Վիքիպեդիա

Աղմուկ ականջներում

Աղմուկ ականջներում ՝ տինիտուս (լատ.՝ Tinnitus), աղմուկի կամ խշշոցի զգացում ականջներում բացարձակ լռության պայմաններում[1]։ Հաճախ այն լինում է զնգոցի նման, սակայն կարող է լսվել նաև որպես չխկոց, ֆշշոց, երբեմն ոչ հստակ աղմուկի կամ երաժշտության նման[2][3]։ Աղմուկը կարող է նկարագրվել որպես կոպիտ կամ մեղմ, լինել բարձր և ցածր տոնայնության, լինել միակողմանի կամ երկկողմանի[2]։ Հաճախ այն առաջանում է աստիճանաբար, ժամանակի ընթացքում դառնալով ավելի արտահայտված[3]։ Որոշ մարդկանց մոտ տինիտուսը պատճառ է դառնում դեպրեսիայի, տագնապի և խանգարում մտավոր աշխատանքին[2]։

Աղմուկ ականջներում
Տինիտուսը հաճախ նկարագրվում է որպես զնգոց։
Տեսակառողջական խնդիր և ախտանիշ կամ նշան
Բժշկական մասնագիտությունականջաքթակոկորդաբանություն
ՀՄԴ-9388.3
ՀՄԴ-10H93.1
 Tinnitus Վիքիպահեստում

Տինիտուսը ոչ թե հիվանդություն է, այլ ախտանիշ, որը կարող է պայմանավորված լինել բազմաթիվ պատճառներով[2]։ Ամենահաճախ հանդիպող պատճառն է խիստ բարձր աղմուկով հարուցված խլությունը[2]։ Այլ պատճառները ներառում են ականջի ինֆեկցիան, սիրտ-անոթային հիվանդությունները, Մենյերի հիվանդությունը, գլխուղեղի ուռուցքը, հոգեբանական սթրեսը, որոշ դեղորայքներ, նախկինում տարած գանգուղեղային վնասվածքը, ականջի ծծմբախցանը[2][4]։ Այն ավելի տարածված է դեպրեսիա ունեցող անձանց շրջանում[3]։

Ախտորոշումը դրվում է հիվանդի նկարագրության հիման վրա[3]։ Հատուկ հարցաշարերի միջոցով պարզվում է թե աղմուկը որքան է խանգարում անձին[3]։ Ախտորոշմանը օգնում է լսագրությունը և նյարդաբանական հետազոտությունը[1][3]։ Հետազոտության դեպքում խնդիրներ հայտնաբերելու դեպքում կատարվում է գլխուղեղի մագնիսառեզոնանսային շերտագրություն[3]։ Երբ աղմուկը համապատասխանում է սրտի ռիթմին, ապա նշանակվում են հավելյալ հետազոտություններ[3]։ Հազվադեպ ստետոսկոպի միջոցով հնարավոր է լինում լսել աղմուկը, այդ դեպքում այն կոչվում է օբյեկտիվ (իրական, գոյություն ունեցող) տինիտուս[3]։ Սպոնտան օտոաուստիկ ձայնը նույնպես կարող է պատճառ դառնալ տինիտուսի[5]։

Կանխարգելումը կատարվում է խիստ բարձր ձայներից խուսափելով[2]։ Եթե աղմուկը երկրորդային է և հնարավոր է լինում բուժել պատճառը, այդ դեպքերում հաճախ աղմուկը անհետանում է[6]։ Այլ դեպքերում բուժումը ներառում է հոգեթերապիան[3]։ Լսողական որոշ սարքավորումներ նույնպես կարող են արդյունավետ լինել[2]։ 2013 թվականի դրությամբ արդյունավետ դեղամիջոց հայտնաբերված չէ[3]։ Տինիտուսը բավականին տարածված է, այն հանդիպում է 15-20% հաճախականությամբ[6]։ Դեպքերի մեծամասնությունում այն տանելի է և չի խանգարում առօրյա կյանքին[6], միայն 1-2% դեպքերում այն ունի նշանակալի ազդեցություն կյանքի որակի վրա[3]։

Նշաններ և ախտանիշներ խմբագրել

Տինիտուսը կարող է լինել միակողմանի կամ երկկողմանի, երբեմն այն լսվում է այնպես, կարծես աղմուկը գալիս է գլխից։ Աղմուկը հաճախ նկարագրվում է որպես զնգոց, ավելի հազվադեպ խշշոց, նվվոց, էլեկտրական հոսանքի բզզոց, ֆշշոց, չխկոց կարող է լինել կանոնավոր ցածր տոնայնությամբ աղմուկի ձևով, նաև աղմուկ, որը հիշեցնում է մարդու ձայն կամ երաժշտություն[4]։ Երբեմն ձայնը կարող է լինել շառաչող՝ հիշեցնելով ծովի ալիքների ձայնը։ Աղմուկը լինում է պարբերաբար կրկնվող կամ մշտական, վերջինս առավել դժվար տանելի է և առավել անհանգստացնող։ Որոշ անձանց մոտ աղմուկի ուժգնությունը կարող է փոփոխվել ուսերի, գլխի, լեզվի, ստորին ծնոտի կամ աչքերի շարժման զուգահեռ[7]։ Տինիտուս ունեցող անձանց մեծամասնությունը ունի լսողության այս կամ այն աստիճանի նվազում[8]։

Աղմուկի ուժգնությունը տարբեր է, այն կարող է լինել շատ թույլ՝ այսպես կոչված «ֆոնային աղմուկ»-ի ձևով, և ընդհակառակը լինել շատ ավելի ուժեղ, քան արտաքին աշխարհից եկող ձայնը։ Ականջներում աղմուկի հատուկ տեսակը՝ բաբախող աղմուկը, որը համապատասխանում է անոթազարկին կամ մկանների կծկմանը՝ պայմանավորված է դեմքի և պարանոցի արյունահոսքով կամ ականջի մոտ գտնվող մկանների կծկմամբ[9]։

Ընթացք խմբագրել

Բազմաթիվ հետազոտություններ փաստում են, որ ականջներում աղմուկի հաճախականությունը մեծանում է տարիքին համապատասխան, ամենահաճախը հանդիպելով ծերունական հասակում, սակայն միևնույն ժամանակ հիվանդության ընթացքին զուգահեռ այն դառնում է նվազ արտահայտված և քիչ անհանգստացնող[10][11][12]։

Հոգեբանական խմբագրել

Մշտական աղմուկը կարող է պատճառ դառնալ տագնապի և դեպրեսիայի[13][14]։ Աղմուկի ազդեցությունը կյանքի որակի վրա կախված է ոչ այնքան աղմուկի ուժգնությունից, այլ հոգեբանական վիճակից[15][16]։ Հոգեբանական խնդիրները ինչպիսիք են տագնապը, դեպրեսիան, քնի խանգարումները և ցրվածությունը, բավականին հաճախ են հանդիպում այն անձանց շրջանում, ովքեր ունեն տինիտուս, որը դժվար տանելի է[17][18]։ Տինիտուս ունեցող անձանց 45%-ը կյանքի ընթացքում ունենում է տագնապային խանգարումներ[19]։

Հոգեբանական բազմաթիվ հետազոտություններ ուսումնասիրել են տինիտուսի դիսթրես պատասխանը, հասկանալու համար տինիտուսի ծանրության աստիճանը[17][20][21][22]։ Այսպես, տինիտուսը կապված է բացասական հույզերի հետ ինչպիսիք են՝ վախը և տագնապը։ Այն ակտիվացնում է լիմբիկ համակարգը և վեգետատիվ նյարդային համակարգը, որն էլ իր հերթին աղմուկը դարձնում է ավելի ընկալելի և արտահայտված[23]։

