Վճարը պոմպում մի համակարգ է, որն օգտագործվում է բազմաթիվ լցակայաններում, որտեղ հաճախորդները կարող են վճարել իրենց վառելիքի համար՝ պոմպի բնիկի մեջ տեղադրելով վարկային, դեբետային կամ վառելիքի քարտ՝ շրջանցելով կայանի սպասավորի հետ գործարքը կատարելու կամ մեքենայից հեռանալու պահանջը։ Մի քանի տարածքներ ունեն բենզալցակայաններ, որոնք օգտագործում են վճարովի էլեկտրոնային հաղորդիչները որպես վճարման եղանակ, օրինակ՝ Via VerdeՊորտուգալիայում։

Wayne Vista պոմպերի վրա վճարովի համակարգ

Պոմպի վրա վճարումն առաջին անգամ հայտնագործվել է 1973 թվականին Տեխաս նահանգի Աբիլենում, բայց այն չի սկսվել մինչև 1980-ականները[1][2]։ Համակարգը ներդրվել է 1982 թվականին Եվրոպայում, և Mobil-ը պնդում է, որ եղել է առաջին բենզալցակայանը, որը 1986 թվականին ԱՄՆ-ում ներդրել է վճարում պոմպում[3][4]։ Մինչև 1994 թվականը խանութների միայն տասներեք տոկոսն ուներ այդ տեխնոլոգիան։ ԱՄՆ-ի խանութների 80 տոկոսն այն օգտագործել է մինչև 2002 թվականը, և այսօր գրեթե բոլոր ԱՄՆ խանութները օգտագործում են այն։ 2004 թվականին Sheetz-ն առաջինն էր, ով օգտագործեց սենսորային էկրանով կրպակները պոմպի մոտ, որտեղ հաճախորդները կարող են նաև խանութից պատվիրել սննդամթերքի ապրանքներ, որոնք նրանք վերցնում են վառելիքը լցնելուց հետո[5]։ 2012 թվականին Zarco USA-ն առաջինն էր, ով պատվիրեց սենսորային էկրաններ պոմպի վրա[6]։

Պոմպում վճարումը դիտվում է որպես բենզինի արժեքը ցածր պահելու միջոց՝ նվազեցնելով բենզալցակայաններում աշխատողների կարիքը[7]։ Համարվում է, որ դա մեծ փոփոխություն է այն օրերի համեմատ, երբ լցակայաններում լիարժեք սպասարկումը նորմ էր, և սպասավորը ոչ միայն վառելիք էր մղում, այլև լվանում էր դիմապակին և ստուգում հեղուկներն ու անվադողերի ճնշումը, այն ժամանակ, երբ հաճախորդը մնացել է մեքենայում[8]։ Ամբողջական սպասարկումը օրենքով սահմանված է ԱՄՆ Նյու Ջերսի նահանգներում և Օրեգոնի որոշ մասերում։ Օրեգոնը թույլ է տալիս բենզինի կոմերցիոն ինքնասպասարկումը բիզնես օգտագործման համար[9] cardlock ցանցի միջոցով, ինչպիսիք են՝ Pacific Pride-ը կամ CFN-ը։

Տեխնոլոգիան թույլ է տվել նաև ներդնել առանց հսկողության լցակայաններ (որտեղ դա թույլատրվում է օրենքով), որոնք հիմնականում գտնվում են սուպերմարկետներից և այլ մանրածախ ձեռնարկություններից դուրս և չունեն միացված խանութներ[10]։

Խարդախություն խմբագրել

Նրանք, ովքեր օգտագործում են վճարումը պոմպի ֆունկցիայի միջոցով, կարող են իրենց խարդախության վտանգի ենթարկել, քանի որ գողերը պոմպերին կցում են սահողներ (skimmers), որոնք կարող են գողանալ տեղեկատվությունը գնումներ կատարելու համար օգտագործվող քարտերից։ Շատ դեբետային քարտեր կարող են օգտագործվել գնումներ կատարելու համար՝ որպես դեբետ կամ վարկ։ Բայց նրանք, ովքեր գնումներ են կատարում որպես դեբետ, պոտենցիալ կերպով իրենց տեղեկատվությունը մատակարարում են skimmers-ին[11]։

