Ալեքսեյ Մակարովիչ Սմիռնով (ռուս.՝ Алексей Макарович Смирнов, փետրվարի 28, 1920(1920-02-28), Դանիլով, Յարոսլավլի նահանգ, Խորհրդային Ռուսաստան - մայիսի 7, 1979(1979-05-07), Լենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), թատրոնի և կինոյի ռուս խորհրդային դերասան։ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից, Կարմիր աստղի շքանշանի և 2-րդ և 3-րդ աստիճանների Փառքի շքանշանների ասպետ։

Ալեքսեյ Սմիռնով
Ծնվել էփետրվարի 28, 1920(1920-02-28)
ԾննդավայրԴանիլով, Յարոսլավլի նահանգ, Խորհրդային Ռուսաստան
Մահացել էմայիսի 7, 1979(1979-05-07) (59 տարեկան)
Մահվան վայրԼենինգրադ, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
ԳերեզմանSouthern Cemetery
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Խորհրդային Ռուսաստան
Մասնագիտությունթատրոնի դերասան, կինոդերասան և դերասան
ԱշխատավայրՍանկտ Պետերբուրգի երաժշտական կոմեդիայի թատրոն, Petersburg-concert? և Լենֆիլմ
Պարգևներ և մրցանակներ
ԱնդամությունԽՍՀՄ կինեմատոգրաֆիստների միություն

Կենսագրությունը

խմբագրել

Ալեքսեյ Սմիռնովը ծնվել է 1920 թվականի փետրվարի 28-ին` Յարոսլավլի նահանգի Դանիլով քաղաքում և 1920-ական թվականների կեսերից նրանց ընտանիքը տեղափոխվել է Լենինգրադ։ Հայրը վաղ է մահացել, իսկ մայրը երկու երեխաներին մեծացրել է միայնակ (Ալեքսեյն ուներ նաև կրտսեր եղբայր)։ Դեռ դպրոցական տարիներից Ալեքսեյ Սմիռնովը խաղում էր թատերական խմբակում։ 1940 թվականին ավարտել է Լենինգրադի երաժշտական կատակերգության թատրոնին կից թատերական ստուդիան և ընդունվել այդ նույն թատրոնում աշխատանքի։ Այնտեղ նա հասցրել է խաղալ միայն «Ռոզ-Մարի» օպերետում` Սև Արծվի դերը[6]։

1940 թվականի հոկտեմբերին զորակոչվել է բանակ։ Հայրենական մեծ պատերազմի սկսվելուն պես` գտնվում էր գործող բանակում։ Մասնակցել է Արևմտյան, Բրյանսկի, 1-ին Ուկրաինական և 2-րդ Բելառուսական ռազմաճակատների մարտերին։ Բազմիցս թափանցել է թշնամու թիկունք։ «Խիզախության համար» մեդալի ընծայագրի մեջ նշված է, որ ավտոմատ կրակահերթով անձամբ ոչնչացրել է երեք հիտլերականի, լինելով հետախուզության մեջ, փոխարինել է շարքից դուրս եկած նռնականետի հրամանատարին, իրականացրել է լարված պայքար, որի շնորհիվ կարողացել է ցիրուցան անել թշնամու հետևակի երկու դասակ։ 1944 թվականին, Օնացկովցի գյուղի մոտակայքում, հակառակորդի պաշտպանությունը ճեղքելու ընթացքում, Ալեքսեյ Սմիռնովն իր դասակի հետ միասին ոչնչացրել է թշնամու նռնականետային մարտկոցը, գնդացիրը և մինչև 30 զինվոր` արդյունքում ազատագրելով Ստարոկոնստանտինով քաղաքը։ Այդ մարտերում ցուցաբերած խիզախության համար, Ալեքսեյ Սմիռնովը ներկայացվել է 1-ին աստիճանի Հայրենական պատերազմի շքանշանի, սակայն պարգևատրվել է Կարմիր աստղի շքանշանով։ Մարտերից մեկի ժամանակ Ալեքսեյ Սմիռնովը հոսպիտալացվել է և բուժումից հետո զորացրվել։

1946 թվականին վերադարձել է թատրոն։ Ապրել է աղքատության մեջ` խնամելով հիվանդ մորը։ Ռազմաճակատում կրտսեր եղբոր զոհվելուց հետո, նրա մոր մոտ զարգացել էր հոգեկան հիվանդություն։ Բազմաթիվ հյուրախաղերի պատճառով չկարողանալով բավարար ուշադրություն դարձնել մոր առողջական խնդիրներին, Ալեքսեյ Սմիռնովը 1952 թվականին ստիպված լքել է թատրոնը` տեղափոխվելով «Լենպետէստրադա»[6]։ Ավելի ուշ, իր բարեհոգի արտաքինը նրան օգնեց առանձնանալ մյուս դերասաններից և ռեժիսորները սկսեցին նրան առաջարկել երկրորդական կատակերգական դերեր։ Հանդիսատեսը միանգամից սիրեց դերասանին, հատկապես նա հաջողություն էր վայելում պատանի հանդիսատեսների շրջանում։