Պատճառագիտություն խմբագրել

Գոյություն ունի տինիտուսի երկու տեսակ՝ սուբյեկտիվ և օբյեկտիվ[3]։ Աղմուկը ավելի հաճախ սուբյեկտիվ է, որը նշանակում է, որ այդ աղմուկը արտաքինից հնարավոր չէ լսել որևէ տարբերակով[3]։ Սուբյեկտիվ աղմուկը անվանում են նաև «աուրիում», «ոչ լսողական» կամ «ոչ վիբրացիոն»։ Հազվադեպ հնարավոր է լինում ստետոսկոպի միջոցով արտաքինից լսել այդ աղմուկը կամ չափել այն օտոաուստիկ էմիսիոն մեթոդով, այդ դեպքերում աղմուկը համարվում է օբյեկտիվ, որը նաև կոչում են «կեղծ տինիտուս» կամ «վիբրացիոն»[3]։

Սուբյեկտիվ տինիտուս խմբագրել

Սուբյեկտիվ տինիտուսը առավել հաճախ հանդիպող տարբերակն է։ Այն կարող է պայմանավորված լինել բազմաթիվ պատճառներով, սակայն գլխավոր պատճառը լսողության կորուստ է[24]։ Երբ տինիտուսը պայմանավորված է ներքին ականջի կամ լսողական նյարդի ախտահարմամբ, այն անվանում են օտիկ։ Այս ախտահարումները կարող են պայմանավորված լինել դեղերով և վարակներով[25]։ Հաճախ հանդիպող պատճառներից է գերբարձր ձայնը, որը վնասում է ներքին ականջի մազմզուկավոր բջիջները։

Երբ տինիտուսը պայմանավորված չէ ներքին ականջի կամ լսողական նյարդի ախտահարմամբ այն անվանում են ոչ օտիկ։ Դեպքերի շուրջ 30%-ում տինիտուսը գտնվում է մարմնազգայական համակարգին վերահսկողության ներքո, օրինակ՝ մարդիկ կարողանում են փոխել աղմուկի ուժգնությունը շարժելով գլուխը, պարանոցը և դեմքը, այս դեպքում տինիտուսը կոչվում է մարմնական կամ պարանոցագլխային, քանի որ այս դեպքում միայն գլխի և պարանոցի շարժումներ ունի նշանակություն[24][26]։

Այժմ ձեռք են բերվում տվյալներ, որոնք ապացուցում են, որ տինիտուսը որոշ դեպքերում պայմանավորված է կենտրոնական լսողական ուղու նեյրոպլաստիկ փոփոխություններով։ Այս փոփոխությունները առաջանում են լսողության կորստի հետևանքով[27]։ Լսողության կորստին որպես պատասխան, կենտրոնական լսողական ուղու նեյրոններում զարգանում է հոմեոստատիկ փոփոխություններ, որոնց հետևանքով զարգանում է տինիտուս[28]։

Լսողության կորուստ խմբագրել

Տինիտուսի ամենահաճախ հանդիպող պատճառն է գերբարձր ձայնով հարուցված խլությունը։ Այդպիսի լսողական կորուստը կարող է լինել թաքնված, ինչը նշանակում է, որ լսագրության արդյունքները կարող են լինել նորմալ[28]։ Խլությունը կարող է լինել տարբեր պատճառներից, սակայն տինիտուսի դեպքում այն հիմնականում պայմանավորված է ականջի խխունջի վնասմամբ[27]։

Օտոտոկսիկ որոշ դեղեր կարող են առաջացնել տինիտուս, քանի որ նրանք առաջացնում են լսողության կորուստ, այս դեղերի ընդունման դեպքում հաճախ գերբարձր ձայնով պայմանավորված լսողության կորուստը դառնում է ավելի հավանական։ Որոշ դեպերում հնարավոր է լսողության կորուստ նույնիսկ այն դեպքերում, երբ դեղերի դեղաչափը չի համարվում օտոտոքսիկ[29]։ Հաստատված են ավելի քան 260 դեղեր, որոնք կարող են առաջացնել տինիտուս[30]։ Այնուամենայնիվ դեպքերի մեծամասնությունում տինիտուսի պատճառը չի հաջողվում պարզել[2]։

Տինիտուս կարող է առաջանալ բենզոդիազեպինների հանման համախտանիշի հետևանքով։ Երբեմն, այն կարող է լինել բենզոդիազեպիների հանման համախտանիշի երկարատև նշաններից և կարող է տևել ամիսներ[31][32]։ Բուպրոպիոնը նույնպես կարող է առաջացնել տինիտուս[33]։

Գործոններ խմբագրել

Գործոնները որոնք կապված են տինիտուսի հետ ներառում են[34]՝

Օբյեկտիվ տինիտուս խմբագրել

Օբյեկտիվ տինիտուսի դեպքում աղմուկը հնարավոր է լինում լսել այլ մարդու կողմից կամ չափել օտոաուստիկ էմիսիոն մեթոդով, այն, երբեմն, պայմանավորված է լինում առանձին մկանի կամ մկանախմբերի ակամա կծկմամբ(միոկլոնուս) կամ անոթային գործոններով։ Տինիտուսի պատճառ կարող է հանդիսանալ սպոնտան օտոաուստիկ ձայնը, որը իրենից ներկայացնում է ցածր տոնայնությամբ և բարձր հաճախականությամբ ձայն, որը առաջանում է ներքին ականջում, այն հնարավոր է լսել հատուկ գերզգայուն բարձրախոսի միջոցով[9]։

Հայտնաբերված սպոնտան օտոաուստիկ ձայնի և տինիտուսի կապը կազմում է 8%, մինչդեռ տինիտուսի բոլոր դեպքերի միայն 4% է պայմանավորված սպոնտան օտոաուստիկ ձայնով[5]։

Բաբախող տինիտուս խմբագրել

Երբեմն ականջներում աղմուկի ձայնը համապատասխանում է անոթազարկին, այդ դեպքում այն անվանում են բաբախող տինիտուս կամ անոթային տինիտուս[39]։ Բաբախող տինիտուսը իր բնույթով սովորաբար օբյեկտիվ է, այն սովորաբար պայմանավորված է արյան հոսքի փոփոխությամբ, ինչպես օրինակ աթերոսկլերոզի հետևանքով արյան հոսքի տուրբուլենտության մեծացմամբ, որի հետևանքով հնարավոր է դառնում լսել սեփական անոթազարկը[40], սակայն բացառված չէ նաև սուբյեկտիվ տարբերակը, որը լինում է լսողական համակարգի գերզգայնության պատճառով[39]։ Հազվադեպ բաբախող տինիտուսը կարող է վկայել կյանքին վտանգ սպառնացող որոշ վիճակների մասին, ինչպիսիք են՝ քնային զարկերակի անևրիզմայի կամ շերտազատման մասին[41][42]։ Բաբախող տինիտուսը կարող է վկայել վասկուլիտի՝ մասնավորապես հսկա բջջային վասկուլիտի մասին[43]։ Բաբախող տինիտուսը երբեմն հանդիպում է իդիոպաթիկ ներգանգային հիպերտենզիայի մասին։ Բաբախող տինիտուս կարող է լինել ներգանգային անոթների անոմալիաների ախտանիշ[44]։

Ախտաֆիզոլոգիա խմբագրել

Օբյեկտիվ տինիտուսի պատճառը հաճախ մնում է անբացատրելի։ Հայտնի է, որ ներքին ականջի ուղղակի վնասվածքը կարող է պատճառ դառնալ տինիտուսի, հավանական այլ ակնհայտ պատճառների (օրինակ՝ քունքա-ծնոտային հոդի դիսֆունկցիան)  մեխանիզմը դժվար է բացատրել։