Առանց մարդկային փոխազդեցության չկա ստուգման համակարգ, երբ վարկային քարտերն օգտագործվում են գնումներ կատարելու համար, և ստորագրություն չի պահանջվում։ Սա հնարավորություն է տալիս գողացված կամ կլոնավորված վարկային քարտեր ունեցողներին կամ նրանց, ովքեր այլ կերպ չարտոնված օգտագործում են ուրիշի քարտը, գնել բենզին առանց ստորագրության։ Այժմ շատ կայաններ պահանջում են, որ վարկային գործարքներ կատարող հաճախորդներից մուտքագրեն իրենց փոստային կոդը (Միացյալ Նահանգներ) կամ համարժեք (այլ երկրներ)՝ վառելիքի գնումներ թույլ տալու համար[12]։ Անդորրագրերի վրա կրեդիտ քարտերի համարների անվտանգությունը գրեթե չեղյալ է հայտարարվել, քանի որ մանրածախ առևտրականների ճնշող մեծամասնությունն այժմ կրճատում է անդորրագրի քարտի միայն վերջին չորս թվանշանները, որոնք օրինական ուժ ունեն բազմաթիվ նահանգներում և գավառներում:

Միացյալ Նահանգներում գազի պոմպերում EMV չիպային քարտերի ընդունումը պատասխանատվության հերթափոխի մի մասն էր, որտեղ այն կազմակերպությունը, որը չի համապատասխանում չիպային քարտերի թարմացումներին, պատասխանատվություն կկրի ցանկացած խարդախության համար։ Պարտավորությունների հերթափոխն ի սկզբանե նախատեսված էր 2017 թվականի հոկտեմբերին, բայց վճարային ապրանքանիշերի կողմից տեղափոխվեց 2020 թվականի հոկտեմբեր, իսկ ավելի ուշ վճարային ապրանքանիշերը երկարաձգեցին պարտավորությունների հերթափոխը մինչև 2021 թվականի ապրիլ[13][14]։

Ծախսեր սպառողների համար խմբագրել

Գազի պոմպերի ճնշող մեծամասնությունը, որոնք ունեն վճարման հնարավորություններ, ժամանակավորապես կպահեն որոշակի գումար, ընդհանուր առմամբ $75-ից $150, հաճախորդի հաշվում գնումներ կատարելու համար դեբետային կամ կրեդիտ քարտ օգտագործելուց հետո։ Պոմպը պետք է կատարի այս նախնական թույլտվությունը․ նախքան հաճախորդին թույլ տալը՝ վառելիք մղել՝ երաշխավորելու համար, որ միջոցները հասանելի են նշված վառելիքի համար վճարելու համար։ Դրամական միջոցների պահման ժամկետը պահելու և հաճախորդի համար անհասանելի լինելու տևողությունը լիովին կախված է նրանից, թե հաճախորդի բանկը որքան արագ է մշակում գործարքը։ Կախված բանկից՝ այն կարող է տևել մի քանի րոպեից մինչև մի քանի աշխատանքային օր, մինչև պահված միջոցները ազատվեն։

Մինչ այս գումարը պահվում է, հաճախորդը կարող է տուգանվել ոչ բավարար միջոցների համար, երբ նույն հաշվից այլ գնումներ է կատարում[15]։

Իրենց հաշիվների վրա նախապես թույլտվություններից և պահումներից խուսափելու համար հաճախորդները կարող են վճարել բենզալցակայանի ներսում վառելիքի համար և չօգտվել պոմպի վճարման ծառայություններից։

Ծախսեր ձեռնարկությունների և աշխատակիցների համար խմբագրել

Պոմպով վճարելը կարող է հանգեցնել նրան, որ հաճախորդները խուսափեն խանութ մտնելուց և նախուտեստներ, խմիչքներ, ծխախոտ կամ ավտոմոբիլային ապրանքներ գնելուց՝ դրանով իսկ վնասելով կայանների շահույթը, որը ստանում են նման վաճառքից[16]։ Այնուհետև հաճախորդը խնայում է գումար և խուսափում է այդ գնումների արդյունքում առաջացած խառնաշփոթից[17]։