Իր առաջին դերը կինոյում նա խաղացել է 1957 թվականին։ 1958 թվականին, ռեժիսոր Յուրի Օզերովը հրավիրել է նրան նկարահանվելու «Կոչուբեյ» կինոնկարում, որից հետո նրան դերեր առաջարկվեցին նաև այլ ֆիլմերում։ 1961 թվականին Ալեքսեյ Սմիռնովը «Լենֆիլմ» կինոստուդիայի դերասան էր։ Նույն թվականին էկրաններին հայտնվեցին Վլադիմիր Ֆետինի «Շերտավոր ուղերթ» և Ալեքսանդր Ռոուի «Երեկոները Դիկանկայի մոտակա խուտորում» կինոնկարները, որոնցում Ալեքսեյ Սմիռնովի կատարած դերերը` դրական արձագանք գտան հանդիսատեսի կողմից։ Սակայն Ալեքսեյ Սմիռնովին համամիութենական ճանաչում բերեցին Լեոնիդ Գայդայի ֆիլմերը։ «Գործարար մարդիկ» (1962թ.) կինոնկարի «Կարմրամորթների առաջնորդը» նովելում, Ալեքսեյ Սմիռնովը կատարում էր բարեհոգի ավազակ Բիլ Դրիսկոլի դերը, ով որոշել էր գումար վաստակել երեխաներ առևանգելով։

1964 թվականին Ալեքսեյ Սմիռնովը նկարահանվել է Լեոնիդ Բիկովի «Զայչիկ» կինոնկարում, որի արդյունքում Լեոնիդ Բիկովն ու Ալեքսեյ Սմիռնովը դարձան մտերիմ ընկերներ։ Նույն թվականին նա նկարահանվեց նաև Էլեմ Կլիմովի «Բարի գալուստ, կամ Կողմնակի անձանց մուտքը արգելվում է» կինոնկարում։ Ալեքսեյ Սմիռնովի ամենահայտնի դերերից է նաև Լեոնիդ Գայդայի ««Ի» գործողությունը և Շուրիկի մյուս արկածները» (1965 թ.) կինոնկարում կերտած խուլիգան և անբան Ֆեդյայի կերպարը։ Նա նկարահանվել է նաև Ռոլան Բիկովի «Այբոլիտ-66» (1966 թ.), Անդրեյ Տուտիշկինի «Հարսանիք Մալինովկայում» (1967 թ.), Վիկտոր Սադովսկու «Հարված, կրկին հարված» (1968 թ.), Եվգենի Կարելովի «Յոթ ծերունի և մեկ աղջիկ» (1968 թ.) կինոնկարներում։ Չնայած այդ բոլոր կատակերգական դերերին, Ալեքսեյ Սմիռնովի երազանքն էր` խաղալ դրամատիկ դերեր` թե թատրոնում և թե կինոյում։ 1973 թվականին նկարահանվել է «Մարտի են գնում միայն «ծերունիները»» կինոնկարը, որտեղ Ալեքսեյ Սմիռնովը կատարում էր մեխանիկ Մակարիչի դերը[7]։

Անձնական կյանքը

խմբագրել

Ռազմաճակատում ստացած ծանր վնասվածքների պատճառով Ալեքսեյ Սմիռնովը կորցրել էր երեխաներ ունենալու կարողությունը[8]։ Վերադառնալով ռազմաճակատից, նա մերժել էր իր ընկերուհուն` հետագա հարաբերությունները շարունակելու համար, որի բուն պատճառը վերջինս իմացել էր տարիներ անց։ Ալեքսեյ Սմիռնովի միակ մտերիմ մարդն աշխարհում, դարձել էր նրա մայրը[9], ում նա աստվածացնում էր[10]։ Չնայած իր հանրաճանաչությանն ու մարտական պարգևներին, նա իր ողջ կյանքն ապրեց մոր հետ` կոմունալ բնակարանում, այդպես էլ չկարողանալով առանձին բնակարան ստանալ։ Նա չէր սիրում հիշել պատերազմի մասին, այդ իսկ պատճառով քչերը գիտեին նրա պարգևների մասին[6]։

