Վիքիպեդիա

Բոգդան Կիստյակովսկի

ռուս իրավաբան, փիլիսոփա և սոցիոլոգ

Բոգդան (Ֆեոդոր) Ալեքսանդրովիչ Կիստյակովսկի (ռուս.՝ Богдан (Фёдор) Александрович Кистяковский, նոյեմբերի 4 (16), 1868[1], Կիև, Ռուսական կայսրություն - ապրիլի 16, 1920(1920-04-16), Կրասնոդար, Խորհրդային Ռուսաստան), նեոկանտյան կողմնորոշման ռուս իրավաբան, փիլիսոփա և սոցիոլոգ[3][4]։

Բոգդան Կիստյակովսկի
Դիմանկար
Ծնվել էնոյեմբերի 4 (16), 1868[1]
ԾննդավայրԿիև, Ռուսական կայսրություն
Մահացել էապրիլի 16, 1920(1920-04-16) (51 տարեկան)
Մահվան վայրԿրասնոդար, Խորհրդային Ռուսաստան
Քաղաքացիություն Ռուսական կայսրություն
ԿրթությունԽարկովի ազգային համալսարան
Մասնագիտությունսոցիոլոգ
ԱշխատավայրՇևչենկոյի անվան համալսարան
ԱմուսինMaria Berenstamm?[2]
Ծնողներհայր՝ Alexandre Fiodorovitch Kistiakovski?
ԱնդամությունՈւկրաինայի գիտությունների ազգային ակադեմիա
ԵրեխաներԳեորգի Կիստյակովսկի և Alexander Kistiakowsky?
 Kistyakovsky Bogdan Alexandrovich Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է Կիևում՝ Կիևի համալսարանի պրոֆեսորի, իրավաբանի, քրեագետի և ուկրաինական ազգային շարժման ակտիվիստ Ալեքսանդր Ֆեդորովիչ Կիստյակովսկու և Ալեքսանդրա Իոանովնա Միխելի ընտանիքում։ Ֆեդոր անունը ստացել է մկրտության ժամանակ։

Միջնակարգ կրթությունը ստացել է Կիևի 2-րդ (1878-1886 թվականներ, վտարվել է 7-րդ դասարանից) և Չեռնիգովյան (1886-1887 թվականներ. վտարված) գիմնազիաներում։ Նա իր ավարտական վկայականը ստացավ 1888 թվականին՝ հանձնելով «Ռևել Ալեքսանդր» գիմնազիայի քննությունը։

1888-1892 թվականներին նա հետևողականորեն հեռացվել է Կիևի, Խարկովի պատմա-բանասիրական ֆակուլտետներից և Դերպտի համալսարանների իրավաբանական ֆակուլտետից՝ ընդհատակյա ուկրաինաֆիլ շրջանակներին և ուսանողական անկարգություններին մասնակցելու համար։

Այդ ժամանակ նա մտերմացավ մարքսիստ և սոցիալ-դեմոկրատ առաջնորդների հետ, ստացավ «Կիևում մարքսիզմի հիմնադիրի» համբավ։ Լրտեսության կասկածանքով ձերբակալվել է Ավստրիական Գալիցիայում (1889 թվականին), կալանավորվել է Ռուսաստանում` Ավստրիայի սահմանի մոտ և պահվել Կիևի բանտում (1892 թվականին, նա Լիբավայում ոստիկանների հսկողության տակ կրում էր մեկ տարվա աքսոր։

1895 թվականին մեկնել է արտերկիր. սովորել է Բեռլինի և Սորբոնի համալսարաններում, Ստրասբուրգի համալսարանում 1898 թվականին պաշտպանել է դոկտորական ատենախոսություն «Հասարակություն և անհատականություն» փիլիսոփայության վերաբերյալ, որը հաջորդ տարի լույս է տեսել Բեռլինում գերմաներենով և արժանացել գերմանացի գիտնականների բարձր գնահատանքի։

