Ասիայի ազգերի գավաթը միջազգային ֆուտբոլային մրցաշար է, որին մասնակցում են ասիական ֆուտբոլային հավաքականները։ Այն երկրորդ ամենահին մայրցամաքային գավաթն է աշխարհում Կոպա Ամերիկայից հետո։ Մրցաշարի հաղթող թիմը դառնում է Ասիայի չեմպիոն և ավտոմատ կերպով մասնակցում է Կոնֆեդերացիաների գավաթին։

Ֆուտբոլի Ասիայի գավաթ
անգլ.՝ AFC Asian Cup
Հիմնվել է 1956
Ակումբների քանակ 24 (եզրափակիչ մրցաշար)

47 (որակավորման փուլ)

Ներկայիս չեմպիոն Կատար Կատար (1-ին տիտղոս)
Ամենատիտղոսավոր թիմ Ճապոնիա Ճապոնիա (4 տիտղոս)
Պաշտոնական կայք Պաշտոնական կայքը

Ասիայի գավաթը առաջին անգամ անցկացվել է 1956 թվականին Հոնկոնգում և դրանից հետո անցկացվել է 4 տարին մեկ մինչև 2004 թվականի գավաթը։ Այնուամենայնիվ, Ասիայի գավաթի տարիներին անցկացվում էին նաև Եվրոպայի առաջնությունը և Ամառային օլիմպիական խաղերը, և կազմակերպիչները որոշեցին փոխել անցկացման տարիները ավելի քիչ իրադարձություններով լի տարի, և 2004 թվականից հետո հաջորդ Ասիայի գավաթը անցկացվեց 2007 թվականին, որից հետո նույնպես գավաթները սկսեցին անցկացվել 4 տարին մեկ։

Պատմություն խմբագրել

Ասիայի ֆուտբոլի կոնֆեդերացիայի ստեղծումից 2 տարի անց՝ 1954 թվականին առաջին անգամ անցկացվեց Ասիայի գավաթը Հոնկոնգում։ 1956-ից 1964 թվականներին գավաթին մասնակցում էին 4 երկրներ՝ գավաթի հյուրընկալող երկիրը և Կենտրոնական, Արևելյան ու Արևմտյան Ասիաների գավաթների հաղթողները։ Իրանը հաղթեց 1968, 1972 և 1976 թվականների Ասիայի գավաթները[1]։

1980 թվականին Քուվեյթը դարձավ առաջին արաբական հավաքականը, որը հաղթել է Ասիայի գավաթում, ինչին հաջորդեցին Սաուդյան Արաբիայի՝ 1984 և 1988 թվականների տպավորիչ հաղթանակները[1]։

Ճապոնիան Ասիայի գավաթի ամենատիտղոսակիր հավաքականն է։ Նրանք հաղթել են 1992, 2000, 2004, 2011 թվականների գավաթները[2]։

2007 թվականին Ավստրալիան առաջին անգամ մասնակցեց Ասիայի գավաթին, սակայն դուրս մնաց քառորդ եզրափակչից, իսկ գավաթը իր պատմության մեջ առաջին անգամ հաղթեց Իրաքը[3]։

2011 թվականի Ասիայի գավաթին Ավստրալիան հասավ մինչև եզրափակիչ, սակայն պարտվեց Ճապոնիային լրացուցիչ ժամանակում[4]։ 2015 թվականի գավաթը առաջին անգամ անցկացվեց Ավստրալիայում[5]։ Ավստրալիան և Հարավային Կորեան հասան եզրափակիչ, և Ավստրալիան հաղթեց լրացուցիչ ժամանակում 2-1 հաշվով[6]։

2019 թվականի Ասիայի գավաթը անցկացվելու է ԱՄԷ-ում[7]։

Անցկացման ձևաչափը խմբագրել

Եզրափակիչ մրցաշար խմբագրել

Եզրափակիչ մրցաշարը անցկացվում է 2 փուլով՝ խմբային փուլ և փլեյ-օֆֆ։ Խմբային փուլի ամեն խմբում մրցում են 4 թիմ, որոնք իրար մեջ խաղում են 3-ական խաղ։ Խմբի հաղթողն ու երկրորդ տեղ գրաված թիմն անցնում են փլեյ-օֆֆ։ Փլեյ-օֆֆ-ում 8 թիմերը զույգերով խաղում են 1 խաղ, իսկ հաղթողներն անցնում են հաջորդ փուլ։ Այսպես քառորդ եզրափակչից եզրափակիչ, որտեղ մրցող 2 թիմերի միջև որոշվում է գավաթի հաղթողը։ 2019 թվականից Ասիայի գավաթին կմասնակցի 16-ի փոխարեն 24 թիմ։

Արդյունքներ խմբագրել

Տարի Հյուրընկալող

երկիր

Եզրափակիչ 3-րդ տեղի խաղ Թիմերի

քանակ

Չեմպիոն Հաշիվ Երկրորդ տեղ Երրորդ տեղ Հաշիվ Չորրորդ տեղ
1956   Հոնկոնգ Հարավային

Կորեա

շրջանային

համակարգ

Իսրայել Հոնկոնգ շրջանային

համակարգ

Հարավային

Վիետնամ

4
1960   Հարավային Կորեա Հարավային

Կորեա

շրջանային

համակարգ

Իսրայել Թայվան շրջանային

համակարգ

Հարավային

Վիետնամ

4
1964   Իսրայել Իսրայել շրջանային

համակարգ

Հնդկաստան Հարավային

Կորեա

շրջանային

համակարգ

Հոնկոնգ 4
1968   Իրան Իրան շրջանային

համակարգ

Մյանմա Իսրայել շրջանային

համակարգ

Թայվան 5
1972   Թաիլանդ Իրան 2–1 աժ Հարավային

Կորեա

Թաիլանդ 2–2 աժ

(5–3) պեն

Կամբոջա 6
1976   Իրան Իրան 1–0 Քուվեյթ Չինաստան 1–0 Իրաք 6
1980   Քուվեյթ Քուվեյթ 3–0 Հարավային

