Տիխուանա
Տիխուանա (իսպ.՝ Tijuana, US: /tiːˈ(h)wɑːnə/ tee-(H)WAH-nə[2][3],[Ն 1] Իսպաներեն: [tiˈxwana] (
)), քաղաք Մեքսիկայում։ Ստորին Կալիֆոռնիա (Baja California) թերակղզու և այդ նույն կերպ կոչվող մեքսիկական նահանգի խոշորագույն բնակավայրն է։ Գտնվում է ԱՄՆ-ի հետ Մեքսիկայի ունեցած պետական սահմանի մոտ և սահմանի մյուս կողմում ընկած ամերիկյան Սան Դիեգո քաղաքի հետ կազմում է քաղաքային խոշոր ագլոմերացիա, որը 2016 թվականի տվյալներով ունենալով 5.158.459 բնակիչ[6], եղել է մեծությամբ երրորդը կալիֆոռնիական ողջ տարածքաշրջանում[7] և երկպետությունական (ԱՄՆ և Մեքսիկա) խոշորագույն կոնուրբացիան։ Տիխուանան միաժամանակ հանդիսանում է Հարավկալիֆոռնիական մեգապոլիսային ընդարձակ տարածքի միջուկը՝ բնակչության թվաքանակով Մեքսիկայում զբաղեցնելով վեցերորդ տեղը [8]։ Մեքսիկայում զգալի է Տիխուանայի ներգործությունը կրթության, քաղաքականության, տրանսպորտի, մշակույթի, արվեստների, արդյունաբերության վրա։ Այդ երկրի առավել արագ աճող մետրոպոլիսային տարածքներից մեկն է[8] և Globalization and World Cities Research Network-ից ստացել է High Sufficiency գլոբալ քաղաքի վարկանիշ[9]։ 2019 թվականի սեպտեմբերի տվյալներով քաղաքն ունեցել է 1.300.983 բնակիչ, իսկ նրա մետրոպոլիսային տարածքում ապրողների թիվը 2020 թվականին հասել է 2.140.398-ի[10][11]։
| Բնակավայր | |||
|---|---|---|---|
| իսպ.՝ Tijuana | |||
| |||
.jpg) | |||
| Երկիր |  Մեքսիկա | ||
| Հիմնադրված է | 1889 թ. | ||
| Մակերես | 637 կմ² | ||
| ԲԾՄ | 20±1 մետր | ||
| Բնակչություն | 1 964 788 մարդ (2019)[1] | ||
| Ժամային գոտի | PDT? | ||
| Հեռախոսային կոդ | 664 - 663 | ||
| Փոստային դասիչ | 22000–22699 | ||
| Պաշտոնական կայք | tijuana.gob.mx(իսպ.) | ||
| |||
Ստորին Կալիֆոռնիա թերակղզու խաղաղօվկիանոսային ափին ընկած Տիխուանան նույնանուն համայնքի վարչական, մշակութային, առևտրային կենտրոնն է։ Զույգ Ամերիկաներում մեծությամբ 45-րդն է։
Տիխուանան հիմնադրվել է 1889 թվականի հուլիսի 11-ին և 1880-ական թվականներից սկսած՝ համարվում է զբոսաշրջային կենտրոն, պատկերավոր ասած՝ Մեքսիկայի դարպասը։
ԿլիմաԽմբագրել
Քաղաքում արձանագրված ամենացածր ջերմաստիճանը եղել է −6 °C (21 °F)-ը, ամենաբարձրը՝ 49 °C (120 °F)-ը[12]։
| Տիխուանա (Տիխուանայի միջազգային օդանավակայան)ի կլիմայական տվյալները | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ամիս | հունվ | փետ | մարտ | ապր | մայ | հուն | հուլ | օգոս | սեպ | հոկ | նոյ | դեկ | Տարի |
| Ռեկորդային բարձր °C (°F) | 34.5 (94.1) |
39.0 (102.2) |
34.0 (93.2) |
36.0 (96.8) |
38.5 (101.3) |
41.8 (107.2) |
39.0 (102.2) |
41.0 (105.8) |
49.0 (120.2) |
47.0 (116.6) |
42.0 (107.6) |
37.0 (98.6) |
49.0 (120.2) |
| Միջին բարձր °C (°F) | 20.3 (68.5) |
20.8 (69.4) |
20.8 (69.4) |
22.1 (71.8) |
23.5 (74.3) |
25.2 (77.4) |
27.8 (82) |
28.1 (82.6) |
27.8 (82) |
26.0 (78.8) |
23.5 (74.3) |