Ապրել է Սանկտ Պետերբուրգում, Կիևում, Մոսկվայում։ Մասնակցել է «Ազատագրման միության» ստեղծմանը։ 20-րդ դարի սկզբին նա հեռացավ մարքսիզմից։ Անդամակցել է «Освобождение» ամսագրին, «Проблемы идеализма»» (1902, հոդված ռուսական սոցիոլոգիական դպրոցի մասին) և «Вехи» (1909, «Իրավունքի պաշտպանություն» հոդված, ռուս մտավորականության իրավական գիտակցության մասին) ժողովածուներին։

1904 թվականից Կիևում աշխատել է «Вопросы жизни» ամսագրում։ Խմբագրել է Մ. Պ. Դրագոմանովի երկերը (հատոր I, Մոսկվա, 1908)։ Եղել է «Критического обозрения» (1907—1910), «Юридического вестника» (1913—1917), «Юридических записок» (1912—1914) ամսագրերի խմբագիր։

1906 թվականից՝ Մոսկվայի Առևտրային ինստիտուտի պետական և վարչական իրավունքի ուսուցիչ էր, միևնույն ժամանակ դասախոսել է կանանց բարձրագույն դասընթացներում։ 1909 թվականին որպես պետական իրավունքի մագիստրոս ընդունվել է Մոսկվայի համալսարանի դոցենտ։

Աջակցել է դասախոսների բողոքին՝ ընդդեմ համալսարանի ինքնավարության խախտման, հրաժարվել է դասավանդել Մոսկվայում և տեղափոխվել Յարոսլավ Դեմիդովի անվան իրավաբանական ճեմարանում որպես դոցենտ, հետագայում հանրագիտարանի և իրավունքի փիլիսոփայության պատմության ամբիոնի պրոֆեսոր (1911-1916 թվականներ)։ 1917 թվականից Կիևի համալսարանի պրոֆեսոր էր։ Ուկրաինայի Դաշնային դեմոկրատական կուսակցության կազմակերպիչներից մեկն է (1917)։

1919 թվականին նա ընտրվել է Ուկրաինայի նորաստեղծ Գիտությունների ակադեմիայի իսկական անդամ և նրա առաջին նախագահ Վ.Ի.Վերնադսկու հետ միասին ակադեմիայի շահերը պաշտպանելու նպատակով մեկնեց Դոնի Ռոստով Ա.Ի.Դենիկին մոտ, որի ընթացքում նա հիվանդացավ, վիրահատվեց և մահացավ Եկատերինոդարում։

Ընտանիք խմբագրել

Կինը Մարիա Վիլյամովնա Կիստյակովսկայա (ծն. Բերենշտամ; կեղծանունը Վերեն Մ.Վ.; 1869) է, գրող, ուղղափառ փիլիսոփա Օ.Մ. Նովիցկու թոռնուհին, իրավաբանների քույր։ Ն.Կ. Կրուպսկայայի հետ դասավանդել է Սանկտ Պետերբուրգի աշխատանքային դպրոցներում։

Նա գրել է մանկավարժության վերաբերյալ մի քանի գրքեր, այդ թվում՝ «Պատմություններ բնության հետ մարդու պայքարի մասին» (1897-1927 թվականներին գիրքն անցել է 7 հրատարակություն), «Ազատ աշխատանքի դպրոցի առաջին փորձը «Ազատ երեխայի տուն» ( Մոսկվա-Պետերբուրգ 1923 թվական)։

Նրանց որդիներ են. Գեորգի (Ջորջ) Բոգդանովիչ Կիստյակովսկի (1900-1982) - ֆիզիկայի և քիմիայի ամերիկացի դոկտոր, Մանհեթենի նախագծի ղեկավարներից մեկը, նախագահ Էյզենհաուերի գիտության հարցերով խորհրդականը։ Ալեքսանդր Բոգդանովիչ Կիստյակովսկի -(1904-1983 թվականներ) խորհրդային և ուկրաինացի կենսաբան, թռչնաբան, կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր։

Ներդրումը իրավունքի տեսության մեջ խմբագրել

Իրավունք հասկացությունը կրճատվում է հիմնական սահմանումներով՝ պետական-կազմակերպական, սոցիոլոգիական, հոգեբանական, նորմատիվ.