Այն կարող է պայմանավորված լինել ուղեղաբնի լսողական նեյրոնների ակտիվության բարձրացմամբ, այս վարկածը հիմնված է այն բանի վրա, որ տինիտուս ունեցող անձինք հաճախ ունենում են լսողության ամբողջական կորուստ ՝ խլություն[8]։

Ըստ 2016 թվականին լույս տեսած 3 հոդվածների, տինիտուսը բազմապատճառային հիվանդություն է, որն էլ իր հերթին նշանակում է, որ ամեն մի դեպք կարիք ունի անհատականացման և բուժման առանձին մոտեցման[45][46][47]։

Ախտորոշում խմբագրել

Ախտորոշումը դրվում է հիվանդության պատմության, գլխի, պարանոցի և նյարդաբանական հետազոտության հիման վրա։ Հաճախ կատարվում է լսագրություն, իսկ անհրաժեշտության դեպքում նաև ճառագայթային ախտորոշում և էլեկտրոնիստագմոգրաֆիա։

Տինիտուսի գնահատումը կատարվում է լսաչափման միջոցով, որով գնահատվում է աղմուկի բարձրությունը և բնույթը։ Հաշվի է առնվում այլ ուղեկցող հիվանդությունները ինչպես օրինակ դեպրեսիան, տագնապը, սթրեսը որոնք կապված են տինիտուսի ծանրության աստիճանի հետ։

Քրոնիկ տինիտուսը ի տարբերություն առողջ ականջներում անցողիկ աղմուկի բնորոշվում է ականջներում աղմուկով որի տևողությունը գերազանցում է 5 րոպեն և այն լինում է շաբաթը երկու և ավելի անգամ։ Այնուամենայնիվ հիվանդների ճնշող մեծամասնությունը աղմուկ ունենում շատ ավելի անգամներ, հաճախ այն կարող է լինել շարունակական, դառնալով արտահայտված հատկապես գիշերը՝ այլ աղմուկների բացառության պայմաններում։

Աուդիոլոգիա խմբագրել

Քանի որ տինիտուս ունեցող անձինք հաճախ ունենում են խլություն, պարզ տոնային աուդիգրամմայի միջոցով հնարավոր է լինում պարզել տինիտուսի պատճառը, սակայն պետք է հաշվի առնել, որ հնարավոր է տինիտուսի առկայություն առանց խլության։ Աուդիոգրամը կարող է հեշտացնել լսողական սարքի տեղադրումը այն դեպքերում, երբ լսողության թուլությունը բավականին արտահայտված է։ Տինիտուսի մակարդակը հաճախ համապատասխանում է լսողության կորստին։

Հոգեակուստիկա խմբագրել

Տինիտուսի որակավորումը ներառում է մի քանի ակուստիկ պարամետրերի չափում, միատոն աղմուկի դեպքում այն ներառում է ձայնի հաճախականության որոշում, իսկ այն դեպքում երբ հաճախականությունը տատանվում է նեղ սահմաններում որոշվում է ինչպես հաճախականությունը  այնպես էլ թողունակությունը, չափվում է ձայնի բարձրությունը տարբեր հաճախականության պայմաններում արտահայտված դեցիբելներով[48]։ Դեպքերի մեծամասնությունում հաճախականությունը կազմում է 5-10Հց[49], իսկ բարձրությունը 5-15 դեցիբել[50]։

Մեկ այլ կարևոր չափանիշ է մնացորդային արգելափակումը, որը բնութագրվում է աղմուկի ժամանակավոր նվազեցում կամ անհետացումը լսողական հատուկ սարքավորում տեղադրելուց հետո։ Այն շատ կարևոր չափանիշ է որի շնորհիվ հնարավոր է դառնում կանխատեսել սարքի միջոցով բուժման արդյունավետություն[51][52]։

Տինիտուսը հաճախ ուղեկցվում է հիպերակուսիսով[53][54]։ Մեկ այլ պարմետրի միջոցով հնարավոր է չափել աղմուկով հարուցված դիսկոնֆորտի աստիճանը արտահայտված դեցիբելներով, այն իրենից ներկայացնում է որոշակի հաճախականության ձայնի պայմաններում սուր դիսկոնֆոտի առաջացման գնահատման համակարգ։ Այն որոշում է դինամիկ մի միջակայք, որը որոշում է լսողության շեմը և ձայնի բարձրության այն մակարդակը երբ այն առաջացնում է անհանգստություն։ Առանձին հաճախականությունների դեպքում սեղմված դինամիկ միջակայքի առկայությունը կապված է սուբյեկտիվ տինիտուսի հետ։ Նորմայում լսողական շեմքը կազմում է 0-20 դեցիբել։ Նորմայում ձայնը սկսում է անհագստություն պատճառել 85-90+ դեցիբելի պայմաններում, որոշ հեղինակներ նշում են 100 դեցիբելի մասին։ Եթե դինամիկ միջակայքը 55 դեցիբելից պակաս է, ապա այն խոսում է հիպերակուսիսի մասին[55][56]։

Ծանրություն խմբագրել

Տինիտուսը գնահատվում է «շատ թեթևից» մինչև «աղետալի» հաշվի առնելով այն հանգամանքը թե աղմուկը որքանով է անդրադառնում առօրյա գործունեության, քնի և կյանքի որակի վրա[57]։ 2015 թվականին մի տղամարդ ով ուներ տինիտուսի «ծայրահեղ» տեսակը, ինքնասպան եղավ այն բանից հետո երբ բժիշկները նրան հայտնեցին հիվանդության անբուժելիության մասին[58]։

Տինիտուսի հոգեբանական ազդեցության գնահատման համար կիրառում են հատուկ հարցաշարեր։ Այս հարցաշարերի միջոցով անհատապես գնահատվում է տինիտուսով պայմանվորված սթրեսի մակարդակը, որքանով է այն ազդում լսողության, ապրելակերպի, առողջության և հուզականության վրա[17][18]։ Կարևոր է նաև ավելի ընդլայնված գնահատումը որը ներառում է տագնապի, դեպրեսիայի, սթրեսի, և քնի հետ կապված խնդիրներ ուսումնասիրումը, այս գործոնները կարող են պայմանավորված լինել տինիտուսով կամ այլ գործոններով, այս գործոնների զուգակցման դեպքում տինիտուսը կարող է դառնալ ավելի արտահայտված և անտանելի[59][60][61]։ Բուժման արդյունքների գնահատումը դժվար է, որը պայմանավորված է աղմուկի գնահատման բազմաթիվ մեթոդների առկայությամբ[62][63]։ Այնուամենայնիվ բազմաթիվ հարցաշարեր փաստում են որ դեպքերի մեծամասնությունում բուժումը ունենում է որոշակի արդյունք[64]։

Բաբախող տինիտուս խմբագրել

Եթե ֆիզիկալ հետազոտությամբ հայտնաբերվում է բաբախող աղմուկ, ապա առաջանում է ներգանգային դոպլեր հետազոտության և մագնիսառեզոնանսային շերտագրության կատարելու անհրաժեշտություն[65][66][67]։

Տարբերակիչ ախտորոշում խմբագրել

Հարկավոր է բացառել աղմուկի այլ հնարավոր աղբյուրները որոնք կապված են տինիտուսի հետ։ Օրինակ բարձր հաճախականության ձայնի աղբյուր կարող է լինել էլեկտրոմագնիսական դաշտը, որը բավականին տարածված է ժամանակակից աշխարհում պայմանավորված, ժամանակակից էլեկտրական լարերով և սարքավորումներով։ Բավականին տարածված և սխալ ախտորոշումների պատճառ դարձող բարձր հաճախականության ձայնի աղբյուր է ռադիո հաճախական ձայնը, որը իր բնույթով բավականին նման է տինիտուսի ժամանակ նկարագրվող աղմուկին[68][69]։

Կանխարգելում խմբագրել

 
Անվտանգության ցուցանակ, որը պահանջում է հատուկ ձայնամեկուսիչ ակաջակալ:

Բարձր ձայնի երկարտև ազդեցությունը կարող է պատճառ դառնալ տինիտուսի։ Ականջախցանի կամ այլ նմանատիպ հարմարանքների կիրառումը կարող է օգնել կանխարգելմանը[70]։ Այն աշխատողները որոնց մասնագիտությունը կապված է բարձր աղմուկի հետ, պետք է ունեն հատուկ մշակված ծրագիր, որը կբացառի աղմուկի այնպիսի մակարդակը որը հետագայում կարող է պատճառ դառնալ լսողության կորստի։ Որոշ կազմակերպություններ ինչպես օրինակ Աշխատողների առողջության պահպանման ազգային ինստիտուտը և Աշխատողների առողջության և անվտանգության ադմինիստրացիան զբաղվում են հատուկ աշխատանքային ուղեցույցերի մշակմամբ, որոնք ուղղված են աշխատանքային գործունեության ընթացքում վնասակար գործոնների ազդեցության նվազմանը կամ բացառմանը[71]։

Որոշ դեղորայքներ ունեն օտոտոքսիկ ազդեցություն, և երկարատև կիրառման դեպքում ունենում են կուտակային էֆֆեկտ, որի արդյունքում մեծացնում են լսողական համկարգի վնասման հավանականությունը բարձր ձայնից։ Եթե անհրաժեշտ է նշանակել օտոտոքսիկ դեղորայք, ապա բժշկի կողմից պետք է կատարվի դեղաչափի և կիրառման տևողության անհատականացում, հետագա վնասումից խուսափելու համար[72][73][74]։

Վարում խմբագրել

Եթե հաջողվում է հայտնաբերել պատճառը, ապա պատճառի բուժումը կարող է բերել լավացման[3]։ Մնացած դեպքերում առաջնային տինիտուսի բուժումը ներառում է խոսքային թերապիան[6], ձայնային թերապիան և լսողական սարքավորումները։ Տինիտուսի բուժման արդյունավետ դեղորայքը դեռևս հայտնաբերված չէ[3][75]։

Հոգեբանական խմբագրել

Տինիտուսի բուժման արդյունավետ տարբերակներից է կոգնիտիվ վարքային թերապիան, որը այժմ հնարավոր է ինչպես անհատական հանդիպումների այնպես էլ ինտերնետի միջոցով[6][64][76]։ Այն նվազեցնում է սթրեսի մակարդակը տինիտուս ունեցող անձանց մոտ[77]։ Այս դրական ազդեցությունը կապված չէ անձի սթրեսի կամ ընկճախտի վրա ազդեցության հետ[76]։ «Ակտ» (Acceptance and commitment therapy) թերպիան ունի որոշակի դրական ազդեցություն[78]։ Հանգիստը նույնպես օգտակար է[3]։ ԱՄՆ-ի վետերանների գործերի դեպարտամենտը մշակել է կլինիկական ուղեցույց հարաճող տինիտուսի վարման վերաբերյալ[79]։

Դեղորայք խմբագրել

2014 թվականի դրությամբ դեռևս բացակայում է արդյունավետ դեղորայք իդիոպաթիկ տինիտուսի բուժման համար[3][70]։ Հակադեպրեսանտների և ակամպրոսատի արդյունավետության մասին տվյալները բացակաում են[80][81]։ Նախմական տվյալների համաձայն բենզոդիազեպիները ունեն որոշակի արդյունավետություն, սակայն նրա կիրառման համար դեռևս բավարար հետազոտություներ չկան[3]։ Մելատոնինի արդյունավետությունը 2015 թվականի դրությամբ մնում է անորոշ[82]։ Հակացնցումային դեղորայքի արդյունավետությունը նույնպես ապացուցված չէ[3][83]։ Ներքին ականջում ստերոիդների ներարկումը անարդյունավետ է[84][85]։ Բացակայում են ապացուցողական տվյալներ բետահիստինի արդյունավետության մասին[86]։

Նկարագրված են հազվադեպ հանդիպող դեպքեր, տինիտուս պայմանավորված քիմքի առաջնային դողով, որը բուժվել է բոտուլոտոքսինի միջոցով[87][88]։

Որոշ երկրներում կիրառվում է կարովերինը, սակայն արդյունավետության մասին տվյալները բացակայում են[89]։

Այլ խմբագրել

Ձայնային թերապիան, լսողական սարքավորումները և տինիտուսի քողարկիչները նպաստում են որոշակի հաճախականությունների անտեսմանը գլխուղեղի մակարդակում[3][90][91]։ Այս մեթոդները քիչ արդյունավետ են, սակայն չունեն կողմնակի ազդեցություններ։ Նախնական տվյալներով տինիտուսի ռետրեյնիգային թերապիան ունի որաշակի արդյունավետություն[3][92]։ Ներգանգային մագնիսական խթանումը նույնպես ունի որոշակի արդյունավետություն, սակայն այն խորհուրդ չի տրվում[3][70][93]։

Այլընտրանքային բուժում խմբագրել

Գինկգո երկբլթակը արդյունավետ չէ[94]։ ԱՄՆ-ի Քիթկոկորդականջաբանության ակադեմիան խորհուրդ չի տալիս տինիտուսի ախտանիշները նվազեցնելու նպատկով կիրառել մելատոնին կամ ցինկի պատրաստուկներ[70]։ 2016 թվականին Կոհրենյան պարբերականում լույս տեսաց հոդվածով խորհորդ չի տրվում ցինկի կիրառումը[95]։

Կանխատեսում խմբագրել

Չնայած արդյունավետ բուժման բացակայությանը, տինիտուս ունեցող անձանց մեծամասնությունը ժամանակի ընթացքում ընտելանում է աղմուկի առկայությանը, ավելի հազվադեպ դեպքերում այն մնում է որպես բավականին արտահայտված խնդիր[6]։

Համաճարակաբանություն խմբագրել

Մեծահասակներ խմբագրել

Մեծահասակների մոտ տինիտուսը հանդիպում է 10-15% հաճախականությամբ[6]։ Հյուսիսային Ամերիկայում 55 տարեկանից բարձր տարիքի անձանց ամեն երրորդը ունի տինիտուս[96]։ Մեծահասակների ամեն երրորդը կյանքի ընթացքում ունենում է տինիտուս, սակայն միայն 10-15% դեպքերում է այն այնքան արտահայտված որ մարդիկ դիմում են բժշկի[97]։

Երեխաներ խմբագրել

Տինիտուսը համարվում է «մեծահասկների հիվանդություն», որի հետևանքով այն հաճախ անտեսվում է երեխաների մոտ։ Խլություն ունեցող երեխանիերի մոտ տինիտուսը հաճախ է հանդիպում, սակայն երեխաները ավելի հազվադեպ են գանգատվում աղմուկից[98]։ Երեխաները հազվադեպ են մշտապես գանգատվում ականջներում աղմուկից, որի հետևանքով նրանց գանգատները լուրջ չեն ընդունվում[99]։ Այն երեխաները ովքեր մշտապես գանգատվում են տինիտուսից ունեն մեծ հավանականություն ունենալու օտոլոգիական և նյարդաբանական խնդիրների ինչպես օրինակ՝ միգրեն, Մենյերի հիվանդություն, միջին ականջի քրոնիկական բորբոքում[100]։ Նորմալ լսողական շեմք ունեցող երեխաների մոտ նշված պաթոլոգիաները հանդիպում են 12-36% դեպքերում, խլություն ունեցող երեխաների շրջանում մինչև 66%, 3-10% այն երեխաների մոտ ովքեր նախկինում ունեցել են տինիտուս[101]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 Levine, RA; Oron, Y (2015). «Tinnitus». Handbook of clinical neurology. Vol. 129. էջեր 409–31. doi:10.1016/B978-0-444-62630-1.00023-8. ISBN 9780444626301. PMID 25726282. {{cite book}}: |journal= ignored (օգնություն)
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 «Tinnitus». 2014 թ․ սեպտեմբեր. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 19-ին. Վերցված է 2015 թ․ մայիսի 22-ին.
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 Baguley, D; McFerran, D; Hall, D (2013 թ․ նոյեմբերի 9). «Tinnitus» (PDF). The Lancet. 382 (9904): 1600–07. doi:10.1016/S0140-6736(13)60142-7. PMID 23827090. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ ապրիլի 11-ին. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 9-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 Han BI, Lee HW, Kim TY, Lim JS, Shin KS (2009 թ․ մարտ). «Tinnitus: characteristics, causes, mechanisms, and treatments». Journal of Clinical Neurology. 5 (1): 11–19. doi:10.3988/jcn.2009.5.1.11. PMC 2686891. PMID 19513328. «About 75% of new cases are related to emotional stress as the trigger factor rather than to precipitants involving cochlear lesions.»
  5. ↑ 5,0 5,1 Henry, JA; Dennis, KC; Schechter, MA (2005 թ․ հոկտեմբեր). «General review of tinnitus: prevalence, mechanisms, effects, and management». Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 48 (5): 1204–35. doi:10.1044/1092-4388(2005/084). PMID 16411806.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Langguth, B; Kreuzer, PM; Kleinjung, T; De Ridder, D (2013 թ․ սեպտեմբեր). «Tinnitus: causes and clinical management». The Lancet Neurology. 12 (9): 920–30. doi:10.1016/S1474-4422(13)70160-1. PMID 23948178.
  7. ↑ Simmons R, Dambra C, Lobarinas E, Stocking C, Salvi R (2008). «Head, Neck, and Eye Movements That Modulate Tinnitus». Seminars in Hearing. 29 (4): 361–70. doi:10.1055/s-0028-1095895. PMC 2633109. PMID 19183705.
  8. ↑ 8,0 8,1 Nicolas-Puel C, Faulconbridge RL, Guitton M, Puel JL, Mondain M, Uziel A (2002). «Characteristics of tinnitus and etiology of associated hearing loss: a study of 123 patients». The International Tinnitus Journal. 8 (1): 37–44. PMID 14763234.
  9. ↑ 9,0 9,1 «Tinnitus». American Academy of Otolaryngology – Head and Neck Surgery. 2012 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 16-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  10. ↑ Gopinath B, McMahon CM, Rochtchina E, Karpa MJ, Mitchell P (2010). «Incidence, persistence, and progression of tinnitus symptoms in older adults: the Blue Mountains Hearing Study». Ear and Hearing. 31 (3): 407–12. doi:10.1097/AUD.0b013e3181cdb2a2. PMID 20124901.
  11. ↑ Baguley D; Andersson g; McFerran D; McKenna L (2013). Tinnitus: A Multidisciplinary Approach (2nd ed.). Blackwell Publishing Ltd. էջեր 16–17. ISBN 978-1118488706.
  12. ↑ Shargorodsky J, Curhan GC, Farwell WR (2010). «Prevalence and characteristics of tinnitus among US adults». The American Journal of Medicine. 123 (8): 711–18. doi:10.1016/j.amjmed.2010.02.015. PMID 20670725.
  13. ↑ Andersson G (2002). «Psychological aspects of tinnitus and the application of cognitive-behavioral therapy». Clinical Psychology Review. 22 (7): 977–90. doi:10.1016/s0272-7358(01)00124-6. PMID 12238249.
  14. ↑ Reiss M, Reiss G (1999). «Some psychological aspects of tinnitus». Perceptual and Motor Skills. 88 (3 Pt 1): 790–92. doi:10.2466/pms.1999.88.3.790. PMID 10407886.
  15. ↑ Henry JA, Meikele MB (1999). «Pulsed versus continuous tones for evaluating the loudness of tinnitus». Journal of the American Academy of Audiology. 10 (5): 261–72. PMID 10331618.
  16. ↑ Baguley DM (2002). «Mechanisms of tinnitus». British Medical Bulletin. 63: 195–212. doi:10.1093/bmb/63.1.195. PMID 12324394.
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Henry JA, Dennis KC, Schechter MA (2005). «General review of tinnitus: Prevalence, mechanisms, effects, and management». Journal of Speech, Language, and Hearing Research. 48 (5): 1204–35. doi:10.1044/1092-4388(2005/084). PMID 16411806.
  18. ↑ 18,0 18,1 Davies A, Rafie EA (2000). «Epidemiology of Tinnitus». In Tyler, RS (ed.). Tinnitus Handbook. San Diego: Singular. էջեր 1–23. OCLC 42771695.
  19. ↑ Pattyn T, Van Den Eede F, Vanneste S, Cassiers L, Veltman DJ, Van De Heyning P, Sabbe BC (2015). «Tinnitus and anxiety disorders: A review». Hearing Research. 333: 255–65. doi:10.1016/j.heares.2015.08.014. PMID 26342399.
  20. ↑ Henry JA, Wilson P (2000). «Psychological management of tinnitus». In R.S. Tyler (ed.). Tinnitus Handbook. San Diego: Singular. էջեր 263–79. OCLC 42771695.
  21. ↑ Andersson G, Westin V (2008). «Understanding tinnitus distress: Introducing the concepts of moderators and mediators». International Journal of Audiology. 47 (Suppl. 2): S106–11. doi:10.1080/14992020802301670. PMID 19012118.
  22. ↑ Weise C, Hesser H, Andersson G, Nyenhuis N, Zastrutzki S, Kröner-Herwig B, Jäger B (2013). «The role of catastrophizing in recent onset tinnitus: its nature and association with tinnitus distress and medical utilization». International Journal of Audiology. 52 (3): 177–88. doi:10.3109/14992027.2012.752111. PMID 23301660.
  23. ↑ Jastreboff, PJ; Hazell, JWP (2004). Tinnitus Retraining Therapy: Implementing the neurophysiological model. Cambridge: Cambridge University Press. OCLC 237191959.
  24. ↑ 24,0 24,1 Robert Aaron Levine (1999). «Somatic (craniocervical) tinnitus and the dorsal cochlear nucleus hypothesis». American Journal of Otolaryngology. 20 (6): 351–62. CiteSeerX 10.1.1.22.2488. doi:10.1016/S0196-0709(99)90074-1. PMID 10609479.