21.1 (70) |
23.9 (75) |
| Միջին օրական °C (°F) | 13.6 (56.5) |
14.3 (57.7) |
14.8 (58.6) |
16.1 (61) |
18.0 (64.4) |
19.8 (67.6) |
22.2 (72) |
22.8 (73) |
22.0 (71.6) |
19.5 (67.1) |
16.6 (61.9) |
14.0 (57.2) |
17.8 (64) |
| Միջին ցածր °C (°F) | 6.9 (44.4) |
7.8 (46) |
8.8 (47.8) |
10.2 (50.4) |
12.4 (54.3) |
14.3 (57.7) |
16.5 (61.7) |
17.5 (63.5) |
16.1 (61) |
13.0 (55.4) |
9.8 (49.6) |
6.9 (44.4) |
11.7 (53.1) |
| Ռեկորդային ցածր °C (°F) | −3.0 (26.6) |
0.0 (32) |
0.5 (32.9) |
1.0 (33.8) |
5.5 (41.9) |
5.0 (41) |
7.5 (45.5) |
10.5 (50.9) |
0.0 (32) |
5.0 (41) |
1.0 (33.8) |
−5.0 (23) |
−5.0 (23) |
| Անձրևի տեղումներ մմ (դյույմ) | 43.8 (1.724) |
36.5 (1.437) |
42.7 (1.681) |
17.6 (0.693) |
4.4 (0.173) |
0.7 (0.028) |
0.7 (0.028) |
0.9 (0.035) |
5.0 (0.197) |
7.8 (0.307) |
33.8 (1.331) |
37.0 (1.457) |
230.9 (9.091) |
| Միջ. անձրևոտ օրեր (≥ 0.1 mm) | 5.9 | 4.7 | 5.9 | 3.1 | 1.4 | 0.5 | 0.4 | 0.2 | 0.7 | 1.7 | 3.9 | 4.3 | 32.7 |
| % խոնավություն | 70 | 74 | 73 | 75 | 77 | 79 | 80 | 80 | 79 | 76 | 69 | 69 | 75 |
| Միջին ամսական արևային ժամ | 217 | 228.8 | 248 | 240 | 248 | 240 | 310 | 279 | 270 | 248 | 240 | 248 | 3014 |
| Միջին օրական արևային ժամ | 7 | 8.1 | 8 | 8 | 8 | 8 | 10 | 9 | 9 | 8 | 8 | 8 | 8.26 |
| Տոկոս հնարավոր արևի լույս | 68 | 73 | 67 | 62 | 58 | 56 | 71 | 68 | 73 | 70 | 76 | 80 | 68.5 |
| Աղբյուր #1: Servicio Meteorologico Nacional[13] | |||||||||||||
| Աղբյուր #2: Weather Atlas (sun).[14] | |||||||||||||
Քույր քաղաքներԽմբագրել
| Քաղաքը | Պետությունը | Տարեթիվը |
|---|---|---|
| Բուսան |  Հարավային Կորեա
|
1995 |
| Սան Դիեգո[15] |  ԱՄՆ
|
|
| Լա Պաս, Մեքսիկա | Մեքսիկա
|
2018 |
| Լեոն (Մեքսիկա) | Մեքսիկա
|
|
| Մասատլան | Մեքսիկա
|
|
| Պանցզին |  Չինաստան
|
|
| Հավանա |  Կուբա
|
|
| Ցինցինատի | ԱՄՆ
|
|
| Սարագոսա |  Իսպանիա
|
|
| Մեդելյին |  Կոլումբիա
|
|
| Լորեդո, Տեխաս | ԱՄՆ
|
|
| Սլուբիցե |  Լեհաստան
|
1998 |
| Օդերի Ֆրանկֆուրտ |  Գերմանիա
|
|
| Ուհան[16] | Չինաստան
|
2013 |
ՊատկերասրահԽմբագրել
Քաղաքի առևտրա-ֆինանսական կենտրոնը
ԱՄՆ-ի հետ սահմանի ցանկապատը
Ձկնորսություն՝ սահմանագծի ցանկապատի մոտ
Քաղաքի համայնապատկերը ինքնաթիռից
Սան Ֆրանսիսկո դե Ասիս եկեղեցին
Հույսի հուշարձանը
Սան Դիեգո-Տիխուանա մետրոպոլիսային տարածքը
Համայնքապետարանը
Մշակույթի կենտրոն քաղաքի Ռիո գոտում
Օտայ Մեսա նավահանգստում
.jpg)
ԾանոթագրություններԽմբագրել
- ↑ http://www.cuentame.inegi.org.mx/monografias/informacion/bc/poblacion/default.aspx?tema=me&e=02
- ↑ 2,0 2,1 "Tijuana" Archived 2019-05-29 at the Wayback Machine. (US) and Կաղապար:Cite Oxford Dictionaries
- ↑ 3,0 3,1 3,2 «Tijuana»։ Collins English Dictionary։ HarperCollins։ Վերցված է 29 May 2019
- ↑ |Tijuana|accessdate=29 May 2019}}