  • իրավունքի պետական-կազմակերպչական կամ պետական-հրամայական հասկացություն։ Իրավունքն այն է, ինչ պետությունը պատվիրում է իրավունք համարել։ Պետության օրենքները նորմերի ամբողջություն են, որոնց կատարումը պարտադրված, պաշտպանված և երաշխավորված է պետության կողմից։
  • իրավունքի սոցիոլոգիական հայեցակարգ- Իրավունք - այս տերմինը չունի հստակ սահմանում («սոցիալական համերաշխություն», «խաղաղ միջավայր» և նմանատիպ սահմանումներ)։ Պետական օրենքները կազմվում են ձևավորվող իրավահարաբերությունների հիման վրա. հաշվի են առնվում ինչպես ներքին, այնպես էլ միջազգային նախադեպերը։
  • իրավունքի հոգեբանական հայեցակարգ.- Իրավունքը օրինականության զգացում է։ Պետության օրենքները պարտականության կամ պարտավորության այն մտավոր փորձառությունների ֆիքսված ամբողջություն են, որոնք ունեն հրամայական-ատրիբուտիվ բնույթ։
  • իրավունքի նորմատիվ հայեցակարգ. իրավունքն այն է, ինչ դուք պետք է անեք։ Պետության օրենքները նորմերի մի շարք են, որոնք պարունակում են պատկերացումներ, որոնք որոշում են մարդկանց արտաքին հարաբերությունները միմյանց միջև։
  • իրավունքի իրավադոգմատիկ և իրավաքաղաքական հայեցակարգ։

Այս մեկնաբանությունների շրջանակներում իրավունք հասկացությունը հասկացվում է որպես իրավական երևույթների համակարգում դոգմատիկ իրավագիտության զուտ գործնական խնդիրների լուծում։

Իրավունքը կանոնների մի շարք է, որը ցույց է տալիս, թե ինչպես կարելի է լուծումներ գտնել գործող իրավական նորմերում շահերի բախման կամ ճիշտի և սխալի մասին պատկերացումների բախման բոլոր դեպքերի համար։

Իրավաբանական ուսմունքի տարբեր մեթոդների օգնությամբ գործող օրենքի նորմերը վերամշակվում են իրավական հասկացությունների, կատեգորիաների և դրանով իսկ բերվում տրամաբանական իրավական համակարգ։

Աշխատություններ խմբագրել

  • Gesellschaft und Einzelwesen. Eine methodologische Studie (Берлин, 1899; докторская диссертация)
  • Общество и индивид(չաշխատող հղում) // Социологические исследования. 1996. № 2. С. 103—115. / Пер. Е. М. Довгань.
  • Идея равенства с социологической точки зрения // Мир Божий. 1900, № 4
  • Категория необходимости и справедливости при исследовании социальных явлений // Жизнь. 1900, № 5-6
  • Русская социологическая школа и категория возможности при решении социально-этических проблем. (Проблемы идеализма, 1902)
  • В защиту научно-философского идеализма / Б. А. Кистяковский // Вопросы философии и психологии. — М.: Моск. психол. общ-во, 1907. — Кн. 1 (86)
  • Реальность объективного права // Логос. 1910. кн. 2
  • Право как социальное явление // Вопросы права. 1911, кн. 8. № 4
  • Страницы прошлого: к истории конституционного движения в России: по поводу книги: В. Я. Богучарский. Из истории политической борьбы в 70-х и 80-х гг. XIX века. Партия «Народной воли», её происхождение, судьбы и гибель, Москва, 1912, IV+483 / Б. Кистяковский. — Москва: Тип. П. П. Рябушинского, 1912. — IV, 131 с. [1]
  • Наши задачи // Юридический вестник. 1913, кн. 1
  • Сущность государственной власти / Б. А. Кистяковский. — Ярославль: Тип. Губ. правл., 1913. — 41 с.
  • Кризис юриспруденции и дилетантизм в философии // Юридический вестник. 1914, кн. 5;
  • Социальные науки и правоԱրխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine. Очерки по методологии социальных наук и общей теории права / Б. А. Кистяковский. — М.: М. и С. Сабашниковы, 1916. — 704 с.
  • Непрерывность правового порядка // Юридический вестник. 1917, кн. 17
  • Методология и её значение для социальных наук и юриспруденции // Юридический вестник. 1917, кн. 18
  • В защиту права (Интеллигенция и правосознание) / Б. А. Кистяковский // Вехи: Сборник статей о русской интеллигенции. Из глубины: Сборник статей о русской революции. — М.: Правда, 1991. 608 с. — С. 122—149.[2]Արխիվացված 2010-06-16 Wayback Machine

