Օսկար Ուայաթ
Օսկար Ուայաթ (անգլ.՝ Oscar Sherman Wyatt Jr., հուլիսի 11, 1924, Beaumont, Տեխաս, ԱՄՆ), ամերիկացի գործարար, ինքնագործ միլիոնատեր։ Նա եղել է Coast Corporation-ի հիմնադիրը և Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ ռմբակոծիչի օդաչու։ 2007 թվականին Մանհեթենի դաշնային դատարանը նրան դատեց «Նավթ սննդի դիմաց» ծրագրի շրջանակներում Իրաքին անօրինական վճարումներ ուղարկելու համար[1][2]։
| Օսկար Ուայաթ | |
|---|---|
| Ծնվել է | հուլիսի 11, 1924 (99 տարեկան) |
| Ծննդավայր | Beaumont, Տեխաս, ԱՄՆ |
| Քաղաքացիություն |  ԱՄՆ |
| Կրթություն | Տեխասի A&M համալսարան |
| Մասնագիտություն | գործարար |
Կյանք և գործունեություն
խմբագրելՕսկար Ուայաթը ծնվել է 1924 թվականին աղքատության մեջ Բոմոնտում, Տեխաս[3]։ Հարբեցող հայրը թողել է ընտանիքը և նա մեծացել է միայնակ մոր խնամքի ներքո Նավասոտայում, Տեխաս[4]։
16 տարեկանում նա սկսեց գումար վաստակել որպես օդաչու՝ աշխատելով մոտակա ֆերմայում[4]։ Ուայաթը ընդունվել է Տեխասի համալսարան, սակայն Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ 1942 թվականին նա ընդունվել է ԱՄՆ բանակի օդային ուժեր՝ որպես օդաչու։ Ծառայելով որպես մարտական ավիատոր Հարավային Խաղաղ օվկիանոսում, Ուայաթը երկու անգամ վիրավորվել է մարտի ժամանակ և 21 տարեկան հասակում պարգևների արժանացել։ Պատերազմից հետո նա աշխատել է որպես ֆերմեր, որպեսզի վճարի ուսման ծախսերը, այնուհետև ստացել է մեխանիկ ինժեների որակավորում[4][5][6]։ Նա վաճառել է հորատիչներ փոքր նավթային ընկերություններին իր Ford Coupe-ի բեռնախցիկում և աշխատել Kerr-McGee և Reed Roller Bits ընկերություններում, նախքան Wymore Oil Company-ի գործընկեր դառնալը[7]։
1955 թվականին նա 800 դոլար վարկ վերցրեց իր ավտոմեքենայի գրավադրմամբ և օգտագործեց այն՝ հիմնելով Coastal ընկերությունը[4]։
Տեխասի նավթագործ
խմբագրել2007 թվականին Texas Monthly ամսագրի հոդվածում Ուայաթին անվանել են նավթային բիզնեսի իրական Ջեյ Ռ. Յուինգը («Դալլաս» ամերիկյան սերիալի կերպարներից), Օսկարին և նրա չորրորդ կնոջը[7] Լին Սակովիցին որպես գեղեցկուհի և հրեշ[8]։ Ուայաթը հայտնի էր որպես խորամանկ գործարար։ Իրաքի Սադամ Հուսեյնի մտերիմ ընկերը և Լիբիայի Մուամմար ալ-Քադդաֆիի բիզնես գործընկերը` Ուայաթը հորդորեց նախագահ Ջորջ Բուշին չպատերազմել Իրաքի հետ Քուվեյթի համար և ավելի ուշ բանակցել Սադամի հետ` ապահովելու Բաղդադում պահվող արևմտյան պատանդների ազատ արձակումը։
Ուայաթը մտավ վերամշակման արդյունաբերություն 1960-ական թվականների սկզբին և սկսեց մասնակցել Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության (ՕՊԵԿ) նիստերին Վիեննայում, Ավստրիա։ ԱՄՆ-ի նավթավերամշակման գործարանները օպտիմիզացված էին ծծմբի պարունակությամբ (թթու) հում նավթի համար, ուստի Ուայաթը սկսեց գնել իրաքյան նավթը 1972 թվականին[9]։
