Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի
Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի (իսկական անունը՝ Սվետոզար Գուրբան, սլովակ.՝ Svetozár Hurban-Vajanský, հունվարի 16, 1847[1][2][3], Հլբոկե, Senica District, Տրնավայի երկրամաս, Սլովակիա - օգոստոսի 17, 1916[1][2], Մարտին, Ժիլինայի շրջան), սլովակ բանաստեղծ, արձակագիր, գրաքննադատ, հրապարակախոս։ 19-րդ դարի վերջի և 20-րդ դարի սկզբի Սլովակիայի քաղաքական ու մշակութային ականավոր գործիչ։
Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | հունվարի 16, 1847[1][2][3] |
| Ծննդավայր | Հլբոկե, Senica District, Տրնավայի երկրամաս, Սլովակիա |
| Վախճանվել է | օգոստոսի 17, 1916[1][2] (69 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Մարտին, Ժիլինայի շրջան |
| Գերեզման | National Cemetery in Martin |
| Գրական անուն | Svetozár Vajanský[4] |
| Մասնագիտություն | գրող, գրական քննադատ, քաղաքական գործիչ, լրագրող, բանաստեղծ, փաստաբան և իրավաբան |
| Քաղաքացիություն |  Ավստրո-Հունգարիա |
| Կուսակցություն | Slovak National Party? |
| Զավակներ | Vladimír Ladislav Hurban? |
| Ազգականներ | Սամուել Յուրկովիչ, Dušan Jurkovič? և Daniel Sloboda? |
| Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի Վիքիքաղվածքում | |
 Svetozár Hurban-Vajanský Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Սվետոզար Գուրբան Վայանսկին ծնվել է 1847 թվականին Սլովակիայի ազգային զարթոնքի քաղաքական գործիչ և գրող Յոզեֆ Միլոսլավ Գուրբանի ընտանիքում։ Նախնական կրթությունն ստացել է հայրենի քաղաքում, այնուհետև ուսումը շարունակել է Մոդրայում, Ցեշինում, Շտենդալում։ Ավարտել է Բանսկա-Բիստրիցայի գիմնազիան, որից հետո ընդունվել է Բրատիսլավայի ակադեմիա, որտեղ ուսումնասիրել է իրավագիտություն, վերապատրաստվել է Բուդապեշտում։ Տրնավայում, Բուդապեշտում, Բրատիսլավայում և Վիեննայում զբաղվել է իրավաբանի կարիերայով, հետագայում Սկալիցայում բացել է իր սեփական իրավաբանական գրասենյակը։ 1878 թվականից եղել է Մարտինեում հրատարակվող «Národnie noviny» թերթի խմբագիրը, 1906 թվականից՝ գլխավոր խմբագիր։ Լրագրողական և հասարակական գործունեության ընթացքում մի քանի անգամ բանտարկվել է, բազմիցս եղել է Ռուսաստանում, Պրահայում, Բուդապեշտում, Վիեննայումն, Մյունխենում։ 19-րդ դարի 80-ական թվականներին եղել է տաղանդավոր բանաստեղծ, արձակագիր, լրագրող։ Լյուդովիտ Շտուրի նման գլխավորել է գրողների և ազգային մշակութային գործիչների ամբողջ դպրոց։ Որպես իսկական պանսլավիստ՝ նա սլովակ ժողովրդի փրկությունն ակնկալել է ռուս ժողովրդից և քննադատվել է «Hlas» ամսագրի շուրջ համախմբված մի խումբ բուրժուական դեմոկրատների կողմից։ Համագործակցել է «Orol» ամսագրի հետ, 1881 թվականին վերսկսել է «Slovenské pohlady» թերթի հրատարակությունը։ 1894 թվականից մինչև մահը եղել է «Živena» սլովակ կանանց ընկերության քարտուղարը։ Եղել է նաև «Naprej» ուսանողական միավորման անդամ և Սլովակիայի ազգային կուսակցության ակտիվ գործիչ։
Ստեղծագործություններ խմբագրել
Վայանսկուն է պատկանում սլովակյան սոցիալական վեպի ստեղծման պատիվը[5]։
- «Տարիներու ծովը», 1879
- «Լծի տակից», 1884
- «Բանաստեղծություններ», 1890
- «Չորացած ճյուղ», 1884
- «Արմատ և ընձյուղներ», 1895-1896
- «Կոտլին», 1901
- «Թեկնածուն», 1881
- «Պառավի ամառ», 1882
- «Թռչող ստվերներ», 1883
Գրականություն խմբագրել
- Sobrané diela, sv. I-18, Turč. sv. Martin, 1936-49; в рус. пер. — Летящие тени, в кн.: Словацкие повести и рассказы, М., 1953.
- Vlček J., Dejiny literatury slovenskej, Brat., 1953.
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
- ↑ 3,0 3,1 Discogs — 2000.
- ↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ Չեխ և սլովակ բանաստեղծներ, Երևան, 1966, «Հայաստան» հրատարակչություն
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիքաղվածքն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սվետոզար Գուրբան Վայանսկի» հոդվածին։ |