Քարաջ

Քարաջ
Քաղաք
	Քարաջ
	պարսկերեն՝ کرج
	տեսարան Քարաջից
Երկիր	Իրան
Օսթան	Ալբորզի նահանգ
Շահրեսթան	Քարաջի գավառ
Բախշ	Քարաջի շրջան
Մակերես	1419 կմ²
ԲԾՄ	1341 մետր
Կլիմայի տեսակ	բարեխառն ցամաքային
Պաշտոնական լեզու	պարսկերեն, ադրբեջաներեն
Բնակչություն	1,970,000 մարդ (2012)
Ազգային կազմ	պարսիկներ, ազարիներ, գիլանցիներ, մազանդարանցիներ
Ժամային գոտի	UTC+3.30, ամառը UTC+4.3
Հեռախոսային կոդ	26
Պաշտոնական կայք	karaj.ir
	Քարաջ Վիքիպահեստում

Քարաջ (արաբ․՝ کرج‎‎), քաղաք Իրանի տարածքում։ Ալբորզի նահանգի կենտրոնն է, գտնվում է Քարաջի գավառում, հանդիսանում է նաև համանուն շրջանի կենտրոնը։

ԱշխարհագրությունԽմբագրել

Տեղակայված է երկրի հյուսիսում՝ Ալբորզի ստորոտին։ Մայրաքաղաք Թեհրանից գտնվում է 20 կմ հեռավորության վրա՝ արևմտյան ուղղությամբ։ Ծովի մակարդակից բարձր է 1,312 մ։

Կլիման չորային է, կլիմայի վրա ազդեցություն են թողնում լեռները, որոնք գտնվում են քաղաքի մերձակայքում։ Ամռանը շոգ է, խիստ սակավաթիվ անձրևներով, ջերմաստիճանն առանձնապես բարձր է լինում հուլիսին և օգոստոսին։ Ձմեռը շատ ցուրտ չէ, բայց կարող են լինել ջերմաստիճանի կտրուկ անկումներ և սառնամանիքներ^[1]։ Տեղումնառատ են նոյեմբեր-մարտ ամիսները։

Բնակչության ճնշող մեծամասնությունը պարսիկներ (53%) և ազարիներ (30%) են, ապրում են նաև քրդեր, գիլանցիներ, մազանդարանցիներ, լոռեր և այլ ազգեր։

ՊատմությունԽմբագրել

Քարաջի տարածքում գտնվող առաջին բնակավայրերը թվագրվում են մ.թ.ա. 3-րդ հազարամյակի^[2]։ Քաղաքի Խուրվին վարչական շրջանը բնակեցված է եղել բրոնզե դարից, իսկ եւ Քելաքի շրջանը՝ երկաթե դարից ի վեր։ Շահրիար գավառի արևմտյան մասում՝ լեռան վրա, գտնվել է Թահթե Ռոստամ հնավայրը, որը կառուցվել էր Պարթևական դարաշրջանում որպես զրադաշտական ատրուշան։

Քաղաքը Թեհրանի հետ կապ էր հաստատում Սեֆյանների ժամանակ կառուցած կամուրջի միջոցով, որը գործել է մինչև նախորդ դարի վերջ։ Նույն դարաշրջանում է կառուցվել նաև Շահ Աբբասի քարվանսարան։ Ղաջարիների տիրապետության ժամանակ՝ 1810-ական թվականներին, այստեղ կառուցվում է Սոլեյմանիեի պալատը՝ որպես պարսից թագաժառանգի ամառանոց^[3] (այժմ՝ Թեհրանի համալսարանի գյուղատնտեսության ֆակուլտետ)։ Առանձնապես հայտնի է Մորվարիդ (մարգարտե) պալատը, որը թվագրվում է 20-րդ դարի՝ Փահլավիների շրջանին։

20-րդ դարում քաղաքի ինտենսիվ զարգացումը հնարավորություն տվեց քաղաքին՝ դառնալու Իրանի^[1] արդյունաբերական ամենախոշոր կենտրոններից մեկը։ Այժմ այստեղով անցնում են Կասպից ծովից Թեհրան ուղարկվող բեռները։ Քարաջը մայրաքաղաքի հետ կապված է ավտոխճուղով, երկաթգծով և մետրոյի գծով։ Այստեղ է գտնվում «Փայամ» օդանավակայանը^[1]։ Այստեղ բացվել են Խարազմի համալսարանը (1919), Գոլշահր մետրոկայանը (1998), Էնղելաբ մարզադաշտը (2001), Ալբորզի բժշկական համալսարանը (2010), քիմիական արդյունաբերության գործարաններ։

Տեսարժան վայրերԽմբագրել

Մարգարտե դղյակ (պարսկերեն՝ کاخ مروارید‎` քախե մորավարիդ). կառուցվել է 1966-1968 թվականներին, Մոհամեդ-Ռեզա Փեհլևիի քրոջ՝ Շամս Փեհլևիի պատվերով, Ուեսլի Փիթերսի և Ֆրենկ Լլոյդ Ռայթի նախագծով։ դղյակի մակերեսը 111 հեկտար է։ Դղյակի ներսում գտնվող բոլոր տարածքները նման են մարգարտահատիկների, ինչն էլ անվան ծագման հիմնական պատճառն է^[4]։
Բացվող այգի (պարսկերեն՝ فاتح՝ ֆաթեհ). գտնվում է Ջահանշահր թաղամասում, անմիջապես այգուն հարող տարածքում կան ավանդական և ժամանակակից^[5] ռեստորաններ։
Չամրան պարտեզ (պարսկերեն՝ چمران‎). այն մասամբ կազմված է բնական աճող ծառերից, մասամբ՝ արհեստական տնկված^[6]։

Դեմավենդ լեռան վրա՝ քաղաքից ոչ շատ հեռու, գործում են լեռնադահուկային հանգստյան գոտիներ, այդ թվում՝ Դիզինը, որը համարվում է լավագույնն Իրանում։ Նաև աչքի են ընկնում Շեմշաքը (իրանական ամենահին հանգստյան գոտին) և Թոշալը^[1]։