Ֆոսֆոր (դիցաբանություն)
Փոսփորոս, (Եոսփորոս, հին հունարեն՝ Φωσφόρος — «լուսակիր», հին հունարեն՝ ἑωσφόρος), հին հույների մոտ Եոսփորոս անվանում էին «առավոտվա աստղին»[1][2][3][4], ըստ Ցիցերոնի աստղին անվանում էին Ֆոսֆոր[5]։ Ըստ մեկ այլ աղբյուրի Ֆոսֆորին նույնացնում էին Հեսպերի՝ «գիշերային աստղի» հետ[6]։ Այսպես էին անվանում Արուսյակ մոլորակը, որը Արևի լույսի օգնությամբ երևում է միայն լուսաբացին և մայրամուտին, հնում այն համարում էին ուրիշ մոլորակ։
| Ֆոսֆոր | |
|---|---|
.jpg) | |
| Տեսակ | անձնավորում և հունական դիացաբանության աստված |
| Դիցաբանություն | հին հունական դիցաբանություն |
| Սեռ | արական |
| Երևի համընկնում է | Danica?, Լյուցիֆեր, Lucifer?, Auseklis? և Հեսպեր |
| Հայր | Կեֆալոս |
| Մայր | Էոս |
| Զավակներ | Ceyx?, Դեդալիոն և Leuconoe? |
 Phosphorus (mythology) Վիքիպահեստում | |
Երբ պարզվեց, որ գիշերվա և առավոտվա աստղերը նույն լուսատուներն են (ըստ Պլինիոսի այս հայտնագործությունը պատկանում է Պյութագորասին, մեկ այլ աղբյուրի համաձայն՝ Պարմենիդեսին), Ֆոսֆորը նույնացվեց Հեսպերի հետ։
Խորհրդանշորեն Եոսփոր նշանակում է արևելք, Հեսպեր՝ արևմուտք։
Հռոմեական դիցաբանության մեջ առավոտվա աստղին անվանում էին Լյուցիֆեր[7][8][9], սլավոնական դիցաբանության մեջ՝ Դեննիցա (Արշալույս)[10][11]։
Լուսակիր Փոսփորոսի անունով անվանեցին 1669 թվականին հայտնաբերված քիմիական տարրը։
Դիցաբանություն խմբագրել
Ըստ Հեսիոդոսի Ֆոոսֆորը Տիտան-Աստված Աստրեոսի և Տիտան-Աստվածուհի Էոսի[3] որդին է և համարվում է Աֆրոդիտեի սիրեցյալը։
Համարվել է Հեսպերիդի հայրը, Կեիկի[12] և Դեդալիոնայի[11] եղբայրը։
Ըստ Գիգինի, ոչ ստույգ աղբյուրների համաձայն, հռոմեական դիցաբանության մեջ Հեսպերը համարվում է Ավրորայի և Կեֆալի[7] որդին։
Ֆոսֆոր էին անվանում նաև ջահակիր և լուսակիր աստվածուհիներ Արտեմիսին, Էոսին, Հեկատային, Յունոնային և Լուսինային[11]։
Տես նաև խմբագրել
- Աուրվանդիլ
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Гомер. Илиада XXIII 226 ссылка (Эосфор)
- ↑ Нонн Панополитанский. Деяния Диониса VI 18. ссылка (недоступная ссылка с 13-04-2018 [445 дней])
- ↑ 3,0 3,1 Гесиод. Теогония 381—382 / пер. В. В. Вересаева. — Вересаев, В. В. Полное собрание сочинений : в 16 т. — М. : Недра, 1929. — Т. 10 : Эллинские поэты.; греческий текст (греч.)
- ↑ Ботвинник и др., 1985, էջ 166
- ↑ Цицерон. О природе богов II 53:
звезда Венеры, что называется по-гречески Φωσφόρος; (а по-латыни Lucifer), когда она восходит перед Солнцем, и Ἕσπερος, когда выходит после него.
- ↑ Ботвинник и др., 1985, «Фосфор, греч. — „светоносный“ — божество вечерней звезды, одно из прозвищ планеты Венеры. См. Геспер, Люцифер.», էջ 154
- ↑ 7,0 7,1 Гигин. Астрономия 2.42.4 Архивировано 2 января 2015 года. (недоступная ссылка с 13-04-2018 [445 дней]):
4. Четвёртая звезда — Венеры, имя её — Люцифер. Некоторые говорят, что это — звезда Юноны. Его называют также Геспером, и о нём сохранилось множество сказаний. Он кажется больше всех прочих звезд. Некоторые говорят, что он [Геспер] — сын Авроры и Кефала, превосходивший многих замечательной красотой. Поэтому он, говорят, даже соперничал с Венерой и, по словам Эратосфена, по этой причине его называют звездой Венеры, и он наблюдается при восходе и заходе Солнца. Поэтому его справедливо, как мы сказали ранее, называют и Люцифером, и Геспером.
- ↑ Плиний Старший. Естественная история. II, 36—37:
Ниже Солнца вращается огромная планета, называемая Венерой, которая попеременно перемещается в двух направлениях и которая самими своими названиями соперничает с Солнцем и Луной. Так, когда Венера появляется первой, восходя до рассвета, её называют Люцифер, словно она — второе солнце, которое торопит наступление дня. Когда же, напротив, она сверкает после захода Солнца, то именуется Геспер, ведь она словно продлевает день, замещая Луну. …Величиною она превосходит все прочие светила, а блеск её столь ярок, что только её лучи рассеивают мрак
- ↑ Фосфор // Большой энциклопедический словарь
- ↑ Люцифер // Энциклопедия мифологии
- ↑ 11,0 11,1 11,2 Любкер, 1885
- ↑ Псевдо-Аполлодор. Мифологическая библиотека I 7, 4
Գրականություն խմբագրել
- Обнорский, Николай Петрович
- Геспер, Люцифер, Фосфор, Эосфор Ботвинник и др. 1985 45—46, 83, 154, 166
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ֆոսֆոր (դիցաբանություն)» հոդվածին։ |