Ուայաթը թոշակի անցավ որպես Coast Corporation-ի նախագահ 1997 թվականին, սակայն շարունակեց աշխատել որպես Գործադիր կոմիտեի նախագահ մինչև 2001 թվականի հունվար, երբ կազմակերպությունը վաճառվեց Էլ Պասո բնական գազի ընկերությանը։
The Coastal Corporation
խմբագրելՈւայաթը հիմնադրել է Coast States Gas Producing Company-ն 1955 թվականին։ Coast-ը սկսել է իր բիզնեսը համեստ պայմաններում՝ 68 մղոն խողովակաշարով և 78 աշխատակիցներով։ Գազ էր արտադրում և այն հավաքում այլ փոքր արտադրողներից, որպեսզի ավելի լավ գնով վաճառի ավելի խոշոր խողովակաշարային ընկերություններին։
Ընդլայնվելով գնումների միջոցով և ընդլայնվելով բազմաթիվ ոլորտներում՝ Coast-ը դարձավ դիվերսիֆիկացված էներգետիկ ընկերություն։ Ափամերձ տարածքում արտադրվում և շուկայահանվում էր նավթ, բնական գազ, էլեկտրաէներգիա և ածուխ։ Այն նաև վաճառում էր բենզին առափնյա բրենդային բենզալցակայաններում. մինչև 1999 թվականը, Coastal Refining and Marketing-ը շահագործում էր 962 բենզալցակայան 33 նահանգներում և մատակարարվում էր չորս նավթավերամշակման գործարանների կողմից, ներառյալ օրական 150,000 բարել նավթավերամշակման գործարանը Կորպուս Քրիստիում, Տեխաս, 180,000 բարել նավթի մեկ բալոն օրական նավթավերամշակման գործարան Իգլ Փոյնթում, Նյու Ջերսի, օրական 250,000 բարել նավթավերամշակման գործարան Արուբայում և օրական 25,000 բարել նավթավերամշակման գործարան, որը նախատեսված է ասֆալտի արտադրության համար Ալաբամա նահանգի Չիքասաու քաղաքում։ Coast Corporation-ը նաև տիրապետում և շահագործում էր նավթի տանկերի, քարշակի և բեռնատարների համալիրի։ 1991 թվականին վաճառքը կազմել է 9,549 միլիարդ դոլար։ Coast Corporation-ը Կարիբյան ավազանում ծովային դիզելային վառելիքի, Կոլորադոյում բնական գազի և հյուսիս-արևելքում ջեռուցման նավթի հիմնական մատակարարն էր։
Coast-ը բնական գազի հիմնական արտադրողն ու դիստրիբյուտորն էր մրցակից Enron-ի, Williams-ի և El Paso Energy-ի հետ միասին, որոնց հետ Coast-ը միաձուլվեց հետագայում։ Ընկերությունը արտադրվել, հավաքագրել, վերամշակել, փոխադրել, պահեստավորել և շուկայահանել է բնական գազ ամբողջ ԱՄՆ-ում, այդ թվում՝ 1990-ական թվականներին Coast-ի 20,000 մղոնանոց խողովակաշարերի ցանցը, ներառյալ Iroquois և Great Lakes խողովակաշարը, որն ավարտվել է 1991 թվականին, և Empire State Pipeline, որն ավարտվել է 1992 թվականին, օրական տեղափոխում էր հինգ միլիարդ խորանարդ ֆուտ բնական գազ։ 1999 թվականի դրությամբ Coast-ը Fortune 500 ընկերություն էր՝ 13,300 աշխատակիցներով և տարեկան $8,2 միլիարդ եկամուտով։
Լիազորության պայքար
խմբագրել2003 թ.-վականին Օսկար Ուայաթը և այլ բաժնետերեր դատի տվեցին Էլ Պասո կորպորացիային՝ 2000 թվականին միաձուլվելուց առաջ Coast-ի ակտիվների վերաբերյալ իր մտադրությունները խեղաթյուրելու համար։ Coast և El Paso Corporation-ի միաձուլումից հետո վերջինս սկսեց 2001 թվականից յուրացնել ակտիվները։ Էլ Պասոյին անհրաժեշտ էր կանխիկ գումարը մարելու համար այն աճող պարտքը, որը նա ձեռք էր բերել նույն բիզնես մոդելից, ինչ Քեն Լեյի Enron-ը։ Էլ Պասոն մեծապես լծակներ էր գործադրել էլեկտրաէներգիայի նոր շուկաներ վաճառելու համար և թաքցրել էր աճող պարտքը իր հաշվեկշռից՝ դուրս գրելով օֆշորային դուստր ընկերությունների պարտքը։ 2003 թվականի հունիսին Օսկար Ուայաթը Էլ Պասոյի ներդրող Սելիմ Զիլխայի հետ միասին նախաձեռնել է վստահված պայքար՝ Էլ Պասո կորպորացիայի նկատմամբ վերահսկողություն ձեռք բերելու և մնացած ակտիվների նկատմամբ վերահսկողություն սահմանելու համար, որոնք ներառում էին բնական գազի խողովակաշարեր, հետախուզական և արտադրական ակտիվներ։ Էլ Պասոյի ղեկավարության կողմից կորպորատիվ չարաշահումների միաձուլումից և բացահայտումից ի վեր, նրա բաժնետոմսերը նվազել են 87%-ով, 2001 թվականին Էլ Պասոն ուներ 25 միլիարդ դոլարի պարտքեր, և այն դատի էր տրվել բաժնետերերի կողմից և հետաքննվում էր նահանգային և դաշնային կարգավորիչների կողմից[10]։
Իրաք
խմբագրելՄինչ El Paso Energy-ն մաս առ մաս վաճառում էր Coast-ի նավթի շուկայավարման և արտադրության ակտիվները մրցակից Valero-ին, Sunoco-ին և ConocoPhillips-ին, Ուայաթը հետաքննվում էր Իրաքի հետ անօրինական բիզնես վարելու համար՝ խախտելով ՄԱԿ-ի կողմից սահմանված պատժամիջոցները, որոնք խստորեն կարգավորում էին նավթի հումքի իրաքյան վաճառքը։ 2007 թվականին Ուայաթն իրեն մեղավոր ճանաչեց ԱՄՆ դաշնային դատարանում՝ «Նավթ սննդի դիմաց» ծրագրի շրջանակներում Իրաքին անօրինական վճարումներ ուղարկելու համար[11]։ Իր դատավճռի լսումների ժամանակ Ուայաթի փաստաբան Ջերալդ Շարգելը մատնանշեց Հանձնաժողովի զեկույցը, որը գլխավորում էր Դաշնային պահուստների խորհրդի նախկին նախագահ Փոլ Վոլքերը, որը եզրակացրեց, որ «Նավթ սննդի դիմաց» ծրագրի 4500 ընկերությունների մոտ կեսը վճարել է ընդհանուր առմամբ 1,8 միլիարդ դոլար ապօրինի հավելավճարներ Սադամի ռեժիմին։ Ուայաթի պաշտպանությունը նաև բարձրացրեց «վրեժ հետապնդման» հարցը, այսինքն՝ Բուշի վարչակազմը պատժի համար առանձնացնում է իր հին թշնամիներին նավթային հարթակում և քաղաքականության մեջ՝ միաժամանակ թողնելով պատժամիջոցների մյուս հնարավոր խախտողներին։ Դատախազներն, իրենց հերթին, հավաքեցին բավականին շատ թղթեր և պարգևատրեցին իրաքցի մի քանի նախկին պետրոկրատների՝ ԱՄՆ-ի գրին քարտեր ձեռք բերելու հարցում, քանի դեռ նրանք համաձայնում էին ցուցմունք տալ Ուայաթի նման պատժամիջոցներ խախտողների դեմ[8]։
2007 թվականի հոկտեմբերին Ուայաթն իրեն մեղավոր ճանաչեց Իրաքին «Նավթ սննդի դիմաց» ծրագրի շրջանակներում Սադդամ Հուսեյնին անօրինական վճարումներ կատարելու համար։ Ուայաթը դատապարտվեց մեկ տարվա ազատազրկման՝ Դաշնային ուղղիչ համալիրի նվազագույն ռեժիմի ճամբարում, Տեխասում[12]։
Վերադարձ