1918 թվականի հուլիսին Յարոսլավլի ապստամբության ժամանակ այրվել է տպարանը, որտեղ գտնվում էր նրա «Право и науки о праве» գրքի ձեռագիրը, որը գիտնականը համարում էր իր կյանքի գլխավոր աշխատանքը։

Գրականություն խմբագրել

  • Василенко Н. П. Материалы к научной биографии Б. А. Кистяковского / Н. П. Василенко // Кистяковский Б. А. Философия и социология права. — М.: РХГИ, 1998. — С. 492.
  • Волков В. А., Куликова М. В., Логинов В. С. Московские профессора XVIII — начала XX веков. Гуманитарные и общественные науки. — М.: Янус-К; Московские учебники и картолитография, 2006. — С. 127. — 300 с. — 2000 экз. — ISBN 5—8037—0164—5.
  • Голосенко И. А. Социология на неокантианской платформе: Б.Кистяковский и В. М. Хвостов // Российская социология. СПб.: Изд-во СПб Ун-та, 1993;
  • Голосенко И. А., Козловский В. В. История русской социологии XIX—XX вв. М.: «Онега», 1995.
  • Н. А. Куценко. Кистяковский // Новая философская энциклопедия : в 4 т. / пред. науч.-ред. совета В. С. Стёпин. — 2-е изд., испр. и доп. — М. : Мысль, 2010. — 2816 с.
  • Лушникова, М. В. Трудовое право, теория права и гуманитарные дисциплины : жизнь и научное наследие И. И. Дитятина, Б. А. Кистяковского / М. В. Лушникова // Вестник трудового права и права социального обеспечения. Вып. 1 : Основатели ярославской школы трудового права и права социального обеспечения: портреты на фоне времени / Под ред. А. М. Лушникова, М. В. Лушниковой. — Ярославль: Яросл. гос. ун-т, 2006. — С. 49—58.
  • Покровский И. А. Иррациональное в области права [Текст] / И. А. Покровский. // Юридический вестник. — 1915. — Книга XI (III). — С. 5-18.
  • «Иррациональное» в области права: Отдельный оттиск из журнала «Юридический Вестник» 1915 г., кн. XI(III). — Москва: Типография Г. Лисснера и Д. Совко, 1915. — 16 с.
  • Колеров М. А., Плотников Н. С. Примечания. // Вехи: Сборник статей о русской интеллигенции. Из глубины: Сборник статей о русской революции. — М.: Правда, 1991. 608 с. — С. 531—548.
  • Савальский В. А. Основы философии права в научном идеализме: Марбургская школа философии: Коген, Наторп, Штаммлер и др. Т. 1- [Этико-юридическая проблема в философской системе Германа Когена]. / В. А. Савальский. — Москва: тип. Моск. ун-та, 1908. — VIII, 3-361 с.
  • Савельев А. О Богдане Александровиче Кистяковском / А. Савельев // Наше наследие. — 1990. — № 14. — С. 11—12.
  • Сорокин П. А. Категория «должного» и её применение к изучению общественных явлений // Юридический вестник. 1917. кн. 17. Социологическая мысль в России. Л.: «Наука», 1978;
  • Фатеев А. Н. Русский методолог теории права. (Б. А. Кистяковский. Социальные науки и право. Очерки по методологии социальных наук и общей теории права. М., М. и С. Сабашниковы): [Рец.] / Ар. Фатеев. — Харьков: тип. и лит. М. Зильберберг и с-вья, 1917. — [2], 45 с.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 parish register
  2. ↑ Українська Вікіпедія (укр.) — 2004.
  3. ↑ М.Демкович-Добрянський. Україна і Росія. Історичні нариси на теми російського імперіалізму
  4. ↑ За Д. Дорошенком
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բոգդան_Կիստյակովսկի&oldid=9485894» էջից