Զբոսաշրջությունը Նեպալում
Զբոսաշրջությունը Նեպալում, տնտեսության ամենամեծ ճյուղը, և արտարժույթի ու եկամուտների ամենամեծ աղբյուրը Նեպալում։ Երկիրը, որտեղ գտնվում են աշխարհի տասը ամենաբարձր լեռներից ութը, շատ գրավիչ վայր է լեռնագնացների, ժայռամագլցողների և արկածներ փնտրողների համար։ Նեպալի հինդուիստական և բուդդայական ժառանգությունը, տեսարժան վայրերի բազմազանությունը և և զով եղանակը նպաստում են զբոսաշրջության զարգացմանը[1]։
| Ենթակատեգորիա | զբոսաշրջություն  | |
|---|---|---|
| Թեմայով վերաբերում է | զբոսաշրջություն | |
| Երկիր | Նեպալ | |
| Պաշտոնական կայք | www.welcomenepal.com | |
Ընդհանուր ակնարկ
խմբագրել
Էվերեստը՝ աշխարհի ամենաբարձր լեռնագագաթը (ծովի մակարդակից 8848,88 մ), գտնվում է Նեպալում։ Լեռնագնացությունը և արկածային տուրիզմի և էկոտուրիզմի այլ տեսակներ այցելուների համար կարևոր գրավչություն են։ Համաշխարհային ժառանգության վայր՝ Լումբինին՝ Բուդդայի ծննդավայրը, գտնվում է Նեպալի արևմտյան շրջանի հարավում, կան նաև այլ կարևոր կրոնական ուխտագնացության վայրեր ամբողջ երկրում։ Զբոսաշրջության արդյունաբերությունը դիտվում է որպես աղքատությունը մեղմելու և երկրում ավելի մեծ սոցիալական հավասարության հասնելու միջոց։ Զբոսաշրջությունը Նեպալին տարեկան բերում է 471 միլիոն դոլար[2]։
2019 թվականի վիճակագրության համաձայն՝ գրանցվել է 2,1 տոկոս աճ։ Նեպալի զբոսաշրջության խորհրդի (NTB) վիճակագրության համաձայն՝ 2019 թվականին երկիր է մուտք գործել 1,197,191 օտարերկրյա զբոսաշրջիկ՝ 2018 թվականի 1,173,072-ի համեմատ։ Նեպալի կառավարությունը 2011 թվականը հայտարարեց Նեպալի զբոսաշրջության տարի և հույս ուներ մեկ միլիոն օտարերկրյա զբոսաշրջիկների ներգրավել այդ տարվա ընթացքում[3]։ Նեպալի կառավարությունը Լումբինիի զբոսաշրջության տարի է հայտարարել նաև 2012 թվականին՝ Լումբինիի խթանման համար։ Նեպալի կառավարությունը նաև հայտարարել է Այցելություն Նեպալ 2020՝ նպատակ ունենալով մինչև 2020 թվականը երկու միլիոն զբոսաշրջիկ բերել։
Զբոսաշրջիկների մեծ մասը այցելում է կարճատև հանգստի համար։ 2022 թվականին զբոսաշրջիկների 64,7%-ը Նեպալ է եկել արձակուրդային հանգստի, 10,03%-ը եկել է արկածների, օրինակ՝ արշավների և լեռնագնացության, 12,87%-ը՝ կրոնական այցերի և 12,39%-ը՝ այլ պատճառներով։ ԱՄՆ-ից, Մեծ Բրիտանիայից, Ֆրանսիայից, Իսպանիայից, Հնդկաստանից և Գերմանիայից ժամանած զբոսաշրջիկների գործունեության հիմնական նպատակը լեռնագնացությունն է։ Էվերեստը, Ամա Դաբլամը և Մանասլու լեռները ամենահայտնի լեռներն են[4]։
Նեպալի զբոսաշրջության արդյունաբերությունը տուժել է 2015 թվականի ավերիչ երկրաշարժից հետո։ 2020 թվականին Նեպալի զբոսաշրջության ոլորտը փլուզվեց COVID-19 համավարակի պատճառով[5]։
2022 թվականին զբոսաշրջությունից եկամուտը 2021 թվականի համեմատ աճել է 190%-ով։ Համախառն արտարժույթի հասույթը կազմել է 46,756,824 հազար NR (մոտ 326,282 հազար ԱՄՆ դոլար)[4]։
Կրոնական վայրեր
խմբագրել
Նեպալում մեծամասնության դավանած կրոնը հինդուիզմն է, Փաշուպաթինաթհ տաճարը՝ Շիվայի աշխարհի ամենամեծ տաճարը, որը գտնվում է Կատմանդուում, գրավում է բազմաթիվ ուխտավորների և զբոսաշրջիկների։ Հինդու ուխտագնացության այլ վայրերը ներառում են տաճարային համալիրը Սվարգադվարիում, Պյութան շրջանում, Ջանակի տաճարը Միթիլա շրջանի Ջանակպուրդհամում, Գոսայնկունդա լիճը Դունչեի մոտ, Դևղաթի տաճարները, Կալինչոուկ Բհագվատի տաճարը Դոլախայում, Մանակամանա տաճարը Գորխա թաղամասում, Պաթիբհարայի տաճարը Փանգլինգի մոտ, Գալեշուորդհամ Մյագդի և Մահամրիթյունջայա Շիվասան Պալպա շրջանում, որտեղ գտնվում է Շիվայի ամենամեծ մետաղական կուռքը։
Բուդդիզմը փոքրամասնությունների կրոնն է։ Համաշխարհային ժառանգությունը Լումբինիում, որն ավանդաբար համարվում է Գաուտամա Բուդդայի ծննդավայրը, կարևոր ուխտագնացության վայր է։ Մեկ այլ նշանավոր բուդդայական վայր է Սվայամբհունաթհը՝ Կապիկների տաճարը, Կատմանդուում։
Ամբիկեշվարի տաճարը Շակտիփեթա է, որը ենթադրաբար առաջացել է Սաթիդեվիի աջ ականջի անկման հետևանքով, ըստ Սվաստանի Պուրանայի։ Դանգ հովիտը սուրբ վայր է հինդուների, ինչպես նաև այլ կրոնների համար։ Կալիկան և Մալիկա Դևին Չհիլիկոտ բլուրում, Ամբեկեշավորի տաճարը, Կրիշնայի տաճարը, Դարապանիի տաճարը Դանգ թաղամասի սուրբ վայրերից են։ Chillikot բլուրը նաև լավ վայր է տեսարժան վայրեր այցելելու համար, ինչպես նաև թագավորի հնագույն պալատ։
Մուկտինաթհը սուրբ վայր է հինդուների, ինչպես նաև բուդդիստների համար։ Գտնվում է Մուսթանգ թաղամասի Մուկտինաթհ հովտում։
Բադիմալիկա տաճար Բաջուրա շրջանում, Գադհիմայ տաճար՝ Բարա թաղամասում, Հալեսի-Մարատիկա քարանձավներ Խոտանգում, Բհագեշվորի տաճար Նեպալգանջում։
Ռաջբիրաջի Բհագվատի տաճարը նույնպես Նեպալում հայտնի տաճարներից է։
Արկածային զբոսաշրջություն
խմբագրել
.JPG)
Ըստ Նեպալի զբոսաշրջության նախարարության՝ հիմնական զբոսաշրջային գործունեությունը ներառում է անապատային և արկածային ճամփորդույթունը, որը ներառում է լեռնային հեծանվավարությունը, բանջի ջամփինգը, ժայռամագլցումը և լեռնագնացությունը, արշավը, թռչունների դիտումը, թռիչքները, պարապլաներային թռիչքը և օդապարիկով թռիչքները Հիմալայի լեռների վրայով, ջրային ճամփորդություն լաստանավով, բայակով կամ կանոեով, սաֆարի ջունգլիներում, հատկապես Թերայի շրջանում[6]։ Չիտվան ազգային պարկում խաղում են փղերի միջազգային պոլո։
Մանկատների հիմնախնդիր
խմբագրել2018 թվականին գլոբալ կամավորական վարքագծի վերաբերյալ հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ Նեպալը համարվում է մանկական խնամքի կենտրոնների կամավորական տուրիզմի տասը ամենահայտնի ուղղություններից մեկն աշխարհում[7]։
Զբոսաշրջության և երեխաների բարեկեցության ոլորտի առաջատար պատասխանատու կազմակերպությունները համաձայն են, որ մանկատներում կարճաժամկետ և/կամ չվերապատրաստված միջազգային կամավորների աշխատանքը շատ պատասխանատու գործ է[8]։ Քիչ կամավորներ են իրավասու շփվելու խոցելի խմբի երեխաների հետ[9] և շատ մանկատներ չունեն հարմարություններ, պատրաստված անձնակազմ և երեխաների պաշտպանության քաղաքականություն՝ խնամքի տակ գտնվող երեխաների համար ապահով, սնուցող միջավայր ստեղծելու համար[8]։