Կորեա

Իրան 3–0 Հյուսիսային

Կորեա

10
1984   Սինգապուր Սաուդյան

Արաբիա

2–0 Չինաստան Քուվեյթ 1–1(5–3) պեն Իրան 10
1988   Կատար Սաուդյան

Արաբիա

0–0 աժ

(4–3) պեն

Հարավային

Կորեա

Իրան 0–0(3–0) պեն Չինաստան 10
1992   Ճապոնիա Ճապոնիա 1–0 Սաուդյան

Արաբիա

Չինաստան 1–1(4–3) պեն ԱՄԷ 8
1996   ԱՄԷ Սաուդյան

Արաբիա

0–0 աժ

(4–2) պեն

ԱՄԷ Իրան 1–1(3–2) պեն Քուվեյթ 12
2000   Լիբանան Ճապոնիա 1–0 Սաուդյան

Արաբիա

Հարավային

Կորեա

1–0 Չինաստան 12
2004   Չինաստան Ճապոնիա 3–1 Չինաստան Իրան 4–2 Բահրեյն 16
2007   Ինդոնեզիա

  Մալայզիա

  Թաիլանդ

  Վիետնամ

Իրաք 1–0 Սաուդյան

Արաբիա

Հարավային

Կորեա

0–0 աժ

(6–5) պեն

Ճապոնիա 16
2011   Կատար Ճապոնիա 1–0 աժ Ավստրալիա Հարավային

Կորեա

3–2 Ուզբեկստան 16
2015   Ավստրալիա Ավստրալիա 2–1 աժ Հարավային

Կորեա

ԱՄԷ 3–2 Իրաք 16
2019   ԱՄԷ 24

Արդյունքները ըստ երկրների խմբագրել

Թիմ Հաղթող Երկրորդ տեղ Երրորդ տեղ Չորրորդ տեղ
  Ճապոնիա 4 (1992, 2000, 2004, 2011) 1 (2007)
  Սաուդյան Արաբիա 3 (1984, 1988, 1996) 3 (1992, 2000, 2007)
  Իրան 3 (1968, 1972, 1976) 4 (1980, 1988, 1996, 2004) 1 (1984)
  Հարավային Կորեա 2 (1956, 1960) 4 (1972, 1980, 1988, 2015) 4 (1964, 2000, 2007, 2011)
  Իսրայել 1 (1964) 2 (1956, 1960) 1 (1968)
  Քուվեյթ 1 (1980) 1 (1976) 1 (1984) 1 (1996)
  Ավստրալիա 1 (2015) 1 (2011)
  Իրաք 1 (2007) 2 (1976, 2015)
  Չինաստան 2 (1984, 2004) 2 (1976, 1992) 2 (1988, 2000)
  ԱՄԷ 1 (1996) 1 (2015) 1 (1992)
  Հնդկաստան 1 (1964)
  Մյանմա 1 (1968)
  Հոնկոնգ 1 (1956) 1 (1964)
  Թայվան 1 (1960) 1 (1968)
  Թաիլանդ 1 (1972)
  Հարավային Վիետնամ/  Վիետնամ 2 (1956, 1960)
  Կամբոջա 1 (1972)
  Հյուսիսային Կորեա 1 (1980)
  Բահրեյն 1 (2004)
  Ուզբեկստան 1 (2011)

Հաղթողները ըստ շրջանների խմբագրել

Ֆեդերացիա (Շրջան) Չեմպիոն(ներ) Քանակ
ԱԵԱՖՖ (Արևելյան Ասիա) Ճապոնիա (4), Հարավային Կորեա (2) 6 տիտղոս
ԱՄԱՖՖ (Արևմտյան Ասիա) Սաուդյան Արաբիա (3), Քուվեյթ (1), Իրաք (1) 5 տիտղոս
ԿԱՖԱ (Կենտրոնական Ասիա) Իրան (3) 3 տիտղոս
ԱՖՖ (Հարավարևելյան Ասիա) Ավստրալիա (1) 1 տիտղոս
ՀԱՖՖ (Հարավային Ասիա)

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 «Asian Cup: Know Your History - Part One (1956-1988) - Goal.com». Goal.com (անգլերեն). 2010 թ․ հոկտեմբերի 20. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 18-ին.
  2. «Asian Cup: Know Your History - Part Two (1992-2007) - Goal.com». Goal.com (անգլերեն). 2010 թ․ հոկտեմբերի 23. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 18-ին.
  3. Editorial, Reuters. «Iraq ride wave of support to lift Asian Cup». Reuters UK (բրիտանական անգլերեն). Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 18-ին. {{cite news}}: |first= has generic name (օգնություն)
  4. Association, Press (2011 թ․ հունվարի 29). «Japan claim fourth Asian Cup with extra-time win over Australia». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 18-ին.
  5. «Australia host Asian Cup». Eurosport Australia. 2011 թ․ հունվարի 5. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 18-ին.
  6. Connolly, Paul (2015 թ․ հունվարի 31). «Asian Cup final: Australia 2-1 South Korea (aet) – as it happened». The Guardian (բրիտանական անգլերեն). ISSN 0261-3077. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 18-ին.
  7. «United Arab Emirates to host Asian Cup in 2019». The Sydney Morning Herald (ամերիկյան անգլերեն). 2015 թ․ մարտի 10. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 18-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել