Էլեկտրաէներգիա

էլեկտրաէներգիա, ֆիզիկական տերմին, լայնորեն տարածված է տեխնիկայում և կենցաղում՝ էլեկտրական էներգիայի քանակի որոշման համար։ Էլեկտրական էներգիայի արտադրության և սպառման չափման հիմնական միավորը կիլովատտ-ժամն է (և նրա բազմակի միավորները)։ Ավելի ճշգրիտ նկարագրելու համար օգտագործվում են այնպիսի պարամետրեր, ինչպիսիք են լարումը, հաճախականությունը և փոփոխական հոսանքը, անվանական և առավելագույն էլեկտրական հոսանքը։

Էլեկտրական էներգիան նաև համարվում է ապրանք, որը ձեռք են բերում մեծածախ շուկայի մասնակիցները (էներգախնայողական ընկերությունները և խոշոր սպառողները) արտադրող ընկերություններից, իսկ մանրածախ շուկայի մասնակիցները՝ էներգամատակարարման ընկերություններից։ Միջազգային առևտրում էլեկտրական էներգիայի գինը սովորաբար արտահայտվում է մեկ կիլովատտ-ժամի դիմաց ցենտներով կամ հազար կիլովատտ-ժամի դիմաց՝ դոլարով։

Էլեկտրաէներգիայի համաշխարհային արտադրություն խմբագրել

Աշխարհում էեկտրաէներգետիկայի արտադրման դինամիկան (Տարի — մլրդ կՎտ*ժամ).

1890 — 9
1900 — 15
1914 — 37,5
1950 — 950
1960 — 2300
1970 — 5000
1980 — 8250
1990 — 11800
2000 — 14500
2005 — 18138,3
2007 — 19894,9
2013 — 23127^[1]
2014 — 23536,5^[2]
2015 — 24255^[3]
2016 — 24816^[4]

Էլեկտրաէներգետիկայի արտադրման խոշոր երկրները համարվում են ԱՄՆ-ն ու Չինաստանը՝ արտադրելով համապատասխանաբար 24% և 18 %, ինչպես նաև Հնդկաստանը, Ռուսաստանը և Ճապոնիան։

2012 թվականից սկսած՝ Չինաստանը զբաղեցնում է էլեկտրաէներգիա արտադրող երկրներից առաջատարի դեր^[4]^[5]։

Էլեկտրաէներգիայի արդյունաբերական արտադրությունը խմբագրել

Էլեկտրակայանի տեսակը	Ռուսաստանում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի մասնաբաժինը(2000 թվական^[6])	Ռուսաստանում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի մասնաբաժինը (2016 թվական^[7])	Աշխարհում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի մասնաբաժինը (1973 թվական^[3])	Աշխարհում արտադրվող էլեկտրաէներգիայի մասնաբաժինը (2015 թվական^[3])
Ջերմաէլեկտրակայան	67%; 582,4 մլրդ կՎտ·ժ	64,2%; 687,8 մլրդ կՎտ·ժ	75,2%;	66,3%;
Հիդրոէլեկտրակայան	19%; 164,4 մլրդ կՎտ·ժ	17,3%; 186,7 մլրդ կՎտ·ժ	20,9%	16,0%
Ատոմակայան	14%; 128,9 մլրդ կՎտ·ժ	18,6 %; 196,4 մլրդ կՎտ·ժ	3,3%	10,6%

Վերջերս, բնապահպանական խնդիրների, հանածո վառելիքի դեֆիցիտի և նրա անհավասար աշխարհագրական բաշխման հետ կապված, նպատակահարմար է դառնում արտադրել էլեկտրաէներգիա՝ օգտագործելով քամու էներգիայի կայանքները, արևային մարտկոցները և փոքր գազագեներատորները։

Որոշ երկրներում՝ օրինակ Գերմանիայում, են ընդունվել հատուկ ծրագրեր, որոնք խրախուսում են տնային տնտեսությունների կողմից էլեկտրաէներգիայի արտադրության մեջ ներդրումները։

Էլեկտրաէներգիայի համաշխարհային շուկա խմբագրել

2017 թվականին էլեկտրաէներգիայի համաշխարհային շուկան գնահատվել է 5,61 մլրդ դոլա^[8] ր։ Էլեկտրաէներգիայի առքուվաճառքի գրեթե 9/10 ծավալները բաժին են ընկնում եվրոպական երկրներին։ Խոշորագույն արտահանողներն են Ֆրանսիան (1,75 մլրդ դոլար), Գերմանիան (731 մլն դոլար), Նիդերլանդները (410 մլն դոլար), Իսպանիան (358 մլն դոլար), Բոսնիա և Հերցեգովինան (294 մլն դոլար). Խոշորագույն ներմուծողներ են Իտալիան (2,21 մլրդ դոլար), Մեծ բրիտանիան (1,07 մլրդ դոլար), Մարոկկոն (360 մլն դոլար), Հունաստանը (328 մլն դոլար)։

Տես նաև խմբագրել

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 4-ին. BP Statistical Review of World Energy June 2014.xlsx
↑ «BP Statistical Review of World Energy 2015 workbook». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 «KEY WORLD ENERGY STATISTICS» (PDF). iea.org (անգլերեն). IEA. 2017. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 20-ին. с. 30
↑ ^4,0 ^4,1 «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 14-ին.
↑ Китай занимает лидирующее место по объему выработки электроэнергии — китайский чиновник_Russian.news.cn Արխիվացված 2013-12-28 Wayback Machine
↑ Энергетика // журнал Наука и жизнь
↑ «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 20-ին.
↑ «По данным внешнеторгового справочника https://oec.world». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 14-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Էլեկտրաէներգիա» հոդվածին։

[1] «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ հունիսի 22-ին. Վերցված է 2014 թ․ հուլիսի 4-ին. BP Statistical Review of World Energy June 2014.xlsx

[BP2015-2] «BP Statistical Review of World Energy 2015 workbook». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 20-ին. Վերցված է 2015 թ․ հուլիսի 14-ին.

[iea17-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 «KEY WORLD ENERGY STATISTICS» (PDF). iea.org (անգլերեն). IEA. 2017. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2017 թ․ նոյեմբերի 15-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 20-ին. с. 30

[BP2017-4] 4,0 ^4,1 «Արխիվացված պատճենը» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2012 թ․ հուլիսի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 14-ին.

[5] Китай занимает лидирующее место по объему выработки электроэнергии — китайский чиновник_Russian.news.cn Արխիվացված 2013-12-28 Wayback Machine

[6] Энергетика // журнал Наука и жизнь

[7] «Архивированная копия». Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ մարտի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 20-ին.

[8] «По данным внешнеторгового справочника https://oec.world». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ օգոստոսի 14-ին. Վերցված է 2021 թ․ մարտի 14-ին. {{cite web}}: External link in |title= (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]