Վեներան և Մարսը (նկար, Բոտիչելլի)
«Վեներան և Մարսը», ֆլորենցիացի Սանդրո Բոտիչելլիի կտավը, որը վրձնել է մոտավորապես 1483 թվականին։ Հնարավոր է գրվել է վաճառական Վեսպուչի ընտանիքի պատվերով։ Գտնվում է Լոնդոնի ազգային պատկերասրահում։
 | |
|---|---|
 | |
| տեսակ | գեղանկար |
| նկարիչ | Սանդրո Բոտիչելլի[1] |
| տարի | մոտ 1485[1] |
| բարձրություն | 69,2 սանտիմետր |
| լայնություն | 173,9 սանտիմետր |
| ուղղություն | Վաղ Վերածնունդ |
| ժանր | դիցաբանական գեղանկարչություն |
| նյութ | տեմպերա, յուղաներկ և poplar panel? |
| գտնվում է | Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ[1] |
| հավաքածու | Լոնդոնի ազգային պատկերասրահ |
| ներշնչված է | Platonic Academy? |
| հիմնական թեմա | Mars and Venus? |
պատկերված են
| |
| https://www.wga.hu/html/b/botticel/5allegor/41venusm.html, https://www.wga.hu/html/b/botticel/5allegor/40venusm.html կայք | |
Ծանոթագրություններ | |
 Venus and Mars (Botticelli) Վիքիպահեստում | |
Սյուժե խմբագրել
Վեներան Հրաբխի կինն էր և հաճախ դավաճանում էր նրան։ Նկարում պատկերված է Վեներայի և Մարսի հերթական դավաճանությունից հետո դրվագ։
Ահա թե ինչպես է գրում Մարսիլիո Ֆիչինոն.
«Մարսը առանձնանում է մոլորակների միջև իր ուժով, որովհետև նա մարդկանց ավելի ուժեղ է դարձնում, սակայն Վեներան գերիշխում է նրան <…>, հաճախ Մարսի հետ միանալով կամ դրան դիմակայելով <…> Վեներան թույլ չի տալիս նրան դրսևորել իր անբարյացակամ հատկությունները <…>, նա գերիշխում է Մարսի վրա և խոնարհեցնում նրան, Մարսը երբեք չի գերիշխում Վեներայի վրա»։
Այս հատվածը մեզ տալիս է նկարն ընթերցելու բանալին. Վեներան սեր է, զինաթափող պատերազմ, խաղաղություն, հանդարտեցնող հակառակություն, ներդաշնակություն, որն իր մեջ ներառում է համերաշխություն և փոխըմբռնում։ Մարսի և Վեներայի հովվերգական միության այլաբանական թեման, որը արմատավորված է Լուկրեցիայի «Իրերի բնույթի մասին» դիդակտիկ պոեմի մեջ (I, 31-40), շատ հայտնի բանաստեղծներ նվիրագործեցին իրենց բանաստեղծությունները, այդ թվում՝ Անջելո Պոլիցիանոն (Ստանսներ, I, 122-126) և Ֆլորենցիայի տիրակալ Լորենցո Մեդիչին՝ Հիասքանչ մականունով («Վեներայի և Մարսի սերը»)։
Հավանաբար, Բոտիչելիի նկարը նույնպես գրվել է Վեսպուչիի ընտանիքում՝ ամուսնության կապակցությամբ։ Այս ընտանիքը (որից, ի դեպ, տեղի է ունեցել ծովագնաց Ամերիգո Վեսպուչի) վաղուց կապված էր Ֆիլիպպիի ընտանիքի հետ։ Այս մասին են վկայում նկարի վերևի աջ անկյունում գտնվող խոռոչի շուրջ առկա իշամեղուները, մեղուները՝ պատկերված Վեսպուչչի ընտանիքի զինանշանի վրա։
Նկարի նկարագրություն խմբագրել
Քիչ թե շատ ուղիղ պատկերագիտական աղբյուրը միմյանց դեմ առ դեմ կանգնած գործիչների տեղակայման համար (նրանցից մեկը հագնված է, մյուսը՝ մերկ) անտիկ սարկոֆագը՝ Վաքխի և Արիադնի մասին առասպելի պատկերով, որը պահվում է Վատիկանում։ Իսկ ահա փոքրիկ երգիծաբանները, որոնք որոշակի աշխուժություն են մտցնում նկարի խաղաղ մթնոլորտում, խաղալով Մարսի զենքով, փոխառված են թվում Լուկիանոսի նկարագրած Աետիոնի «Ալեքսանդրի և Ռոքսանայի պսակադրությունը» նկարից։ Վեներան, կիսալուսնի վիճակում է, բարձի վրա դրված է աջ ձեռքը, սիրահարված հայացքով նայում է երիտասարդ, մկանոտ, գեղեցիկ Մարսին։ Վեներայով գայթակղված Մարսը քաղցր քնած է։ Երգիծանք, կտավի առավել զվարճալի կերպարները, մեկը շեփորի մեջ է պատերազմի եղջյուրը Աստծո ականջի տակ, երկրորդը կարողացել է իր վրա հսկայական սաղավարտ հագնել և մյուսների ետևից կուրորեն գնալ, գրեթե նիզակից կախվելով, երրորդը, որը գտնվում է նկարի կենտրոնում, ետ է շուռ եկել ու ծիծաղում է երկրորդի վրա, չորրորդը բարձրացել Է Մարսի ձեռքի տակ ու նայում, ինչպես սիրահարը, Վեներայի կարծիքով։
Նմանատիպ կոմպոզիցիաներ խմբագրել
Կոմպոզիցիան մեծ հաջողություն է ունեցել և բավականին արագ դարձել է նմուշ. այն կրկնել են այդ ժամանակի հայտնի նկարիչներ՝ Պիեռո դի Կոզիմոն և Յակոպո դել Սելլայոն (երկուսն էլ Բեռլինի թանգարաններ), սակայն այդ օրինակները շատ են տարբերվում Բոտիչելիի բնօրինակից. Վեներան ներկայացված է մերկ, Կուպիդոն աստվածուհու ձեռքում, իսկ երգիծանքի փոխարեն Ամուրի՝ աստվածուհու թևավոր արբանյակները։ Նույն հատկանիշները կարելի է դիտարկել Մեդիչի տան հայելու շրջանակներում Պոլլաիոլոյի սեմինարին վերագրվող (այժմ Վիկտորիա և Ալբերտ թանգարան, Լոնդոն)։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վեներան և Մարսը (նկար, Բոտիչելլի)» հոդվածին։ |