  25. ↑ Chan Y (2009). «Tinnitus: etiology, classification, characteristics, and treatment». Discovery Medicine. 8 (42): 133–36. PMID 19833060.
  26. ↑ Barbara Rubinstein; և այլք: (1990). «Prevalence of Signs and Symptoms of Craniomandibular Disorders in Tinnitus Patients». Journal of Craniomandibular Disorders. 4 (3): 186–92. PMID 2098394.
  27. ↑ 27,0 27,1 Schecklmann, Martin; Vielsmeier, Veronika; Steffens, Thomas; Landgrebe, Michael; Langguth, Berthold; Kleinjung, Tobias; Andersson, Gerhard (2012 թ․ ապրիլի 18). «Relationship between Audiometric Slope and Tinnitus Pitch in Tinnitus Patients: Insights into the Mechanisms of Tinnitus Generation». PLOS One. 7 (4): e34878. Bibcode:2012PLoSO...734878S. doi:10.1371/journal.pone.0034878. PMC 3329543. PMID 22529949.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  28. ↑ 28,0 28,1 Schaette, R; McAlpine, D (2011 թ․ սեպտեմբերի 21). «Tinnitus with a Normal Audiogram: Physiological Evidence for Hidden Hearing Loss and Computational Model». The Journal of Neuroscience. 31 (38): 13452–57. doi:10.1523/JNEUROSCI.2156-11.2011. PMID 21940438.
  29. ↑ Brown RD, Penny JE, Henley CM, և այլք: (1981). «Ototoxic drugs and noise». Ciba Foundation Symposium. 85: 151–71. PMID 7035098.
  30. ↑ Stas Bekman: stas (at) stason.org. «6) What are some ototoxic drugs?». Stason.org. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 19-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 26-ին.
  31. ↑ 31,0 31,1 Delanty, Norman (2001 թ․ նոյեմբերի 27). Seizures: medical causes and management. Totowa, NJ: Humana Press. էջ 187. ISBN 978-0896038271.(չաշխատող հղում)
  32. ↑ 32,0 32,1 Riba, Michelle B; Ravindranath, Divy (2010 թ․ ապրիլի 12). Clinical manual of emergency psychiatry. Washington, DC: American Psychiatric Publishing Inc. էջ 197. ISBN 978-1585622955.
  33. ↑ Fornaro M, Martino M (2010). «Tinnitus psychopharmacology: A comprehensive review of its pathomechanisms and management». Neuropsychiatric Disease and Treatment. 6: 209–18. PMC 2898164. PMID 20628627.
  34. ↑ Crummer RW, Hassan GA (2004). «Diagnostic approach to tinnitus». American Family Physician. 69 (1): 120–06. PMID 14727828.
  35. ↑ Passchier-Vermeer W, Passchier WF (2000). «Noise exposure and public health». Environmental Health Perspectives. 108 Suppl 1 (Suppl 1): 123–31. doi:10.2307/3454637. JSTOR 3454637. PMC 1637786. PMID 10698728.
  36. ↑ Zempleni, Janos; Suttie, John W; Gregory, III, Jesse F; Stover, Patrick J, eds. (2014). Handbook of vitamins (Fifth ed.). Hoboken: CRC Press. էջ 477. ISBN 978-1466515574. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 17-ին.
  37. ↑ Shulgin, Alexander; Shulgin, Ann (1997). «#36. 5-MEO-DET». TiHKAL: the continuation. Berkeley, CA: Transform Press. ISBN 978-0963009692. OCLC 38503252. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 31-ին. Վերցված է 2012 թ․ հոկտեմբերի 27-ին.
  38. ↑ «Erowid Experience Vaults: DiPT – More Tripping & Revelations – 26540». Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 2-ին.
  39. ↑ 39,0 39,1 McFerran, Don; Magdalena, Sereda. «Pulsatile tinnitus» (PDF). Action on Hearing Loss. Royal National Institute for Deaf People (RNID). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2018 թ․ հուլիսի 22-ին. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 22-ին.
  40. ↑ Chandler JR (1983). «Diagnosis and cure of venous hum tinnitus». The Laryngoscope. 93 (7): 892–95. doi:10.1288/00005537-198307000-00009. PMID 6865626.
  41. ↑ Moonis G, Hwang CJ, Ahmed T, Weigele JB, Hurst RW (2005). «Otologic manifestations of petrous carotid aneurysms». American Journal of Neuroradiology. 26 (6): 1324–27. PMID 15956490.
  42. ↑ Կաղապար:Closed access Selim, Magdy; Caplan, Louis R (2004). «Carotid Artery Dissection». Current Treatment Options in Cardiovascular Medicine. 6 (3): 249–53. doi:10.1007/s11936-996-0020-z. ISSN 1092-8464. PMID 15096317.(չաշխատող հղում)(subscription required)
  43. ↑ Sismanis A, Butts FM, Hughes GB (2009 թ․ հունվարի 4). «Objective tinnitus in benign intracranial hypertension: An update». The Laryngoscope. 100 (1): 33–36. doi:10.1288/00005537-199001000-00008. PMID 2293699.
  44. ↑ Diamond BJ, Mosley JE (2011). Kreutzer JS, DeLuca J, Caplan B (eds.). Arteriovenous Malformation (AVM). Springer. էջեր 249–252. doi:10.1007/978-0-387-79948-3. ISBN 978-0-387-79947-6.
  45. ↑ Møller AR (2016). «Sensorineural Tinnitus: Its Pathology and Probable Therapies». International Journal of Otolaryngology. 2016: 1–13. doi:10.1155/2016/2830157. PMC 4761664. PMID 26977153.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  46. ↑ Sedley W, Friston KJ, Gander PE, Kumar S, Griffiths TD (2016). «An Integrative Tinnitus Model Based on Sensory Precision». Trends in Neurosciences. 39 (12): 799–812. doi:10.1016/j.tins.2016.10.004. PMC 5152595. PMID 27871729.
  47. ↑ Shore SE, Roberts LE, Langguth B (2016). «Maladaptive plasticity in tinnitus – triggers, mechanisms and treatment». Nature Reviews Neurology. 12 (3): 150–60. doi:10.1038/nrneurol.2016.12. PMC 4895692. PMID 26868680.
  48. ↑ Henry, JA (2000). «Psychoacoustic Measures of Tinnitus» (PDF). Journal of the American Academy of Audiology. 11 (3): 138–55. PMID 10755810. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 8-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 22-ին.
  49. ↑ Vielsmeier V, Lehner A, Strutz J, Steffens T, Kreuzer PM, Schecklmann M, Landgrebe M, Langguth B, Kleinjung T (2015). «The Relevance of the High Frequency Audiometry in Tinnitus Patients with Normal Hearing in Conventional Pure-Tone Audiometry». BioMed Research International. 2015: 1–5. doi:10.1155/2015/302515. PMC 4637018. PMID 26583098.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  50. ↑ Basile CÉ, Fournier P, Hutchins S, Hébert S (2013). «Psychoacoustic assessment to improve tinnitus diagnosis». PLOS One. 8 (12): e82995. Bibcode:2013PLoSO...882995B. doi:10.1371/journal.pone.0082995. PMC 3861445. PMID 24349414.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ չպիտակված ազատ DOI (link)
  51. ↑ Roberts LE (2007). «Residual inhibition». Tinnitus: Pathophysiology and Treatment. Progress in Brain Research. Vol. 166. էջեր 487–95. doi:10.1016/S0079-6123(07)66047-6. ISBN 978-0444531674. PMID 17956813.
  52. ↑ Roberts LE, Moffat G, Baumann M, Ward LM, Bosnyak DJ (2008). «Residual inhibition functions overlap tinnitus spectra and the region of auditory threshold shift». Journal of the Association for Research in Otolaryngology. 9 (4): 417–35. doi:10.1007/s10162-008-0136-9. PMC 2580805. PMID 18712566.
  53. ↑ Tyler RS, Pienkowski M, Roncancio ER, Jun HJ, Brozoski T, Dauman N, Dauman N, Andersson G, Keiner AJ, Cacace AT, Martin N, Moore BC (2014). «A review of hyperacusis and future directions: part I. Definitions and manifestations» (PDF). American Journal of Audiology. 23 (4): 402–19. doi:10.1044/2014_AJA-14-0010. PMID 25104073. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2018 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2017 թ․ սեպտեմբերի 23-ին.
  54. ↑ Knipper M, Van Dijk P, Nunes I, Rüttiger L, Zimmermann U (2013). «Advances in the neurobiology of hearing disorders: recent developments regarding the basis of tinnitus and hyperacusis». Progress in Neurobiology. 111: 17–33. doi:10.1016/j.pneurobio.2013.08.002. PMID 24012803.
  55. ↑ Pienkowski M, Tyler RS, Roncancio ER, Jun HJ, Brozoski T, Dauman N, Coelho CB, Andersson G, Keiner AJ, Cacace AT, Martin N, Moore BC (2014). «A review of hyperacusis and future directions: part II. Measurement, mechanisms, and treatment». American Journal of Audiology. 23 (4): 420–36. doi:10.1044/2014_AJA-13-0037. PMID 25478787.
  56. ↑ Sherlock LP, Formby C (2005). «Estimates of loudness, loudness discomfort, and the auditory dynamic range: normative estimates, comparison of procedures, and test-retest reliability». Journal of the American Academy of Audiology. 16 (2): 85–100. doi:10.3766/jaaa.16.2.4. PMID 15807048.
  57. ↑ McCombe A, Baguley D, Coles R, McKenna L, McKinney C, Windle-Taylor P (2001). «Guidelines for the grading of tinnitus severity: the results of a working group commissioned by the British Association of Otolaryngologists, Head and Neck Surgeons, 1999». Clinical Otolaryngology and Allied Sciences. 26 (5): 388–93. doi:10.1046/j.1365-2273.2001.00490.x. PMID 11678946. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 24-ին.
  58. ↑ «James Jones's 80ft death jump after tinnitus 'torture'». BBC News. 2015 թ․ դեկտեմբերի 2. Արխիվացված օրիգինալից 2015 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 2-ին.
  59. ↑ Langguth B, Goodey R, Azevedo A, և այլք: (2007). «Consensus for tinnitus patient assessment and treatment outcome measurement: Tinnitus Research Initiative meeting, Regensburg, July 2006». Tinnitus: Pathophysiology and Treatment. Progress in Brain Research. Vol. 166. էջեր 525–36. doi:10.1016/S0079-6123(07)66050-6. ISBN 978-0444531674. PMC 4283806. PMID 17956816.
  60. ↑ Meikle MB, Henry JA, Griest SE, և այլք: (2012). «The tinnitus functional index: development of a new clinical measure for chronic, intrusive tinnitus» (PDF). Ear and Hearing. 33 (2): 153–76. doi:10.1097/AUD.0b013e31822f67c0. PMID 22156949. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 25-ին.
  61. ↑ Meikle MB, Stewart BJ, Griest SE, և այլք: (2007). «Assessment of tinnitus: Measurement of treatment outcomes» (PDF). Tinnitus: Pathophysiology and Treatment. Progress in Brain Research. Vol. 166. էջեր 511–21. doi:10.1016/S0079-6123(07)66049-X. ISBN 978-0444531674. PMID 17956815. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ սեպտեմբերի 25-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 10-ին.
  62. ↑ Landgrebe M, Azevedo A, Baguley D, Bauer C, Cacace A, Coelho C, և այլք: (2012). «Methodological aspects of clinical trials in tinnitus: A proposal for international standard». Journal of Psychosomatic Research. 73 (2): 112–21. doi:10.1016/j.jpsychores.2012.05.002. PMC 3897200. PMID 22789414.
  63. ↑ Henry, J. L.; Wilson, PH (2000). The Psychological Management of Chronic Tinnitus: A Cognitive Behavioural Approach. Allyn and Bacon.
  64. ↑ 64,0 64,1 Martinez-Devesa, P; Perera, R; Theodoulou, M; Waddell, A (2010 թ․ սեպտեմբերի 8). «Cognitive behavioural therapy for tinnitus». The Cochrane Database of Systematic Reviews (9): CD005233. doi:10.1002/14651858.CD005233.pub3. PMID 20824844. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ մայիսի 9-ին. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 10-ին.
  65. ↑ Hofmann E, Behr R, Neumann-Haefelin T, Schwager K (2013). «Pulsatile tinnitus: imaging and differential diagnosis». Deutsches Arzteblatt International. 110 (26): 451–58. doi:10.3238/arztebl.2013.0451. PMC 3719451. PMID 23885280.
  66. ↑ Pegge S, Steens S, Kunst H, Meijer F (2017). «Pulsatile Tinnitus: Differential Diagnosis and Radiological Work-Up». Current Radiology Reports. 5 (1): 5. doi:10.1007/s40134-017-0199-7. PMC 5263210. PMID 28203490.
  67. ↑ Sismanis A (2011). «Pulsatile tinnitus: contemporary assessment and management». Current Opinion in Otolaryngology & Head and Neck Surgery. 19 (5): 348–57. doi:10.1097/MOO.0b013e3283493fd8. PMID 22552697. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 25-ին.
  68. ↑ Lin JC, Wang Z (2007). «Hearing of microwave pulses by humans and animals: effects, mechanism, and thresholds». Health Physics. 92 (6): 621–28. doi:10.1097/01.HP.0000250644.84530.e2. PMID 17495664.
  69. ↑ Elder, JA; Chou, CK (2003). «Auditory response to pulsed radiofrequency energy». Bioelectromagnetics. Suppl 6: S162–73. doi:10.1002/bem.10163. PMID 14628312.
  70. ↑ 70,0 70,1 70,2 70,3 Tunkel DE, Bauer CA, Sun GH, և այլք: (2014). «Clinical practice guideline: tinnitus». Otolaryngology–Head and Neck Surgery. 151 (2 Suppl): S1–40. doi:10.1177/0194599814545325. PMID 25273878.
  71. ↑ «CDC - NIOSH Program Portfolio : Hearing Loss Prevention : Program Description». www.cdc.gov (ամերիկյան անգլերեն). 2019 թ․ փետրվարի 5. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 26-ին.
  72. ↑ Cianfrone G, Pentangelo D, Cianfrone F, Mazzei F, Turchetta R, Orlando MP, Altissimi G (2011). «Pharmacological drugs inducing ototoxicity, vestibular symptoms and tinnitus: a reasoned and updated guide» (PDF). European Review for Medical and Pharmacological Sciences. 15 (6): 601–36. PMID 21796866. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ օգոստոսի 8-ին.
  73. ↑ Palomar García, V; Abdulghani Martínez, F; Bodet Agustí, E; Andreu Mencía, L; Palomar Asenjo, V (2001 թ․ հուլիս). «Drug-induced otoxicity: current status». Acta Oto-Laryngologica. 121 (5): 569–72. doi:10.1080/00016480121545. PMID 11583387.
  74. ↑ Seligmann H, Podoshin L, Ben-David J, Fradis M, Goldsher M (1996). «Drug-induced tinnitus and other hearing disorders». Drug Safety. 14 (3): 198–212. doi:10.2165/00002018-199614030-00006. PMID 8934581.