- ↑ Jenkins Logan (4 August 2016)։ «Watch your mouth in San Diego»։ The San Diego Union-Tribune։ Արխիվացված է օրիգինալից 31 March 2019-ին։ Վերցված է 29 May 2019
- ↑ «World Gazetteer – San Diego-Tijuana»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-10-01-ին
- ↑ «World Gazetteer – Metropolitan Areas of America»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2007-09-30-ին
- ↑ 8,0 8,1 Walker Margath (January 2011)։ «Knowledge production and border nationalism in northern Mexico»։ Nations and Nationalism 17 (1): 168–187։ doi:10.1111/j.1469-8129.2010.00461.x
- ↑ «The World According to GaWC 2020»։ GaWC - Research Network։ Globalization and World Cities։ Վերցված է 31 August 2020
- ↑ «Tijuana, Mexico Population (2020) - Population Stat»։ populationstat.com։ Վերցված է 2020-12-29
- ↑ «Demographia World Urban Areas 16th Annual Edition»։ Demographia։ June 2020
- ↑ «Tijuana, Baja California Köppen Climate Classification (Weatherbase)»։ Weatherbase։ Վերցված է 2019-10-24
- ↑ «NORMALES CLIMATOLÓGICAS 1951–2010» (իսպաներեն)։ Servicio Meteorológico Nacional։ Արխիվացված է օրիգինալից November 17, 2018-ին։ Վերցված է March 18, 2013
- ↑ «Monthly weather forecast and climate - Tijuana, Mexico»։ Weather Atlas։ Վերցված է March 27, 2020
- ↑ «Sister Cities – Interactive City Directory – Tijuana, Mexico»։ Sister Cities International։ Արխիվացված է օրիգինալից November 13, 2013-ին։ Վերցված է Nov 12, 2013
- ↑ «Tijuana, Mexico becomes Wuhan's 20th sister city»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2 April 2015-ին։ Վերցված է 1 March 2015
ԳրականությունԽմբագրել
- BONADA, Alejandro (2016) Repercusiones ambientales en Tijuana durante el crecimiento industrial 1937-1980. Una aproximación desde la historia ambiental, Archivo Pablo L. Martínez.-Instituto Sudcaliforniano de Cultura. ISBN: 9786078478866 URL: https://www.researchgate.net/publication/322581520_Repercusiones_ambientales_en_Tijuana_durante_el_crecimiento_industrial_1937-1980_Una_aproximacion_desde_la_historia_ambiental
- Kun, Josh, and Fiamma Montezemolo, eds. Tijuana Dreaming: Life and Art at the Global Border (Duke University Press; 2012) 387 pages; scholarly and popular essays including material translated from Spanish for the first time; topics include the city's image in fiction as a Prohibition-era "city of sin" for American visitors
Արտաքին հղումներԽմբագրել
| Վիքիճամփորդն ունի Տիխուանաին առնչվող զբոսաշրջային տեղեկատվություն։ |
- H. Տիխուանայի համայնքապետարան — պաշտոնական կայքէջը
- Periódico El Tijuanense
- Video Disfruta tijuana turismo
Քաղվածելու սխալ՝ <ref> tags exist for a group named "Ն", but no corresponding <references group="Ն"/> tag was found