Կանանց հետ հարաբերություններում նա որոշակի բարդույթներ ուներ` կապված իր արտաքինի և տղամարդկային արատի հետ։ Որոշ աղբյուրների համաձայն, 1950-ականների սկզբին, հանգելով այն մտքին, որ այլևս չի կարող ամուսնանալ, որոշել էր երեխա որդեգրել։ Նա սիրում էր երեխաներին և մշտապես շրջապատված էր նրանցով, պատրաստում էր փայտյա խաղալիքներ[10], որոնք հաճախ նվիրում էր մանկատան հաշմանդամ երեխաներին։ Սակայն երեխա որդեգրելը նրան այդպես էլ չհաջողվեց[8]։

Կյանքի վերջին տարիներին Ալեքսեյ Սմիռնովի առողջությունը սկսել էր վատանալ, որի պատճառը հիմնականում ռազմաճակատային վնասվածքներն ու ծանրաբեռնված աշխատանքն էր։ Նկարահանումների ժամանակ նա երբեք չէր օգտվում կրկնորդների ծառայություններից և բոլոր հնարքները կատարում էր անձամբ` անտեսելով իր առողջությունը։

1979 թվականի ապրիլի 12-ին, երբ Ալեքսեյ Սմիռնովն իմանալով իր ընկերոջ` Լեոնիդ Բիկովի ավտովթարից զոհվելու լուրը, սկսել է հարբեցողությամբ զբաղվել։ Ապրիլի 20-ին նրան տեղափոխել են հիվանդանոց, որտեղ ախտորոշել էին սրտի իշեմիկ հիվանդություն, աթերոսկլերոզ, արյան շրջանառության խանգարում, հեղուկ` թոքերում և արտահայտված հևոց։ Հիվանդանոցում գտնվելու երկու շաբաթների ընթացքում նրան ոչ ոք չի այցելել, սակայն հիվանդանոցի անձնակազմը ամեն-ինչ անում էր նրա համար։

Մայիսի 7-ին, հիվանդանոցից դուրս գրվելու օրը, Ալեքսեյ Սմիռնովը մահացել է։ Ըստ բուժող բժշկի խոսքերի, նրա համար ճակատագրական էր եղել մեկ շիշ կոնյակը, որը նա բոլորից թաքուն խմել էր հիվանդանոցում[6]։