խմբագրելCoast-ից հեռանալուց հետո Ուայաթը շարունակեց համագործակցել նավթին առնչվող այլ շահագրգիռ կողմերի հետ՝ օգնելու նրանց բարելավել իրենց գործընթացներն ու ընթացակարգերը և առավելագույնի հասցնել իրենց խողովակաշարերի և նավթավերամշակման գործարանների գործունեությունը, ինչը հանգեցրեց ընդհանուր բաժնետերերի ավելի լավ եկամուտների[13]։ Ուայաթը ներդրումներ կատարեց սառեցված մթերքների բաշխման մեջ և 2001 թվականի հուլիսին ստեղծեց նոր ընկերություն՝ NuCoastal Corporation-ը, որը վերանվանվեց Coastal Energy, որպեսզի ուսումնասիրի էներգիայի հնարավորությունները, որոնք հասանելի են ամբողջ աշխարհում, ներառյալ Մալայզիան։ 2013 թվականին վաճառեց Coastal Energy ընկերությունը 500 միլիոն դոլարով։
Գրականություն
խմբագրել- «Feds execute search warrant on Pelican Refinery». KPLC-TV. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
- IVANOVICH, DAVID; FOWLER, TOM (2007 թ․ նոյեմբերի 9). «Federal agents search refinery linked to Wyatt, Chalmers. Warrant served at Louisiana unit». Houston Chronicle. Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
Արտաքին հղումներ
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Fowler, Tom (2008 թ․ հունվարի 2). «Wyatt begins 1-year prison term». Houston Chronicle. Վերցված է 2010 թ․ օգոստոսի 22-ին.
- ↑ Feuer, Alan (2007 թ․ սեպտեմբերի 6). «Texas Tycoon, Prosecuted for Iraq Dealings, Says He's a Target». The New York Times. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
- ↑ Who's who in the South and Southwest. Marquis Who's Who. 2003. ISBN 9780837908335. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 «Wyatt was never one to retreat in a fight». Houston Chronicle. Վերցված է 2018 թ․ հունիսի 8-ին.
- ↑ «Oscar S. Wyatt, Jr. (biography)». Վերցված է 2009 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
- ↑ Trotta, Daniel; Christine Kearney (2007 թ․ սեպտեմբերի 5). «Texas oil tycoon Wyatt in legal fight of his life». Reuters. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.
- ↑ 7,0 7,1 «Old Raiders Never die They Just Get Even Oscar Wyatt lost a ton of money on el Paso. Now he's trying to throw the bums out. And he just may succeed. - June 23, 2003».
- ↑ 8,0 8,1 «The Day Oscar Wyatt Caved | Texas Monthly». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ մարտի 18-ին.
- ↑ Lynch, David J. "Prison term could cap oil trader's legendary career." USA Today. August 22, 2010. Retrieved on August 22, 2010.
- ↑ https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune_archive/2003/06/23/344612/, Old Raiders Never Die They Just Get Even Oscar Wyatt lost a ton of money on El
- ↑ Feuer, Alan (2007 թ․ նոյեմբերի 28). «One-Year Term for Oilman Convicted in Iraq Kickbacks». The New York Times.
- ↑ Fowler, Tom (2008 թ․ հունվարի 2). «Oscar Wyatt reports to prison in Beaumont». Houston Chronicle. Արխիվացված է օրիգինալից 2008 թ․ հունվարի 3-ին. Վերցված է 2022 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
- ↑ «Oscar S. Wyatt, Jr». Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 9-ին.