Նեպալում կա ավելի քան 800 մանկատուն, որոնց 80%-ը գտնվում է զբոսաշրջային վայրերում[10]։ Երկրի 75 շրջաններից ամենաշատ գրանցված մանկատները գտնվում են զբոսաշրջիկների կողմից ամենաշատ այցելվող հնգյակում (Կատմանդու, Լալիթպուր, Բհակապուր, Կասկի և Չիտվան)[11]։
Որբանոցները գրավում են բարի նպատակներով զբոսաշրջիկների, ովքեր ցանկանում են կամավոր տրամադրել իրենց ժամանակը և նվիրաբերել գումար[12]։
Նեպալում մոտավորապես 16,886 երեխաներ են ապրում մանկատներում, որոնց 80%-ը[13] ունի առնվազն մեկ ծնող, որը կարող է խնամել նրանց։ Կրթության և ավելի լավ կյանքի խոստումներով երեխաները հավաքագրվում են մանկատներ գյուղական վայրերից, որոնք դեռ տուժում են տասը տարվա քաղաքացիական պատերազմի տնտեսական հետևանքներից, որպեսզի բավարարեն նվիրատվությունների պահանջները[13],այս երևույթը հայտնի է որպես մանկատների թրաֆիքինգ[14]։
ChildSafe Movement-ը հաղորդում է դեպքեր[15], երբ մանկատները երեխաներին պահում են աղքատ պայմաններում՝ ավելի շատ դոնորներ ներգրավելու համար[11]։ ECPAT-ը նաև կապ է հայտնաբերել մանկատների զբոսաշրջության և օտարերկրացիների ու կամավորների կողմից երեխաների սեռական շահագործման աճի միջև[12]։
Վիճակագրություն
խմբագրել
Զբոսաշրջությունը կենսական դեր է խաղում Նեպալի տնտեսության մեջ։ 2007 թվականին Նեպալ այցելած միջազգային զբոսաշրջիկների թիվը կազմել է 526705, ինչը նախորդ տարվա համեմատ աճել է 37,2%-ով։ 2008 թվականին զբոսաշրջիկների թիվը նվազել է 5%-ով՝ հասնելով 500277-ի։ 2018 թվականին միջազգային զբոսաշրջիկների ժամանման թիվը կազմել է 1,17 միլիոն։ 2019 թվականին այդ թիվը հասել է 1,19 միլիոնի։ 2020 թվականին COVID-19 համավարակը մեծ ազդեցություն ունեցավ Նեպալում զբոսաշրջության վրա, որտեղ զբոսաշրջիկների ժամանումները նվազել են մինչև ընդամենը 230,085՝ ավելի քան 80,7% նվազմամբ և հետագա նվազմամբ 30%-ով 2021 թվականին՝ ընդհանուր թվով 150,962։ Պոխարան Նեպալի հիմնական տուրիստական ուղղություններից մեկն է։
2008 թվականին օտարերկրյա այցելուների 55,9%-ը եկել է Ասիայից (18,2%-ը՝ Հնդկաստանից), մինչդեռ արևմտաեվրոպացիներին բաժին է ընկել 27,5%-ը, 7,6%-ը՝ Հյուսիսային Ամերիկայից, 3,2%-ը՝ Ավստրալիայից և Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանից, 2,6%-ը՝ Արևելյան Եվրոպայից, 1,5%-ը Կենտրոնական և Հարավային Ամերիկայից, 0.3% Աֆրիկայից և 1.4% այլ երկրներից։
2008 թվականին Նեպալ այցելած օտարերկրյա զբոսաշրջիկները երկրում մնացել են միջինը 11,78 օր, որն աճել է մինչև 15,1 օր և 15,5 օր համապատասխանաբար 2020 և 2021 թվականներին[16][17][18]։
Ժամանումներ
խմբագրելԱյս վիճակագրությունը ցույց է տալիս միջազգային զբոսաշրջիկների ժամանումների թիվը ըստ տարիների՝ 1993–2021 թվականներին[19][20] [21]։
| Տարի | Նեպալ ժամանած միջազգային զբոսաշրջիկների թիվ |
% փոփոխություն՝ նախորդ տարվանից |
|---|---|---|
| 1993 | 293,567 | -12.2% |
| 1994 | 326,531 | +11.2% |
| 1995 | 363,395 | +11.3% |
| 1996 | 393,613 | +8.3% |
| 1997 | 421,857 | +7.2% |
| 1998 | 463,684 | +9.9% |
| 1999 | 491,504 | +6.0% |
| 2000 | 463,646 | -5.7% |
