուրիակում բնակվում էր 30 հազար մարդ։ Կայսր Դիոկղետիանոսի կողմից քրստոնյաների հետապնդման ժամանակ 304 թվականի մայիսի 4-ին քաղաքում տանջանքների ենթարկվելով մահացավ Սուրբ Ֆլորիանը, որին խեղդեցին Էրնս գետում։ 370 թվականին քաղաքում կառուցվել է վաղքրիստոնեական բազիլիկ, որի տեղում 1344 թվականին կառուցվել է Լորխա եկեղեցին՝ այն գոյություն ունի միչև այժմ[3]։
900 թվականին Գեորգենբերգ բլուրի վրա, ժամանակակից Էնսի կենտրոնում կառուցվել է Էնիսիբուրգ ամրոցը, որը հանդիսանում էր Բավարիայի ամրակետը ընդեմ հունգարական ներխուժումների։ Ավելի ուշ ամրոցը վերակառուցվել է և ստացել է Էնսեգ անվանումը։ Ամրոցի շրջանում հայտնվեց առևտրի կենտրոն, որը Օտակարա II Մարկգրաֆի կողմից XII դարում ստացավ իրավունք անցկացնելու տոնավաճառ։ Այդ ժամանակ Էնս հովիտը մտնում է Շտիրիական դքսության կազմի մեջ։
1186 թվականին՝ Սանկտ-Գեորգենբերգյան համաձայնագրի ստորագրումից հետո, Շտիրիան Էնսի հետ միասին անցավ ավստրաիցի կոմսերի իշխանության տակ։ 1212 թվականին Էնսը ստացավ քաղաքի կարգավիճակ[4] Լեոպոլդ VI կոմսի կողմից՝ Ժամանակակից Ավստրիայի տարածքում առաջին նման դեպքը։ XIV դարում Հաբսբուրգների տիրապետության տարածքների բաժանման ժամանակ քաղաքը հեռացվել է շտիրսկական կոմսությունից և մտավ Ավստրիայի տարածքի մեջ (ավելի ուշ Վերին Ավստրիայի թագավորական հողերի)։
Տեսարժան վայրեր խմբագրել
- Էնսի ճարտարապետական խորհրդանիշն է համարվում քաղաքի գլխավոր հրապարակի քաղաքային աշտարակը, որը կառուցվել է 1564-ից 1568 թվականներին։
- Սանկտ-Լաուրենց գոթիական խորհրդանիշը կառուցված XIII դարում կառուցված ավելի հին պաշտամունքային կառույցի հիմքի վրա։
- Հինհռոմեական Լաուրիակում ճամբարի թանգարան։
Քաղաքական իրավիճակ խմբագրել
Քաղաքագլուխ-Ֆրանց Շտեֆան Կարլինգեր (ԱՍԴԿ)
Համայնքի ներկայացուցիչների խորհուրդը (գերմ.՝ Gemeinderat) բաղկացած է 37 տեղից։
Բնակչություն խմբագրել
| Պատմական բնակչություն | ||
|---|---|---|
| Տարի | Բնակչություն | %± |
| 1869 | 5624 | - |
| 1880 | 5733 | +1․9% |
| 1890 | 6001 | +7․4% |
| 1900 | 5552 | −7.5% |
| 1910 | 5799 | +4.4% |
| 1923 | 5630 | −2.9% |
| 1934 | 6679 | +18.6% |
| 1939 | 7419 | +11.1% |
| 1951 | 8446 | +13.8% |
| 1961 | 8919 | +5.6% |
| 1971 | 9678 | +8.5% |
| 1981 | 9728 | +0.5% |
| 1991 | 10190 | +4.7% |
| 2001 | 10611 | +4.1% |
| 2011 | 11275 | +6.3% |
| 2018[5] | 11937 | +5.9% |
Պատկերասրահ խմբագրել
-
Քաղաքային աշտարակ -
Էնսի ամրոց -
Բազիլիկ եկեղեցի -
Քաղաքի պատկեր -
Էնս գետ
.JPG)
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Einwohnerzahl 1.1.2018 nach Gemeinden mit Status, Gebietsstand 1.1.2018 — Statistics Austria.
- ↑ http://www.statistik.at/web_de/klassifikationen/regionale_gliederungen/dauersiedlungsraum/index.htmlStatistics Austria. Retrieved 10 March 2019.
- ↑ Severin: Zwischen Römerzeit und Völkerwanderung; Katalog Ausstellung des Landes Oberösterreich 24 April bis 26 Oktober 1982 im Stadtmuseum Enns. Linz 1982
- ↑ Ernst Theodor Gaupp: Deutsche Stadtrechte des Mittelalters, mit rechtsgeschichtlichen Erläuterungen. Zweiter Band, Breslau 1852, S. 206–224,online
- ↑ https://www.statistik.at/web_de/klassifikationen/regionale_gliederungen/gemeinden/index.html%7CStatistics Austria. Retrieved 9 March 2019.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էնս (քաղաք)» հոդվածին։ |