  75. ↑ «Drug Therapies». www.ata.org (անգլերեն). 2015 թ․ մարտի 20. Վերցված է 2019 թ․ մարտի 26-ին.
  76. ↑ 76,0 76,1 Hoare D, Kowalkowski V, Knag S, Hall D (2011). «Systematic review and meta-analyses of randomized controlled trials examining tinnitus management». The Laryngoscope. 121 (7): 1555–64. doi:10.1002/lary.21825. PMC 3477633. PMID 21671234.
  77. ↑ Hesser H, Weise C, Zetterquist Westin V, Andersson G (2011). «A systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials of cognitive–behavioral therapy for tinnitus distress». Clinical Psychology Review. 31 (4): 545–53. doi:10.1016/j.cpr.2010.12.006. PMID 21237544.
  78. ↑ Ost, LG (2014 թ․ հոկտեմբեր). «The efficacy of Acceptance and Commitment Therapy: an updated systematic review and meta-analysis». Behaviour Research and Therapy. 61: 105–21. doi:10.1016/j.brat.2014.07.018. PMID 25193001.
  79. ↑ Henry J, Zaugg T, Myers P, Kendall C (2012). «Chapter 9 – Level 5 Individualized Support». Progressive Tinnitus Management: Clinical Handbook for Audiologists. US Department of Veterans Affairs, National Center for Rehabilitative Auditory Research. Արխիվացված օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 20-ին. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 20-ին.
  80. ↑ Savage, J; Cook, S; Waddell, A (2009 թ․ նոյեմբերի 12). «Tinnitus». BMJ Clinical Evidence. 2009. PMC 2907768. PMID 21726476.
  81. ↑ Baldo, P; Doree, C; Molin, P; McFerran, D; Cecco, S (2012 թ․ սեպտեմբերի 12). «Antidepressants for patients with tinnitus». Cochrane Database of Systematic Reviews. 9 (9): CD003853. doi:10.1002/14651858.CD003853.pub3. PMID 22972065.
  82. ↑ Miroddi, M; Bruno, R; Galletti, F; Calapai, F; Navarra, M; Gangemi, S; Calapai, G (2015 թ․ մարտ). «Clinical pharmacology of melatonin in the treatment of tinnitus: a review». European Journal of Clinical Pharmacology. 71 (3): 263–70. doi:10.1007/s00228-015-1805-3. PMID 25597877.
  83. ↑ Hoekstra, Carlijn El; Rynja, Sybren P.; van Zanten, Gijsbert A.; Rovers, Maroeska M. (2011 թ․ հուլիսի 6). «Anticonvulsants for tinnitus». The Cochrane Database of Systematic Reviews (7): CD007960. doi:10.1002/14651858.CD007960.pub2. ISSN 1469-493X. PMID 21735419.
  84. ↑ Pichora-Fuller, MK; Santaguida, P; Hammill, A; Oremus, M; Westerberg, B; Ali, U; Patterson, C; Raina, P (2013 թ․ օգոստոս). «Evaluation and Treatment of Tinnitus: Comparative Effectiveness [Internet]». PMID 24049842. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (օգնություն)
  85. ↑ Lavigne, P; Lavigne, F; Saliba, I (2015 թ․ հունիսի 23). «Intratympanic corticosteroids injections: a systematic review of literature». European Archives of Oto-Rhino-Laryngology. 273 (9): 2271–78. doi:10.1007/s00405-015-3689-3. PMID 26100030.
  86. ↑ Hall, Deborah A; Wegner, Inge; Smit, Adriana Leni; McFerran, Don; Stegeman, Inge (2018). Cochrane ENT Group (ed.). «Betahistine for tinnitus». Cochrane Database of Systematic Reviews (անգլերեն). 12. doi:10.1002/14651858.CD013093.
  87. ↑ Langguth, B; Salvi, R; Elgoyhen, AB (2009 թ․ դեկտեմբեր). «Emerging pharmacotherapy of tinnitus». Expert Opinion on Emerging Drugs. 14 (4): 687–702. doi:10.1517/14728210903206975. PMC 2832848. PMID 19712015.
  88. ↑ Slengerik-Hansen J, Ovesen T (2016). «Botulinum Toxin Treatment of Objective Tinnitus Because of Essential Palatal Tremor: A Systematic Review». Otology & Neurotology. 37 (7): 820–28. doi:10.1097/MAO.0000000000001090. PMID 27273401.
  89. ↑ Sweetman, Sean C., ed. (2009). Martindale (36th ed.). Pharmaceutical Press. էջ 2277. ISBN 9780853698401.
  90. ↑ Hoare DJ, Searchfield GD, El Refaie A, Henry JA (2014). «Sound therapy for tinnitus management: practicable options». Journal of the American Academy of Audiology. 25 (1): 62–75. doi:10.3766/jaaa.25.1.5. PMID 24622861.
  91. ↑ Sereda, Magdalena; Xia, Jun; El Refaie, Amr; Hall, Deborah A.; Hoare, Derek J. (2018). «Sound therapy (using amplification devices and/or sound generators) for tinnitus». The Cochrane Database of Systematic Reviews. 12: CD013094. doi:10.1002/14651858.CD013094.pub2. ISSN 1469-493X. PMID 30589445.
  92. ↑ Phillips JS, McFerran D (2010). «Tinnitus Retraining Therapy (TRT) for tinnitus». Cochrane Database of Systematic Reviews (3): CD007330. doi:10.1002/14651858.CD007330.pub2. PMID 20238353.
  93. ↑ Meng, Z; Liu, S; Zheng, Y; Phillips, JS (2011 թ․ հոկտեմբերի 5). «Repetitive transcranial magnetic stimulation for tinnitus». Cochrane Database of Systematic Reviews (10): CD007946. doi:10.1002/14651858.CD007946.pub2. PMID 21975776.
  94. ↑ Hilton, MP; Zimmermann, EF; Hunt, WT (2013 թ․ մարտի 28). «Ginkgo biloba for tinnitus». Cochrane Database of Systematic Reviews. 3 (3): CD003852. doi:10.1002/14651858.CD003852.pub3. PMID 23543524.
  95. ↑ Person, Osmar C; Puga, Maria ES; da Silva, Edina MK; Torloni, Maria R (2016 թ․ նոյեմբերի 23). «Zinc supplements for tinnitus». Cochrane Database of Systematic Reviews. 11: CD009832. doi:10.1002/14651858.cd009832.pub2. PMID 27879981.
  96. ↑ Sanchez TG, Rocha CB (2011). «Diagnosis and management of somatosensory tinnitus: review article». Clinics. 66 (6): 1089–94. doi:10.1590/S1807-59322011000600028. PMC 3129953. PMID 21808880.
  97. ↑ Heller AJ (2003). «Classification and epidemiology of tinnitus». Otolaryngologic Clinics of North America. 36 (2): 239–48. doi:10.1016/S0030-6665(02)00160-3. PMID 12856294.
  98. ↑ Celik, N; Bajin, MD; Aksoy, S (2009). «Tinnitus incidence and characteristics in children with hearing loss» (PDF). Journal of International Advanced Otology. 5 (3): 363–69. ISSN 1308-7649. OCLC 695291085. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2013 թ․ դեկտեմբերի 21-ին. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 2-ին.
  99. ↑ Mills, RP; Albert, D; Brain, C (1986). «Tinnitus in childhood». Clinical Otolaryngology and Allied Sciences. 11 (6): 431–34.
  100. ↑ Ballantyne JC (2009). Graham JM; Baguley D (eds.). Ballantyne's Deafness (Seventh ed.). Chichester: Wiley-Blackwell. OCLC 275152841.
  101. ↑ Shetye A, Kennedy V (2010). «Tinnitus in children: an uncommon symptom?». Archives of Disease in Childhood. 95 (8): 645–48. doi:10.1136/adc.2009.168252. PMID 20371585. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 29-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աղմուկ ականջներում» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Աղմուկ_ականջներում&oldid=9793668» էջից