| 2001 | 361,237 | -22.1% |
| 2002 | 275,468 | -23.7% |
| 2003 | 338,132 | +22.7% |
| 2004 | 385,297 | +13.9% |
| 2005 | 375,398 | -2.6% |
| 2006 | 383,926 | +2.3% |
| 2007 | 526,705 | +37.3% |
| 2008 | 500,277 | -5.0% |
| 2009 | 509,956 | +1.9% |
| 2010 | 602,867 | +18.2% |
| 2011 | 736,215 | +22.1% |
| 2012 | 803,092 | +9.1% |
| 2013 | 797,616 | -0.7% |
| 2014 | 790,118 | -0.9% |
| 2015 | 538,970 | -31% |
| 2016 | 753,002 | +40% |
| 2017 | 940,218 | +24.8% |
| 2018 | 1,173,072 | +24.8% |
| 2019 | 1,197,191 | +2.1% |
| 2020 | 230,085 | -80.7% |
| 2021 | 150,962 | -34.3% |
| 2022 | 614,869 | +307.3% |
| 2023 | 1,014,885 | +65.1% |
Նեպալը 2022 թվականին և 2023 թվականին համապատասխանաբար ընդունել է 614,869 և 1,014,885 զբոսաշրջիկ, համաձայն Ներգաղթի դեպարտամենտի[22]։
Ժամանումներ ըստ երկրի
խմբագրելԿարճաժամկետ հիմունքներով Նեպալ ժամանող զբոսաշրջիկների մեծ մասը եղել են հետևյալ երկրներից[20][23][24][25]․
| Country | 2018 | 2017 | 2016 | 2015 | 2014 | 2013 | 2012 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Հնդկաստան |
254,150 | 194,323 | 160,832 | 118,249 | 75,124 | 135,343 | 180,974 |
 Նեպալ |
169,543 | 153,633 | 104,664 | 104,005 | 66,984 | 123,805 | 113,173 |
 ԱՄՆ |
93,218 | 91,895 | 79,146 | 53,645 | 42,687 | 49,830 | 47,355 |
.svg){kind=small} Միացյալ Թագավորություն |
61,144 | 63,466 | 51,058 | 46,295 | 29,730 | 36,759 | 35,688 |
 Շրի Լանկա |
55,869 | 69,490 | 45,361 | 57,521 | 44,367 | 37,546 | 32,736 |
 Թաիլանդ |
41,653 | 52,429 | 39,154 | 26,722 | 32,338 | 33,422 | 40,969 |
 Հյուսիսային Կորեա |
29,680 | 37,218 | 34,301 | 25,171 | 18,112 | 23,205 | 19,714 |
 Ավստրալիա |
38,972 | 38,429 | 33,371 | 25,507 | 16,619 | 24,516 | 20,469 |
 Մյանմա |
36,274 | 41,402 | 30,852 | 25,769 | 21,631 | Չկա տվյալ | Չկա տվյալ |
 Գերմանիա |
36,641 | 36,879 | 29,918 | 23,812 | 16,405 | 18,028 | 22,263 |
 Բանգլադեշ |
25,849 | 26,355 | 29,060 | 23,440 | 14,831 | 21,851 | 22,410 |
 Ճապոնիա |
30,534 | 29,817 | 27,326 | 22,979 | 17,613 | 25,892 | 26,694 |
 Ֆրանսիա |
30,646 | 31,810 | 26,140 | 20,863 | 16,405 | 24,097 | 21,842 |
 Մալայզիա |
21,329 | 22,833 | 18,284 | 13,669 | 9,855 | 18,915 | 18,842 |
 Իսպանիա |
19,057 | 20,214 | 15,953 | 12,255 | 6,741 | 13,110 | 10,412 |
 Կանադա |
17,102 | 17,317 | 15,105 | 12,491 | 8,398 | 11,610 | 12,132 |
 Նիդերլանդներ |
15,032 | 15,353 | 13,393 | 11,453 | 7,515 | 12,320 | 10,516 |
| Ընդհանուր թիվ | 1,197,191 | 1,173,072 | 753,918 | 753,002 | 538,970 | 790,118 | 797,616 |
Արտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զբոսաշրջությունը Նեպալում» հոդվածին։ |
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Turner, Rochelle. «Travel & Tourism Economic Impact 2015 Nepal». World Travel & Tourism Council. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ հուլիսի 23-ին. Վերցված է 2016 թ․ օգոստոսի 2-ին.
- ↑ «Why Mount Everest is so dangerous». Discover Economist. 2017 թ․ փետրվարի 28. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ մարտի 15-ին. Վերցված է 2017 թ․ մարտի 14-ին.
- ↑ Nepal aims to attract 1 million foreign tourists next year Արխիվացված 2010-10-02 Wayback Machine Xinhua News Agency, accessed 21 November 2010
- ↑ 4,0 4,1 «NEPAL TOURISM STATISTICS- 2022» (PDF). www.tourism.gov.np. Վերցված է 2024 թ․ փետրվարի 26-ին.
- ↑ Sharma, Bhadra; Gettleman, Jeffrey (2020 թ․ նոյեմբերի 2). «Mount Everest Empties as Covid-19 Strikes Tourism in Nepal». The New York Times (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0362-4331. Վերցված է 2020 թ․ նոյեմբերի 2-ին. «The trails snaking through the Himalayas are deserted, including those leading up to Everest Base Camp. Fewer than 150 climbers have arrived this fall season, immigration officials said, down from thousands last year.»
- ↑ Major Tourism Activities Արխիվացված 2015-07-13 Wayback Machine, Nepal Ministry of Culture, Tourism and Civil Aviation, retrieved 21 October 2014
- ↑ «Facts and figures about orphanage tourism | Rethink Orphanages». rethinkorphanages.org (անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 24-ին.
- ↑ 8,0 8,1 Perkins, Rob (2024 թ․ ապրիլի 24). «Volunteering holidays with children». Responsible Travel. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 24-ին.
- ↑ «Orphanages.No». orphanages.no. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 24-ին.
- ↑ Humphris, Polly (2024 թ․ ապրիլի 24). «Responsible tourism in Nepal». Responsible Travel. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 24-ին.
- ↑ 11,0 11,1 Punaks, Martin (2014). The Paradox of Orphanage Volunteering. Next Generation Nepal. էջ 13. ISBN 978-9937-2-8862-0.
- ↑ 12,0 12,1 admin (2019 թ․ օգոստոսի 26). «The link between voluntourism, orphanage tourism and child sexual exploitation». ECPAT (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 24-ին.
- ↑ 13,0 13,1 Punaks, Martin (2014). The Paradox of Orphanage Volunteering. Next Generation Nepal. ISBN 978-9937-2-8862-0.
- ↑ admin (2017 թ․ սեպտեմբերի 27). «Tourism crimes! Volunteering and visiting Orphanages when traveling». ECPAT (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 24-ին.
- ↑ ChildSafe Movement
- ↑ Government of Nepal, Ministry of Culture, Tourism & Civil Aviation. «Nepal Tourism Statistics 2021» (PDF). Վերցված է 2023 թ․ մարտի 28-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ Survey report Արխիվացված 2011-03-04 Wayback Machine, Government of Nepal, Ministry of Finance, accessed 21 November 2010
- ↑ Nepal Tourism Statistics 2010 Report Արխիվացված 2012-09-07 Wayback Machine, Government of Nepal, Ministry of Tourism, and Civil Aviation, accessed April 3rd, 2012.
- ↑ Government of Nepal, Ministry of Culture, Tourism & Civil Aviation (2016 թ․ մայիս). «Nepal Tourism Statistics 2018» (PDF) (Visitor Arrivals). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ նոյեմբերի 18-ին. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ 20,0 20,1 Government of Nepal, Ministry of Culture, Tourism & Civil Aviation: "Nepal Tourism Statistics 2019", Kathmandu, May 2016
- ↑ Government of Nepal, Ministry of Culture, Tourism & Civil Aviation. «Nepal Tourism Statistics 2021» (PDF). Վերցված է 2023 թ․ մարտի 27-ին.
{{cite web}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) - ↑ «Nepal welcomes one million tourists, a post-Covid record».
- ↑ «Countrywise Tourist Arrival Statistics (2013-2016)». Nepal Tourism Board. Վերցված է 2017 թ․ նոյեմբերի 23-ին.
- ↑ «Arrival Departure Final Summary 2017» (XLSX). Nepal Tourism Board. Վերցված է 2018 թ․ հունվարի 27-ին.(չաշխատող հղում)
- ↑ «Nepal Tourism Statistics 2018» (PDF). tourism.gov.np. Վերցված է 2020 թ․ ապրիլի 13-ին.