Վճարում պոմպում սմարթֆոնի միջոցով խմբագրել

Որոշ գազի պոմպեր արդիականացվել են՝ առաջարկելու անհպում վճարումներ, որտեղ ընդունվում են բջջային դրամապանակներ, ինչպիսիք են Apple Pay-ը և Google Pay-ը, ինչպես նաև բջջային գործառույթներ՝ առցանց վճարելու պոմպի միջոցով՝ առանց վճարման համար պոմպի հետ փոխազդելու՝ նույնացնելով պոմպի համարը բջջային դրամապանակում և լիցքավորելով դրամապանակում պահվող քարտը[18][19]։

Amazon-ը նաև առաջարկում է վճարել Alexa-ի հետ ընտրված գազի պոմպերով[20]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. «A Brief History of Self-Serve Gas Stations». Petroleum Service Company (անգլերեն). Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  2. «From hand pumps to cell phones: A history of the American gas station». Energy Factor (ամերիկյան անգլերեն). 2016 թ․ հունիսի 9. Վերցված է 2021 թ․ դեկտեմբերի 7-ին.
  3. Douglas F. Aldrich (1999 թ․ հոկտեմբերի 6). Mastering the Digital Marketplace: Practical Strategies for Competitiveness in the New Economy. John Wiley & Sons. էջեր 38–. ISBN 978-0-471-34546-6.
  4. Brookings Institution (1997 թ․ հուլիսի 1). Brookings Papers on Economic Activity 1997. Brookings Institution Press. էջեր 319–. ISBN 978-0-8157-0578-9.
  5. The History of Gasoline Retailing Արխիվացված 2011-03-24 Wayback Machine
  6. «Convenience Store News». Convenience Store News. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 24-ին.
  7. Hamermesh, Daniel S. (2004 թ․ հունվարի 1). Economics is Everywhere (անգլերեն). McGraw-Hill/Irwin. ISBN 9780072851434.
  8. Markham, Jerry W. (2002 թ․ հունվարի 1). A Financial History of the United States: From Christopher Columbus to the Robber Barons (1492-1900) (անգլերեն). M.E. Sharpe. ISBN 9780765607300.
  9. Fitz, Mark (2017 թ․ մայիսի 30). «Oregon required training for self serve gasoline». www.staroilco.net/.
  10. Hinckley, James; Hinckley, Jim; Robinson, Jon G. (2005 թ․ հունվարի 1). The Big Book of Car Culture: The Armchair Guide to Automotive Americana (անգլերեն). Motorbooks. ISBN 9780760319659.
  11. «Debit card 101: Choosing 'credit' still risky». NBC News. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 24-ին.
  12. Staff, C. S. D. «Cutting Credit Card Fees for Convenience Store Retailers». Convenience Store Decisions. Արխիվացված է օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 14-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 24-ին.
  13. Hanna, M. «EMV at the pump». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 5-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 5-ին.
  14. Hanna, M. «Extending the liability shift». Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 5-ին.
  15. «Stock quotes, financial tools, news and analysis - MSN Money». articles.moneycentral.msn.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 1-ին. Վերցված է 2016 թ․ մարտի 24-ին.
  16. «Pay-at-Pump Gas Leaves Convenience Stores Pining for Soda Money». Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 21-ին.
  17. Baird, Lori (2002 թ․ օգոստոսի 24). Cut the Clutter and Stow the Stuff: The Q.U.I.C.K. Way to Bring Lasting Order to Household Chaos (անգլերեն). Rodale. ISBN 9781579545123.
  18. Hanna, M. «Google Pay for gas online». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ մայիսի 6-ին. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 5-ին.
  19. Hanna, M. «Shell Pay at the pump». Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 5-ին.
  20. Hanna, M. «Amazon Alexa Pay my gas». Amazon. Վերցված է 2021 թ․ մայիսի 5-ին.