Ալեքսեյ Սմիռնովը թաղված է Սանկտ Պետերբուրգի Հարավային գերեզմանոցում[11]։

Մասնակի ֆիլմագրությունը

խմբագրել
Թվական Անվանում Բնօրինակ անվանում Կերպար
1957 Բալթիական փառք Балтийская слава նավաստի
1958 Այսօր արձակում չի լինելու Сегодня увольнения не будет Վասիլի Մակարովիչ
1958 Կոչուբեյ Кочубей բուրժուա
1960 Մարդն` ապագայով Человек с будущим վարորդ
1960 Բռնված վանականը Пойманный монах Ժյուրդենի ծառան
1960 Ռոմանն ու Ֆրանչեսկան Роман и Франческа հեր Ֆրից
1961 Գործուղում Командировка Պիժանկով
1961 Շերտավոր ուղերթ Полосатый рейс նավաստի Միտյա Կնիչ
1961 Երեկոները Դիկանկայի մոտակա խուտորում Вечера на хуторе близ Диканьки ատաման
1962 Գործարար մարդիկ Деловые люди Բիլ Դրիսկոլ
1963 Գեներալն ու մարգարտածաղիկները Генерал и маргаритки Վոլֆգանգ Ֆունկ
1963 Ճորտ դերասանուհին Крепостная актриса երգիչ
1963 Երկու կիրակի Два воскресенья մայոր Ալեքսեյ Կոշելև
1963 Երկուշաբթին ծանր օր է Понедельник — день тяжёлый խոհարար Սմետանկին
1963 Հեծանիվներ սանձահարողները Укротители велосипедов գործարանի տնօրեն
1964 Փոթորիկ Ասիայի վրա Буря над Азией հացթուխ
1964 Զայչիկ Зайчик թատրոնի աղմկարար
1964 Բարի գալուստ, կամ Կողմնակի անձանց մուտքը արգելվում է Добро пожаловать, или Посторонним вход воспрещён պիոներական ճամբարի տնտեսվար
1964 Մայրն ու խորթ մայրը Мать и мачеха վարիչ
1965 «Ի» գործողությունը և Շուրիկի մյուս արկածները Операция «Ы» и другие приключения Шурика անբան Ֆեդյա
1965 Լինում է նաև այդպես Бывает и так Ապոլոն Չոկաև
1965 Քնած առյուծը Спящий лев գանձապահ Գրիցենկո
1966 Կարմիրը, կապույտը, կանաչը Красное, синее, зелёное խաղալիքներ վաճառող
1966 Ս. քաղաքում В городе С. անանասով պարոնը
1966 Երեք հաստլիկները Три толстяка ավագ հրուշակագործ
1966 Այբոլիտ-66 Айболит-66 գիրուկ ավազակ
1966 Նրանց միայն դեմքով գիտեին Их знали только в лицо Լև Բիչկով
1966 Խոջա Նասրեդինի 12 գերեզմանները 12 могил Ходжи Насреддина հոգեբուժարանի հաճախորդ
1967 Փրկեք խեղդվողին Спасите утопающего միլիցիոներ Մարչենկո
1967 Հարսանիք Մալինովկայում Свадьба в Малиновке ավազակ Սմետանա
1967 Յուրաս Բրատչիկի վարքն ու համբարձվելը Житие и вознесение Юрася Братчика Լյավոն Կոնավկա
1967 Կրակ, ջուր և... պղնձե խողովակներ Огонь, вода и… медные трубы գլխավոր հրշեջ
1968 Յոթ ծերունի և մեկ աղջիկ Семь стариков и одна девушка Մասլեննիկով
1968 Հետախույզները Разведчики Վասյա Սիգաև
1968 Սպիտակ դաշնամուրը Белый рояль բեռնակիրների ղեկավարը
1968 Ոսկյա ժամացույցը Золотые часы Սեմյոն Կուդեյար
1968 Հարված, կրկին հարված Удар! Ещё удар! տաքսու վարորդ
1969 Նորին գերազանցության համհարզը Адъютант его превосходительства նիհիլիստ
1969 Սպասիր ինձ, Աննա Жди меня, Анна սպա
1970 Տերը Хозяин Վառլամ
1971 Ու՞ր եք, ասպետներ Где вы, рыцари? ջրվոր
1971 Գարնանային հեքիաթ Весенняя сказка Բոբիլ Բակուլա
1971 Մեծ սաթ Большой янтарь մի քանի դերեր
1971 Սպիտակ թագուհու քայլը Ход белой королевы Տիմոֆեյ Կրիժալով
1972 Պոմպեյի վերջին օրերը Последние дни Помпеи Երեմեյ Բաբին
1972 Ոսկե եղջյուրներ Золотые рога Կապիտոնիչ
1972 Բոբան և փիղը Боба и слон ջրցանի վարորդ
1973 Դոնիի և Միքիի նոր արկածները Новые приключения Дони и Микки «Լոպուխ»
1973 Մարտի են գնում միայն «ծերունիները» В бой идут одни «старики» մեխանիկ Մակարիչ
1973 Չիպոլինո Чиполлино Չիպոլոնե
1974 Ավտոմեքենան, ջութակը և Կլյակսա շունը Автомобиль, скрипка и собака Клякса մի քանի դերեր
1975 Դեպի պայծառ կրակը На ясный огонь հյուրանոցի սեփականատեր
1975 Ցնցող Բերենդեևը Потрясающий Берендеев հնոցապան Արթուր Բրագին
1975 Մեներգ փղի համար` նվագախմբով Соло для слона с оркестром աճպարար Էդուարդ Սմիռնով
1976 Ամենագեղեցիկ ձին Самый красивый конь ձիապան Երեմեիչ
1976 Մարինկան, Յանկան և թագավորական դղյակի գաղտնիքները Маринка, Янка и тайны королевского замка գեներալ
1977 Ակամա դիվանագետներ Дипломаты поневоле ձկնորս Լուպոլո
1977 Այս անհավանական երաժիշտները կամ Շուրիկի նոր երազները Эти невероятные музыканты, или Новые сновидения Шурика կամեո
1978 Անտառը, ուր դու երբեք չես մտնի Лес, в который ты никогда не войдешь -

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. http://www.podvignaroda.ru/?#id=32486191&tab=navDetailDocument
  2. http://www.podvignaroda.ru/?#id=18380414&tab=navDetailDocument
  3. http://www.podvignaroda.ru/?#id=40288593&tab=navDetailDocument
  4. http://www.podvignaroda.ru/?#id=42705813&tab=navDetailDocument
  5. http://www.podvignaroda.ru/?#id=33743313&tab=navDetailDocument
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 «Его знали только в лицо. Трагедия комика». Վերցված է 14 марта 2012-ին.
  7. Фёдор Раззаков. «Кинопеснь о поющей эскадрилье». Сайт памяти Леонида Быкова. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 1-ին. Վերցված է 2012 թ․ մայիսի 11-ին.
  8. 8,0 8,1 «Алексей Макарович Смирнов на сайте «Актёры советского и российского кино»». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ հունիսի 2-ին. Վերցված է 7 марта 2012-ին.
  9. Могилы знаменитостей: А. М. Смирнов на сайте m-necropol.narod.ru
  10. 10,0 10,1 «Две славы солдата и актёра». Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 28-ին.
  11. Могила Смирнова А. М. (Санкт-Петербург)
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ալեքսեյ Սմիռնով» հոդվածին։